गिरिजाप्रसाद जोशी

महाकवि गिरिजा प्रसादया पूवंगु नां गिरिजाप्रसाद जोशी खः । वय्‌कः ने.सं. १०५९ चिल्लागा १२ मां खड्ग कुमारी व बौ देवप्रसाद जोशीया कोखं कान्छाम्ह काय जुयाः सक्वय् जन्म जूगु खः । वय्‌कः ने.सं. ११०७ ञंला १५ (२०४४ भाद्र २२) कुन्हु ४९ दँया उमेरय् दिवंगत जुल ।

गन गन थः वन अन अन साहित्यिक वातावरण दयेकादीम्ह गिरिजाप्रसादयात दकलय् न्हापां म्हसीकाब्यूगु कविता २०१३ सालय् त्रिचन्द्र कलेजय् न्हापांगु अन्तर कलेज नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् वय्‌कलं पाठ यानादीगु मांच्वःसा मोज मयाय् धयागु कविता खः गुगु कवितां वय्‌कःयात सक्वया गिरिजाप्रसाद धकाः सुबिख्यात जुइकाबिल  । कविता, म्ये, गजल, प्याखं, समालोचना लिसें खण्डकाव्य, महाकाव्य, उपन्यास आदि च्वयादीम्ह बहुमुखी प्रतिभाया धनी गिरिजाप्रसाद जोशी सक्वय् थीथी पुचः, क्लब, सफूकुथि नीस्वनाः बाःछि बाःछिइ साहित्यिक, सांस्कृतिक ज्याझ्वः याकेगु, नापनापं ल्हाःतं च्वयाः बाःछिपौ, लय्‌पौ (ज्यामि, तिमिला, न्ह्यलुवाः) पत्रिका पिथनेगु यानादीम्ह छम्ह ज्वःमदुम्ह मातृभाषाया मतिनामि तथा भाषा न्ह्यलुवाः खः । वय्‌कलं थःगु जन्मस्थल सक्वय् जक तत्कालीन युवातय्‌त भाषिक साहित्यिक चेतना थनाः सक्व देय्‌यात नेपालभाषा साहित्य, संगीत व कलां हराभरा यानादीगु मखु थःगु ज्याया झ्वलय् हृटौंडाय् च्वनादीबलय् नं वय्‌कलं अनया युवातय्‌त न्ह्यचीकाः गथु पत्रिका पिकायेगुया नापं थीथी ज्याझ्वः न्ह्याकेगु यानादीगु दु ।

वास्तवय् महाकवि गिरिजाप्रसाद कवि जक मखु, आँशु कवि हे खः । वय्‌कलं उघ्रिमय् कविता, म्ये चिनाः न्यंकेफु । अझ ला वय्‌कःयात आँशु कवि जक धयां मगाः आँशु लेखक हे धायेमाः । वय्‌कलं भाजं मिखा उपन्यास बान्हुया दुने च्वये सिधयेकादीगु उपन्यास खः । उर्वर सिर्जनशीलतां जाःम्ह गिरिजाप्रसादजुं थम्हं च्वयेगु जनताय् क्रिटिकल सेन्स (Critical Sense) थनेया निंतिं खः धकाः धयादी ।

