मनूया बलं जक चिकं काकीगु यमाः साःया प्रविधिइ थौं स्वयाः सच्छि दँति न्ह्यः यान्त्रिकरण जुल । थुगु प्रविधिया सालय् सिँया चक्का हीकाः उकिइ स्वनातःगु नँया धुरां चिकं काकेगु गं स्वत्ताकी । साधारण यन्त्र Wheel & Axle व Screw यात माःकथं छ्यलातःगु थ्व प्रविधिया सालय् यमाः सालय् प्यम्हेसिगु बलं स्वत्ताकेमाःगु गं छम्हेसिगु बलं जक चक्का हीकाः चिकं काके फइगु जुल ।
थ्व प्रविधिया सालय् चिकं काकेत ल्यूनेया गँनय् पंखा थें हीकेगु सिँया चक्कालिसे स्वाःगु नँया धुरा काका तइ । न्ह्यःनेया गं धाःसा मसंक दिकातइ । छखे बँय् ल्हानातःगु छ्यं धाइगु तःग्वःगु सिंँया थामय् चक्का व धुरा दिका तइसा धुराया मेगु च्वः ल्यूनेया सनीगु गँनय् काकातइ । सिँया चक्का हीकूलिसे धुराया पेच हिलाः ल्यूनेया गं न्ह्यःनेया गंलिसे स्वत्ताइ । निगलं गं दथुया ग्वरःसिँया दथुइ दुगु पू कत्तानाः उकी स्वथनातःगु तू, हाम्वः, ईका, पःका आदिं चिकं पिहां वइ ।
लिपांगु इलय् बिजुलि दसेंलि तू, हाम्वः आदि हाये व च्याये म्वायेक बिजुलि पंखां फयेकीगु जुल । तू, हाम्वः क्यलेत नं कुति वाये म्वाःल । बिजुलिया कलघरं क्यलीगु जुल । चक्का दुगु सालय् छक्वः चिकं काकेधुंकाः वःगु खौ निक्वःखुसी काकेत बिजुलिं न्ह्याइगु विशेष यन्त्र expeller छ्यलाबुलाय् वल । ५० दँ ति न्ह्यः नेपालय् दुहां वःगु थुगु यन्त्रं सालय् काकेगु स्वयां उप्वः सुच्चुक चिकं पिहां वइगु जुल । न्हापालाक्क सालय् छक्वः काकेधुंकाः निक्वःखुसी जक expeller छ्यलाः चिकं काकीगुलिइ थौंकन्हय् यक्व थासय् छक्वलं तप्यंक हे expeller छ्यलाः चिकं काकेगु नं यक्वं खनेदु । चुं छायेगु धकाः भाजनय् तू सीत नं ल्हाःतं पुइकाच्वने म्वायेक बिजुलिया मोतर व gear तयाः पुइकीगु प्रविधि नं छ्यलाबुलाय् वःगु दु ।
ललितकलाकःमि चन्दा श्रेष्ठया जन्म ने.सं. १०७६ गुंलाथ्वः दसमि, बुधबारखुन्हु येँय् अबु गोपालदास श्रेष्ठ व मां मनोरमा श्रेष्ठया कोखं जूगु खः । वय्कलं फाइन आर्टय् बी.एफ.ए. यानादीगु खः । वय्कलं चित्रकारिता व अध्यापन यानादी । वय्कलं न्हापांगु चित्रकला सन् १९८२ पाखे च्वयादीगु खः । वय्कलं च्वयादीगु चित्रकला अमेरिका, बेलायत, जापान, अष्ट्रेलिया, भारत, श्रीलंका, स्वीडेन व क्यानाडा आदि देसय् संग्रहित जुयाच्वंगु दु । वय्कलं सन् १९८४, १९८५ व १९८७, सन् १९८५, सन् १९८४ व सन् १९८६ इ थी थी सिरपाः त्याकादीगु दु ।
येँया चन्द्रप्रसाद गोर्खाली सन १९६३ स जीवविज्ञानय् विद्यावारिधि यानादीम्ह ब्यक्ति खः । नेपालय् जीवविज्ञान सम्बन्धय् शिक्षा प्रसार यायेगुली महत्वपूर्ण भूमिका दुम्ह वय्कः त्रि–चन्द्र क्याम्पसय् प्राणी विज्ञान विभागया प्रमुख जुयाः तःदँतक सेवा यानादिल । अथे हे लिपा त्रिभुवन विश्वविद्यालयया शिक्षाध्यक्ष नं जुयादीगु खः ।
तेह्रथूम जलजलाया मास्के खलःया काय्मचा भाजु चन्द्रप्रकाश मास्के सन् १९६० स भारतं एमवीवीएस डिग्री कयाः नेपालय् परिवार नियोजनया ख्यलय् दक्कलय् न्हापां ज्या याःम्ह शल्यचिकित्सक मध्यय् छम्ह खः । पुरुष प्रजनन व मूत्र विज्ञानया नं वय्कः विशेषज्ञ खः । वय्कलं सन १९७१ स वेलायतपाखें एफआरसि उपाधि प्राप्त यानादीगु खः ।
बीरगंजया त्रैलोक्य बहादुर व बद्रीमायाया कोखं सन् १९४९ स बूम्ह थ्वय्कः नेपाःया न्हापांगु पुस्ताया विकलाङ्ग विद्या सम्बन्धी शल्यचिकित्सक खः । भारतया अखिल भारत चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थापाखें एमबीबीएस ब्वनावःम्ह थ्वय्कः लिपा आयरलैण्डपाखें एफआरसिएस उपाधि कायेत ताःलात ।
