मूर्तिकार, चित्रकार– अमर चित्रकारया जन्म वि.संं १९७८ य् येँया केलत्वालय् बौ बिन्दुलाल चित्रकार व मां चिनिमाया चित्रकारया कोखं जूगु खः । नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठानया प्राज्ञ दुजः (सन् १९७५–७९) जुयादीम्ह वय्कलं यक्व हे लोकंह्वाःगु चित्र च्वयादीगु दुसा वय्कलं दयेकादीगु देय्या विशिष्ट व्यक्तित्वपिनि शालिक देय्या थीथी थासय् तयातःगु दु । सिंहदरबार, पोखरा व देवीघाटय् च्वंगु जुजु पृथ्वीनारायण शाहया शालिक, डिल्लीबजारय् च्वंगु महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाया शालिक आदि वय्कलं दयेकादीगु खः । अथे हे वय्कलं थीथी राणा प्रधानमन्त्री लिसें विशिष्ट व्यक्तितय् तेल चित्र च्वयादीगु दु ।
वय्कःया दकलय् न्हापांगु कला प्रदर्शनी सन् १९६६ य् राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी नाफाय् जूगु खः । थ्व लिपा देश विदेशय् वय्कःया यक्व हे कला प्रदर्शन जूगु दु । वय्कलं सन् १९६८ य् पर्यटन सम्बन्धी पोस्टर दयेकाः न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । वय्कःयात त्रिशक्ति पट्ट द्वितीय, गोरखा दक्षिणबाहु (पाचौं, चौथौं व दोस्रो) पाखें विभूषित यायेधुंकूगु दुसा, जुजु महेन्द्र्र व वीरेन्द्र शुभराज्याभिषेक पदक, सार्क सम्मेलन पदकलिसें तःगू हे सिरपाः लःल्हायेधुंकूगु दु । वय्कःयात अन्तर्राष्ट्रिय मञ्च नेपालपाखें ‘वर्ष पुरुष’या सम्मान नं लःल्हाःगु दु ।
येँया थापाथली अबुजु विश्वेश्वर मान व विष्णुदेवीया पाखें दुम्ह काय्मचा खः– अमरेशमान । सन १९५६ स पटना विश्वविद्यालयपाखें विएस्सी उतिर्ण जुयाःलि संयुक्तराज्य अमेरिकाया उत्तर क्यालोरिना विश्वविद्यालयपाखें एमएस यानादीगु खः । बनस्पति विज्ञानया ज्ञाता अमरेशजुं राष्ट्रिय कृषि अनुसन्धान केन्द्रय् च्वनाः कृषि ब्यवस्थापन व कृषि नीतिया ख्यलय् ज्वः मदुगु तिबः बियावंगु खः ।
६ थरी श्रेष्ठ दुने लाःगु छगू थर अमात्य नं खः। अमात्ययात महाजुनं धाइ । प्राचीन लिच्छवीकालय् मन्त्री पदयात अमात्य धाइ । मध्यकालय् केन्द्र स्तरमा उच्चपद कालान्तरय् उच्च स्तरीय पारिवारिक थरय् रूपान्तरण जूगु खः । जुजु जयस्थिति मल्लया सामाजिक सुधारकथं थुमित महां (महान) व सैनिक ज्या यायगेु जिम्मा बियातःगु खः। जुजुया जव ल्हाः व प्रत्यक्ष सल्लाहकार कथं अमात्य स्यस्यःतय्त नालातःगु दु ।
अमात्यत लायकू चाकलिं च्वनेगु याइ । विशेष यानाः यलय् बसोबास यानाच्वंपिं अमात्यत स्वनिगलय् यँे, ख्वप व नेपाः गाःया थीथी थासय् खनेदु । थुमिसं हिन्दू धर्म माने याइ ।
