चाय् बुयावइगु वनस्पति मध्यय् घाँय् छता नं खः। थ्व थीथी कथंया दइ। गुलिं न्हसिथाय् बांलाःगु दइसा गुलिं गंथाय् बांलाइगु दइ। गुलिं लः मदयेकं ब्वलने मफइगु घाँय् नं दु।
ख्यः दयेकेथाय् पीगु घाँय् बाहेक मेथाय् घाँय् पीगु याइ मखु। न्हापा हाया वनाच्वंगु पुसां अथें अथें हे बुयावयेगु याइ। हेरबिचाः छुं मयाःसां बालीइ तइगु साः नयाः बांलाना च्वनी। वस्तुया मूनसा धयागु हे घाँय् खः। थुकी पौष्टिक तत्व दयाच्वनी। घाँय् नकाः हे बस्तुत ब्वलंकी। दुरु बीपिं बस्तुतसें दुरु यक्व बीगु व म्ह्व जक बीगु घाँसय् दइगु पौष्टिक तत्वय् निर्भर जुइ।
घाँसय् दइगु तत्वं वासःया ज्या नं ब्यू। थज्याःगु तत्व ग्रहण यायेत मनूतसें नं छुं छुं जातया घाँय् नयेगु याः। क्यातु क्यातुगु च्वः क्वतानाः मनाः वालाः खुनाः नयाः थीथी कथंया ल्वय् लंकेगु याइ।

अन्तलि
चिहःप्यंस्वां (धंलाय्) परिवारया तरकारि नयेज्यूगु छता घाँय्। तहःगु व चिहःगु यानाः निथी दइ। हः भचा हाकःचा जुइ। दं भचा हेंगले चिं थें खनेदयाः स्वयेबलय् भचा छाःख्वाः वइ। क्यातुसे धाःसा च्वनी। गौपतिं हा वयाः तःझाङ्ग जुयावइ। क्यातु क्यातुगु च्वः मनाः चिचीचाकुइक तानाः तरकारि नइ। सवाः भचा खखःधाइ। खेँय् बाय् चुंलानाप ल्वाकछ्यानाः नयेबलय् साइ। थुकी मिखा त्यलाकेगु तत्व दइ।

अलमलिघाँय्
तुकं सवाः वःगु छता घाँय्। हः चाकचाकलानाः झ्वाप्प चिनी। लःया मात्रा यक्व दइ। ज्वनेबलय् नाइसे च्वनी। झाङ्ग तःझाङ्ग जुइ। दँथय् ख्वलाया दुने स्यः छबः दइ। माँ लीत सालेबलय् ख्वला जक तुने थें जुयाः स्यः ल्यनाच्वनी। हा ज्वनाः ल्यहें थनेबलय् मा छमां वइ। क्यातु क्यातुगु च्वः क्वतानाः मनाः वालाः बाय् तरकारि दयेकाः नइ। बस्तुयात नकीबलय् मुकं मनकुसे मेमेगु घाँसय् ल्वाकछ्यानाः नकेगु याइ।
इकं
छताजि नयेज्यूगु घाँय्। मनाः वालाः व आलुकेँय् ल्वाकछ्यानाः नयेगु याइ। हः तहःगु व चिहःगु यानाः निताजिया दइ। तहःगु सिकं चिहःगुया सवाः तिख्खर जुइ। ब्वलने धुंकूगुली हःया तःलय् चिनि थें ज्याःगु दाना दयाच्वनी। थुकी म्हयात निंगु तत्व दइ। अथे जुयाः इकं नयेत सिलीबलय् न्हायाः मसिसे थुकी च्वंगु दाना महायेक जक सिली। छिपय् जुइ गाःगुलिइ च्वकाय् बुँ ह्वयाः पु सइ। थुकिया पुं बुलाः ल्हाः सिलेबलय् साब्वनं थें ब्वाँइब्वाँइ वइ।

कसूघाँय्
कसू सइगु घाँय्। तहःगु सितु थें हः जुइ। हा ताताःहाकः जुइ। हाय् घंघला थें माःचिनाः कसू सइ। पाकय् जूगुया सवाः चाकुचाकु फाकुफाकु धाइ। कसू नयेबलय् दिसा कसय् जुइ।

