नाप अनुसार चिं तयेत न्हापा सलां छ्यलीगु खःसा थौंकन्हय् शिशाकलम छ्यलीगु खः । कलम, सलां अनिवार्य व प्रारम्भिक ज्याभः खः ।

भाजु कोमलबहादुरया काय्मचा कल्याणबहादुरया जन्म सन् १९४४ स येँय् जूगु खः । वय्कः भारत बम्बईया प्राविधिक प्रतिष्ठानपाखें इन्जिनियरिङ्ग विधाय् सन १९६८ स स्नातक क्वचायेका वःगु खः । लिपा वैंककया एसियाली प्राविधिक प्रतिष्ठानपाखें स्नातकोत्तर उपाधि कायेत वय्कः सफल जुल । मेकानिकल इन्जिनियरिङ्ग विधाय् नेपाःया छम्ह न्ह्यलुवाःकथं नांजाःम्ह थ्वयकः चिनि उद्योग व घरेलु उद्योगया ख्यलय् तःदँतक सेवा यानादिल ।

बँथय् क्वपुनाः थाइगु ख्वं । लय्ति दापाः वनाः ताकुइ धुंकूसां लिकाये ल्वःमनकि क्वपुनी । क्वपुंगु लिमकासे मेगु लय्ति तइ मखु । मि यक्व तच्वः जूगु मखन धायेव नं क्वपुने यः । मेगु ज्याय् अलमलय् जुइबलय् नं क्वपुनेयः ।

कवय् प्वलाकायेगु ज्याभः । बःचा पुगु डण्डिइ सिँया चु तयातइ । छखेपाखे भचा क्वलः लुइकाः च्वका भचा फालाचिंका तइ । बुलुहुं क्वतय् यानाः कवय् लिकाइ ।

कविता जोशी नेपालभाषाया म्ये हालादीम्ह लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०९५ दँय्‌ जूगु खः । वय्‌कःया बाः नांजाःम्ह गायक द्वारिकालाल जोशी खः । वय्‌कःया मांया नां कमला जोशी खः ।मचांनिसें हे वय्‌कलं नेपालभाषाया म्ये हालावैच्वनादीगु खः । नांजाःगु म्येचाः ‘चुलिचिया चं चं’ व ‘कतांमरिचा’ सिडिइ वय्‌कलं हालादीगु लोकंह्वाःगु मचा म्ये रेकर्ड दु । वय्‌कलं थ्व बाहेक भजन, ज्ञानमाला भजन व थीथी संकिपाय्‌ नं म्ये हालादीगुया लिसें, ‘अय्‌ दाइचा छ ला साप झंगः खनिं’, ‘बहनी बहनी हुं कुलामय्‌ जि’, ‘जिं हे मसीक जिगु जीवन’, ‘जीवनया रंग’, ‘घालं उप्वः’, ‘ल्यूल्यू न्ह्यःन्ह्यः वयाः’ आदि सलंसःपु म्ये हालादीगु दु ।
मय्‌जु कविता जोशी म्येहालामि जक मखु वय्‌कलं हिट्स एफएमय्‌ झिदँतक नेपालभाषाया ज्याझ्वः न्ह्याकादीगु दु, अथे हे नेपालभाषां न्वचु स्यनेगु ज्या नं यानादीगु दु । वय्‌कलं लाइभ म्ये हालेगुली दकलय्‌ बांलाःगु सः सिरपाः व २०७९ स बेष्ट फिमेल सिंगर सिरपाः कयादीगु दु ।

कँय्या ज्या याइपिन्त न्हापा काश्यकार धाइ । काश्यकारं कंसाकार, कसाः जूगु खः । कसाःतय्सं मिगालय् कँय् कालाः क्वाकाः म्हासुक क्वाःगु कँय् चाकय मुगलं क्वाना कँय्या थीथी बाजं व बसजाःत दयेकी । येँय् अप्वः यानाः जनबहाद्यःया जःखः च्वनीपिं कसाःत खः ।
उदायतय्गु छगू थर कसाःत येँया केलत्वाः, थछेँ, दुछेँ, न्हुछेँ, क्वाछँे, तःखाछें व तलिबि बस्ती दु । थुमिसं दँय्दसं चकंपुन्हि कुन्हु थः पुर्खापिनिगु प्यं थइगु व सिंहसार्थबाहु नाप स्वापु दुगुलिं ऐतिहासिक दसी ने.सं. ६९० य् तेजलिपि केल जनबहाःया धर्मज्योति कंसाकारं न्यायेकूगु सम्यकया उल्लेख हे कसाःतय् इतिहासय् दकलय् पुलांगु प्रमाण खनेदु । थुपिं बौद्धमार्गीत खः । कसाःतय् पुलांगु मू गुथि कसाः तःधं गुथि खः ।

