ईश्वर अमात्य नेवाः व खस संगीत ख्यलय्‌ लय्‌चिनामिया लिसें म्येहालामिकथं नांजाःम्ह सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०८७ प्वहलेलाथ्वः सप्तमि, बुधबारखुन्हु त्रिशुली जूगु खः । अबु रत्नदास अमात्य व मां नारायणदेबी अमात्यया प्यम्हम्ह काय्‌ थ्वय्‌कः जन्मजात हे मिखां मखंम्ह खः । थ्वय्‌कःया कूल छेँ यलया झतापोलय्‌ खः । थ्वय्‌कःया बाज्यापिं ब्यापारया झ्वलय्‌ त्रिशुलीइ च्वंझाःगु खः । अन हे थ्वय्‌कःया जन्म जूगु खः । नुगःया मिखां हे संसार खनाच्वंम्ह थ्वय्‌कः मचा इलंनिसें म्ये संगीतय्‌ नुगः क्वसाः । थ्वय्‌कःया परिवार नं प्याखंलिसें संगीतय्‌ भ्यलय्‌पूंपिं जुयाः मचा इलय्‌ हे नेवाः लोकम्येत व भजन हालेगु नं यानादी । मचाबलय्‌ हे अबु मदुगु व थःगु मिखाया हुनिं माःकथं ब्वने मखंम्ह थ्वय्‌कलं थः झिंखुदँति दुबलय्‌ संगीत ख्यःयात नालाः न्ह्याः वनेगु सोच तयादिल । थःथिति पासाभाइया ग्वहालिं थ्वय्‌कलं थःत संगीतय्‌ भ्यलय्‌पुंका यंकल । हार्मोनियम, मादलत थायेगु सयेका दिलसा हरिबहादुर राजभण्डारी, पुष्परत्न तुलाधर, धर्मरत्न शाक्यलिसें मेमेपिंपाखें नं संगीतया ज्ञान कयादिल । छन्हु त्रिशुली स्वन्तिया झालय्‌ जूगु ज्याझ्वलय्‌ बसन्त श्रेष्ठं च्वयादीगु थःम्ह हे लसय्‌ हनाः म्ये हालाः न्हाप सिरपाः त्याकादिल । उगु म्ये खः ‘सुनसान सुथःसिया प्रहरय्‌ ख्वबि तिकितिकि हायाःच्वन’ । भजनय्‌ ज्ञानमाला म्ये हालेगुलिसें थःम्हं हे लसय्‌ हनाः थीथी संगीत सम्मेलन व प्रतियोगिताय्‌ ब्वति कायेगु नं यानादिल । थ्वय्‌कलं हालादीगु म्ये न्हापां पिदंगु म्येचाः ‘बाँबांलाःगु म्ये’ ने.सं.११०८ खः । ने.सं. ११०९ स त्रिशुलीया युवक बौद्ध मण्डलपाखें पिथंगु ज्ञानमाला म्येचाः ‘ज्ञानमाला म्ये’ थ्वय्‌कलं हे लसय्‌ हनाः पिदंगु खः । नेपालभाषाया संगीत ख्यलय्‌ थ्वय्‌कलं हालादीगु आपालं म्येत लोकंह्वाः । उकी मध्यय्‌ ‘यः मां मिखाय्‌ ख्वबि छाय्‌ छं तया’, ‘मिखा कनाः म्हगसः म्हं थें’ व ‘फिसलय्‌ हाःगु नुगः जिगु’ म्येत वय्‌कःया लुमंकाबीगु म्येत खः । थीथी म्येचालय्‌ थ्वय्‌कःया म्येत दुथ्याना च्वंगु दुसा थ्वय्‌कलं थःगु याकः सलय्‌ निचाः म्येचाः पिथना दीधुंकल । थःगु जीवन म्ये संगीतय्‌ पायेगु सोच तयादीम्ह थ्वय्‌कःया मेम्ह सांगीतिक पासा खः रेडियो नेपाल । रेडियोय्‌ म्ये न्यन्यं हाहां थ्वय्‌कलं वि.सं. २०४६ पाखें रेडियो नेपालं स्वर परीक्षा पास यानादिल । अले वय्‌कःया इच्छाकथं संगीत ख्यःया लुखा चालावन । स्वदँति लिपा आधुनिक गीत प्रतियोगिताय्‌ ब्वति कयाः ल्यू लाकादिल । थुबलय्‌ थ्वय्‌कलं कृष्णबहादुर नापितया म्ये थःम्हं हे लसय्‌ हनाः ‘मेघ गर्जिरहेछ चट्याङ्ग परिरहेछ’ हालादीगु खः । म्ये ख्यलय्‌ दुहां झायेधुंकाः कलानिधि इन्दिरा पाठशालापाखें संगीतया ज्ञान कयादिल । थःम्हं नं डोरेमी संगीत पाठशालाय्‌ स्यनेगु नं यानादिल । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु आपालं म्ये व म्येचाःत पिदंगु दु । उकी मध्यय्‌ छपु म्ये ‘सुन्नेलाई सुनको माला भन्नेलाई फूलको माला’ नं खः । लोक, भजन, आधुनिकलिसें गजल यानाः थ्वय्‌कलं स्वसःत्यां मल्याकं म्ये हाला दीधुंकूगु दु । थ्वय्‌कलं वि.सं. २०५३ पाखे जूगु शास्त्रीय गायन प्रतियोगिताय्‌ नं ल्यू लाकादीगु दु । वि.सं. २०५२ पाखे पोखराय्‌ हे थःलिसें रेष्टुरेण्टय्‌ म्येहालीम्ह बंगाली मिसा जोस्ना भास्करलिसें इहिपाः यानादिल । थ्वय्‌कःपिनि छम्ह काय्‌ दु । थ्वय्‌कःयात वि.सं. २०७४ स दान्यहिरा सिरपालं छायेप्यूगु दुसा नीगू स्वयां अप्वः संघसंस्थापाखें नं पुरस्कारलिसें हनेधुंकूगु दु । वय्‌कःया आःतकया दुने ज्ञानमाला म्ये (ने.सं.१११२), पिकाकः युवक बौद्ध मण्डल, त्रिशुली, जिगु थ्व ख्वबि (ने.सं.१११२), पिकाकः नेपालभाषा मंका येँ, छफ्वः मतिनाया स्वां (ने.सं.११२१), पिकाकः मेलोडी स्टुडियो नापं यानाः स्वचाः म्येचाः पिदने धुंकूगु जुल ।