कःचुघाँय्
कःचुया च्वः थें च्वंगु घाँय्। गौपतिं जःखः निहः दयाः चाकचाक लाइ। वाउँसे च्वनी। ब्वलनावःलिसे हःया कापिं च्वः जायाः झाङ्ग चिनावइ।
ब्वलने गाःगु माय् च्वःपतिं बुँ वइ। बुँइ लस्सा दुगु मसीनुगु चिम्सँ दइ। थ्व वसः म्ह आदि थासय् प्यपुनेयः। प्यं यानु थें जुयाः अय् च्वने थय् च्वने मदया च्वनीबलय् थुकिं वासःया ज्या ब्यू। छम्हूचा बुँ मह्वःनिगु क्यातु क्यातुगु च्वः क्वतानाः यच्चुक सिलाः नयाबिल धाःसा याउँसे च्वनी। थुकियात ख्वखंचाघाँय् नं धाइ।

कंबकं
बकं जातया छता घाँय्। वाउँसे च्वनी। चिमाबलय् निसें गौपतिं हःया लिसें कं छगू नं दयावइ। थथे वइगु कँथं यानाः मा छमां कंया कं थें जुइ। हा तपु जुइ। च्व फायेबलय् हीसे च्वन धाःसा थुकिया हायागु ति त्वनाः लंकेगु याइ।
खिचापलेघाँय्
चा नाइसे च्वनाः लः कुनाच्वनीथाय् वाब्वय् दइगु घाँय्। वाउँसे च्वनी। वाब्वयात न्ययेकी। बःचाहाकःगु दं दइ। दँथय् हाकःचा लाःगु हः दइ। ज्वनेबलय् नाइसे च्वनी। चिजाःगु लखय् चकनाच्वनी। तजाः जूसा दनाः हः छकूचासां द्यःने खने दयाच्वनी। यक्व लः दःसां सी मखु। हा यक्व दइ। छात धायेव हाय् चिचीचा ग्वःगु सकि सइ। छिपय् जुल धायेव हायावनी। पुइबलय् चिरिचिरि मिनी। नायू धकाः म्हू लाक ज्वनाः पुल धायेव याकनं नारि त्यनी।

खिचाभ्यातः (खिचाभ्वाथः)
क्वातिइ ल्वाकछ्यानाः त्वनेज्यूगु छता घाँय्। मा नाकं तमा जुइ मखु। हः भचा तहः थें जुइ। चिचीचा हःगु पाछै हः पाय्हः तक जुइ। भचा भुयू नइ। मनाः वालाः व तरकारि दयेकाः नं नइ। चिचीचाकुइक तानाः ईदाइचाय् ल्वाकछ्यानाः सुप थें नं त्वनेगु याइ। किचलय् गंक हिलाः चुं यानाः क्वाति दयेकाः नं त्वनी। मचाबू ब्यंकीकुन्हु ईदाइचाय् ल्वाकछ्यानाः मचाबूम्हेसित नकेगु याइ। थुकी फु क्वातुकेगु वासःया ब्वति दइ।

ख्वखंचाघाँय्
प्यप्यपुनीगु छता घाँय्। क्वंनिसें हः जायावइ, हाकःचा जुइ। हः जाये गात धायेव दं थहां वइ। दँथय् झ्वःलिं पु सइ। पुइ भुल्ल्ल चिंक लिस्वः चिम्सँ दइ। मा छानावःलिसे चिम्सँ नं छानावइ। पाकय् जूगु पु वसः, सँ वाय् गन नं पिचु मजूथाय् लात धायेव अन हे प्यपुनी। लिकाःसां दं जक वयाः पु अन हे थाइ। छपु छपु यानाः लिकाये माली। छुं वयाः हायेकीबलय् छुँया लँय् थाय् थासय् ख्वखंचाघाँय् तयाबिल धायेव छुँ वयेगु दी।

ख्वल्चाघाँय्
ख्वला बांलूगु घाँय्। तहःगु व चिहःगु यानाः निथी दु। हः चाकलानाः दथु भचा गाः वं थें जुयाः चुपाखे खरुं वं थें खनेदइ। थुकियात किपूपाखे बाकूमिलाघाँय् नं धाः। लहरा वनी, गौपतिं हा कयाः झाङ्ग चिंक न्यनावनी। हः यच्चुकाः नयेगु याइ। सवाः खाइसे जुइ। चिनिल्वय् जूपिसं खालि प्वाथय् न्हिं भचा भचा नल धाःसा ल्वय्यात नियन्त्रणय् तयातयेत ताःलाइ। घाः जुयाः हि दिके मफइबलय् ति पिहां वयेक न्हायाः घाः जूथाय् तयाबिल धायेव हि वःगु दी।