६ थरी श्रेष्ठ दुने लाःगु छगू थर अमात्य नं खः। अमात्ययात महाजुनं धाइ । प्राचीन लिच्छवीकालय् मन्त्री पदयात अमात्य धाइ । मध्यकालय् केन्द्र स्तरमा उच्चपद कालान्तरय् उच्च स्तरीय पारिवारिक थरय् रूपान्तरण जूगु खः । जुजु जयस्थिति मल्लया सामाजिक सुधारकथं थुमित महां (महान) व सैनिक ज्या यायगेु जिम्मा बियातःगु खः। जुजुया जव ल्हाः व प्रत्यक्ष सल्लाहकार कथं अमात्य स्यस्यःतय्त नालातःगु दु ।
अमात्यत लायकू चाकलिं च्वनेगु याइ । विशेष यानाः यलय् बसोबास यानाच्वंपिं अमात्यत स्वनिगलय् यँे, ख्वप व नेपाः गाःया थीथी थासय् खनेदु । थुमिसं हिन्दू धर्म माने याइ ।
वि.सं. १९९८ य् चित्रकार अमिरमान चित्रकारया जन्म येँया भिंद्यःत्वालय् बौ माणिकमान चित्रकार व मां चैत्यमाया चित्रकारया कोखं जूगु खः । वय्कलं थः अबु नांजाःम्ह चित्रकार माणिकमानपाखें चित्र च्वयेगु सयेकादीगु खः । वि.सं. २०२१ य् जुद्धोदय हाइस्कूलय् जूगु चित्रकला प्रदर्शनीइ थःगु न्हापांगु चित्र प्रदर्शनी यानादीम्ह वय्कलं नीगुलिं मल्याक चित्रकला प्रदर्शनीइ ब्वति कयादीधुंकूगु दु । वि.सं. २०४१ य् ललितपुर नागरिक समितिं वय्कःयात विशेष पदक लःल्हानाः सम्मानित याःगु खः । वय्कलं राष्ट्रिय चित्रकला धेंधें बल्लाखय् तःक्वः हे सिरपाः त्याकादी धुंकूगु दु । थीथी संघसंस्थां वय्कःयात तःगू हे सिरपाः व सम्मान लःल्हाये धुंकूगु दु ।
भाजु यज्ञबहादुर व कुमारी श्रेष्ठया काय्मचाकथं वय्कः अमीरबहादुर प्रधानया जन्म येँया फसिक्यबय् सन् १९३४ स जूगु खः । वय्कलं भारत, विश्व हिन्दू विश्वविद्यालयपाखें सन १९५५ स औषधी विज्ञानय् स्नातकोत्तर यानादीगु खः । लिपा सन् १९६६ स लण्डन विश्वविद्यालय, वेलायतपाखें विद्यावारिधि उपाधि कयादीगु जुल । नेपालय् विशेष यानाः वासः उत्पादनया उद्योग विकास यायेगुली थ्वय्कलं ज्वः मदुगु योगदान यानादीगु जुल । विशेष यानाः नेपाःया थःगु कथं जडीबुटीया विकास अले उकिया लिधंसाय् वासःया उद्योग न्ह्याकेगु ज्याय् न्ह्यलुवाःकथं ज्या यानादीगु खः । लिपा नेपाःया विज्ञानसम्बन्धी नीति दयेकेगुली नं अमीरबहादुरया उकथं हे न्ह्यथने बहःगु तिबः दुगु जुल । नेपाः सरकारया विज्ञान सम्बन्धि उच्चस्तरीय सल्लाहकार समितिया दुजः नं जुयादीम्ह वयकः ताःईतक शाही औषधी लिमिटेडया कार्यकारी निर्देशक जुयाः ज्या यानादिल । वय्कः रोनाष्ट अले रिकाष्ट थुज्वःगु वैज्ञानिक शोध संस्थाया नं दुजः जुयादीगु खः ।
अमृत मान महर्जन कलाकार व निर्देशकया रुपय् पलाः न्ह्याका वयाच्वंम्ह संकिपामि खः । वय्कः ने.सं. १०८९ यंलागाः सप्तमि, बसुबारखुन्हु अबु भाइमान डंगोल महर्जन व मां मोहनमाया डंगोल महर्जनया कोखं जन्म जूगु खः । वय्कः थौंकन्हय् चन्द्रागिरी नगरपालिकाया बलम्बुइ च्वनादी । कलाकारिताय् मे, संगीत, प्याखं, नाटक, म्यूजिक भिडियो, संकिपा व टेलिसंकिपा लिसेंया विधाय् वय्कलं थःगु ल्हाः न्ह्याकादीगु दु । वय्कलं वि.