ईश्वर जोशी
मां राममाया जोशी व अबुजु मोहनप्रसाद जोशीया कोखं ने.सं. ११८३ गुंलाथ्वः पुन्हि। सोमबारखुन्हु क्वाक्व, मंगः यलय्‌ जन्म जुयादीम्ह कलाकार इश्वर जोशी नेपाःया दकलय्‌ न्हापांम्ह हवाइन गिटारिस्ट खः । वि.सं. २०५४ सालं न्हापांम्ह हवाइन गिटारिस्टकथं रेडियो नेपाल व नेपाल टेलिभिजनं थःगु प्रस्तुति बियाः नां दर्ता यानादीगु दु । त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें बिए तकया शिक्षा कयादीम्ह जोशिं भारतया इलाहावादं, शास्त्रीय गिटारय्‌ एम्युज यानाः संगीत प्रवीणया उपाधि कयादिल । मचाबलय्‌ भजनय्‌ तबला थानाः थःगु सांगीतिक यात्रा न्ह्याकादीम्ह जोशिं ३५ दँतक थीथी संगीत संस्थाय्‌ ज्या यानाः अध्यापन यानादीगु दु । थ्वय्‌कःया थीथी संगीत सम्बन्धी सफू व सिडित आपालं पिदंगु दु । गथे कि बाल गीति यात्रा भाग–१, २०५४, भाग–२, २०५७, भाग–३, २०६७, भाग–४, २०७२ यानाः मुक्कं मचाम्ये सम्बन्धि प्यंगू सिडि पिहां वःगु दुसा वि.सं. २०७० सालय्‌ परम्परागत भजन संग्रह व २०७३ सालय्‌ आत्माको गुञ्जनया सिडि नं पिदंगु दु । थ्व हे झ्वलय्‌ सन् २००० स इफ्युजन, २०१४ स न्यू फिलिङ, २०१६ स क्लासिफ्युजन (इन्स्ट्रुमेन्टल अडियो सिडि), २००४ स भ्वाइस लेस भ्वाइस (अडियो सिडि) नं पिदंगु दुसा वि.सं. २०६२ व २०६५ स बेसिक गिटार कोर्ष भोलम १ व २ पिदंगु दु ।
वय्‌कलं मथुरादेवी संगीत पुरस्कार २०५६, कलानिधि संगीत पुरस्कार २०५६, कलानिधि स्वर्ण पुरस्कार २०७० कयादीगु दुसा त्रिवेणी संगीत सम्मान २०५७ पाखें सम्मानित जुयादीगु दु । ताःहाकःगु थःगु सांगीतिक यात्राया झ्वलय्‌ थीथी संस्थाय्‌ आबद्ध जुयाः संगीत उत्थानया निंतिं विशेष योगदान यानादीगु दु । संगीतया नापनापं सामाजिक ख्यलय्‌ नं थ्वय्‌कः उत्तिकं सक्रिय । गथेकि कलानिधि इन्दिरा संगीत महाविद्यालय कार्यकारिणी दुजः, वाद्यशिरोमणि घराना यलया संस्थापक दुजः, षडज फ्युजन ब्याण्डया संयोजक, आइडियल पिस इङलिस स्कुलया संस्थापक, ओम श्री त्रिकुटा गुरुधाम नेपालया उपाध्यक्ष जुयाः थीथी संस्थाय्‌ च्वनाः ज्या यानादीगु दु ।
थ्वय्‌कःया च्वय्‌ न्ह्यथनागु ज्याया धलखं जक म्हसीका पूवनी मखु । थःगु संगीत देय्या आम मनूतय्‌गु अधिकार प्राप्तिया निंतिं जनपक्षीय सांस्कृतिक यात्राय्‌ नं छ्यलादीगु दु । थ्व हे झ्वलय्‌ क्षितिज सांस्कृतिक परिवार (विसं २०३८–२०४३), इन्द्रेणी सांस्कृतिक समाज (विसं २०४४–२०५४), जनसंस्कृति नेपाल (वि.सं २०६६– २०७४), नेवाः जनसांस्कृतिक मंकाः गुथि (विसं २०६४ –२०७२), नेवाः सांस्कृतिक प्रतिष्ठान (विसं २०६८)य्‌ च्वनाः ज्या यानादीगु दु । पंचायती शासनया इलय्‌ भुमिगत रुपं थःगु संगीत सिर्जना व प्रस्तुतिं जनताया सेवा यानादीम्ह जोशिं २०६२/०६३ या जनआन्दोलनय्‌ नं थःगु संगीतपाखें ब्वति कयादीगु दु । थौंकन्हय्‌ संगीत प्रवाह ज्याझ्वलय्‌ संगीत संयोजनया भूमिकाय्‌ नं
थ्वय्‌कः सक्रिय दु ।