ग्वाय्पलः
पलःया हः थें च्वनीगु छता घाँय्। तहःगु व चिहःगु यानाः निताजिया दइ। न्हसिथाय् यक्व दइ। क्वथ्यंक हा काइ। क्यातु क्यातुगु च्वः व हः नयेगु याइ। चुलुचुलु धायाः भचा पाउँ सवाः वइ। मुक्कं थ्व जक नइ मखु। इकं, बकं, साकिचा आदि केँय् ल्वाकछ्यानाः नयेगु याइ। यक्व तइ मखु। थुकिया मात्रा अप्वः जुल धायेव चुलुसे व पाउँसे च्वनी। थुकिया हा छ्यानाः बरोबर दुबि वःथाय् बुलाः न्हःगनेव सिलाछ्वत धायेव दुबि लनावनेगु याइ।

चखःघाँय्
कुश थें ज्याःगु घाँय्। लः ममुंथाय् द्यागिमय् बांलाइ। हा बल्लानाः थ्वाकः थ्वाकः लाइ। कुत्या निकु हाकःतक जुइ। बल्लाइ, चफुइ थाकुइ। सःखि खिपः निलेगु याइ। थुकियात सःखिघाँय् नं धाइ। जंगलि जातया चखः निकु स्वकु हाकः तक नं तमा जुइ। लयाः पाचुकाः पलिं चीगु याइ। भ्वं दयेकेत कच्चा पदार्थकथं ज्या काइ। थुकिं दयेकीगु भ्वंया गुणस्तर बांलाइ। च्वः जाइबलय् च्वका मुलु थें च्वामुइ।
चलःतिघाँय्
अजःमू थें च्वंगु छता घाँय्। हःया दं ताःहाकः जुयाः हः किचा किचा जुइ। सवाः भचा पाउँपाउँ धाइ। थ्व घाँय् भचा भचा ल्वाकछ्यानाः गुन्द्रु फित धायेव सवा पाउँइ।

चस्माघाँय्
मस्तसेंं ख्यालं ख्यालंया चस्मा दयेकाः तयाजुइगु घाँय्। छ्वालि बःपु जुइ। गौपतिं च्वः वइ। कुछि कुत्या तकया हाकः हाकः लाइ। नाइसे क्यातुयाः प्यानुसे च्वनी। लथ्याःसां चबुइ मखु। म्हासुगु उन जुइ। हा दइ मखु। सुइनिता लक्षण लाःम्हं जक थुकिया हा खनी धाइ। दुरुकंमाय् हितु हिनाः उकी हे गसि कयाः बांलाना च्वनी। दुरुकंमाया झाः गुलि बांलात थ्व नं उलि हे बांलाइ। थ्व छ्यानाः तिसिनाः थुकिया ति त्वन धायेव चिनिल्वय् क्वलाकेगु याइ।

च्वाकं
कंया कं दइगु छता घाँय्। पाछैया हः थें च्वनाः हाकः ताहाकः जुइ। हःया सि छचाःलिं पाछि पाछि पाक च्वामुसे च्वनी। थुकी थीबलय् कथं थें सुइ।

छ्वथ्वगुलिघाँय्
छ्वमा थें च्वनीगु घाँय्। स्वयेबलय् छ्वमा थें हे च्वनी। छ्वमा सिकं भचा भुयू नइ। हः नं भचा चिहः जुइ। थुकी सइगु धेय् लिस्वःगु चिम्सँ दइ। सुरुवाःया दुने तयाबिल धायेव थाथा याःलिसे च्वय् च्वय् वनी।

तिकितिकिचाघाँय्
गौ पतिं छुतय् याये ज्यूगु घाँय्। लः ममुंथाय् द्यागिमय् बुयावइ। छथ्वाकलय् निच्वः स्वच्वः दइ। मा ब्वलना वःलिसे गौ यक्व दयावइ। छगौया छतँ थें जुइ। क्वय्या गौ सिकं च्वय्या गौ भचा चिपु जुयाः देगःचा थें जुइ। अथे जुयाः थुकियात देगःचा घाँय् नं धाइ। गौ छुतय् यानाः हानं स्वाये जी। मस्तसें मिखा तिसिनाः मिखाफुसि गतिइ लाकाः गौ स्वानाः मिखा कने मजीकाः म्हिती। उकिं थुकियात मिखाय् तालं ग्वयेगु घाँय् नं धाइ। पिसाब बांलाक मजुयाः समस्या जुइबलय् चौलान्ति लखय् थुकिया हायागु ति ल्वाकछ्यानाः त्वनाबिलकि समस्या ज्यनावनी।