का पाचुुकेगुु ज्याभः । चिकिचाग्वःगुु फ्यंगूू थें यानाः दयेकातइ । त्याः फ्यलू ग्यछि जक जुुइ । ककाँय् फ्यंगुुली तयाः का पाचुुकाः चिचीचा पुुँइ यानाः थुुकी तुुली ।

भाजु काकाभाइ (शम्भुमान) मानन्धर ख्वपया थाथुला क्वाथन्दौ त्वालय्‌ ने.सं. १०४९ यंलाथ्वः चौथि (चथाः)खुन्हु मां चन्द्रमाया बौ पृथ्वीमान मानन्धरया चीधिकःम्ह काय्‌ जुयाः जन्म जुयादीगु खः । मचांनिसें कला ख्यलय्‌ नुगः क्वसाःम्ह जुयाः निदँ मदुबलय्‌ निसें थः अबु मदयेका च्वनेमाःसां कका साहु लहरमान मानन्धरया हःपालं ख्वप देय्या आपालं दबुलिइ थ्यं मथ्यं खुदँया वैंसंनिसें थःत कला ख्यलय्‌ समर्पित जुयाः न्ह्यचिला दिल ।
छकः छेँँय्‌ मत सिनाच्वंगु इलय्‌ ककाबाज्यां भजन हालेत हार्मोनियम थायेत तयातःगु थासय्‌ च्वनाः मचाम्ह काकाभाइं हार्मोनियमय्‌ प्रष्ट जुइक धूनय्‌ थःगु पतिं ब्वाकाच्वंगु खनाः थः काय्‌चिया सांगीतिक ज्ञान बांलाक ध्वाथुइका दीगु जुयाच्वन । उगु इलय्‌ मिसामस्तय्‌त प्याखं, म्ये हालेत मस्त स्यनी धकाः दबुली छ्वयेगु चलन मदु । अले वय्‌कःयात लुँयागु तिसां तीकाः वय्‌कःया ककां थाय्‌ थासय्‌ दबुली मिसामचाया रुपय्‌ प्याखं ल्हुइकेत यंकादीगु जुयाच्वन । गुकिया लिच्वःकथं वय्‌कः बुलुहुं बुलुहुं म्ये चिनेगु, नृत्य, गायन, संगीत, वाद्यवादन, सापारु ज्वःछि पिदनीगु रामायणी प्याखं स्यनेगु व नाटक म्हितेगुया नापनापं निर्देशनय्‌ नं पारंगत जुजुं वन ।
वय्‌कलं गुरु वस्ताद विवेकदासपाखें शास्त्रीय संगीतया ज्ञान कयादीगु खः । वय्‌कःया आपालं वाद्यवादनपाखे नुगः क्वसाःगु हुनिं जुइमाः न्ह्यागुं न्हूगु पुलांगु बाजं वय्‌कलं याउँक व अःपुक हे थाये सयेका दी । वय्‌कलं हार्मोनियम, तवला, मादल, भ्वाइलिन, धिमे, बाँसुरी, लालाखिं, पछिमा, आकर्डिन बाजं थानादीगु दु ।
न्हापान्हापा नाटकय्‌ मिसा पात्रया भूमिका नं मिजंपिन्सं हे म्हितेगु याना वयाच्वंगु खः । वय्‌कः व पासापिनिगु आपालं कुतलं मिसा मस्तय्‌त हे दबुली नाटकय्‌ म्हितकेत पित हयेत ताःलाना दीगु खः ।
वय्‌कलं थःम्हं हे निर्देशन यानाः म्हितादीगु नाटकत– च्यवन ऋषि, जलन्धर, प्रेम मिलन, कीचक वध, भीमसेन, उषाहरण, बेसन्तरया मचादान, साहसी महिला, प्रतापसिंह, सत्य हरिश्चन्द्र, वाणासुर, कामदेव भष्म, समाज, शाहवंशको देन, श्री स्वस्थानी व्रतकथा आदि खः । नेपाल साहित्य मन्दिर, नृत्य कला मन्दिर, दत्तात्रय रास भजन मण्डल, दीपंकर भजन खलः, विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन, बाल साहित्य मण्डल आदि सम्मेलनय्‌ न्ह्यब्वइगु लसकुस म्येय्‌ अप्वः यानाः वय्‌कलं लय्‌ तयाः थः शिष्यपिन्त न्ह्यब्वया दीगु दु । काकाभाइ मानन्धरं नेपाल साहित्य मन्दिर (२०१०) व नृत्य कला मन्दिर (२०१२) दथुया सांस्कृतिक ताँया भूमिका म्हितादीगु दु ।
काकाभाइ मानन्धरया सक्रियताय्‌ थःगु हे संगीत संयोजनय्‌ थःम्हं नं म्ये हालाः, मेपिन्त नं हःपाः बियाः “दीपंकर ज्ञानमाला भजन” बौद्ध भजन मुनाया अडियो म्येचाः पिथनादीगु दु । वय्‌कःया सक्रियताय्‌ “जलन्धर” नाटकया टिकट शो तकं यायेत ताःलाःगु खः । थुगु नाटकया म्ये व वय्‌कलं लय्‌ चिनादीगु म्येत मुनाः वय्‌कःया तःधिम्ह म्ह्याय्‌ प्रतिसरा साय्‌मिं “उनैको यादमा” सिडी म्येचाः नं पिथंगु खः । थ्वय्‌कः ने.सं. १११६ तछलाथ्वः मंगलचौथिखुन्हु मन्त ।