भाजु ईश्वरमान प्रधानया जन्म ने.सं.१०५८ य् किपुली जूगु खः । वय्‌कःया बौया नां राजमान प्रधान व मांया नां मिश्री प्रधान खः । जनस्वास्थ्यय् ज्या यानादीम्ह वय्‌कःया कार्यक्षेत्र त्रिशुली खः । त्रिशुली हे च्वनाः वय्‌कलं च्वयेगु ज्या यानादी । भाजु प्रधान स्वास्थ्य शिक्षा सम्वन्धी प्राविधिक विषयया च्वसु च्वयादीम्ह च्वमि खः। साहित्य ख्यलय् दकलय् न्हापां बि.सं.२०१८ सालय् रेडियो नेपालय् व विवाह यानाः कोथां पिहां मवः बाखं ब्वनाः पलाः तयादीम्ह च्वमि खः । नेपालभाषा व खस् नेपाली च्वसु च्वयादीम्ह वय्‌कःया प्रकाशित कृति थुकथं दु – झीगु तजिलजिइ नखः व जात्रा (ने.सं.११२२), लः व नसा (ने.सं.११२४), हे मनू व मेमेगु चिनाखँ (ने.सं.११२६), दूषित वातावरणं वइगु ल्वय् व स्वास्थ्य शिक्षा (ने.सं.११२८) ।

