ने.सं.११३० दँय्‌ निर्माण जूगु संकिपाया बाखं व निर्देशक सुरेन्द्र तुलाधर अले थुकी निर्मल रत्न शाक्यया संगीत दुथ्याः । थुगु संकिपाया छायाँकार सुमन तण्डुकार खःसा कलाकारकथं सुनिता श्रेष्ठ, अर्णेश्वरी शिल्पकार, बिनु मानन्धर, सुरेन्द्र महर्जन, सुरेन्द्र तुलाधरपिं दुथ्याः । थःगु मिखाया न्ह्यःने जूगु घटनाया हुनिं जीवनय्‌ वःगु ह्यूपाः थन ब्वयातःगु दु ।

संस्कृतविद्, नेवाः अभियन्ता भाजु जितेन्द्रबिलाश बज्राचार्यजुया जन्म ने.सं.१०८७ तछला थ्व दशमि कुन्हु येँया मखनय् जूगु खः । वय्‌कःया बाःया नां रिद्धिमान विलास बज्राचार्य व मांया नां सानुनानी बज्राचार्य खः ।

भाजु जितेन्द्रविलास बज्राचार्यजुं किपाहना बाखं (कमिक) भौपाजु व ककाजुया सम्वाद च्वयादीगु खः । अथेहे वय्‌कःया चिनाखँ, च्वखँ, मुक्तक, हाइकु आदि च्वसू इनाप, हिसि, सुकुन्दा, स्वनिगः, जः आदि पत्रपत्रिकाय् पिदंगु दु । वय्‌कःया संस्कृति सम्बन्धि च्वसूत पत्रपत्रिकाय् पिदना हे च्वंगु दु ।

वय्‌कः जः सफूकुथिया संस्थापक नायः (ने .सं ११११), नेवाः देय् दबू केन्दीय दुजः व सचिव, नेवाः गुथि या केन्द्रीय दुजः कार्यालय सचिव, न्वकु । नेपालभाषा मंकाः खलः येँया दुजः । रत्नकृति महाविहार अध्ययन मण्डलया संयोजक नं खः ।

भाजु जितेन्द्र विलास बज्राचार्यजुं सत्यमोहन जोशी हनाज्याझ्वःया व्यवस्थापन कमितिया दुजः, सत्यमोहन जोशी ज्याजंक्व ज्याझ्वःया व्यवस्थापन कमितिया दुजः, जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठ हना ज्याझ्वःया व्यवस्थापनया ल्यू कजि, भाषानिभाः प्रेमबहादुर कसाःया नामय् अन्तर स्कूल नेपालभाषा चिनाखं ध्येंध्येंबल्लाः कासाया कजि जुयाः नं ज्या यानादीगु जुल । स्वनिगलं पिने धरान, नारायणघाट, उदय्‌पुरय् जूगु राष्ट्रिय व प्रदेश स्तरीय लाखे प्याखं धेंधेंबल्लाय् वय्‌कः निर्णायक जुयाः नं ज्या यानादीगु दु । अथेहे थीथी जिल्लाय् वनाः नेवाःतय् तजिलजि व संस्कारयागु बिषयय् प्रशिक्षण बीगु ज्या नं वय्‌कलं यानादी ।

चिराग फिल्म्स्पाखें ने.सं. ११३० दँय्‌ निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता पुजा श्रेष्ठ व शुभ तण्डुकार अले थुकिया बाखं व निर्देशक सुरेन्द्र तुलाधर खःसा छायाँकार सुरेश बज्राचार्य खः । थुकी कलाकारकथं राजु महर्जन, हरिश तण्डुकार, स्वतन्त्र संसार महर्जन, भोगेन्द्र मानन्धर, भिन्तुना जोशी, दिपा शाक्यपिं दुथ्याः । समाजं बदमाश धकाः धयातःपिं छथ्वः ल्याय्‌म्हत गय्‌ जुयाः बदमाश जुल, इमित बांलाःगु लँपुइ हयेत जुइगु कुतः हे थ्व संकिपाया बाखं खः ।

