आशाकाजी थकू छम्ह अभिनेता जक मखु, कार्टोग्राफर, डिजाइन इलुस्ट्रेटर, लिपिकार नं खः । ने.सं. १०७५ यंलागाः एकादशी, मंगलबारखुन्हु ख्वप देय्या मिलाक्वछेँ, तचपाः त्वालय् वय्कःया जन्म जूगु खः । वय्कःया अबुया नां भैरवसिं थकू व मांया नां आशामाया थकू खः । आशाकाजी थकू कलाकारिता ख्यलय् ख्यालः, संकिपा, दबू प्याखं, म्यूजिक भिडियो लिसेंया ख्यलय् अभिनय यानादीगु दु । ने.सं. १०९५ पाखे ‘बःजुया लिलाम’ म्हिताः कलाकारिता न्ह्याकूम्ह वय्कलं ‘खाः हाल’, ‘पासापिं’, ‘स्वर्ग व नर्क’ नांयागु प्याखं म्हितादीम्ह आशाकाजिं ‘१२ बजे’, ‘बःजुया लिलाम’, ‘नेपाल सम्बत्’, ‘खुँ’या लिसें आपालं ख्यालः म्हितादीगु दु । अथेहे ‘झ्वकमनीम्ह’, ‘तंबैंक’, ‘न्हिसुतु’, ‘हिसि मदु’, ‘लिबाय् धुंकाः’, ‘इहिपाः’, ‘माया रे रत्न’, ‘च्वापुफय्’, ‘तिबः द सपोर्ट’, ‘मतिनाया कलि’ नांयागु संकिपाया लिसें तःगू खस नेपालीभाय्या संकिपा, टेलिसंकिपाय् म्हितादीगु दु । ख्यालिगुलु गुथिया न्वकू जुयाः ज्या याना दीधुंकूम्ह वय्कलं इसिमोड स्पिरिट अवार्ड १९९८, पेजथ्री नेपालभाषा पिपल्स च्वाइस फिल्म अवार्ड ११३०य् ‘हिसि मदु’ फिल्मपाखें उत्कृष्ट अभिनेता व ‘बःजुया लिलाम’पाखें उत्कृष्ट कलाकार, नेपालभाषा मुनासः ‘१२ बजे’ ख्यालःपाखें नेपालभाषा व खस नेपाली भासं न्हाप सिरपाः, व ‘रानीपुखू’ ख्यालःपाखें ल्यू सिरपाः, ‘लाता’ ख्यालःपाखें न्हाप, ‘तन्त्र टाब्लेट’ ख्यालःपाखें प्रज्ञा प्रतिष्ठानय् जूगु कासाय् खस नेपाली भासाय् न्हाप सिरपाः त्याकूगु दुसा दबलि नेपाल ने.सं ११४२ पाखें तेजकरण नानीमाया लुमन्ति सिरपाःया नापनापं थीथी संघसंस्थापाखें नं सम्मानित जूगु दु ।
वय्कः धातु मूर्तिकलाय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कः ने.सं. १०६० थिंलागाः पन्चमि, सनिबारखुन्हु यल, लुँहितिइ जन्म जूगु खः । वय्कःया अबु कर्णराज शाक्य खः । स्वयम् थम्हं हे कलाया सृजना यानाः ने.सं. १०७० दँय् धातु कलाकारिताया ख्यलय् पलाः न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशता धयागु सीया मूर्ति दयेकाः चां भुनाः ढाले यायेगु खः ।
च्वमि आशाकाजी सेवक श्रेष्ठया जन्म वि.सं १९९१ फागु्न २० गते बौ कृष्णबहादुर वैद्य व मां हेकुमाया श्रेष्ठया कोखं भ्वँत (बनेपा)य् जूगु खः । वय्कःया न्हापांगु च्वसु कथं वि.सं. २०१२ य् जनचेतनाय् टुफि च्वखँ पिदंगु खः । पेशां शिक्षक जुयादीम्ह वय्कलं नेपालभाषा, खस नेपाली भाय् व अंग्रेजी यानाः तःगू सफू च्वयादीगु दु । वय्कः दीपा जनमत पुरस्कार, शिक्षा पुरस्कारपाखें सम्मानित जुयादीधुंकूगु दु ।
