शिल्प, प्रविधि व ज्ञान

सनांघासा फीगु विधि

सनांघासा फकंहःया दं फिनाः दयेकातइगु छता परिकार खः । थुकिया सवाः पाउँइ । गुलि अप्वः पाउँल उलि थुकिया सवाः साःगु तायेकी । स्वकं सनांघासा जक नयेगु याइ मखु । जा बजि नयेबलय् अचार नयेज्वलं ल्वसा यानाः नइ । गुथि भ्वय्बलय् थुकियात छता घासाताकथं नं तयेगु याः । फकं यक्व दइगु गुंला यंलाया बखतय् फीगु याइ ।
सुकूगंगु व गने धुंकूगु फकंया सनांघासा फी मखु । क्यातुगु व दुचू हःया दँनं नं फीगु याइ मखु । छाःछाःगु हःया दं जक तयाः फीगु याइ । लखं प्याकी मखु । कापः छकुतिं हुयाः यचुकी । धू बाय् चा यक्व प्यपुना च्वंगु दःसा जक सिलाः गंकी । थुकियात नं कापतं हुइ । न्यताः व हः लिकाइ । हःयागु स्वकंचा दयेकी । बःचा बःचा हाकः जुइक दं त्वाः ल्हानाः निभालय् पानाः यलेचिंकी । दँनय् च्वंगु पिलि तुनाः नं फीगु याः, मतुसे नं फीगु याः । तुनाः फिनातःगु नयेबलय् क्यातुसे च्वनी । अथे यानाः फीबलय् भचा जक बिचाः याये मफुत धायेव हे गी नवयाः स्यने यः ।
यलेचिंगु गात धायेव थल छगलय् तयाः पःका चिकं बाय् तूचिकं भचाभचा तयाः बुली । चिकनं बुलेधुंकाः हलू, पःकाचुं व त्यबूचुं तयाः उतिग्यंक वाली । पःकाचिकनं बुलागुलिइ पःकाचुं भचा म्ह्व जक तइ । हलू धाःसा म्हासुसे च्वंक हे तइ ।
सनांघासा चाया थलय् फीगु याइ । आवश्यकता कथं तग्वःगु बाय् चिग्वःगुलिइ फी । म्ह्व जक दयेव गाःसा क्वरिं, भ्यगः बाय् कसिइ नं फीगु याइ । यक्व माःसा क्वंचा व त्यपय् नं फी । फीत थल यच्चुक सिलाः गंक पायेगु याइ ।
सनांघासा फीबलय् चितुचिनाः फी मखु । धंकाः नं तइ मखु । ग्वतुकाः बः बः यानाः माथंवंक तयाः पाचुकी । ल्हातिं जक तितियानाः बुलुहुं पचिंकेगु याइ । द्यःने लप्ते बाय् फकंहः व सालुक सु छबःचा तयाः अप्पां त्ययेकेगु बाय् पुसा तयेगु याइ । फिनाः च्यान्हुनिसें झिन्हुया दुने सनांघासा बुइ ।
नेवाःतय् गुथि भ्वजय् सनांघासाया यक्व भूमिका दयेगु याः । थुकियात छता घासाकथं काइ । ज्याथाया पञ्चदां गुथिखलःपिनि पञ्चदां गुथिबलय् सनांघासा तयाः गुथि भ्वय् नयेमाःगु व त्वालय् इनाः नकेमाःगु रीति दु । पचलीया द्यःगू खलःपिनि नं ननि, त्वाः चुकपतिं सनांघासा इनेमाःगु चलन दु । थुकिया पलेसा गच्छे अनुसार द्यःयात जाकि व ध्यबा द्यछायेगु याइ ।
दुरुफकंयागु नं सनांघासा दयेकू । थुकिं दयेकीगु सनांघासा फिनाः मदयेकुसे वालाः दयेकी । यचुकेगु दक्वं फकंयागु थें हे याइ । छलांगु बाला व प्यलांगु हाकः जुइक तानाः चिं बुलाः बाघौति अथें तयातइ । गलय् जुल धायेव दं जक लिकयाः चि मसला व पाउँ तयाः वालाः मी चिकं क्वयेकाः नयेगु याइ ।

सन्तकुमार शाक्य

सन्तकुमार शाक्य धातु मूर्तिकलाया छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कः ने.सं. १०६८ थिंलाथ्वः अस्तमि, आइतबारकुन्हु बौ स्व. चिनियाकाजी शाक्य व मां रत्नदेवी शाक्यया कोखं यलया ओकुबहाल, महाबौद्धय् जन्म जूगु खः । वय्कलं थः अबुजु स्व. चिनियाकाजी शाक्यया हःपाःकथं १०८३ दँनिसें कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । सीया थी थी द्यःत दयेकाः चां भुनाः ढाले यानाः रौद्ररुप, शान्तरुप अन्तरगतया थी थी कलाय् निपूर्ण, मौलिक विवरणया लिधंसाय् मूर्ति दयेका दीगु दु । अथे हे चीधंगुनिसें भिमकाय मूर्तितक श्रृजना यानादीगु दु, कल्पना व म्हगसय् खंगु वस्तु व विवरण तकयात नं मूर्तिइ न्ह्यब्वदीगु दु । ब्वज्या ः १) घरेलु तथा ग्रामीण उद्योग बिभागया आयोजनाय् हस्तकला प्रदर्शन २०४८ २) नेपाल हस्तकला संघया ग्वसालय् ५ औं हस्तकला ब्यापार मेला २०५३ ३) नेपाल विजनेश एक्सपो २००१ ४) बौद्ध विहार संघया ललित बौद्ध कला प्रदर्शनी २०६२ । सिरपाः– उत्कृष्ट घरेलु उद्यमी पुरस्कार २०५७ २) नेपाल हस्तकला संघपाखें उत्कृष्ट कलाकार पाखें सम्मानित ३) नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानपाखें अरनिको राष्ट्रिय ललितकला प्रज्ञा पुरस्कार । न्ह्यथनेबहःगु कला— ने.सं. ११३७ कछलाथ्वः तृतिया, बुधबारखुन्हु भारतया महामहिम राष्ट्रपति प्रणव मुखर्जी तथा
ने.सं. ११३८ बछलागाः एकादसि, सुक्रबारखुन्हु भारतया प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीया नेपाल भ्रमणया अवसरय् येँ महानगरपालिका व जनकपुर महानगरपालिकापाखें द्यछाःगु महानगरया ताःचा व थी थी उपहारया निर्माण । २) च्वभालय् ७ फिटया सहस्रभुज अवलोकितेश्वर निर्माण ३) येँ सीघः गुम्बाय् ९ फिटया सहस्रभुज अवलोकितेश्वर व ३ फिटया तारा निर्माण । ४) श्री पद्मवर्ण महायान विहारय् ७ फिटया सहस्रभुज अवलोकितेश्वरया निर्माण ।

सन्तोषमान श्रेष्ठ

येँया भाजु चिनियाँमान व मय्जु मङ्गलदेवीया काय्भाजु सन्तोषमान सन् १९३८ स बूम्ह खः । भारतया ओस्मानिया विश्वविद्यालयपाखें सन्र १९६१ सं एमबिबिएस क्वचायेका वःगु खः । वेलायत वनाः सन् १९६७ स उच्चशिक्षा सिधयेकावःगु खः । मनूया सेँया ल्वय् सम्बन्धय् न्हापां ब्वनावःपिं नेपाःया विज्ञत मध्यय् थ्वय्कः छम्ह खः ।