भाजु ईश्वरमान रंजितजुया जन्म ने.सं. १०६० आषाढ शुक्ल ११ स मजिपाट येँय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां मायादेवी रंजितकार व बाःया नां सत्यमान रंजितकार खः । भाजु ईश्वरमानं नेपालभाषा व खस् नेपाली भाषं निवन्ध कविता लिसें अनुवादया ज्या नं यानादी । भाजु ईश्वरमान रंजितजुया थौं हे खः नांया कविता दकले न्हापां प्रकाशित जूगु रचना खः । थ्व कविता धर्मोदय पत्रिकाय् ने.सं.१०७२ य् पिदंगु खः ।

पत्रकारीताय् संलग्न जुयादीम्ह भाजु ईश्वरमान रंजितया कृतिगतरुपय् प्रकाशित जूगु मदु । वय्‌कलं नेपालभाषाया कविता, बाखं आदि रचना मदिक्क खस् नेपाली भाषाय् अनुवाद यानाः नेपालभाषी इतर जनसमुदायलय् नं नेपालभाषाया साहित्ययात म्हसीकेबीगु ज्या यानादीगु दु । वय्‌कःया सक्रिय कुतलं खस् नेपाली भाषाया आमा पत्रिका गुकिया सम्पादक वय्‌कः स्वयं खः पाखें नेपालभाषाया आधुनिक कविताया अनुवाद विशेषांक पिकयादीगु दु ।

भाजु ईश्वरमान सिन्या बौ भुवनलाल सिन्या व मां रत्नप्यारी सिन्याया कोखं ने.सं.१०८०इ यलय् जन्म जुयादीगु खः । वय्‌कलं बिषेशयानाः संस्कृति सम्बन्धी निबन्ध च्वयेगु यानादी । वय्‌कःया न्हापांगु च्वसु ने.सं.११०७ य् मन्दः पत्रिकाय् पिदंगु प्राचीन ल्वहंहिति नं झीगु सांस्कृतिक…’ खः । वय्‌कःया पिदंगु सफू झीगु तिसाज्वलं खः ।

गोरखा दक्षिणबाहुं विभुषित भाजु सिन्याजुं जनपद सेवा पदक, दीर्घसेवा पदक कयादीगु दु ।

यलया तुलसीलाल व चिनिया लक्ष्मीया काय् भाजु ईश्वरलालया जन्म सन १९३८ स जूगु खः । लखनउ विश्वविद्यालयपाखें चिकित्साशास्त्रय् स्नातकोत्तर यानावःम्ह थ्वय्कलं लिपा वेलायतं सन् १९७३ स विद्यावारिधि यानादीगु खः । प्वाःया ल्वय्या सम्बन्धय् नेपालय् न्हापां न्हापां ब्वनावःपिं मध्यय् छम्ह थ्वय्कः खः । कोलोनोकोस्पी थुज्वःगु प्रविधि न्हापान्हापां नेपालय् थ्वय्कलं हे दुतहःगु खः ।