भाजु आशागोपाल गुरुवाचार्यया जन्म येँया किलागः त्वालय् वि.संं १९७५ सालय् जूगु खः । वय्कःया बाः लक्ष्मीदास गुरुवाचार्य व मां लालकुमारी गुरुवाचार्य खः । वय्कः नेपाःया छम्ह नांजाःम्ह शास्त्रीय सितारवादक खः । वय्कःया गुरुपिं कोमलध्वज पंडित व पूर्णचन्द्र रेग्मी खः । वय्कःया काय्पिं नारायणगोपाल, मनोहर गोपाल, हेमगोपालपिं नं गायन क्षेत्रय् नांजाः । वि.सं. २०३५ सालय् वय्कः मदुगु खः ।
आशामान सिंह ताम्राकारया उपनां आशामासिं खः । धातुकलाया छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार वय्कः ने.सं. १०४१ तछलाथ्वः त्रयोदसिकुन्हु झ्वःछेँ त्वाः, येँय् जन्म जूगु खः । स्व. अबुजु काजीमान सिंह ताम्राकारया प्रेरणाकथं ने.सं. १०५५ निसें कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः ।
वय्कःया कलाया विषेशताकथं लँु, वहः व धातुया थ्वज्या व माज्या नापं थी थी कलात्मक धातुया बस्तु दयेकेगु व कतां कियेगु ज्या खः । कला ब्वज्या— एशिया ७२ प्रदर्शनीस स्वयम्भू देगः दयेकाः ब्वज्या । न्ह्यथने बहःगु कृति— १) नारायणहिति राजदरवारया मूलुखाय् दुगु कलात्मक थी थी धातुया बुत्ता क्यूगु । २) श्री पशुपतिनाथ देगःया लुखाय् वहःया बुत्ता कियेज्या नापं उगु देगलय् थी थी कार्नेस निर्माण ।
ललितकलाकःमि आशारत्न डङ्गोलया जन्म ने.सं. १०९३ चौलाथ्वः पुन्हि, मंगलबारखुन्हु यलया मंगलबजारय् अबु आशकाजी डङ्गोल व मां सानुमैयाँ डंगोलया कोखं जूगु खः । ललितकलाय् स्नातक यानादीम्ह वय्कलं चित्रकारिताय् सेवा यानादीगु दु । वय्कःया न्हापांगु रचना सन् १९९२ य् त्रिभुवन विश्वविद्यालय दिवसय् ललितकला क्याम्पसय् जूगु कला ब्वज्याय् न्ह्यब्वया दीगु खः । वय्कलं सन् २००३ य् सिद्धार्थ आर्ट ग्यालरीइ याकः कला ब्वज्या यानादिल । वय्कलं थी थी थासय् छगूत्या दशक स्वयां अप्वः मंकाः कला ब्वज्या नं यानादीगु दु । वय्कलं सन् २००३ य् अरनिको कला पुरस्कार, सन २००५ य् राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार व सन् २००६ य् राष्ट्रिय कला पुरस्कारय् न्हाप सिरपाः त्याकादीगु दु ।
नेपालभाषाया साहित्यकार व नांजाःम्ह बौद्धविद्वान आशाराम शाक्यया जन्म ने.सं. १०४८ (वि.सं. १९८६ श्रावण २७ गते) यलया यम्पी विहारय् जूगु खः । वय्कःया अबु आशाकाजी ब्रमचर्य भिक्षु व मां न्हुछेमाया बुद्धाचार्य भिक्षु खः । आशाकाजीं थः काय्या नां आशाराम धकाः तल । आशारामं नं थः कायया नां अशारत्न धकाः तल । स्वंगू पुस्तातक आशा शब्द न्ह्यानाच्वंगु जुल । २००७ सालया प्रजातन्त्र लिपा आशारामं शाक्यवंशया वंश लिकयाः आशाराम शाक्य च्वयेगु यात ।