सं. २०४० सालपाखे नाटकपाखे कलाख्यलय् पलाः न्ह्याकादीगु खःसा २०४४ सालय् संकिपापाखे पलाः न्ह्याकादीगु खः । वय्कलं प्रेमबहादुर कसाःया बाखंया लिधंसाय् ‘स्वय्नगु’ नांयागु संकिपा दयेकादीगु अले ‘उलिंचिया बाखं थुलिंचा’, ‘सेरीव बन्जाः’, ‘लाखे नइम्ह झाखे’ लिसेंउा आपालं टेलिसंकिपाया निर्देशन व अभिनय यानादीगु दु, लिसें, ‘डर’ नांयागु खस नेपाली टेलिसंकिपाय् नं अभिनय यानादीगु दु । वय्कः चलचित्र निर्देशक समाज नेपालया कार्यसमिति दुजः नं खः ।
अबु अजरमान व मां मोहनमायाया कोखं येँ, थँबहिली सन १९१८ स जन्म जूम्ह वय्कः विषयगत ल्याखं रसायनशास्त्रय् स्नातकोत्तर यानादीम्ह छम्ह विज्ञानविज्ञ खः– अमृतप्रसाद प्रधान । नेपालय् विज्ञान विषयया शिक्षा प्रसार प्रचार यायेगु तातुनाः जनस्तरं पब्लिक साइन्स कलेज स्वनेगुली न्ह्यलुवाः खः थ्वयकः । अथे हे न्हूपुस्तायापिन्त विज्ञान विषय अध्ययन यायेत वय्कलं छगू अभियान हे न्ह्याका दिल । सन १९६६ स युरोपया आल्पस पहाडी लागाय् जूगु हवाई दुर्घटनाय् लानाः थ्वय्कः मन्त । लिपा थ्वय्कलं विज्ञान शिक्षाया ख्यलय् यानावंगु तिबःया हनाबनाकथं पब्लिक साइन्स कलेजयात अमृत साइन्स क्याम्पसकथं नां हिलाबिल ।
नेपालय् गैरसरकारी स्तरय् विद्यार्थीपिनिगु सुविधाया निंतिं छात्रावास दयेकेगु ज्या नं अमृतप्रसादया ग्वसाःकथं धस्वाःगु खः ।
त्रि–चन्द्र कलेजय् रसायनशास्त्रया प्राध्यापक जुयादी धुंकूम्ह वय्कः छुं ई श्री ५ सरकार, उद्योग वाणिज्य विभागया उप–सचिवकथं नं सेवा यानादीगु जुल ।
भाजु अमृतरत्न शाक्यजुया जन्म अबु माणिक रत्न शाक्य व मां धर्मदेवी शाक्यया कोखं ने.सं. १०९० थिंलागाः दुतिया, बसुबारखुन्हु जूगु खः । छत्रपातिइ च्वनादीम्ह वय्कलं थौंकन्हय् थीथी पत्रिकाय् साहित्यिक रचना प्रकाशित यानाः म्ये, गजल व चिबाखं मदिक्क च्वया च्वनादीगु दु । वय्कलं नीनिक्वःगु अन्तर क्याम्पस नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् चिनाखँय् न्हाप, सँझ्याः साहित्य पालाया झिंनिदँ बुन्हिया लसताय् जूगु चिनाखँ कासाय् न्हाप, ३१ क्वःगु विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् चिनाखँय् न्हाप, २७ क्वःगु विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् बाखनय् ल्यू सिरपाः त्याकादीगुया लिसें थीथी इलय् थीथी सिरपाः त्याकादीगु दु । वय्कःया नेपालभाषा व खस् नेपाली भाषाय् यानाः ६० पुं मयाक्क म्ये रेकडिंग जुइधुंकूगु दु ।भाजु अमृतरत्न शाक्यंं म्येय् लय् नं तयादी । नांजाःम्ह गायक भाजु प्रेमध्वज प्रधानजुं हालादीगु अले हलिमय् तसकं बय्बय् जूगु म्ये ‘मिखा ल्वाय्वं छ नाप’ व ‘छंगु गाच्वतं जितः’ धयागु म्ये वय्कलं च्वयादीगु खः ।
ं