जिवित जल्मी नामं म्हस्यूम्ह लोकंह्वाःम्ह संगीत संयोजक जिवित महर्जनया जन्म ने.सं. १०९५ तछलागाः चह्रे, मंगलबारखुन्हु अबु जीवन महर्जन व मां पलुं महर्जनया कोखं येँया मखंगल्लि, न्हूसतकय्‌ जूगु खः ।
संगीत ख्यलय्‌ मचांनिसें हे नुगः क्वसाःम्ह जल्मिं थःगु पूर्खाया थाय्‌ यलया जलदेय्या नामं थःगु नामय्‌ ‘जल्मि’ कथं म्हसीका घानादीगु खः ।
२०५९ सालय्‌ कर्णदासया सलय्‌ अतिकं लोकंह्वाःगु म्ये ‘जन्मिँदा एक्लै’ वय्‌कःया न्हापांगु संगीत व संगीत संयोजन जूगु म्ये खःसा जुजुकाजी रंजितया सलय्‌ लोकंह्वाःगु नेपालभाषाया म्ये ‘यः मां छंगु गुणया पलेसा’ न्हापांगु संगीत संयोजन यानादीगु म्ये खः । वय्‌कःया न्हापांगु संगीत जुजुकाजी रंजितया हे सलय्‌ थ्वःगु लोकंह्वाःगु म्ये ‘जितः स्वयाः मिखा भाय्‌ यानाः’ खः ।
रत्नशोभा महर्जनया सः, निर्मलरत्न शाक्यं च्वयादीगु व मनराजा नकःमिया लसय्‌ नेपालभाषाया अतिकं लोकंह्वाःगु म्ये ‘लिक्क वयाः जितः धाल वं’या संगीत संयोजक जल्मिं थुगु ख्यलय्‌ निद्वलं मयाक म्येय्‌ संगीत संयोजन यानादीगु दुसा ‘मतिना यानागु जिं उलिमछि दत’, ‘सचिका चिनाः’, ‘यःमां छंगु गुणया पलेसा’, मदनकृष्ण श्रेष्ठ व हरिवंश आचार्यया दोहरी म्ये ‘हरिमाया खः जिगु नां’, मदनकृष्ण श्रेष्ठया हे ‘हथाय्‌ चाय्‌ मते’, ‘खुला खुला दत थःछेँय्‌ वंगु’ थें जाःगु म्ये उकी दुथ्याः ।
नेपालभाषाया संकिपा ‘पानवति’इ दुथ्याःगु लोक म्ये ‘व छु गल्ली थ्व छु गल्ली’यागु न्हूपहलं यानादीगु संगीत संयोजन नं लोकं ह्वातसा वय्‌कलं ‘जिपिं बदमास मखु’, ‘बांलाः मय्‌जु’, ‘ग्यानापु स्टाइल’ ‘पानवती’ लिसें ७ गू नेपालभाषाया संकिपाय्‌ संगीत संयोजन यानादीगु दु ।
द्वःछिपुं मल्याक खस नेपाली भाय्या म्येय्‌ संगीत संयोजन यानादीम्ह वय्‌कःया ‘जन्मिँदा एक्लै’, ‘म मरेको छैन’, हरिवंश आचार्यया ‘सारंगी रेटौंला’, ‘बुढो हुन मन छैन’ थें जाःगु लोकंह्वाःगु संगीत संयोजन उकी दुथ्याः ।
म्येहालामिकथं नं म्हसीका दुम्ह जल्मिं न्हापां हालादीगु म्ये वय्‌कलं हे संगीत व संगीत संयोजन यानादीगु, सुशील राजोपाध्यायं च्वयादीगु ‘गुलेलीको चोट’ खःसा वय्‌कलं नविन चित्रकारं च्वयादीगु ‘भुल्न चाहन्छु हरेक बाचा’ नं हालादीगु, संगीत व संगीत संयोजन यानादीगु म्ये खः ।
२० पुति नेवाः म्ये हालादीम्ह वय्‌कःया न्हापांगु नेवाः म्ये विनोद जल्मिया च्वसा व लसय्‌ थःगु हे संगीत संयोजन यानादीगु ‘जि छंगु गल्लीइ’ खःसा नेवाः म्ये ७५ पुं मल्याक संगीत तयादीम्ह वय्‌कलं २५ पुति खस नेपाली भाय्या म्येय्‌ संगीत तयादीगु दु ।
वय्‌कलं दकलय्‌ बांलाःम्ह संगीत संयोजक पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११४२, नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्डय्‌ निक्वःतक दकलय्‌ बांलाःम्ह संगीत संयोजकया अवार्ड नं त्याकादीगु दुसा नेपाःया राष्ट्रपतिपाखें नातिकाजी संगीत सम्मान २०७६ पाखें नं सम्मानित जुयादीगु दु ।
लजगाःकथं मरि पसः ‘आरती स्विट्स्‌’ न्ह्याका च्वनादीम्ह वय्‌कः लोकंह्वाःम्ह संगीतकःमि विष्णु जल्मिया छय्‌ खः ।