आशाराम शाक्य खुदँ दुबलय् वय्कःया मां मंत । झिदँ दयेकाः तिनि शिक्षा आरम्भ जुल । अथे जूसां प्रतिभाशाली व दृढनिश्चयी जूगुलिं अंग्रेजी साहित्यय् एम.ए. यानादिल । मचानिसें अंग्रेजी भाषाय् दखल दुगुलं बौद्धधर्मया विशेष अध्ययन यानाः वय्कः छम्ह बौद्धविद्वानकथं अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् तकं नां जाल ।
अथेहे रत्नध्वज जोशी व सत्यमोहन जोशीपिनिगु संगतय् लानाः आशाराम शाक्यं साहित्य च्वयेगु यात । वय्कःया कविता, बाखं, निबन्ध धर्मोदयय् प्रकाशित जुल । नेपालय् प्रजातन्त्र वयेवं च्वसापासा संस्था प्रेमबहादुर कंसाकारं नेपालय् स्थापना यानादिल । च्वसापासा स्थापना जुइवं नेपालभाषाय् च्वयेगु यानाच्वंपिं ल्याय्म्हतय्सं थन संस्थाय् च्वनाः मांभाय्या सेवा यायेगु यात । आशाराम शाक्यं च्वसापासाया मुखपत्र समाचार प्रधान पासा बाःछि पौया सम्पादक जुयाः ज्या यानादिल । नेपालभाषां विश्लेषणात्मक राजनैतिक समाचार थुबलेनिसें तिनि ब्वनेगु दत । आशाराम शाक्यया न्हापांगु कविता मानव जीवन (धर्मोदय, २/१४ ने.सं. १०६९) पिहांवःगु खः । वय्कःया पिदंगु सफूत : हिलाबुला (बाखं, ने.सं. १०७७), श्रद्धाया छफ्वः स्वां (भजन, ने.सं. १०९७), गौतम बुद्ध (वि.सं. २०१३), सम्पादन : पासा (पाक्षिक पत्रिका–), ने.सं. १०७२, पलेहः (बाखं) ने.सं. १०८७ ।
वय्कःया च्वयेगुली तसकं ल्हाः न्ह्याः । वय्कःया चिबाखं साहित्यिक दृष्टिकोणं स्तरयुक्त जू । वय्कःया कविता व बाखनय् मतिना, प्रकृति व कल्पनाया संयोजन दयाच्वनी । प्रा. मय्जु प्रेमशान्ति तुलाधरजुं, नेपालभाषा साहित्यया इतिहास सफुलिइ प्रा. आशाराम शाक्यया बारे थुकथं च्वयादी, आशाराम शाक्य मानवीय शास्वत भावना, प्रेमरतियात बाखंया विषयवस्तु कथं दयेकादीम्ह नेपालभाषाया छम्ह न्हापांम्ह बाखंच्वमि खः ।’ आशाराम शाक्यं साहित्य सम्बन्धी समालोचनात्मक च्वसुत नं यक्व च्वयादीगु दु ।
बौद्ध साहित्यया ख्यलय् नं भजन सम्बन्धी म्यें च्वयाः धर्मदर्शनयात संक्षिप्त व सरल कथं व्याख्या यानादीगु दु । अथेहे वय्कः नेपाःया दकलय् पुलांगु राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् मान्यता प्राप्त धर्मोदय सभाय् ई सं. १९५० निसें लगे जूम्ह खः । थ्व सभाय् सदस्य सचिव जुयाः ज्या यायां उपाध्यक्ष तकं जूगु खः । प्रा. आशाराम शाक्य अंग्रेजी भाषाविज्ञ, बौद्धविद्वान, नेपालभाषा साहित्यकार, सम्पादक नापं छम्ह समाजसेवी, प्राध्यापक व नेपाली कांग्रेसया राजनैतिक कार्यकर्ता नं खः ।
वय्कः थीथी पदकं विभुषित जुयादी ।
प्रवल गोरखा दक्षिण बाहु (प्यंगूगु) (अनाथपिंत सेवा याःगुलिं) ।
