लिच्छिबी महासामन्त अंशुवर्माया शासन केन्द्र कथं नांजाःगु कैलाशकुट भवन खः । छथ्वः पुरातत्वविद् पुचलं नरःया ससुमाःजुया देगः, थथुत्वाः दबुली बि.सं २०२५ सालं याःगु उत्खननय् ततःपाःगु माःअप्पा लुयावःगु खः, गुकी श्रीमहासामन्तांशुव्रमण धकाः च्वयातःगु खः । गुकी संवत् ३० धकाः नं न्ह्यथनातःगु दु । थुकिया लिधँसाय् उप्वःसिन अंशुवर्माया लाय्कू कैलाशकुट भवन नरः लागादुने जुइमाः धैगु अनुमान याःगु खः । तर थ्वयात पुष्टि याइगु कथंया मेमेगु गुगुं नं क्वातुगु दसि धाःसा आःतक लुयावःगु मदुनि ।
संवत् २९ अर्थात लिच्छिबी संवत् ५२९ या बुंगमतिया ल्वहँपतिइ दक्कले न्हापां कैलाशकुट भवन न्ह्यथनातःगु तथ्य लुयावःगु खः । कैलाशकुट भवनं अंशुवर्माया उजं जूगु खँ थुकी च्वयातःगु दु । थ्वसिबें न्ह्यव जुजु वा शासकपिनिगु उजं मानगृहपाखें जुयाच्वंगु खः । अन लिपा संवत् ५३२ या सांगाया अभिलेख, ५३६ या गोकर्ण वालुवाया अभिलेख, ५६७ या यल भन्सां चुकया अभिलेख, येँ, यंगाः हिटिया अभिलेख, ५८० या अनन्तलिङ्गेश्वरया अभिलेख आदिइ कैलाशकुट भवनयात कयाः स्पष्ट न्ह्यथनातःगु खंकेफु ।
थुज्वःगु ल्वँहपति पतिकं कैलाशकुट लाय्कु गथेच्वं धकाः भौकिक संरचना अले कला कौशलयात कयाः नं उलि हे विवरण ब्वनेदु । हिमाल थें तइस्सेच्वंगु, तजाःगु थासय् दयेकातःगु, सकसिनं खनीगु वा मिखावनीगु, थुगु धरतीया कपालय् तिकातःगु सिन्हःथें हिसिदुगु, थिंलाया पुन्हि थें यच्चुसेच्वंगु धकाः च्वछायातःगु दु ।
जुजु नरेन्द्रदेवया राज्यकालय् नेपाः वःम्ह वाङ्ग हुएन चे धाःम्ह चिनियाँ दूतपाखें यानातःगु वर्णन कथं कैलाशकुट भवन तँगि तँगियानाः स्वब्व दु, अले छगू छगू ब्वया लाय्कू न्हय्तँजाः, लाय्कूया दक्कले च्वय् झिद्वः मनूत मुनेगु थाय् दु । क्वथाया थामय् ज्वाहारातं छाय्पियातःगु अले पल्लिं वागाइगु लः हायेका दयेकातःगु ध्वं फैचिया छ्योंया आकार कियातःगु लुँया आकृति नं दु ।
इतिहासया अध्येयता श्यामसुन्दर राजवंशीजुं थीथी दसिया लिधँसाय् थुगु कैलाशकुट भवन गोकर्ण देय् दयेकातःगु जुइमाः धकाः अनुमान याःगु दु । तःभुखाचं ल्हानाः थुगु भवन अले उगु ईया मानव वस्ती दुगु गोकर्ण देया संरचना नं आः ल्यं मन्त जुइ ।
तर आपालं इतिहासिक अभिलेखया विवरण कथं कैलाशकुट भवन स्थापत्य कलाया ल्याखं उगु ईया छगू नांजाःगु स्मारक खः, नेवाः पुर्खापिनि सिप, कलाः व ज्ञानया ज्वः मदुगु चिं खः ।