तिथ्वँया छताजि थ्वँ । मुकं मूति थ्वँ जक नं मखु बःता थें ज्याःगु थ्वँ नं मखु । मूति थ्वँय् निकः स्वकःया पटकय् वँयागु थ्वँ मात्रा मिलय् यानाः ल्वाकछ्यानातःगु छथी थ्वँ । थुकिया सवाः चाकुचाकु खायुखायु धायाः साइ । ज्या यायेत जिवय् बल बियाच्वनी । अल्कोहलया मात्रा यक्व दइ । थ्व थ्वँ त्वनेबलय् प्वाथय् वाइँया वःथें जुइ । यल धकाः अप्वः त्वने मज्यू । थ्वं काये यः ।

मांया नं मां अजि खःसा अजिया नं मां अजिमा खः । अजिमाया अर्थ यक्व अनुभव दुम्ह सःम्ह खः । नेवाःतय्‌सं मिसा द्यःयात नं अजिमा धाइ । विशेष यानाः च्याम्ह मातृकादेवीयात अजिमाकथं कयातःगु दु । थुपिं अजिमापिंत स्थानीयकरण यानाः येँय्‌ हारति अजिमा, कंग अजिमा, लुति अजिमा, तखति अजिमा, मय्‌ति अजिमा, बःति अजिमा, न्यतभुलु अजिमा, लुँचुभुलु अजिमा, असंभुलु अजिमा, कुलांभुलु अजिमा, लुँमधि अजिमा, म्हय्‌पि अजिमा, गलक्व अजिमा, पासिक्व अजिमा, ज्वालामाइ अजिमा, न्हाय्‌कंतल्ला अजिमा, पोर्पा अजिमा, जातिका अजिमा, प्याःथ्वँ अजिमा, फिब्व अजिमा, नैं अजिमा,

छ्वासकामिनि अजिमा आदि । अजिमायात देय्‌ व जनताया रक्षककथं कयातःगु दु । छम्ह छम्ह अजिमापिन्त छगू छगू जिम्मा बियातःगुलिं छगू उद्देश्य पूवंकेगु लागि उम्ह अजिमायात पूजा याइ । तःकै वइबवलय्‌ सितला अजिमा, झिंनिदँतकया मचातय्‌गु ल्वय्‌ लंकेगु जिम्माया लागि हारति अजिमा पूजा याइ । नेपालय्‌ तःकैया महामारी जूगु इलय्‌ सितला, हारति पूजा मयायेकं ल्वय्‌ लनीमखु धैगु विश्वासकथं त्वाःत्वालय्‌ सितला, हारति द्यःयात सालाः पूजा यानावयाच्वंगु थाय्‌यात नं अजिमा ख्यः धया वयाच्वंगु दु । मल्लकालीन नगरबस्ती अजिमापिन्सं चाःहीकातःगु सीदु । अजिमापिनिगु ब्यागलं जात्रा दु । अजिमायात माजु खँग्वः नं स्वानाः धायेगु याः । सितलामाजु, कछलामाजु, बत्सलामाजु अथे हे ल्यूने मिसाद्यःपिंत मां स्वानाः नं धायेगु याः । हारति मां, विजेश्वरी मां, दक्षिणकाली मां, भद्रकाली मां, ससुमां, सितला मां, लुँचुभुलु मां, धर्ति मां आदि ।