वय्‌कःया भाषा मतिना गुलि क्वातुगु खः, उलि हे साहित्यिक सिर्जना नं क्वातु । वय्‌कलं मांभाय्‌या साहित्यिक धुकुतिइ ग्यसुग्यंगु साहित्य बियादीगु जक मखु न्ह्यानाच्वंगु साहित्यिक धाःयात न्हूगु मोड बीकथंया साहित्य वय्‌कलं सिर्जना यानादीगु दु । गिरिजाप्रसादया खण्डकाव्य सिद्धिदास लिपाया कोशल्वहँ खः । गिरिजाया ल्वहंमा महाकाव्य ल्वहंमा, करुवा थें जाःगु निर्जिव वस्तुतय्‌त नापं पात्र दयेकाः न्ह्यब्वयातःगु दु । थ्व महाकाव्य नेपालभाषाया महाकाव्यया ख्यलय् छगू न्हूगु मोड खः । उपन्यासया ख्यलय् नं धुस्वां, इश्वरानन्द, राम शेखरपिंसं गुगु धाः ज्वनावःगु खः व धाःयात गिरिजां हिलाब्यूगु दु । छगू न्हूगु प्रयोग थनाब्यूगु दु । थुकथं उर्वर शक्तिया धनी गिरिजाप्रसादं थ्यंमथ्यं ७० गू सफू च्वयादीगु खनेदुसां बच्छिं मयाकं सफू उखें थुखें हन्ताः जुया वंगु दु । थौंतकं वय्‌कःया पिदनेधुंकूगु सफूया धलः थुकथं दु—

कविता सफू – पालिख्वाँय् (ने.सं. १०७९), हाइ हाइ रे थ्वँया बात्चा (ने.सं.१०८५), आगं (ने.सं.१०८८), द्वकचा ल्याहां ल्याहां वः (ने.सं.१०९०), सुथनाप सुथय् सुथय् (ने.सं.११०७), गिरिजाप्रसादया गद्य कविता (ने.सं.१०९८), तबन (ने.सं.११०५), किसिदुम्वः (ने.सं.११११), गिरिजाप्रसादया ताहा कविता, (ने.सं.११३२), हाकुगुँया न्हापांम्ह गायक (ने.सं.११३२), कविताचा (ने.सं.११३२), कविता पासः (ने.सं.११३४) ।

खण्डकाब्य सफू – मन्त्र (ने.सं.११०१), बुद्ध नुगः (ने.सं.११०३)

महाकाब्य सफू – ल्वहंमा ,(ने.सं.११३७)

म्ये सफू – जनताया म्ये (ने.सं.११००), आशाकुति (ने.सं.१११५), द्वंविद्वं  (ने.सं.१११९), मां बोक्सी म्ह्याय् सुन्दरी (ने.सं.११३६), मतिना छंगु म्ये जिगु (ने.सं.११४१), गिरिजाप्रसादया म्ये (ने.सं.११४१), खलुं (ने.सं.११४१) महाकवि गिरिजाप्रसादया म्ये/गजल । (ने.सं.११४२) ।

बाखं सफू – धकिं (ने.सं.१०९०)

उपन्यास सफू – छि स्यानाः हत्या (ने.सं.१०९६), सिलुस्वां (ने.सं.१०९८), बिपात्र (ने.सं.१०९९), भाजंमिखा (ने.सं.१०९९), लक्ष्मी व सरस्वति (ने.सं.११०१), व गमला थ्व खै थल (ने.सं.११०३), व ल्वहं जि झ्वाला (ने.सं.११०७), न्याल्ल ब्यां (ने.सं.१११०), यमि गामाः येँ शहर (ने.सं.१११२), सिलु म्ये (ने.सं.११२०), गुतारंगी प्रेत (ने.सं.११२८), बुँख्याःचा  (ने.सं.११३२) ।

प्याखं सफू – बाखा छेँ  (ने.सं.११०२), हाकु स्वाहाने (ने.सं.११०७)

समालोचना सफू – गिरिजाप्रसादया समालोचना (ने.सं.११४१)

गजल सफू – गजल सिइके  (ने.सं.१११४) ।

कमिक – लुति मय्‌जु (ने.सं.११०९)

क्यासेट म्येचाः – लिसवाः, मां नेपाः ।

भिडियो फिल्म – चिपनिप  ।

नेपाल प्रज्ञाप्रतिस्थानं प्रगतिशील महाकवि धकाः महाकवि गिरिजाप्रसादया बुदिं न्यायेकेगु यानावैच्वंगु दु ।

Author: Sanil Sthapit on July 17, 2025
Category: भाषा, लिपि व साहित्य
Tags: , , , , , ,

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Last articles