थ्यातुमाय्
माय्मा थें च्वंगु घाँय्। लः ममुंथाय् बांलाइ। च्वः वनाः गौ पतिं हा काइ। दं ह्याउँ ह्याउँ धाइ। हा तपु जुइ। मर्कय् जुयाः मनावःथाय् तइगु लेपय् थुकिया हा नं ल्वाकछ्यायेगु याइ।

दुसिघाँय्
दुसिमा थें च्वनीगु घाँय्। हा बल्लानाः थ्वाकः लाइ। पुइ थाकुइ। कुछिमा तक जुइ। दुसिइ थें पु सइ। दुरु ब्यूपिं बस्तुयात थ्व घाँय् नकेबलय् पोष यक्व दयाः दुरु नं यक्व बी।

नवःघाँय्
अचार नयेज्यूगु छता घाँय्। वाउँसे च्वनी। गौपतिं जःखः हः निहः दइ। हलय् किचा किचा दयाः बुत्ता थें खनेदइ। ब्वलने गाःगु हःया कापिं च्वः वइ। च्वः ताःहाकः जुयाः क्वःदल धायेव गतिं हा कया तःझाङ्ग जुइ। सिचुसे च्वंगु बास वइ, कचिकं नयेबलय् वाइंया वः थें जुइ। नचुक निनाः चि मसला तयाः अचार नइ। सवाः यःपिनि पाउँ भचा नं ल्वाकछ्याइ। तसकं तांन्वयाः च्वनीगु बखतय् सिचुकेत चुं यानाः ब्यय्चि व अम्बःचुं ल्वाकछ्यानाः लःनाप नं नयेगु याइ।

पलेम्वराघाँय्
लः दयाः नायूगु चा दुथाय् वाब्वय् बुयावइगु छता घाँय्। हः चिहःगु पलेस्वांया हः थें च्वनी। हः नाइसे च्वनी। छिपय् जुल धायेव हाय् चिचीग्वयेक सकि सइ।

पाउँघाँय्
नयेबलय् पाउँ सवाः वइगु घाँय्। लः मकुंथाय् चाय् बुयावयेगु याइ। छहलय् चिचीहःगु स्वहः दइ, चाकलाःगु थें खनेदइ। ब्वलने गाःगुलिइ झ्वाःचिंक बुँ ह्वइ। बुँ म्हासुसे च्वनी। रामतोरिया आकार वयेक झ्वाःचिंक चिचीचाधेगु धे सइ। धे नयेबलय् चाकु पाउँ सवाः वइ। पाकय् जूगु धेय् थीबलय् तिररर मुयाः पु पिहांवइ। पु चिचीपु जुइ। अय्लाः थ्वं काइबलय् छम्हूचा पाउँघाँय् नयाबिल धायेव काःगु तनावनी।

पःसुं
पालुक बास वइगु छता घाँय्। न्हसिथाय् चाय् बुयावइ। मल्ताय् थें ज्याःगु हः जुइ। छिपय् जुयावःलिसे दं हेंगलय् चिनावइ। च्वतय् दाहा थहां वयाः बुँ ह्वयाः पु सइ। पालुक उसुक बास दइ। थ्यूथाय् तक बास पुनी। थ्व थियागु ल्हातिं ख्वालय् थीबलय् हीसे च्वनी। न्हाय् व मिखाय् थिल धायेव हाछिकाः वइ व मिखा पालुया कने थाकुइ। चिमा तिनिबलय् क्यातु क्यातुगु च्वः क्वतानाः इकं बकं व साकिचानाप ल्वाकछ्यानाः भ्यातःकेँ
नयेगु याइ।

प्यंतग्वःघाँय्
चसूहः थें च्वंगु छता घाँय्। ब्वलना वःलिसे च्वः थहां वयाः थ्वाकः लानावइ। छात धायेव थ्वाकलय् हे पु सइ। थ्व घाँय् ध्वगिना च्वंथाय् दुछाःकिलंं खेँय् थ्वकेगु याइ।

