का पाचुुकेगुु ज्याभः । चिकिचाग्वःगुु फ्यंगूू थें यानाः दयेकातइ । त्याः फ्यलू ग्यछि जक जुुइ । ककाँय् फ्यंगुुली तयाः का पाचुुकाः चिचीचा पुुँइ यानाः थुुकी तुुली ।

काजीरत्न शाक्य धातु मूर्तिकलाय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । ने.सं. १०५७ स यलया ओकुवहाः, प्रयाग पथय् जन्म जूगु खः । वय्कःया अबुजु स्व. बोधिमान शाक्य खः । वय्कलं स्व. सिद्धिराज शाक्यया प्रेरणाकथं ने.सं. १०७८ दँय् धातु मूर्ति कलाकारिताया ख्यलय् पलाः न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशताकथं मौलिक सृजनाया लिधंसाय् सीया आपालं ल्हाः दुगु मूर्तिया बां तयार यायेगु, थी थी सालिक, प्रतिमा दयेकाः लिपा उकियात चां भुनाः ढाले यायेगु नं यानादी । कला ब्वज्या— १) नेपाल हस्तकला प्रदर्शनी २) विश्व हिन्दू सम्मेलन प्रदर्शनी । सिरपाः— १) सान्त्वना पुरस्कार नेपाल हस्तकला प्रदर्शनी २०४० व २०४५ २) उत्कृष्ट पुरस्कार विश्व सम्मेलन प्रदर्शनी ।

वय्कः छम्ह धातुइ बुत्ता कियेगु व नँय् थी थी बुत्ता कियाः थासा दयेकेगु ज्याय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कः ने.सं. १०४६ तछलाथ्वः अस्तमि, सुक्रबारखुन्हु यलया हःखा, चाद्वँ त्वालय् जन्म जूगु खः ।
वय्कलं थः अबुजु स्व. हर्षराज शाक्यया प्रेरणाकथं थुगु ख्यलय्् ने.सं. १०५८ स ज्या न्हाकादीगु खः । वय्कःया कलाया विषेशता धयागु सिजः, लुँ, वहः, लीया पाताय् थी थी दृष्य कियाः दयेकेगु व नँय् थी थी बुत्ता कियाः थासा दयेकेगु खः ।
ब्वज्या— मंगलबजार शिल्पकला प्रदर्शनी । सिरपाः— प्रथम शिल्पकला प्रदर्शनी । न्ह्यथने बहःगु कृति— श्री दक्षिणकाली देगलय् वहःया इलां निर्माण । प्रताप भाष्कर व मेमेगु उच्च पदक व विभूषण निर्माण ।

स्व. कान्छा शाक्यया उप नां कान्छा खः । वय्कः धातु मूर्तिकलाया कतांज्याय् छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कः ने.सं. १०४८ जेष्ठय् येँ, इतुम्बहालय् जन्म जूगु खः । वय्कःया अबुजु स्व. दानरत्न शाक्य खःसा दाजुु स्व. मोतीकाजी शाक्यया प्रेरणाकथं ने.सं. १०६८ स कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशता धयागु लुँ, वहः, सिजः, लीया मूर्तिइ कतां कियेगु व थी थी कासाया निंतिं सिल्ड, मेडल दयेकेगु खः । कला ब्वज्या— नेपाल हस्तकला प्रदर्शनी । न्ह्यथने बहःगु कृति— १) श्री ५ वीरेन्द्र व रानी ऐश्वर्यया वहःया थःकयाः फ्रेम तस्वीर निर्माण । २) थी थी लु लुइकाः तस्वीर फ्रेम निर्माण । आइ.जि.पि. फुटवल खेलया शिल्ड निर्माण ।

लिपा मलाक । अय्लाः काइबलय् ति थहां वयाः यच्चुसे च्वंगु बखतय् कायेगु याइ । त्यप थुयातःगु बुत धायेव ति थहां वयेगु याइ । न्हापां भचा बुलु थें जूसां लिपा यच्चुसे च्वनी । थथे वइगु तियात ह्याउँथ्वँ धाइ । ति थहाँ वल धायेव मि दुइ जिल धयागु सीकाः कापाः मबिक अय्लाः कायेगु याइ । कापाः बिकाः काइगु अय्लाः सवालय् पाउँइ । थज्याःगुली काँय् बजि क्वफानाः पाउँ लंकेगु याइ ।

