नेपाः राष्ट्रया राष्ट्रिय पोशाककथं मिसातय्सं पुनीगु वसः पर्सि खः । मिसालं नापं जँया क्वय् गौचातक त्वपुक सिनीगु वसः पर्सि खः । पर्सि झिकु, झिंनिकु हाकःया दइ । मिसातय्सं थीथी अवसर, उत्सव, थाय् व ईकथं थीथी ताजि व कापःया पर्सि सिनी ।
इहिपर्सि
कन्या मचायात संस्कार कथं तःधी ल्याखय् दुतिनेगु धर्म नीति कथं सुवर्णकुमारया प्रतीकय् ‘ब्याः’ नांया अमर फलनाप कचिलुं समेत तयाः ल्हातय् प्वःचिकाः, सःखि खिपतं चिकाः कलशं लः हायेकाः इहि यायेगु धकाः कन्यादान बीगु याइ । इहि याइगु थुगु संस्कार विधानय् इहि याइम्ह मचायात ह्याउँ, हाकु, तुयू रंगया बालाबालागु क्वखाय्गा स्वरुपया खापिकापःयागु ‘इहिपर्सि’ धकाः भावना स्वरुपी पर्सि धर्म संस्कार स्वरुपं सिंकीगु पर्सि हे इहिपर्सि खः ।
गौनपर्सि
गौन कापःयागु पर्सि नेफा तयाः कूजि कयाः सर्वसाधारण न्ह्याम्हेसिनं न्ह्यागु बखतय् नं सिनीगु व्यवहारिक पर्सि खः । पर्सि कापःया रंग बुत्ता न्ह्यागु नं जुइ, तर किनारा दुगु पर्सि सिनेगु चलन मदु । पर्सिं सिना पर्सिच्वः पाछायेगु धयागु ला झन् उगु बखतय् दुगु हे मखुगु जुल । उकिं पर्सिं सिनीपिनि गां न्ययेगु अनिवार्य ।अगतिं छेँय् च्वनीबलय् ल्यासेपिनि भिलायसिच्वः धकाः पर्सि गुजि कयाः सिनाया गुजि मकयागु बछि भाग गुजि कयाया द्यःने हिनाः सिनेगु याइ । बरु छेँय् अगतिं च्वनेबलय् बुरिपिनि पर्सिया द्यःने चिनातःगु जनी छच्वः फ्यनाः म्हया लाज त्वपुइभनं पाछायातयेगु चलन दु ।
चुन्दरि गौनया पर्सि
देगुपुजा, ततःधंगु विषयगत धर्मकार्य आदि नीतिगत संस्कार कार्यबलय् पुजाया नकिं मय्जुपिंसं भिंगु, तःजिगु पर्सि कथं चुन्दरि गौनया पर्सि सिनी । गौन कापतय् रंगीन कथं चुन्दरि बुत्ता तयातइगु पर्सि ह्याउँक नेफा तयाः कूजि कयाः सिनीगु पर्सि खः ।
छिकापर्सि
तुयुगु सादागु पर्सि कापः अथवा छेँय् थानागु थानाकापतय् थःत यःगु रंग तयेकाः बुत्ता छापय् याकाः पर्सि सिनेगु चलन दु । थथे छिका कापःया पर्सियात छिकापर्सि धाइ । थ्व पर्सि न्ह्याम्हेसिनं न्ह्यागु स्थितिइ नं व्यावहारिक रुपं सिनेगु याइ ।
न्हापा पेशागा रुपं कापतय् रंग बुत्ता छीपिं छगू अलग जात दु, गुपिंत छिपा धकाः सम्बोधन याइ ।
तासया जामा
जँय् इजारं चीगु यानाः जंनिसें तुतिया पालि तक ताःहाकयेक गुजि तयाः सुयातइगु तासयागु पोशाक हे तासया जामा खः । तासया जामा इहिपाबलय् इहिपा यानाछ्वइम्ह म्ह्याय्मचायात सिंकीगु तासया लंया लंज्वः कथं सिंकीगु भमचा वसः खः ।
बर्खिपर्सि
बर्खि माःपिंसं सिनीगु बर्खिपर्सि तुयुगु सादागु कापःयात पर्सिया रुपय् छ्यलाः सिनेगु याइगु खः । असुचिया थ्व पर्सि भाःतया देहावसान जुसांनिसें बर्खि मब्यंतले वा भाःत मदयाः दछितक सिनीगु पर्सि खः ।
दोपतापर्सि
भमचा लसकुस याइबलय् माजु जुइपिंसं, ततःधंगु धर्मकर्म पुजाभाव आदि याइबलय् नकिं मय्जुपिंसं, भीम रथारोहण याइम्ह जिथि अजिपिंसं दोपताया पर्सि सिनी । पर्सिया स्तर मध्ये दोपताया पर्सि दकलय् तःजिगु भाःपियातःगु खः। तासयागु जामाया लिपा भमचायात सिंकीगु दक्वसिबय् तःजिगु वसः दोपताया पर्सि हे खः ।
हाकुपर्सि
घरबुना धकाः छेँय् तानय् थानागु ह्याउँक किनारा छबाला तयातइगु हाकुगु रंगयागु थाना कापःया पर्सि हे हाकुपर्सि खः । हाकुपर्सि खास यानाः शहरय् च्वंपिनि बुरिपिं छम्ह निम्हेसिनं सिनीगु बाहेक बुँज्या यायेमाःपिं (ज्यापु जाति) व यल, ख्वप, थिमि, किपू आदि थासय्च्वंपिंसं सिनीगु उगु बखतया विशेष चलनचल्तिगु मू पर्सि खः ।
वैज्ञानिक दृष्टिकोणकथं थ्व पर्सि तसकं रंग मिले यानाः दयेकातःगु दु । फाँतं फाँतया बुँज्या यायेबलय् स्थानीय भूतप्रेत पिशाच वायु आदि अमानुषिक तत्वं थी मफइकथंयागु रंगयागु पतासि । रंगकथं कापः ख्वातुसे बल्लाइ, याकनं भ्वाथः मजुइगु, हाकु सीमदइगु, रंगया कारणं लः, फय्, निभाः पाखें सुरक्षित, अले स्वयेबलय् नं हाकु ह्याउँ रंग मिले जुयाः बांलाःगु पर्सि खः हाकुपर्सि ।
भ्वाथः जुयावंसां तक नं कुचा कापः सितिकं मवं कथं सेल्लाःगु कापः जुइ । सिनातये धुंकूगु पर्सि कापःयागु इचां हिंकाः वा लं सुयाः पिनेया मभिंवायु पाखें सुरक्षाया लागि मचामचापिं मस्तय्त पुंकेगु याइ । मभिं वायुया सुरक्षाया लागि द्यनेथाय् झ्याः, लुखाय् तक नं हाकुपर्सिया कापः छकू खानातयेगु याइ ।
थौंकन्हय् थ्व हाकुपर्सि वसःया रुपय् स्वयाः पोशाकया रुपय् सिनेगु यानाच्वंगु दु । रुपय् समानता जूसां अनेक जातयागु कापःयागु हाकुपर्सि दयेका हयाच्वंगु दु । संस्कार, संस्कृति, उत्सव, मेला आदिबलय् मचा, ल्यासे, बुरिपिंसं हाकुपर्सि सिनाः ब्वति कायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
विदेशय् पिहां वनाच्वंपिंसं तक नं थःथःपिनिगु स्थानीय क्षेत्रय् हाकुपर्सिं सिनाः नेपाली पोशाक कथं राष्ट्रिय गौरवया महत्व क्यनाच्वंगु खनेदु ।