थ्वय्कः छम्ह नांदंम्ह कृषि विशेषज्ञ खः । त्रिशुलीया हीरालाल श्रेष्ठया काय् भाजु जर्जिया विश्वविद्यालय, संयुक्तराज्य अमेरिकापाखें कृषि विषयस स्नातकोत्तर याना झाःम्ह खः । अथे हे थ्वय्कः फिलिपिन्सपाखें थी थी कृषिया पुसात बिकास यायेगु न्हूगु प्रविधिया शिक्षा हासिल यानादीम्ह खः । वय्कलं जनकपुरया कृषि फार्मय् तःदँतक कृषि विशेषज्ञकथं सेवा यानादिल ।
सन् १९३४ स ख्वपया भ्वलाछेँय् जन्म जूम्ह थ्वय्कलं वेलायतया इडनवगए विश्वविद्यालयपाखें भूगोल बिषयस स्नातकोतर यानादिल । लिपा १९८० स त्रिविविपाखें हे थःगु बिषयया विद्यावारिधि क्वचायेकल । अबु जनकबहादुर व मां जनकमायाया काय्मचा चन्द्रबहादुरया विशेषज्ञता धैगु एकिकृत भूउपयोग खः । नापनापं नेपालय् प्रारम्भिक इलय् मानव भूगोलया विषयया ज्ञान बियादीम्ह थ्वय्कः हे जुल । वय्कलं राष्ट्रिय योजना आयोगया दुजः जुयाः सेवा यानादीगु जुल ।
चित्रकार चन्द्रमान सिंह मास्केया जन्म ने.सं. १०२० चिल्लाथ्वः खस्थि, बसुबारखुन्हु येँया वास्याःद्यः (बाङ्गेमुढा)य् अबु बुद्धिमान सिंह मास्के व मां पूर्णकुमारी मास्केया कोखं जूगु खः । चित्रकलाय् स्नातक यानादीम्ह वय्कलं निजामती सेवा, कला, सामाजिक सेवा व प्राध्यापन सेवा नं यानादीगु दु । वय्कलं मूर्ति लिसें वास्तुकला निर्माणया डिजाइन नं यानादीगु दु । वय्कलं दकलय् न्हापां १९८५ सालय् याकः चित्रकला ब्वज्या यानादिल । वय्कःया गद्दी बैठक, नारायणहिति राजदरवार, सिंहदरवार व ग्यालरी बैठकय् चित्रकला नांजाः ।
वय्कःया चित्रकला नेपाः, भारत, रूस, जर्मनी, स्वीट्जरल्याण्ड, यू.के., अमेरिका आदि देशय् बुद्धिजीवी व विशिष्ट व्यक्तितय्सं मुंकातःगु दु । वय्कःयात वि.सं. १९९३ य् त्रिभुवन रजत जयन्ती पदक, वि.सं. १९९४ य् नेपाली उद्योग प्रदर्शनी रजत पदक, वि. सं. २०१० य्, गोरखा दक्षिणबाहु चौथा, २०११ सलय् परोपकार संस्थां ग्वसाः ग्वःगु नेपाल राष्ट्रिय प्रदर्शनी रजत पदक, २०१३ व २०३१ सालय् शुभराज्याभिषेक पदक, २०२३ सालय् इन्द्रराज्यलक्ष्मी प्रज्ञा पुरस्कार, २०३० सालय् त्रिभुवन स्मारक समिति स्वर्ण पदक व २०३९ सालय् सोभियत संघ पदक द्यछाःगु दु । वय्कःयात साहित्यिक पत्रकार संघ– येँपाखें २०४० सालय् अभिनन्दन यानादीगु दु । वय्कः ने.सं. ११०४ दिल्लागाः पुन्हि, सनिबारखुन्हु स्वर्गारोहण जूगु खः ।
मुस्ताङ्गया कृष्णमान शेरचनया म्ह्याय्मचा चन्द्रलेखाया जन्म सन् १९४९ स जूगु खः । वय्कः भारतया लेडि हार्डिङ्ग कलेजपाखें मिखा चिकित्साया ख्यलय् स्नातकोत्तर जुयावःम्ह खः । लिपा वेलायतपाखें थःगु बिषयस उच्च शिक्षा कयादिल । मोतिविन्दु ल्वय्या शल्यचिकित्साया निंतिं वयकः उलि हे नांजाः । अथे हे मिखाय् कृत्रिम लेन्सया ब्यवस्था यायेगुली नं उलि हे जाः ।
येँ, न्ह्यःखाया अबु केदारनाथ शर्मा व मां मिश्रीदेवीया म्ह्याय्मचा चन्द्रिकादेवी श्रेष्ठ भारतया अखिल भारतीय चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थानपाखें एमबीबीएस सन १९६७ स क्वचायेका दीम्ह थुम्ह मयजुं वेलायतया म्यानचेष्टर विश्वविद्यालयपाखें जीवाणुशास्त्रयात कयाः उच्चशिक्षा हासिल यानादिल । सन् १९४९ स जन्म जूम्ह थ्वय्कः नेपालय् विशेषत भाइरल ल्वय्यात कयाः विश्लेषण यायेगु व ल्वय्यात कयाः प्रयोगशालाविधि सम्बन्धय् न्हापान्हापां ब्वनावःपिं मय्जुपिं मध्यय् वय्कः छम्ह खः ।