मां कमला व बौ अमर ताम्राकारया कोखं ने.सं. १०७५ स जन्म जूम्ह अञ्जना ताम्राकार चिहाकःगु ई दुने बाखं, चिनाखँ, हाइकु व उपन्यास च्वयाः साहित्य ख्यलय् दंझाःम्ह छम्ह बहुमुखी प्रतिभाशाली च्वमि खः । बाखं ख्यलय् अञ्जनाया सफू पिदंगु मदुनिसां थीथी पत्रपत्रिका तथा सामाजिक सञ्जालय् थ्वय्‌कःया तःपु बाखं पिदंगु दु । थौंया आधुनिक समाजय् खनेदुगु विकृति विसङ्गतियात ब्यङ्गात्मक रुपं न्ह्यब्वयेगु थ्वय्‌कःया बाखंया विशेषता खः । उपन्यास विधाय् थ्वय्‌कःया ह्यूपाः (ने.सं. ११४१) नांगु उपन्यास पिदंगु दु । ईया ह्यूपाः लिसें झीपिं नं हिलेफयेमाःगु सन्देश बियातःगु थ्व ह्यूपाः उपन्यास आख्यानकार मथुरा साय्मिं आह्वान याःगु उपन्यास धेंधेंबल्लाः कासाय् (ने.सं. ११४१) ल्यू सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु दु । अथेहे कविता ख्यलय् मय्‌जु अञ्जनाया लुमन्तिया जः (ने.सं.११४१) हाइकु मुना सफू व मतिनाया न्हाय्‌कं (ने.सं.११४२) चिनाखँ मुना सफू पिदंगु दु । थः मत्यवं मदुम्ह जहान रमेश ताम्राकारया लुमन्तीयात कयाः रचना यानातःगु थुपिं काव्यं वय्‌कःयात जूगु बेदना केवल वय्‌कःया जक मजुसे ब्वमिपिनिगु नुगःयात नं उलि हे संवदेनशील जुइके ब्यूगु दु । न्हापा छम्ह सफल मिसा उद्यमी कथं थःत म्हसीका च्वनादीम्ह मय्‌जु अञ्जना लिपा वयाः च्वसा न्ह्याकेगु जक मखु थीथी नेपालभाषाया संस्थाय् आवद्ध जुयाः नं ज्या यानादीगु दु । थ्वय्‌कः नेपालभाषा मिसा साहित्यकार मुनाया अध्यक्ष खःसा हलिं नेवाः दबू नेपाल च्याप्टरया कोषाध्यक्ष नं खः ।

मां गीता लक्ष्मी खड्गी व अबु जीवन राज खड्गीजुया म्ह्याय् मयजु अञ्जीता खड्गीया जन्म येँया डिल्लीबजारय् ने.सं. ११०६ सिल्लागाः १३ कुन्हु जूगु खः । एल.एल.बि, ग्रामीण विकासय् स्नातकोत्तर व नेपालभाषा विषयय् स्नातकोत्तर जुयादीम्ह वय्‌कलं कानून व्यवसाययात हे थःगु लजगाः कथं न्ह्याकाच्वनादीगु दु । मचानिसें समाजसेवाय् मनक्वसाःम्ह वय्‌कलं तःक्वमछि हे युवातय्‌त नेतृत्व व वृत्ति विकास विषयया प्रशिक्षण बीगु ज्या यानादीगु दु । थौंकन्हय् वय्‌कः नेपाल खड्गी सेवा समितिया नायः खः । नेवाः समुदाय दुनेया थीथी जातीय खलकय् वय्‌कः न्हापांम्ह मिसा नायः खः। लिसें वय्‌कः नेवाः देय् दबूया निर्वतमान दांभरि, नेवाः भोलन्टियर्सया न्वकू, नेपाल ग्रीस मैत्री तथा सांस्कृतिक संघया आजिवन दुजः व नेवाः आइडल ज्याझ्वःया कजि नं खः ।

ब्वनेगु च्वयेगुली लगनशीलम्ह वय्‌कलं नेपालभाषा व खस नेपाली भाषां, थीथी पत्रिकाय् साहित्य, संस्कृति व कानून सम्बन्धी च्वसु पिथनादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं तीर्थ महात्म्य अभिलेख ग्रन्थया सम्पादन यानादीगु दुसा वय्‌कःया नायः सिंह, शाही खड्गी समाजया संस्कार (ने.सं. ११४०) व नायः प्रोफाईल नांगु निगू सफू नं प्रकाशित जूगु दु । वय्‌कः नेपाल खड्गी सेवा समिति पाखें पिदगु नायः जागरण लय्‌पौ, (ने.सं.११३३), खुक्वःगु दँ मुँज्या विशेष अंक व स्वर्ण स्मारिका (ने.सं ११४३) आदिया सम्पादक नं खः ।

