ने.सं १०५५ स बौ बुद्धिबहादुर व मां पूर्णकुमारीया कोखं येँया वटु त्वालय् जन्म जूम्ह लक्ष्मण राजवंशी नेपाःया हे नांजाःम्ह बुद्धजिवी खः । आनन्दकुटी मा.वि, सिद्धार्थ बनस्थली मा.वि. आदिया तःदँ तक प्रिन्सिपल जुयाः नेपाःया शैक्षिक ख्यलय् योगदान बियादीम्ह थ्वय्कः थःगु वैश बाज्यः धैथें पुलेधुंकाः जक नेपालभाषाया बाखं ख्यलय् दुहांझाःम्ह च्वमि खः । थथे खयां नं नेपालभाषाय् दकलय् अप्वः बाखंया सफू पिकयादीम्ह बाखंच्वमि थ्वय्कः हे जुयादीगु दु । थ्वय्कःया— नमिंग्वाःगु सर्गः (ने.सं.११०८), बुलुमि (ने.सं.११११), देखा (ने.सं.१११५), आलमत (ने.सं.१११९), ह्याउँ निभाः (ने.सं.११२२), लिथ्वःगु सः (ने.सं.११२५), झसुकाः (ने.सं.), नसना, लःहू, ईया किचलय्, त्वाकः (ने.सं.११३०) व त्वःधूगु यःसिं (ने.सं.११३२) आदि यानाः झिंनिगुलिं मयाक बाखं सफू पिदंगु दु । थ्वय्कः संख्यात्मकरुपं जक यक्व बाखं पिकयादीम्ह बाखंच्वमि मखु नेपालभाषाया बाखं ख्यलय् न्हून्हू समस्या न्हून्हूगू विषययात दुथ्याकाः बाखं च्वयादीम्ह बाखंच्वमि नं खः । लक्ष्मण राजवंशीया आपाः धैथें बाखं नेवाः समाज, नेवाः संस्कृतिया परिवेशय् निर्माण जुयाच्वनीगु खयां नं थौंया नेवाःतय्सं भोगे यायेमाःगु समस्या गथे— नेवाःतय्गु लजगा, वासस्थान, संस्कृतिया अतिक्रमण, विदेश पलायन जक मखु नेपाःया हे सार्वभौमसत्ताय् तकं अतिक्रमण जुयाच्वंगु थेंज्याःगु सम्वेदनशील विषययात तकं थियाः जनतायात सजग सचेत यायेगु वय्कःया चेष्ठा च्वछायेबहः जू । सजीव पात्र चित्रण व मिखाय् लुइगु वातावरण चित्रणनापं घटनाक्रमयात बुलुहुँ थतयंकाः चरमसीमाय् थ्यंकेफुगु थ्वय्कःया बाखंया शिल्पगत विशेषता जूगु दु ।
थ्वय्कः थम्हं जक बाखं च्वयाः नेपालभाषाया बाखंख्यः चकंकेगु कुतः यानादीम्ह च्वमि मखु आपालं मेपिंत नं बाखं च्वकेबियाः नेपालभाषाया बाखं विधा तःमि तःजि जुइकेगु चेष्ठा यानादीम्ह च्वमि खः । थ्वहे कथं थ्वय्कलं थःगु संयोजकत्वय् बाखं दबू (ने.सं. ११२९) नांगु संस्था स्वनादिल । थ्व संस्थाया स्थापनां नेपालभाषाया बाखंया प्रचार प्रसारया नापं न्हून्हूपिं बाखं च्वमिपिं नं पिदन । अथेहे थ्वय्कलं थः अबु व मांया नामं बुद्धिपूर्ण सिरपाः (ने.सं.११३०) स्वनाः बाखंच्वमिपिंत हःपाः बीगु ज्या यानादिल ।
लक्ष्मण राजवंशीं बाखं धुंकाः थियादीगु मेगु विधा निबन्ध खः । थ्वय्कःया पिदंगु निबन्धया सफू खः — न्हसला (नेसं ११२९), व हे मुलु व हे सुका (ने.सं ११३३) । लेखकीय जीवन न्ह्याके न्ह्यः छम्ह राजनीतिज्ञ तथा सफलम्ह शिक्षकया भूमिका निर्वाह यानाादीम्ह लक्ष्मण राजवंशीया निबन्ध फुक्क धयाथें विचारप्रधान सचेतनामूलक जूगु दु । थौंया राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् पिदनाच्वंगु विकृति विसंगतियात उलाक्यनेगु हे वय्कःया निबन्धया प्रमुख विशेषता जूगु दु । थथे भाषा साहित्यया सेवा यायां ने.सं १०४१ य् वय्कलं थःगु नश्वर देह त्याग यानादिल ।