येँया चन्द्रलाल सिंह व तेजमायाया काय्मचा ईश्वरलालया जन्म सन १९४० स जूगु खः । थ्वय्कः नेपालय् वा वइगु सम्बन्धय् तथ्याङ्क मुंकाः उकिया विश्लेषण यायेगुली न्हापांन्हापां पलाः ल्ह्वनादीम्ह जलवायु विज्ञ खः । नापनापं नेपालय् वायु उर्जाया संभावनायात कयाः थ्वय्कलं दुग्यंक अध्ययन अनुसन्धान नं यानादीगु दु ।

मां पुनमाया व बौ योगानन्द श्रेष्ठाचार्यया क्वखं ने.सं. १०४८ सिल्लाथ्व ९ कुन्हु येँया झ्वाबहालय् ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्यया जन्म जूगु खः । थ्वय्‌कलं न्हापां हिन्दी, नेपाली व संस्कृत भासं च्वसा न्ह्याकाः भारतया बनारस व मेगु थाय्‌या थीथी पत्रिकाय् रचना पिकयादीगु खःसा लिपा न्ह्यवःसा कविता मुना (ने.सं. १०६८) निसें थ्वय्‌कलं थःगु च्वसा नेपालभाषा पाखे हीकादिल । नेपालभाषाय् वय्‌कःया निबन्ध, खण्डकाव्य, प्याखं, उपन्यास, आलोचना, क्रिया कोषया तःगू सफू पिदंगु कथं वय्‌कः बहुमुखी साहित्यिक प्रतिभां सम्पन्न स्रष्टा खः धयागु सीदु । अथे खःसां ईश्वरानन्दयात नेपालभाषाय् आधुनिक नाटककार, उपन्यासकार, समालोचकया नापं नेवाः खँग्वः धुकू, क्रियाकोश आदि सफू पिकयादीम्ह अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् नांजाःम्ह कोशकार कथं विशेषरुपं म्हसीकेगु याः । नाटक विधाय् ईश्वरानन्दयात नेपालभाषाय् हेनरिक इब्सन प्रवृत्तियागु समस्यामूलक नाटक दुतहःम्ह न्हापांम्ह नाटककार कथं कयातःगु दुसा उपन्यास विधाय् मनोवैज्ञानिक सिग्मण्ड फ्रायदया यौन मनोवज्ञानया सिद्धान्तयात उपन्यासय्

छ्यःम्ह उपन्यासकार कथं म्हसीकेगु याः । नेपालभाषाय् वय्‌कःया थीथी विधाय् पिदंगु सफू थथे खः –

काव्य :  न्ह्यवःसा (कविता, ने.सं. १०६८), नुगः घाः (काव्य, ने.सं. १०७८), सन्देश (खण्डकाव्य, ने.सं. १०७८) ।

नाटक :  पसुका (छधाः प्याखं, ने.सं. १०७७), थःगु छेँ (प्याखं, ने.सं. १०७८), फिल्कुतिं (प्याखं, ने.सं. १०७९), फसंपु लप्ते (प्याखं, ने.सं. १०८०)

उपन्यास :  ख्वाउँसि (ने.सं. १०८३), न्हाय्‌कं (ने.सं. १०८५), छ धन्य खः (ने.सं. १०९३), स्वःनुगः (ने.सं. १०९७) ।

निबन्ध व समालोचना :  प्रेमजीवन (ने.सं. १०७०), नुगलय् बुद्ध (ने.सं. १०८७), सौन्दर्य व आलोचना (ने.सं. १०८७), इमामन्दः (आलोचना, ने.सं. १०९३), क्वरं (आलोचना, ने.सं. ११२३),

व्याकरण व कोश :  धुकूपिकू (क्रियाकोष, ने.सं. १०८३), मूलुखा (भाय्लचं, ने.सं. १०८ ), छुना खँग्वः धुकू (वि.सं. २०५२), नेवार, नेपाली, अंग्रेजी शब्दकोश (वि.सं २०५४) ।