बजिपौ प्यपुनाच्वंगु बजि । बजि ल्हुइत वा सीगु मगात धायेव लुसिंं च्वाइबलय् धीधी चिनी । कुसाकथिं कुलीबलय् ल्यहेंदंसां धीचिंगु दक्वं छुतय् मजुयाः काँय् बजि जुइ ।

मूर्तिकार कालिदास श्रेष्ठया जन्म ने.सं. १०४३ प्वहेलागाः सप्तमि, सोमबारखुन्हु येँया झ्वःछेँय् जूगु खः । वय्कःया बौ गोविन्ददास श्रेष्ठ व मां मंगलकुमारी श्रेष्ठ खः । नेपालभाषाय् साहित्य विशारद यानादीम्ह वय्कः नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठानया मानार्थ दुजः नं जुयादीगु दु । रत्नराज्य क्याम्पसय् तयातःगु मुमाबडामहारानी रत्नराज्यलक्ष्मीया मूर्ति वय्कलं दयेकादीगु खः । अध्यापन नं यानादीम्ह वय्कलं बाल रेखात्मक चित्र (वि.संं २००७), बाल कला (भाग १–५) सपूm पिथना दीगु दु । थीथी थासय् थःगु चित्रकला नं ब्वज्या यानादीम्ह वय्कः शुभराज्याभिषेक पदक (२०१३), जनपद सेवा पदक (२०२३), दीर्घसेवा पदक, शुभराज्याभिषेक पदक (२०३१), गद्दी आरोहण पदक (२०५३) पाखें विभुषित जुयादीगु दु ।

कालु कुम्हाः क्रोध धातु मूर्तिकलाय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया उपनां थो–श्होवा खः । वय्कः ने.सं. १०५४ स बौ स्व. सानु कुम्हाः व मां ज्ञानी थकूया कोखं यलया थपाः त्वाः ओकबहालय् जन्म जूगु खः । वय्कलं थः अबुजु स्व. सानु कुम्हाःया प्रेरणाकथं ने.सं. १०८५ दँय् पुर्खौली पेशाय् न्ह्यचिलाः चाया थलबल दयेकेगु ज्या यानादिलसा वयांलिपा धातु मूर्ति कलाकारिताया ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशताकथं न्हापां सीया क्रोधमूर्ति दयेकाः तयार यायेगु याइ । उकियात लिपा चां भुनाः ढाले यानाः थी थी क्रोध धातु मूर्ति तयार यानादी ।
वय्कः कलाक्षेत्रय् वय्कलं रौद्ररुप अन्तरगतया क्रोधकलाय् निपूर्ण, मौलिक विवरणया लिधंसाय् मूर्ति दयेकेफुम्ह, चीधंगुनिसें भिमकाय मूर्तित श्रृजना यायेफुम्ह, कल्पना व म्हगसय् खंगु वस्तु व विवरण तकयात नं मूर्तिइ न्ह्यब्वये फुम्ह खः । कालु कुम्हाःया कलाकृतित दुगु थाय्– हङ्गकङ्ग, ल्हासा (चीन), जर्मन, बेलायत, सिंगापुर, मलेसिया, ताइवान, फ्रान्स, अमेरिका, जापान, कोरिया, रुस, इटाली, मंगोलिया, फिलिपिन्स, भुटान, चीन, श्रीलंका, नर्वे, भियतनाम, म्यानमार, इन्डोनेशिया, थाइलेण्ड, स्वीट्जरलैण्ड, क्यानाडा, भारत, बंगलादेश आदि ।
सिरपाः— उद्यमी पुरस्कार (२०४२) दक्ष प्रजापति थकू (थपाः कुम्हाः) गुथि, अभिनन्दनपत्र नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठान, अभिनन्दनपत्र राष्ट्रिय ज्येष्ठ नागरिक कोष, दीर्घ साधना सम्मान– नेपाल सम्पदा संघ, वरिष्ठ कलाकार सम्मान– नेपाल व्यवसायिक कलाकार संघ, अरनिको राष्ट्रिय ललितकला प्रज्ञा सम्मान, नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठान, ज्येष्ठ नागरिक सम्मान, प्रवल गोरखादक्षिणबाहु, प्रवल जन सेवाश्री ।