अध्ययन अनुसन्धानपाखे मन क्वसाःम्ह मय्‌जु अञ्जीता खड्गीयात नेपालभाषा केन्द्रीय विभागं, सूर्यमाया छात्रवृत्ति (ने.सं.११३६) प्रदान याःगु दुसा नायः समुदायया मृत्यु संस्कारबारे अनुसन्धान यायेत नेपालभाषा मिसा खलःपाखें चम्पा टंकबिलास बिजु नेवाः हःपाः सिरपाः (ने.सं. ११३१) लःल्हाःगु दु ।

भाजु अणुराज जोशी बौ वांगमय शताव्दी पुरुष सत्यमोहन जोशी व मां राधादेवी जोशीया कोखं दकलय् तःधीम्ह काय्‌या रूपय् ने.सं १०६९ य् यलया बखुंबहालय् जन्म जूगु खः । सत्यमोहन जोशीया संयोजकत्वय् स्थापना जूगु लोकसाहित्य परिषदया थौंकन्हय्‌या संरक्षकमध्ये भाजु अणुराज नं छम्ह खः । एयर ट्राफिक कन्ट्रोलर जुयाः नेपाःया उड्डयन सेवाय् तःदँ तक ज्या यानाः थौंकन्हय् अनिवार्य अवकास प्राप्त यानादीम्ह भाजु जोशीं नेपालभाषा ख्यलय् अनुवादकया रुपय् थःत म्हसीके बियादीगु दु । थ्वय्‌कलं स्कूल जीवनय् नेपालभाषां छुं च्वयेगु यानादीगु खःसां लिपा जागीरं अवकाश प्राप्त जुइधुंकाः जक अनुवाद यायेगु ज्या यानादीगु खः ।

सत्यमोहन जोशीं नेपालभाषां च्वयादीगु ने.सं. ११०४ य् प्रकाशित जूगु वय्‌कःया माष्टरपीस धायेबहःगु नेपालया राष्ट्रिय विभूति कलाकार अरनिकोया श्वेतचैत्य नांयागु महाकाव्य अणुराज जोशीं दकलय् न्हापां अंग्रेजी भाषं अनुवाद यानाः ने.सं. ११२८ य् The Lasting Gift नामं प्रकाशित यानादिलसा लिपा व हे महाकाव्ययात नेपाली भाषां नं भाय् हीकाः ने.सं. ११३४ य् अरनिकोकृत श्वेतचैत्य नामं प्रकाशित याःगु खः ।

ने.सं. ११४१ य् नेपालभाषां प्रकाशित जूगु अणुराज जोशीया न्हापांगु सफू धाःसा भाजु नरेन्द्रराज प्रसाईं नेपाली भाषं सत्यमोहन जोशीया जीवनया विविध आयामयात कयाः च्वयातःगु शताव्दी पुरुष सत्यमोहन जोशी ग्रन्थया नेवाःभाषं अनुवाद वाङ्मय शताब्दीपुरुष खः । थुकथं वय्‌कलं शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशीया सफू नेपाली व अंग्रेजी भाषं अनुवाद यानाः अले शताब्दीपुरुष सत्यमोहन जोशी विषयया सफू नेपालभाषां अनुवाद यानाः थः अबु सत्यमोहन जोशीयात जक म्हसीके बियादीगु मखुसे नेपालभाषा साहित्ययात नं नेवाःइतर ब्वँमिपिनि दथुइ थ्यंके बियादिल । थथे सफूया अनुवाद बाहेक भाजु अणुराजं सत्यमोहन जोशी विषयय् अध्ययन अनुसन्धान याइपिंत ज्याय् ख्यलय् जुइगु शताव्दी पुरुष नाप स्वापू दुगु न्हून्हूगु खँ, मां राधादेवी जोशी लुमंकाः आदि थेंज्याःगु च्वसु नं पत्रपत्रिकाय् पिकयादीगु दु ।