जानु पदक (ताःहाकः ई तक श्री ५ सरकारया प्राध्यापन सेवा यानादीगुलिं) ।
दीर्घ सेवा पदक (पाटन संयुक्त कलेजय् १५ दँ सिवय् अप्व सेवा यानादीगुलिं) ।
कदर पदक (स्पेनया जुजु हुसेन कार्लोसपाखें स्वर्ण पदक ।)
अभिनन्दन पत्र (बुद्ध धर्मया सेवा याःगु वापत २५४५ या बुद्ध जयन्ती समारोहय् स्व. श्री ५ वीरेन्द्र सरकारपाखें) ।
थथे थीथी पदक व सम्मानित जुयादीम्ह तसकं हनेबहम्ह व्यक्तित्व आशाराम शाक्य ने.सं ११२७ बछलाथ्व ८ (२४ अप्रिल २००७) मंगलवार कुन्हु मदुगु खः ।
आशिष्मा नकःमि छम्ह नेवाः फिल्मया लोकंह्वाःम्ह नकिं खः । वय्कःया मांया नां आशा नकःमि व अबुया नां मनराजा नकःमि खः । मां आशा नकःमि गायन क्षेत्रय् सक्रिय कलाकार खः अले अबु मनराजा नकःमि नं नांजाःम्ह संगीतकार खः । आशिष्माया जन्म ने.सं. ११०७ कछलागाः खस्थि, सनिबारखुन्हु येँ, बलम्बु, लाछि त्वालय् जूगु खः । ब्याचलर इन हस्पिटालिटी म्यानेजमेन्ट यानातःम्ह आशिष्माया दकलय् न्हापांगु फिल्मया नां ‘न्याल्लब्यां’ खः । थ्व ख्यलय् ने.सं. ११२४ दँय् पलाः न्ह्याकादीगु खः । वयां लिपा आशिष्मां तःगू हे नेवाः फिल्मय् म्हितादिल । उकी मध्यय् छगू फिल्मया नां ‘हिसि मदु’ नं खः । ‘हिसिमदु” फिल्मया नकिं जुसांनिसें आशिष्मा नकःमियात नेवाः फिल्म ख्यलय् छम्ह हिसि दुम्ह नकिंया रुपय् कयातःगु दु । वय्कः मय्जुं ‘न्याल्लब्यां’धुंकाः छसिकथं पपू मदुम्ह झंगः, हिसिमदु, याःहू, ए… जि यःम्ह, मतिना ला अन हे दु, तारेमाम, मू मदुगु जिन्दगीया नापनापं ‘पानवति’ संकिपाय् पाहां भूमिकाय् नं म्हितादी धुंकलसा बुद्धकालिन बाखनय् आधारित ‘कर्म’ नांयागु छगू संकिपा नं पिदने धुंकल । आशिष्मा नकःमिं ‘लाखे आजु’ नांयागु छगू संकिपाया निर्माण नं यानादीगु दु ।
वय्कःयात निर्देशक आर्यम नकःमिं ‘न्याल्लब्यां’ संकिपाय् सबिन शाक्यया अपोजिट नकिंया रोलय् म्हितकुगु खः । आशिष्मां खस नेपाली संकिपा ‘अन्तराल’, ‘अधकट्टी’, ‘सिक्स फीट लाइफ’, ‘केशरी’, ‘तोरीलाहुरे’, ‘राघव’, ‘बुद्ध बर्न इन नेपाल’, ‘लभ यु बाबा’, ‘मेला’, ‘राधे’य् नं म्हितादीगु दु । नेवाः जागरण मन्च संकिपा समितिपाखे सम्मानया नापनापं अनलाइन फिल्मीखबर फिल्म अवार्डय् “बेष्ट डेब्यु अवार्ड २०१४” या सिरपाः त्याकादीम्ह आशिष्मा नकःमिं डि सिने अवार्ड, पापाया ब्युटि कन्टेस्ट अवार्ड व पेजथ्री पिपुल्स च्वइस अवार्ड त्याकादीगु दु । अथे हे ७ दँ दुम्ह सौगात बिष्टं निर्देशन याःगु संकिपा ‘लभ यू बाबा’य् छम्ह पाहां कलाकारकथं म्हिता दीगुली गिनिज बुक अफ वल्र्ड रिकर्डपाखें हनाः दसिपौ नं ब्यूगु जुल ।