बकं
नयेज्यूगु घाँय्। बाली यानातःथाय् बुयावइ। चीमा तिनिबलय् हः भचा ह्याउँ ला धयाथें जुइ। तमा जुल धायेव वाउँसे च्वनी। गौपतिं हः व च्वः वयाः तथ्वाकः जुइ। ब्वलने गाःगुलिइ च्वतय् बुँ ह्वइ। बुँ मह्वःनिबलय् क्यातु क्यातूगु च्वः क्वतानाः मनाः वाला नइ। बकं आयुर्वेद वासःकथं ज्या वः। थुकी मिखाय् च्वंगु धू यचुकेगु ब्वति दइ। थ्व नयेबलय् मिखाय् च्वंगु धू पिचःया रुपय् पिहां वइ। बहनी बकं नयाः द्यन धाःसा सुथय् पिचः ग्वारा ग्वारा वयाच्वनी।

सलबकं
चाय् बुयावइगु छता घाँय्। हः ख्वातुइ, भचा हेंगलेचिं थें जुइ। दँथय् लःया ब्व यक्व दइ। ली धुंकाः नं उजुंसुजुं गनी मखु। प्याःथाय् लानाच्वन धाःसा हानं हा कयाः दनावइ। थ्व घाँय्या क्यातु क्यातुगु च्वः मनाः वालाः वाय् तरकारि दयेकाः नयेगु याइ। भचा चुलुचुलु धाइ। बांलाक न्ह्यः मवइगु जुयाच्वंपिन्त थ्व नयेबलय् न्ह्यः वइ। नुगः बुलुबुलु वइगुयात नं थ्व नयाबिल धायेव लनावनेगु याइ।

सिचुघाँय्
नतुनेबलय् सिचुक बास वइगु घाँय्। कुछिति तक तमा जुइ। हः सिमाहः बुत्ता जुइ। न्ह्ययेबलय् सिचुसे वाँइँइँया वःगु सवाः वइ। सः सुइबलय् नयेगु व मञ्जन, सिचुगु पिपलांमेच दयेकीबलय् ल्वाकछ्यायेगु याइ।

सितुघाँय्
स्वांया रुपय् नं छ्यलाबुला याइगु छता घाँय्। हः चिचीचाहः जुयाः हाकःचा जुइ। वाउँसे च्वनी। अर्घ याइबलय् दाफस्वाँनय् सितु तियाः तइ। स्वांमाः दयेकाः नं क्वखायेगु याइ। पञ्चगव्ये बीबलय् सितुं हाः हाः याकी।

हँय्चापालिघाँय्
हँय्चिया पालि थें च्वंगु घाँय्। फाला चिनी। न्हसिथाय् बुइ। नाइसे च्वनी। हाकु तुयू छिरिबिरि उनया जुइ। तरकारि दयेकाः नइ। हँय्ला सवाः वइ।

हाछिंगुथु घाँय्
हाछिकाः वयेकीगु घाँय्। मा तमा जुइ मखु। हः किचाकिचा दइ। न्हाल धायेव उसुसे बास वइ। नतुनाः सुइँक साल धायेव हाछिकाः वइ। गंक पानाः चुं यानाः नस थें दयेकातइ।

तु छ्याइपिनि नायः । पिने च्वनाः तु छ्यायेगु याइ । इलय् ब्यलय् थ्वँ त्वंकेगु व बजां त्वंकेगु नं याइ । माली बलय् यम्बाःतय्त ग्वाहालि नं याइ ।

