नेवाः – मूलतः छगू सभ्यता खः । खतुं सामान्य प्रचलनय् नेपाःदुनेया निश्चित थाय्या निश्चित मनूतय् छगू समुदाययात नेवाः धायेगु यानावयाच्वंगु दु । तर नृतत्वविज्ञान, मानवशास्त्रया मान्यता कथं नेवाः धैगु केवल छगू मानव समुदाययात वोध याकीगु खँग्वः जक मजुसें थुकिया तःजिगु अले तब्यागु अर्थ दु । नेवाःया म्हसीका मालावं वनेबले दक्कले न्हापां नश्लगत मिखां स्वयेगु याइ । मनूतय् म्हगः जक मखु, ख्वाः, मिखा, धिकः अले हिया स्वापू छु धकाः नं मालिगु जुइ ।
गुज्वःगु थासय् च्वनीपिं ? गुज्वःगु थाय्बाय् दयेकीपिं ? छेँखा, त्वाः–बहाः, लँपु–गल्ली, वस्ती, गां–शहर गन च्वनीपिं ? गुकथं च्वनीपिं ? च्वनेत वा जीवन हनेत गुकथंया भौतिक संरचना दयेकिपिं ? गुज्वःगु शिल्प, प्रविधि व वास्तुकला नाला वयाच्वंपिं खः ?
म्वानाजःछिया निंतिं नालावयाच्वंगु नसा, त्वंसा, पुंसा, तिसा अले उकी दुगु विविधता व सम्पन्नतापाखें समुदायया जीवनशैलीया नापनापं स्वभाव अले संस्कार संस्कृतियात नं ब्वयाबी ।
जीवन व जगतया दथुइया स्वापूयात जीवन्त यायेगु छगू मानवीय प्रवृत्ति धैगु जन्मनिसें मृत्यु अले मृत्यु पर्यन्ततक हनीगु थीथी सामाजिक संस्कार, नखःचखः, जात्रापर्व खत । परम्पराकथं जक मखसें थुज्वःगु व्यवहारय् दार्शनिक पक्षया गहनता नं दयाबीवं उकीं समुदायया उन्नत सांस्कृतिक चेतयात हे न्ह्यब्वयाबी ।
छगू समुदाय केवल मनूतय् पुचः जक मखसें सुसंस्कृत, सभ्य, सुशिल नं खः धैगुया दसि धैगु हे उमिगु जीवनयापनया झ्वलय् ध्वदुइगु सुन्दर कलाकृति, संगीत व मूर्त अमूर्त सम्पदाया सिर्जना नं खः । साहित्य व संगीत थुज्वःगु हे च्वछायेबहःगु विधात खत । अले थःगु मांभाय्यात अभिब्यक्त यायेगु अःपूगु माध्यम कथं विकास यानाक्यंगु थीथी लिपिया अस्तित्वपाखें नं समुदायया म्हसीका बियाच्वनी ।
उलि जक मखु जीवन छु खः ? मनू व समाज छु खः ? उकियात थुइकेगु थःगु हे बिस्कं दर्शन व मान्यता नं दु, नेवाःतय्के ।
थुकथं तःगु पक्ष व दृष्टिकोणं दुवालेबले समष्टिगत रुपय् नेवाः धैगु मात्र छगू समुदाय जक मखसें छगू जीवन्त सभ्यताया म्हसीका खः ।
Comments are closed.