काजीरत्न शाक्य धातु मूर्तिकलाय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । ने.सं. १०५७ स यलया ओकुवहाः, प्रयाग पथय् जन्म जूगु खः । वय्कःया अबुजु स्व. बोधिमान शाक्य खः । वय्कलं स्व. सिद्धिराज शाक्यया प्रेरणाकथं ने.सं. १०७८ दँय् धातु मूर्ति कलाकारिताया ख्यलय् पलाः न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशताकथं मौलिक सृजनाया लिधंसाय् सीया आपालं ल्हाः दुगु मूर्तिया बां तयार यायेगु, थी थी सालिक, प्रतिमा दयेकाः लिपा उकियात चां भुनाः ढाले यायेगु नं यानादी । कला ब्वज्या— १) नेपाल हस्तकला प्रदर्शनी २) विश्व हिन्दू सम्मेलन प्रदर्शनी । सिरपाः— १) सान्त्वना पुरस्कार नेपाल हस्तकला प्रदर्शनी २०४० व २०४५ २) उत्कृष्ट पुरस्कार विश्व सम्मेलन प्रदर्शनी ।

वय्कः छम्ह धातुइ बुत्ता कियेगु व नँय् थी थी बुत्ता कियाः थासा दयेकेगु ज्याय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कः ने.सं. १०४६ तछलाथ्वः अस्तमि, सुक्रबारखुन्हु यलया हःखा, चाद्वँ त्वालय् जन्म जूगु खः ।
वय्कलं थः अबुजु स्व. हर्षराज शाक्यया प्रेरणाकथं थुगु ख्यलय्् ने.सं. १०५८ स ज्या न्हाकादीगु खः । वय्कःया कलाया विषेशता धयागु सिजः, लुँ, वहः, लीया पाताय् थी थी दृष्य कियाः दयेकेगु व नँय् थी थी बुत्ता कियाः थासा दयेकेगु खः ।
ब्वज्या— मंगलबजार शिल्पकला प्रदर्शनी । सिरपाः— प्रथम शिल्पकला प्रदर्शनी । न्ह्यथने बहःगु कृति— श्री दक्षिणकाली देगलय् वहःया इलां निर्माण । प्रताप भाष्कर व मेमेगु उच्च पदक व विभूषण निर्माण ।