नेपाल देय्या आधिकारिक भाय् जूगुलिं नेपालभाषा धकाः सम्मान बियातःगु भाय् सकल नेवाःतय् अभिब्यक्तिया मंकाः माध्यम खत । नापनापं थीथी कालक्रमय् पिनें दुहाँवःपिं आप्रवासीपिन्सं नं थःगु न्हियान्हिथंया जीवनया छ्यलाबुलाय् नालेगु यानावंगुलि छगू अवस्थाय् नेपालभाषा प्राचीन नेपालमण्डल लागाया माध्यम भाषा कथं न्यने धुंकूगु खत । खतुं प्रमाणिक कथं थुगु भाय्या इतिहास गुलि ताःहाः धकाः धायेत अःपुमजू अथेखःसां द्वलंद्वः न्ह्यवया सामाजिक जीवनय् थुुगु भाषां थाय् कायेधुंकूगु खंकेफु । वैज्ञानिकपिन्सं थ्वैत सँय्–बर्मेली खलःया छगू मू भाय् कथं नालातःगु जुल ।

अथेला तःगु जाति समुदाय व संस्कृतिया मनूत दुगु नेपाल देसय् सच्छि सिबें अप्वः भाषा–भाषिकात ल्हानावयाच्वंगु दु । लखंलख मनुखं ल्हाइगु भाय्निसें सःबसः मनुखं जक ल्हाइगु भाय् नं दु । फुक्क भाय्या थःथःगु कथंया बिस्कं पहःत दु, उलि हे महत्व नं दु । तर नेपालय् ल्हाइगु फुक्क भाय्या थःगु हे आखःग्वः–लिपि मदु । राज्ययापाखें आधिकारिक माध्यम भाय् कथं नालातःगु खँय् नेपाली भाय्या नं थःगु हे लिपि मदु । थुकिया निंतिं भारतया देवनागरि लिपि नालावयाच्वंगु दु । हिमाली लागाया सँय् बर्मेली खलःया भाय्या निंतिं सँदेय्या सम्बोटा लिपि छ्यलेगु प्रचलन दु । मर्सय्पाखे आपालं मनुखं ल्हाइगु मैथिली भाय्या धाःसा थःगु बिस्कं लिपि दु, गुगु भारतपाखे नं छ्यलेगु याइ ।

थःगुहे बिस्कं लिपि दुगु नेपाःदुनेया भाय् मध्ये नेपालभाषा विशेष खः । प्रचलित नेपाल निसें भुंजिमोल, कुंमोल, लितुमोल, पाचुमोल थीथी शैली कथंया लिपित छ्यलेगु नेपालभाषाया पहः खः । च्वयेगु आखःयात अतिकं कलात्मक स्वरुपय् विकास यानातःगु रञ्जना लिपि नेपालभाषाया च्वन्ह्याःगु तिसा खत । गुगु लिपि अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय्तकं न्यनाच्वंगु दु ।

लेख्य परम्पराया विकासया दसि हे लिपि खत । अध्ययन अनुसन्धान कथं नेपालभाषाया लेख्य अभिलेख थ्यंमथ्यं द्वःछिदँ जुइमा धैगु अनुमान जुयाच्वंगु दु । विशुद्ध साहित्य सिर्जनाया कथं काव्य विधा प्राचीन नेपालभाषाया दक्कले तःमि अले उलिहे पुलां । अथेहे प्याखं विधा नं उलि हे तःजि । आख्यान, अवदान, बाखं आदि नं उलि हे दु । थौंया इलय् तक थ्यने धुंकाः थीथी विधाय् नेपालभाषा साहित्य कृति पिदनाच्वंगु दु । मुक्कं नेपाः देय्या साहित्य सिर्जना दुवालेबले नेपालभाषा साहित्य ख्यःया भूमिका गाक्कं गौरवपूर्ण ।

सन्तोषया खँ खत, भाषा, लिपि, साहित्य, ब्याकरण अले शब्दकोश तकया विकासया दायीत्व पूवंकेगु कथं नेपालभाषा ख्यलय् थौंकन्हय् आपालं संगठित कुतः नं जुयाच्वंगु जुल ।