मनूया बलं जक चिकं काकीगु यमाः साःया प्रविधिइ थौं स्वयाः सच्छि दँति न्ह्यः यान्त्रिकरण जुल । थुगु प्रविधिया सालय् सिँया चक्का हीकाः उकिइ स्वनातःगु नँया धुरां चिकं काकेगु गं स्वत्ताकी । साधारण यन्त्र Wheel & Axle व Screw यात माःकथं छ्यलातःगु थ्व प्रविधिया सालय् यमाः सालय् प्यम्हेसिगु बलं स्वत्ताकेमाःगु गं छम्हेसिगु बलं जक चक्का हीकाः चिकं काके फइगु जुल ।
थ्व प्रविधिया सालय् चिकं काकेत ल्यूनेया गँनय् पंखा थें हीकेगु सिँया चक्कालिसे स्वाःगु नँया धुरा काका तइ । न्ह्यःनेया गं धाःसा मसंक दिकातइ । छखे बँय् ल्हानातःगु छ्य‌ं धाइगु तःग्वःगु सिंँया थामय् चक्का व धुरा दिका तइसा धुराया मेगु च्वः ल्यूनेया सनीगु गँनय् काकातइ । सिँया चक्का हीकूलिसे धुराया पेच हिलाः ल्यूनेया गं न्ह्यःनेया गंलिसे स्वत्ताइ । निगलं गं दथुया ग्वरःसिँया दथुइ दुगु पू कत्तानाः उकी स्वथनातःगु तू, हाम्वः, ईका, पःका आदिं चिकं पिहां वइ ।
लिपांगु इलय् बिजुलि दसेंलि तू, हाम्वः आदि हाये व च्याये म्वायेक बिजुलि पंखां फयेकीगु जुल । तू, हाम्वः क्यलेत नं कुति वाये म्वाःल । बिजुलिया कलघरं क्यलीगु जुल । चक्का दुगु सालय् छक्वः चिकं काकेधुंकाः वःगु खौ निक्वःखुसी काकेत बिजुलिं न्ह्याइगु विशेष यन्त्र expeller छ्यलाबुलाय् वल । ५० दँ ति न्ह्यः नेपालय् दुहां वःगु थुगु यन्त्रं सालय् काकेगु स्वयां उप्वः सुच्चुक चिकं पिहां वइगु जुल । न्हापालाक्क सालय् छक्वः काकेधुंकाः निक्वःखुसी जक expeller छ्यलाः चिकं काकीगुलिइ थौंकन्हय् यक्व थासय् छक्वलं तप्यंक हे expeller छ्यलाः चिकं काकेगु नं यक्वं खनेदु । चुं छायेगु धकाः भाजनय् तू सीत नं ल्हाःतं पुइकाच्वने म्वायेक बिजुलिया मोतर व gear तयाः पुइकीगु प्रविधि नं छ्यलाबुलाय् वःगु दु ।

ललितकलाकःमि चन्दा श्रेष्ठया जन्म ने.सं. १०७६ गुंलाथ्वः दसमि, बुधबारखुन्हु येँय् अबु गोपालदास श्रेष्ठ व मां मनोरमा श्रेष्ठया कोखं जूगु खः । वय्कलं फाइन आर्टय् बी.एफ.ए. यानादीगु खः । वय्कलं चित्रकारिता व अध्यापन यानादी । वय्कलं न्हापांगु चित्रकला सन् १९८२ पाखे च्वयादीगु खः । वय्कलं च्वयादीगु चित्रकला अमेरिका, बेलायत, जापान, अष्ट्रेलिया, भारत, श्रीलंका, स्वीडेन व क्यानाडा आदि देसय् संग्रहित जुयाच्वंगु दु । वय्कलं सन् १९८४, १९८५ व १९८७, सन् १९८५, सन् १९८४ व सन् १९८६ इ थी थी सिरपाः त्याकादीगु दु ।

येँया चन्द्रप्रसाद गोर्खाली सन १९६३ स जीवविज्ञानय् विद्यावारिधि यानादीम्ह ब्यक्ति खः । नेपालय् जीवविज्ञान सम्बन्धय् शिक्षा प्रसार यायेगुली महत्वपूर्ण भूमिका दुम्ह वय्कः त्रि–चन्द्र क्याम्पसय् प्राणी विज्ञान विभागया प्रमुख जुयाः तःदँतक सेवा यानादिल । अथे हे लिपा त्रिभुवन विश्वविद्यालयया शिक्षाध्यक्ष नं जुयादीगु खः ।

तेह्रथूम जलजलाया मास्के खलःया काय्मचा भाजु चन्द्रप्रकाश मास्के सन् १९६० स भारतं एमवीवीएस डिग्री कयाः नेपालय् परिवार नियोजनया ख्यलय् दक्कलय् न्हापां ज्या याःम्ह शल्यचिकित्सक मध्यय् छम्ह खः । पुरुष प्रजनन व मूत्र विज्ञानया नं वय्कः विशेषज्ञ खः । वय्कलं सन १९७१ स वेलायतपाखें एफआरसि उपाधि प्राप्त यानादीगु खः ।