चायागु, प्यं माथं वंंगु, ख्वातुगु वसः हीत दयेकातःगु थल ।

यल नःबही त्वालय्‌ अथःबहाः दु । थुगु बहालय्‌ छतँ जक पौ तयाः स्वतँजाःगु देगः स्वनातःगु दु । थ्व देगःया मूलुखाय्‌ ली भुनातःगु दु । मूलुखाया न्ह्यःने किसि आसन यानाच्वंपिं ल्वहंया सिंह निम्ह दु । मूलुखा जखंखवं लीया ध्वाँय्‌ निपु नं दु । च्वय्‌ लीया त्वलं तयाः उकी महाबज्रसत्व मूल यानाः जवय्‌ प्रज्ञापारमिता खवय्‌ षडक्षरी लोकेश्वरया मूर्ति तयातःगु दु । दुने थुगु बहाःया क्वाःपाःद्यः पूर्वपाखे स्वयाः दनाच्वंम्ह मैत्रेय बोधिसत्व स्वनातःगु दु । खवय्‌ धाःसा आर्यावलोकितेश्वरया मूर्ति दु ।

आँय्‌पापौया च्वय्‌ चिग्वःगु देगःचा छगः दयेकाः उकी द्यःने गजू छगः नं तयातःगु दु । थ्व बहाः देगःया खवय्‌ थनया दिगी दु । थ्व बहाःया दथु्इ लाक्क नागं कुइकातःगु चैत्य छगः नं दु । थ्वया नापं खानातःगु तग्वःगु गं व धर्मधातु मण्डल छगः नं दु । थ्व बहाः क्वाःबहाःया मू कचाबहाः मध्ये मूलगु बहाः खः । थ्व गुबलय्‌ नीस्वन धयागु छुं प्रमाण मदु । तर थन ने.सं. ८४२ या छगू अभिलेख व ने.सं. ८७४ या शिलापत्र छगू दु । थन न्हय्‌म्ह आजु जुइमाःगु परम्परा दु । थुपिं हे आजुपिं व संघपिं मुनाः थनया ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु । थनया क्वाःपाःद्यःयाथाय्‌ थकालिकथं लछि लछि द्यःपाः फयाः पुजाआजा यायेगु चलन दु । अथे हे दँय्‌दसं क्वाःपाःद्यः व चैत्यया बुसाधं, लुकुंचःह्रेकुन्हु संभ्वय्‌, सम्यककुन्हु थनया थपाजुं गं थानाः वनेमाःगु अले क्वाःबहाःया छत्रंकु आजुपिंत निमन्त्रणा याइबलय्‌ थनया थपाजु छम्ह क्वाःबहालय्‌ वनेमाःगु परम्परा दु ।

बा आशारत्नमुनि बज्राचार्य व मां हेराकुमारी बज्राचार्यया कोखं च्वखं च्वमि अनार बजाचार्यया जन्म ने.सं. १०७३ (वि. सं. २०१० आश्विन ) य् येँया झ्वाःबहाः त्वालय् जूगु खः । वय्‌कःया पूवंगु नां अनाररत्न बज्राचार्य खः । जनप्रशासनय् स्नातक व एम. पि.एच. ब्वनेज्या क्वचायेकादीम्ह भाजु बज्राचार्यया नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् न्हापांगु कृति जीवनया दुःख हे सुखया सम्पत्ति च्वखँ बु.सं. २५१८ बैशाख पूर्णिमा पतिइ पिदंगु खः । सामाजिक, सांस्कृतिक, अनुसन्धान, सूचनामूलक व जीवनी यानाः थीथी विधापाखे च्वसा न्ह्याकादीम्ह वय्‌कःया नेपालभाषा लिसें खस भाषाय् नं उतिकं च्वसा न्ह्याः ।

नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् च्वखं पाखें पलाः न्ह्याकादीगु खःसां लिपा वय्‌कलं ख्यालः व प्याखंपाखे थःगु नुगः क्वासायेकादिल । नेपालभाषाया ख्यालः व प्याखं ख्यलय् मूजः खलः भोटेबहाःपाखें थःगु कला न्ह्यब्वयाझाःम्ह बज्राचार्यं मुनासःया ग्वसालय् जूगु प्याखं धेंधेंबल्लाखय् सीम्ह मनूया जिलाजं प्याखनय् बुराम्ह मनूया भूमिकाय् अभिनय यानाः उत्कृष्ट कलाकारया सिरपाः त्याकादीगु खः । थुकथं भाजु अनार बजाचार्यं अभिनयया क्षेत्रय् थीथी प्याखं म्हितादीगु दु । फ्वगिंया ख्वापाः (ने.सं. १०९६), स्वाः पुचःया ग्वसालय् जूगु छधाःप्याखं नसंफाःपिं झी जनतातय् थःगु अभिनय ब्वयाः न्हाप व लियांल्यू सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु खः । बज्राचार्यया कुलय् बूम्ह जूगुलिं थःगु पूर्खां त्वताथकूगु प्रतिस्था ल्यंकातयेत परम्परां निसें न्ह्यानावयाच्वंगु जजमानी ज्याय् बज्राचार्यतय्‌त छधीछप्पँ यायेत पलिस्था जूगु बज्राचार्य समन्वय परिषद् (२०५८) या संस्थापक नायः जुयादीम्ह वय्‌कः छम्ह भाषिक अभियन्ता नापनापं सामाजिक व सांस्कृतिक अभियन्ता नं खः । नेपाःया बहाःबहिया मौलिकता ल्यंकाः नेवाः सांस्कृतिक सम्पदायात संरक्षण व सम्बद्र्धन यायेमाः धयागु भावना दुम्ह वय्‌कः रत्नकेतु महाविहार (झ्वाःबहाः ) संरक्षण समितिया संस्थापक नायः नं खः ।

वय्‌कलं नेवाः भाय, नेवाः संस्कृति, सभ्यता हलिंन्यंक प्रचार प्रसारया लागि सन् २००४ अगष्टय् नेवार समाज हङकङया पलिस्था यानाः दकलय् न्हापांखुसी नेवाः मन्दः च्वयाः हङ्गकङ्गय् नेवाः संस्कार कथं म्हपुजा न्ह्याकूगु खः । हलिं नेवाः दबू पलिस्थाया झ्वलय् पासापुचः गुथि युकेया ग्वसालय् बेलायतय् सन् २०११ अक्टोबरय् जूगु न्हापांगु सम्मेलनय् सहभागी जुयादीम्ह वय्‌कलं बज्राचार्य समाज थपू व आचार्य गुथि थातं तयेत येँ देय्‌या आचाःगु संरक्षण गुथिं न्ह्याकूगु न्हापांगु साहित्य गोष्ठी धेंधेंबल्ला कासाय् झीगु आचार्य गुथिया प्रचलन व थुकिया आवश्यक्ता नांगु अनुसन्धानात्मक च्वसु च्वयाः ल्यू सिरपाः त्याकादीगु खः । थुकथं बज्राचार्य समाजया न्ह्यलुवाः भाजु बज्राचार्यं आपाः धयाथें बज्राचार्य समाज व बौद्धधर्मनाप स्वापू दुगु थीथी च्वसुत च्वयाः थीथी पत्रिकाय् पिथनादीगु दु ।

नेपालभाषा मंकाः खलः व नेवाः देय् दबूया संस्थापक दुजः भाजु बज्राचार्यं सन् २०१६–२०२१ तक हलिं नेवाः दबुलिइ नेपाःपाखेया सचिव जुयाः नं ज्या यानादीगु खः । बज्राचार्य समाजय् ब्वलंम्ह जूगुलिं वय्‌कलं ने.सं. १११९ य् बुद्ध जयन्तिया लसताय् जय नमः श्री भगवान बुद्ध लुम्बिनी वनस बिज्याक म्येय् न्ह्यथनातःथें वकथं हे पात्रत दयेकाः जीवन्त झाँकि देय् चाःहिकादीगु खः ।

