यल पूच्वं मंगलबजाःपाखे वनेबलय् सिबहाः त्वालं भचा क्वय् जवय् च्वंगु तासिमुगः गल्लिं दुने तग्वःगु चीभाःया न्ह्यःने कामुकनाम महाविहार दु । थन हे तःधंगु व चीधंगु यानाः निगू ख्वाय्बही दु ।
तःधंगु ख्वाय्बही
स्वंगः चीभाःया न्ह्यःने च्वंगु तःधंगु ख्वाय्बही खः । न्हापा जीर्ण जुयाच्वंगु बहीया वि.सं. २०४८ सालय् पुनः निर्माण जुल । थन खुयायंकूगु गन्धुरी द्यः समन्तभद्र बोधिसत्व वि.सं. २०५५ सालय् हानं पलिस्था यात । बहिलिइ दुहां वयेगु लुखाय् जःखः महांकाल व हनुमानया मूर्ति दु । आःया अवस्थाय् थन बहीइ विहारय् दयेमाःगु बहीछेँ आदि मदयेधुंकल, मू देगलय् आँय्पाया नितँ पलिंचिनाः छचालं त्वानाःसिँ फयेकातःगु दु । त्वानाःसिँया निखेर निम्ह तारा व दथुइ पञ्चबुद्धया चाचिं च्वयातःगु दु । द्यःलुखाया जःखः छज्वः सिंह दु । कलात्मक द्यःलुखाया फुसय् ज्वाःगं तयाः बज्रसत्व लिसें न्हय्गू मूर्ति कियातःगु दु । च्वय् तोरणया पलेसा पञ्चबुद्धया मूर्ति दु । मूदेगः लिउने बज्रबाराही तयाः आगंक्वथा दयेकातःगु दु ।
थुकिया निर्माणकालसम्बन्धी प्रामाणिक श्रोत मदुनि । थनया महांकाल ने.सं. ६४३य् स्थापना याःगुया अभिलेख दु । अले ने.सं. ७३४या अभिलेखय् कामुननाम महाविहार उल्लेख जुयाच्वंगु दु ।
आःया अवस्थाय् थन यलया मूबही जूगुकथं बहीसंघ धकाः यायेमाःगु कर्मकाण्डया ज्या छुं मजुइधुंकल । संरक्षकतय्सं न्हिं न्हिं द्यः खेचायेकेगु, नित्यपुजा, आरति व आगंपूजा यानाच्वंगु दनि ।
चीधंगु ख्वाय्बही (कामुकनाम महाविहार)
तःधंगु ख्वाय्बही लिक्क खवय् कामुकनाम महाविहार – चीधंगु ख्वाय्बही दु । बहीया मू लुखां दुहां वनेवं दुने सिमन्तिं प्लास्तर यानातःगु देगः छगः जक ल्यंदनि । लुखाया जवय् महांकाल स्थापना यानातःगु दु । न्हापाया बहीदेगः दुनेवं अन थुगु देगः दयेकूगु खनेदु । दुने भविष्य व्याकरण मुद्राया बुद्ध स्थापना यानातःगु दु ।
थुगु बहीया निर्माणकाल सीदइगु छुं अभिलेख लूगु मदुनि । तर निगुलिं उगु हे इलय् दयेकातःगु धइगु अनुमान यानातःगु दु । आः थन संघ धायेबहगु छुं मंत । मूबही धाःसां थन नित्यपुजा बाहेक आः बन्दे लुइगु निसें छुं कथंया ज्या जुयाच्वंगु मदु ।