पूर्वस्थित महाविहारया सर्वप्रचलित नां जिस्वां बहाः खः । थिमि देय्‌या गार्चा त्वालय्‌ अवस्थित थ्वब हाः ख्वपया जुजु भूपतिन्द्र मल्लया पालय्‌ स्थापना जूगु धयागु दसि विहारया ल्वहंपतिइ ने.संं ८१४ जेष्ठ शुक्ल १३ कुन्हु दानपति वोलदेव सहित सकल परिवारया धर्मचित्त उत्पत्ति जुयाः शाक्यमुनि स्थापना यानाः थुगु विहार दयेकूगु खँ उल्लेख जूगु दु ।

थुगु बहाः उत्तरय्‌ स्वयाच्वंगु खःसा अक्षोभ्य तथागतया क्वाःपाःद्यः उत्तराभिमुख खः । क्वाःपाः द्यःया गर्भगृहय्‌ दुहां वनेगु लुखाया जःखः सारिपुत्र मोदगल्यानया प्रस्तर मूर्ति दु । क्वाःपाःद्यःया मूलुखा न्ह्यःने चेत्य वचैत्यया जवय्‌ तुं छगः दु । थिमि देशय्‌ तुं दुगु बहाः थ्व हे छगू जक खः ।

थुगु बहाःया संघ दुजःपिं थिमि देय्‌या वज्राचार्यपिनि कवय्‌ दुथ्यानाच्वंगु मदु । इमि थःगु हे संघ दयेकाः चुडाकर्म यायेगु व आचा लुइगु ज्या याना वयाच्वंगु दु । पूर्वस्थित महाविहारया वज्राचार्यपिं थिमि देय्‌या वज्राचार्यपिनि पुरोहित खः । थन च्वंपिं वज्राचार्यतय्‌सं हेमवर्ण महाविहारया करुणामय न्हवं याइगु इलय्‌ पुरोहित जुयाः ज्या याइगु खः ।

यलदेय्‌या चुक बहाःया वज्रँचार्यपिं थुगु बहालय्‌ च्वंवःगुलिं चुक बहाःया नमूना कथं थुगु विहार दयेकूगु खः धयागु विश्वास दु । थुगु बहालय्‌ गुंलाबलय्‌ बहिद्यः ब्वयेगुया नापं नित्य पुजा कर्मया चलन ल्यनाच्वंगु दनि । अथेहे जेष्ठ शुक्ल प्रतिपदा कुन्हु न्हवं सिधयेकाः हेमवर्ण महाविहारया लोकेश्वरयात थुगु बहालय्‌ हयाः तयेह याः स्यंल्ह्वं यानाः लाँफो छाये सिधयेवं थिमि देय्‌या वज्राचार्य कवःया प्यम्ह नायःपिनि उपस्थितिइ थुगु बहाःया वज्राचार्यपिंसं दशधर्म विधि कथं द्यः पलिस्था यानाः सिथि नखः कुन्हु जात्रा यानाःदेगलय्‌ तइगु नियम ल्यनाच्वंगु दु ।