थुलि जक मखु वय्‌कलं नेपाः देय्‌या सकल बज्राचार्य खलःत थवंथः स्वापू तयाः ज्याखँ याये अःपुकेत ने.सं. १११९ य् सकल बज्राचार्यपिनिगु नां दुथ्याकाः बज्राचार्य टेलिफोन डायरी पिथनादीगु दु ।

ने.सं. १०३६ थिंलागा ११ कुन्हु बौ दशरत्न तुलाधर व मां दिव्यलक्ष्मी तुलाधरया कोखं भाजु गजरत्न तुलाधरया येँया असं धालासिक्वय् जूगु खः । वय्‌कः हे लिपा वनाः नेपाःया थेरबाद बुद्ध शासनया संघनायक अनिरुद्ध महास्थविर जुयादिल । वसपोल सन् १९९८ निसें २००३ तक संघनायक जुयाबिज्याःगु खः । संस्कृत व पाली भाय्‌या शिक्षा कयादीम्ह वसपोलया न्हापांगु च्वसु ने.सं. १०६८ य् परित्राण धर्मया न्हय्‌गू अंग शीर्षकय् धर्मोदय पत्रिकाय् पिदंगु खः । वसपोलया धम्मपद कथा (भाग १ निसें ८ तक, ने.सं. ११०१–१११२), सेवाया मूलमन्त्र (बु.सं. २५१०) य् पिदंगु दु । अथेहे वसपोलं धर्मचक्र सूत्र (ने.सं. १०६८), लोकनीति (ने.सं. १०७१), बुद्धभक्ति शतकम् (ने.सं. १०७८), विशाखा चरित्र (ने.सं. १११३) या अनुवाद यानाः पिथनादीगु दु ।

ल्हासा ब्यापारि अबुजुं वय्‌कःयात च्यादँ दुबलय् ल्हासाय् यंकूगु खः । ल्हासां लिहां वयेधुंकाः वय्‌कः वाराणसीया सेन्ट्रल हिन्दू बोर्डिङ स्कूलय् भर्ना जुयादिल । थन आखः ब्वनेधुंकाः वसपोल येँय् लिहांबिज्यात । येँ लिहां वयेधुंकाः वय्‌कःयात हाकनं कलकत्ता ब्यापारया निंतिं यंकल । तर थ्व इलय् वय्‌कलं श्रीलंकाय् वनाः बौद्ध शिक्षा अध्ययन यायेगु क्वःछिनादिल, अले सन् १९२९ य् वय्‌कलं कोलम्बोय् वनाः अनया विद्यालंकार पिरिवेना बुद्धिस्ट कलेजय् भर्ना जुयादिल । थन हे श्रावणेर जुयादीम्ह वय्‌कःयात अनिरुद्ध धकाः नां छुनाबिल । श्रीलंकाय् न्यादँ तकया अध्ययन लिपा वसपोल हाकनं म्यानमार वनाः थप अध्ययन यानादिल । म्यानमारय् झिदँ तक च्वनेधुंकाः निगूगु विश्वयुद्धया फसं म्यानमारय् नं थियावयेवं वसपोल नेपाः लिहांबिज्यात ।

वसपोलं कालिम्पोङं पिदंगु नेपालभाषाया पत्रिका धर्मोदयया न्हापांपिं सम्पादक मध्ये छम्ह खः । थ्व लिपा वसपोलं लुम्बिनीइ च्वं बिज्यात । लुम्बिनीया जंगलया दथुइ विहार दयेकाः च्वनाबिज्याःम्ह वसपोलं सन् १९६७ इ संयुक्त राष्ट्र संघया महासचिव ऊ थान्तयात लुम्बिनीइ लसकुस यानाबिज्याःगु खः । ऊ थान्त लुम्बिनीइ वयेधुंकाः जक लुम्बिनी विकासया गुरुयोजना दयेकेगु ज्या सुरु जूगु खः । लुम्बिनीया विकासया निंतिं महत्वपूर्ण योगदान बियादीम्ह वसपोल ४६ दँ तक लुम्बिनीइ च्वनाः सन् १९९१ य् येँय् लिहांबिज्यात । थन वसपोल स्वयम्भुया आनन्दकुटी विहारय् च्वनाबिज्यात ।