बीरगंजया त्रैलोक्य बहादुर व बद्रीमायाया कोखं सन् १९४९ स बूम्ह थ्वय्कः नेपाःया न्हापांगु पुस्ताया विकलाङ्ग विद्या सम्बन्धी शल्यचिकित्सक खः । भारतया अखिल भारत चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थापाखें एमबीबीएस ब्वनावःम्ह थ्वय्कः लिपा आयरलैण्डपाखें एफआरसिएस उपाधि कायेत ताःलात ।

थ्वय्कः छम्ह नांदंम्ह कृषि विशेषज्ञ खः । त्रिशुलीया हीरालाल श्रेष्ठया काय् भाजु जर्जिया विश्वविद्यालय, संयुक्तराज्य अमेरिकापाखें कृषि विषयस स्नातकोत्तर याना झाःम्ह खः । अथे हे थ्वय्कः फिलिपिन्सपाखें थी थी कृषिया पुसात बिकास यायेगु न्हूगु प्रविधिया शिक्षा हासिल यानादीम्ह खः । वय्कलं जनकपुरया कृषि फार्मय् तःदँतक कृषि विशेषज्ञकथं सेवा यानादिल ।

सन् १९३४ स ख्वपया भ्वलाछेँय् जन्म जूम्ह थ्वय्कलं वेलायतया इडनवगए विश्वविद्यालयपाखें भूगोल बिषयस स्नातकोतर यानादिल । लिपा १९८० स त्रिविविपाखें हे थःगु बिषयया विद्यावारिधि क्वचायेकल । अबु जनकबहादुर व मां जनकमायाया काय्मचा चन्द्रबहादुरया विशेषज्ञता धैगु एकिकृत भूउपयोग खः । नापनापं नेपालय् प्रारम्भिक इलय् मानव भूगोलया विषयया ज्ञान बियादीम्ह थ्वय्कः हे जुल । वय्कलं राष्ट्रिय योजना आयोगया दुजः जुयाः सेवा यानादीगु जुल ।

चित्रकार चन्द्रमान सिंह मास्केया जन्म ने.सं. १०२० चिल्लाथ्वः खस्थि, बसुबारखुन्हु येँया वास्याःद्यः (बाङ्गेमुढा)य् अबु बुद्धिमान सिंह मास्के व मां पूर्णकुमारी मास्केया कोखं जूगु खः । चित्रकलाय् स्नातक यानादीम्ह वय्कलं निजामती सेवा, कला, सामाजिक सेवा व प्राध्यापन सेवा नं यानादीगु दु । वय्कलं मूर्ति लिसें वास्तुकला निर्माणया डिजाइन नं यानादीगु दु । वय्कलं दकलय् न्हापां १९८५ सालय् याकः चित्रकला ब्वज्या यानादिल । वय्कःया गद्दी बैठक, नारायणहिति राजदरवार, सिंहदरवार व ग्यालरी बैठकय् चित्रकला नांजाः ।
वय्कःया चित्रकला नेपाः, भारत, रूस, जर्मनी, स्वीट्जरल्याण्ड, यू.के., अमेरिका आदि देशय् बुद्धिजीवी व विशिष्ट व्यक्तितय्सं मुंकातःगु दु । वय्कःयात वि.सं. १९९३ य् त्रिभुवन रजत जयन्ती पदक, वि.सं. १९९४ य् नेपाली उद्योग प्रदर्शनी रजत पदक, वि. सं. २०१० य्, गोरखा दक्षिणबाहु चौथा, २०११ सलय् परोपकार संस्थां ग्वसाः ग्वःगु नेपाल राष्ट्रिय प्रदर्शनी रजत पदक, २०१३ व २०३१ सालय् शुभराज्याभिषेक पदक, २०२३ सालय् इन्द्रराज्यलक्ष्मी प्रज्ञा पुरस्कार, २०३० सालय् त्रिभुवन स्मारक समिति स्वर्ण पदक व २०३९ सालय् सोभियत संघ पदक द्यछाःगु दु । वय्कःयात साहित्यिक पत्रकार संघ– येँपाखें २०४० सालय् अभिनन्दन यानादीगु दु । वय्कः ने.सं. ११०४ दिल्लागाः पुन्हि, सनिबारखुन्हु स्वर्गारोहण जूगु खः ।