वय्‌कःया न्हाय्‌कं उपन्यासयात ने.सं. १०८५ या श्रेष्ठ सिरपाः लाःगु खः । नेपालभाषाया खँग्वः, क्रिया, व्याकरण सम्बन्धी ईश्वरानन्द थः स्वयं व अस्टिन हेल नांम्ह भाषाविद् नाप जानाः अंग्रेजी भासं पिदंगु सफू थथे खः – Conversational Newar Vol. I & II (सहलेखन जगनाथ मास्के व अस्तिन हेल, सन् १९७२), Is Newari a classifier Language (अस्टिन हेल नाप, सन् १९७३), Jyapa Vocabulary (सन् १९७६), Some Types of Reduplication in the Newar Ver Phrase (सन १९७६), Newar Kinship Terms in the light of Kinship Topology (सन् १९७७), Some Pairs of Morphemes for Verbal Prefixes (सन् १९७८), Newar Root verbs (सन् १९८१), A phonological Justification of Newar chlid vocabulary (सन् १९८५), Concise Newar English Dictionary (सन् १९८७), Dictionary of contemporary Newari (सन् १९९४), Newar Towns and Buliders, (सन् १९८७, सह—लेखन)

ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य हिन्दी तथा नेपाली भाषं नं कविता संग्रहया नापं कोशया सफू पिकयादीगु दु । ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्य रेडियो नेपालं नेपालभाषाया जीवन दबू कार्यक्रम लिकाःगु विरुद्धय् भाषिक आन्दोलन न्ह्याकेगु ताःतुनाः नीस्वंगू लूजःया छम्ह संस्थापक दुजः खः । थथेहे वि.सं. २०२२ सालया भाषिक आन्दोलनय् महत्वपूण भुमिका म्हितादीम्ह वय्‌कःयात भारतं सन् १९५१ स संस्कृत रतनम्, च्वसापासां ने.सं. १०८३ य् भाषाजवाः, नेपालभाषा परिषदं ने.सं. १११३ स भाषाथुवाः आदि उपाधीं हंगु व च्वासापासां ने.सं. १०८५ स श्रेष्ठ सिरपाः व सक्व देश नेवाः हनाः सिरपाः बियाः वय्‌कःयात हंगु खः ।

नेपालभाषाया न्हापांम्ह मिसा गजलकार व हाइजिन ईश्वरी मैंयाया जन्म यलया नुगः त्वालय् बौ कृष्णनारायण श्रेष्ठ व मां हेरामाया श्रेष्ठया माइलिम्ह म्ह्याय्‌या रूपय् ने.सं १०७७ य् जूगु खः । नेपालभाषाया नापं नेपाली भाषं नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह ईश्वरीमैंया श्रेष्ठं शुरुशुरुइ कविता च्वयाः थीथी प्रतियोगिताय् ब्वति कयाः तःगू सिरपाः त्याकादीगु खः । लिपा थःगु मांभासाय् नुगः क्वसायेका मूलरुपं नेपालभाषां हे कविता च्वयाः साहित्यया लँपुइ न्ह्यानादिल । वय्‌कःया दकलय् न्हापांगु च्वसु पाटन संयुक्त क्याम्पसं पिदनीगु कुलां पत्रिकाय् पिदंगु सुथ हानं जुइतिनि शीर्षकया कविता खःसा कविता संग्रह सुथया जः व मांया लुमन्ति (ने.सं. ११३३) खः ।

