दबूप्याखं क्यनेत दयेकातःगु निश्चित थाय् हे दबू खः । लिच्छविकालीन अभिलेखय् हे दबूयात प्रतिनिधित्व याइगु खँग्वः लूगुलिं नेवाः समाजय् दबूया छ्यला तसकं पुलां धइगु सीदु । न्हापा न्हापा मानव वस्तिया चकंगु थासय् बँय् वा बँसिबें भचाः तजायेक ल्वहँतं सियाः दबू दयेकेगु चलन दूगु खः धाःसा थौँकन्हय् छेँदुने हे दबू दयेकेगु चलन वःगु दु । चकंगु सार्वजनिक थासय् दयेकातःगु परम्परागत दबुली क्यनीगु दबूप्याखं प्यखेरं वा स्वखेरं स्वयेज्यू धाःसा छेँदुनेया दबू छखेरं जक स्वयेजी । दबूयात साक्षात् नासःद्यःया प्रतीककथं कायेगु याः । अथे जुयाः कलाकारत दबुली दुहां वयेन्ह्यः दबूयात भाग्यानाः जक वइ ।
दबुलिइ दथुइ छगू मन्दः चिं दइ, थुकी छगू त्रिकोणं प्रकृति (स्त्री)यागु व मेगु त्रिकोणं पुरुषयागु प्रतिनिधित्व याकाः षट्कोणयागु रुप वा प्रतीक ब्वलंका तइ । त्रिकोण ज्यानाः दयेकातःगु दबुलिइ प्याखंम्वःत न्ह्यज्याना वनीगु लँपुयात लोम धाइ, थ्व लोमं जवपाखेया कुंयात प्रथम कोण वा प्रकोण वा प्रको धाइ धाःसा खवपाखेया कुंयात द्वितीय कोण वा द्विकोण वा द्विको धाइ । प्रको व द्विकोया दथुया भागयात मार्ग धाई । थ्व मार्गया दथुइ नासःद्यःया गाछिगा यखानातइ । द्वितीय कोणं लिज्याना वयेगुयात विलोम धाइ ।
थौंकन्हय् दबूप्याखनय् पाश्चात्य शैलिया यक्व हे प्रभाव लानाः आधुनिकीकरण जुयावःगुलिं दबूप्याखं क्यनेगु ज्या थियटरदुने दयेकातःगु दबुलिइ जुयावःगु दु । थियटर छेँय् दयेकातःगु दबुलिइ स्वकुमितय्सं छखेरं जक दबूप्याखं स्वये दयाच्वंगु दु धाःसा नेवाः पहःया चकंगु थासय् दयेकातःगु दबुलिइ स्वखेरं हे दबूप्याखं स्वयेज्यू । दबूप्याखं नापनापं मेमेगु ब्वज्याया तातुनाः त्वाः त्वालय् दयेकातःगु गुगुं दबू बँसिबें कुछित्या थकयाः प्यकुंलाक्क दयेकातःगु दु धाःसा गनं गनं थमकासे नं दयेकातःगु दु ।