नेपालय् थेरवाद बुद्धधर्म व लुम्बिनीया विकास यायेगु निंतिं तःधंगु योगदान बियादीम्ह वसपोलया नेपालभाषा, सिंहाली भाषा व बर्मिज भाषाया यानाः २१ गू सफू पिदंगु दु । बुद्धधर्मय् निरन्तर सेवा यायां वसपोलं २०५९ फागुन ५ गते थःगु देहत्याग यानाबिज्यात ।

बा सप्तरत्न स्थापित व मां ज्ञानलक्ष्मी स्थापितया क्वखं ने.सं. १०९३ चिल्लागा तृतिया, येँया ध्वकात्वालय् साहित्यकार भाजु अनिल स्थापितजुया जन्म जूगु खः । वय्‌कलं नेपालभाषा (एम.ए.) व वाणिज्यशास्त्रय् स्नातकोत्तर (एमबिए) ब्वने ज्या क्वचायेकादीगु दु ।

वय्‌कलं ‘आस्था नेपाःमि’ या साहित्यिक नामं नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् थःगु च्वसा समसामयिक च्वसुपाखे न्ह्याका च्वनादीगु दु । ने.सं. ११०७ दँय् अन्तर माध्यमिक विद्यालय साहित्य सम्मेलनय् सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु मां व मांप्रति यायेमाःगु कर्तव्य शिर्षकया निबन्ध च्वयाः वय्‌कलं नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् पलाः छिनादिल । साहित्य सम्मेलनय् थीथी सिरपाः त्याकेत ताःलाःम्ह भाजु स्थापितं इलय्ब्यलय् इनाप वाःपौ, विश्वभूमि, सन्ध्या टाइम्स, न्हूगु विश्वभूमि व मेमेगु पत्रपत्रिकाय् तःपुमछि समसामयिक च्वसु पिथनादीगु दु । वय्‌कलं नेपाल लिपि बाःछिपौ, लाय्लामा लय्‌पौ, स्थापित दँपौया सम्पादन यानादीगु दु । अथेहे नेपाल लिपि व रञ्जना लिपि वर्णमालाया सहसम्पादन नं यानादीगु दु ।

वय्‌कलं ने.सं. १११४ निसें स्वनिगःया थीथी थासय्, धरान, भोजपुर, बिर्तामोड व भारतया सिक्किम थ्यंक नं नेपालभाषा, नेपाल लिपि व रञ्जना लिपि स्यनेकने यानादीगु दु । वय्‌कः नेपाल लिपि गुथिया नायः (नेसं.११४२–११४४), लुमन्ति दबूया नायः (नेसं.११४१–११४३), नेपालभाषा एकेडेमिया प्राज्ञ जुयादीगु दु । नेपालभाषा साहित्य व नेपाललिपि थपू यायेगुलिइ थःत फ्यानाः लिपि, भाषा व साहित्य ख्यलय् छम्ह दुग्यंम्ह भाषिक अभियन्ता कथं न्ह्यचिलाच्वनादीगु दु ।

वय्‌कःयात नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग, त्रि.वि.पाखे्ं पियुष पदक (११४३) व श्रेष्ठ पदक (११४३), बिराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिं बिराट सुरत्न सिरपाः (११४३), उदाय समाजं योगवीरसिं कसाः नेपालभाषा सिरपाः (११४४), मोतिलानि सिरपा (११४४), केन्द्रीय मानन्धर संघपाखें सत्यतारा हना (११४४) सहित आपालं सिरपाः व सम्मानपाखें छाय्‌पीधुंकूगु दु ।