ती स्वयेगु ः काष्ठ कलाया दयेकागु सामान त्रिपट जू मजू स्वयेत छ्यलीगु खँग्वः ।
इकुं मिले यायेगु ः दयेकागु सामानया कुं पाय्छि जू मजू स्वयेगु । इकुं मिले जू मजू स्वयेत बतां छ्यलीगु खः ।
ह्वनेगु ः निगू व व स्वयां अप्वः सिँया ब्वति (भाग) स्वायेगु ।
खोंच फायेगु ः थीथी प्रकारया बुसुका (छगू कथंया
रन्धा) छ्यलाः झरि म्हुइगु ।
छायेगु ः रन्धा वा बसिलां सिँ माथं वंकेगु ।
नी ल्हायेगु ः थीथी ब्व ह्वनेबलय् न्हापांगु कंया बतां मिले जू मजू स्वयेगु ।
तुपि तयेगु ः धलिमय् चुकू तायेगु ।
न्वकेगु ः थीथी भाग ह्वनेबलय् मिले यायेत न्वकेगु ।
त्वाः ल्हायेगु ः थीथी भाग ह्वनेबलय् अप्वः भाग त्वाः ल्हायेगु ।
पतला कायेगु ः ह्वनेगु, निगुलिं सिँया सिथय् वा दथुइ फ्वः (मोटाइ)या बछि बछि ब्व हंचां लिकनाः निगुलिं सिँ ह्वनेगु ।
साः ल्हुइगु ः जोर्नीया चुकू (tenon) दयेकेगु ज्या । थ्व दयेकेबलय् हं व मुगः प्रयोग जुइ ।
प्वाः खनेगु ः जोर्नीया चुकू (tenon) या नाप कथं प्वाः खनेगु हं व मुगः छ्यलाः प्वाः खनी ।
फाः चीगु ः कुचा ह्वने धुंकाः रन्धां चौडाइया ब्व (surface) मिले यायेगु ।
फि चीगु ः सिँ कुचा ह्वनेधुंकाः रन्धा छ्यलाः फि मिले यायेगु ।
फे च्याकेगु ः फुक्कं भाग ह्वनेधुंकाः मेच, टेबुल, चौकोस आदि सिथय्या कुं ग्वःलाकेगु ।
स्वथनेगु ः जोर्नी पाय्छि जुइवं ह्वनेगु ।

ती स्वयेगु ः काष्ठ कलाया दयेकागु सामान त्रिपट जू मजू स्वयेत छ्यलीगु खँग्वः ।
इकुं मिले यायेगु ः दयेकागु सामानया कुं पाय्छि जू मजू स्वयेगु । इकुं मिले जू मजू स्वयेत बतां छ्यलीगु खः ।
ह्वनेगु ः निगू व व स्वयां अप्वः सिँया ब्वति (भाग) स्वायेगु ।
खोंच फायेगु ः थीथी प्रकारया बुसुका (छगू कथंया
रन्धा) छ्यलाः झरि म्हुइगु ।
छायेगु ः रन्धा वा बसिलां सिँ माथं वंकेगु ।
नी ल्हायेगु ः थीथी ब्व ह्वनेबलय् न्हापांगु कंया बतां मिले जू मजू स्वयेगु ।
तुपि तयेगु ः धलिमय् चुकू तायेगु ।
न्वकेगु ः थीथी भाग ह्वनेबलय् मिले यायेत न्वकेगु ।
त्वाः ल्हायेगु ः थीथी भाग ह्वनेबलय् अप्वः भाग त्वाः ल्हायेगु ।
पतला कायेगु ः ह्वनेगु, निगुलिं सिँया सिथय् वा दथुइ फ्वः (मोटाइ)या बछि बछि ब्व हंचां लिकनाः निगुलिं सिँ ह्वनेगु ।
साः ल्हुइगु ः जोर्नीया चुकू (तभलयल) दयेकेगु ज्या । थ्व दयेकेबलय् हं व मुगः प्रयोग जुइ ।
प्वाः खनेगु ः जोर्नीया चुकू (तभलयल)या नाप कथं प्वाः खनेगु हं व मुगः छ्यलाः प्वाः खनी ।
फाः चीगु ः कुचा ह्वने धुंकाः रन्धां चौडाइया ब्व (कगचाबअभ) मिले यायेगु ।
फि चीगु ः सिँ कुचा ह्वनेधुंकाः रन्धा छ्यलाः फि मिले यायेगु ।
फे च्याकेगु ः फुक्कं भाग ह्वनेधुंकाः मेच, टेबुल, चौकोस आदि सिथय्या कुं ग्वःलाकेगु ।
स्वथनेगु ः जोर्नी पाय्छि जुइवं ह्वनेगु ।