वय्‌कलं कविता नापनापं गजल व हाइकु नं च्वयादीगु दु । वय्‌कःया गजल कृति जीन्दगीया सवाः (ने.सं १११८) व ईया सवाः (ने.सं ११३४) खःसा हाइकु कृति मुखू मब्यंनीगु स्वां (ने.सं ११२८) खः । थुगु कृतिं वय्‌कःयात नेपालभाषा साहित्यय् न्हापांम्ह मिसा गजलकार व मिसा हाइजिन कथं म्हसीकेब्यूगु दु । थौंकन्हय् वय्‌कःया च्वसा पद्यय् बाहेक चिबाखनय् नं न्ह्यानाच्वंगु दु । वय्‌कःया ईया जलय् (ने.सं ११४०) नांगु चिबाखं संग्रह पिदंगु दु । सुत्रात्मकता, व्यंग्यात्मकता अभिव्यक्तिया तिक्ष्णता तथा थौंया यर्थाथबोध थ्वय्‌कःया काव्य तथा चिबाखंया विशेषता खः ।

ईश्वरीमैंया श्रेष्ठ छम्ह स्रष्टा जक मखु नेपालभाषा विषयय् एम.ए. यानाः पाटन संयुक्त क्याम्पसय् नेपालभाषाया प्राध्यापन यानादीम्ह छम्ह प्रध्यापिका नं खः । थ्व हे कथं वय्‌कलं क्याम्पसय् ब्वनीपिं विद्यार्थीपिंत तिबः जुइगु पाठ्यसफूया नापं थीथी सफूया समीक्षात्मक कृति, थीथी अग्रज साहित्यकारपिनिगु व्यक्तित्व व कृतित्व सम्बन्धी अध्ययन विश्लेषण यायेगु, थज्याःपिं व्यक्तित्वपिनिगु स्मृतिग्रन्थया सम्पादन यायेगु, थीथी सफू व पत्रपत्रिकाया च्वसुधलः दयेकेगु आदि ज्या यानाः थःगु प्रध्यापकीय दायित्व नं उलि हे निर्वाह यानादीगु दु । थ्वय्‌कःया थज्याःगु कृति खः — वैकुण्ठप्रसाद लाकौल (ने.सं ११२८), केदारमान व्यथितया नेपालभाषा काव्य मुना (ने.सं ११२०), रत्नध्वज जोशी : व्यक्ति व कृति (नेसं ११२४), अयोध्याप्रसाद प्रधान व्यक्ति व कृति (११३६), भिक्षु सुदर्शन व वय्‌कःया कृति धलः (नेसं ११३०), इतिहासं लुमंकेमाःम्ह व्यक्तित्व भैरवगोपाल वैद्यया जीवन व ग्रन्थावली (ने.सं ११३४), माधवलाल कर्माचार्य व्यक्तित्व व कृतित्व (ने.सं ११३४), वैकुण्ठप्रसाद लाकौल स्मृति ग्रन्थ (सम्पादन, ११२८), सिद्धिनरसिंह मल्लया न्यापु मे (ने.सं ११२१ , सम्पादन), श्रेष्ठ सिरपाःया धलः (ने.सं ११२१ ) , नेपालभाषा एम.ए. अनुसन्धान प्रबन्धया धलः (ने.सं ११२४), नेपाल लिपि आलेखन अनुसन्धान (ने.सं ११२४), नेपालभाषाया उपन्यासया धलः (ने.सं ११२४) नेपालमण्डल घःचाः धुकूया पिथनाया विवरणात्मक धलः (ने.सं ११२४ ) आदि आदि ।

थथे थःगु ज्या तथा शैक्षिक योगदानया कदर स्वरुप थ्वय्‌कलं थीथी सिरपाः पदक, हनापौ आदि प्राप्त यानादीगु दु । गथे — महेन्द्र विद्या भूषण, चैन लाकौल सिरपाः, मोतिलानी सिरपाः, मणिगल गजल सिरपाः,जरिमैयाँ साखः लुमन्ति सिरपाः, मोती हनापौ, याताजः हनापौ, घाः शीर्षक बाखनय् न्हाप, नापं थीथी कविता प्रतियोगिताय् सान्त्वना निसें न्हाप तकया सिरपाः आदि ।