नेवाः वस्तीया दुने गुगु थाय् गन धैगु अःपुक ध्वदुइकेत मुक्कं छगू तःधंगु वस्तीयात त्वाःया नां बियाः लागा ब्वथलातःगु दइ । थनंनिसें थनतक थुगु त्वाः धकाः विशेष यानाः गुगुं लोकाख्यान, पुलां घटनाक्रम, द्यः विशेष, भौगोलिक संरचना, भौतिक संरचना वा उगु लागाय् च्वनाच्वंपिं जात विशेषयात सम्बोधन यानाः त्वाःया नां छुइगु यानातःगु खनेदु ।
अथे हे प्राचीन सामाजिक व्यवस्था व राज्य संरचनाया स्वरुप कथं देय् दथुइ लाय्कू अले उकिया लिक्क लिक्क लाय्कूनाप सतीपिं समुदायया त्वाः अले देय् ध्वाखापाखे श्रमिक समुदायया वस्ती जुइगुलिं त्वाःया नां नं उकथं छुइगु यानातःगु जुइ धकाः थुइकेफु ।
त्वाः त्वाःपतिकं थःथःगु सामाजिक, सांस्कृतिक अले धार्मिक ज्याखँ न्ह्याकेत बिस्कं बिस्कं व्छास दइ अथे हे छम्ह छम्ह थान गनेद्यः नं दइ । छ्वास व गनेद्यःया लिधंसाय् त्वाःया सीमाङ्कन याइगु नं पुलां चलन दु । उलि जक मखु अप्वः धैथें त्वाःया छम्ह छम्ह मू आराध्य द्यः नं दयाच्वनी ।
मनूतय् बनेज्याया निंतिं छेँक्वसं पसः चायेकेगु वा बँपसः तयाः थःके दुगु सिसाबुसा, तरकारी वा मेमेगु ज्वलं मीगु सुविधा नं त्वाःत्वालय् दयाच्वनी ।

थ्व बहाः बिकमाःबहाःया कचा बहाःकथं कयातःगु दु । जोरगणेशं भचा च्वय्‌ वनाः जवपाखे गल्ली दुने थ्व त्वाःछेँ क्यबबहाः दु । थ्व बहाःयात संस्कृत भासं अमितकान्ति महाविहार धयातःगु दु । थ्व बहाः गुबलय्‌ दयेकल धयागु छुं दसु मदुसां क्वाःपाःद्यःया तोरणय्‌ ने.सं. १०४२ पाखे जिर्णोद्धार याःबलय्‌या तिथि धाःसा तयातःगु दु । बहाःया क्वाःपाःद्य पश्चिमाभिमुख अमिताभ बुद्ध खः । क्वाःपाःद्ययात स्वयम्भू चैत्यया प्रतिककथं दयेकाः उकिया क्वय्‌ पलिस्था यानातल । तोरणय्‌ महाअमिताभ व जवंखवं भैरव कियातःगु खनेदु । छ्यलिइ क्वाःपाःद्य दुसां च्वय्‌या तँय्‌ धाःसा मनू च्वनेजिइक दयेकातल । क्वाःपाःद्यःया लुखा पिनेसं चीधिकःपिं सिंह निम्ह, मन्दःपाः स्वपाः झ्वलिं तयातःगु दु । बहालय्‌ दथुइलाक चिभाःद्यः छग दुसा क्वाःपाःद्यः व चिभाःद्य दथुइ चिपाःगु, तःपागु मन्दःपाः, यज्ञगाः व झ्वलाक्क न्यागाः ल्वहंया पिण्डगाः नं दु ।