नेवाः जात मध्ये छगू द्यःला खः । स्वनिगः व स्वनिगलं पिने गन गन नेवाःत दु अन अन द्यःलात नं दु । थुमिगु ज्या द्यःपाः च्वनेगु, धकि, पिचा, लिमिचा, कलालि व खःमू थायेगु, झारफुक वैद्य ज्या यायेगु, झाक्री च्वनेगु, न्या लायेगु, बँ पुइगु, फा, हँय्, खा लहीगु आदि खः । किराँत, बौद्ध व हिन्दु धर्म माने याइपिं थुमिसं थःगु धर्म संस्कृतिकथं बाँसुरी पुइगु, कोंचाखिं थायेगु, म्ये हालेगु नं यानावयाच्वंगु दु ।
ह्यूमत, येँया भाजु गोविन्दप्रसाद भाजुया काय्मचा द्वारिकाप्रसादया जन्म सन १९३५ स जूगु खः । सन् १९६२ स कलकत्ता विश्वविद्यालयपाखें इन्जिनियरिङ्ग क्वचायेका वयेधुंकाः १९७२ स वेलायतया नापी सम्बन्धि विश्वविद्यालयस स्नातकोत्तर उपाधि कयादीगु खः । मूलतः संरचनागत प्रविधिया विशेषज्ञ थ्वय्कःया नेतृत्वय् बाँसवारी छाला जुत्ता कारखाना व हरिसिद्धिया ईँटा टायल कारखाना धस्वाकूगु खः ।
द्वारिकालाल जोशी प्याखं हुलामिलिसें नेपाःया संगीत ख्यलय् च्वमि, हालामि व लय् चिनामिकथं अतिकं लोकंह्वाःम्ह संगीत सर्जक खः । थ्वय्कःया जन्म ने.सं. १०६८ थिंलाथ्वः खस्थि, सुक्रबारखुन्हु येँया प्यूखा त्वालय् जूगु खः । वय्कः अबु रामलाल जोशी व मां केशरीवदन जोशीया माइलाम्ह काय् खः । अफिंचि वैद्यया कूलय् जन्म जूसां थ्वय्कःया अबु नं संगीतकःमि जूगुलिं मचा इलंनिसें प्याखं हुलेगु लिसें म्ये संगीतय् नुगः क्वसाःम्ह खः । अथेहे अभिनय यानाः मेपिन्त इतिइति न्हीके फुम्ह नं खः । थःगु म्ये संगीतं मेपिन्त लट्ठ यानाबीम्ह, थःगु अभिनयं मेपिन्त इतिइति न्हीके फुम्ह छन्हु थःगु संगीतं मनूतय्त हि क्वाकेत नं ताःलात । वि.सं. २०२२ पाखे रेडियो नेपालं नेपालभाषाया समाचार लिकासेंलि नेवाःतय्सं सांगीतिक आन्दोलन न्ह्याकल । व हे आन्दोलनया सांगीतिक दबुली म्ये हालाः मेपिन्त हायेकाः संगीत ख्यलय् दुहां झाःम्ह खः थ्वय्कः । ‘नुगलय् मि तयाः स्वागत यायेगु’, ‘सी अथें छाय् स्याय्वंतुं भाय्, जातिया खः ज्यान थ्व’, ‘जिगु देस छ यः, छ जितः अति यः’ थजाःगु म्ये संगीतं मनूतय् हि क्वाकेत थ्वय्कः ताःलात । मचा म्ये, मतिना , भजन, गजल, राष्ट्रियतां जाःगु फुक्क कथंया म्येय् थ्वय्कलं संगीत तयेवं नस्वाः थनाबीगु याः । ‘का न्हैं मैंचा मंसीर मैनासं’, ‘यौवनया गाच्वः ब्वयेकाः’ लिसें आपालं सदावहार म्येत सिर्जना यानादीम्ह थ्वय्कलं नेवाः संगीत ख्यःयात चकंका ब्यूगु दु । थ्वय्कःया संगीतय् आपालं नेवाःम्ये हालादीपिं मध्यय् सत्यनारायण राजभण्डारी व जुजुकाजी रंजितयात कायेफु । थ्वय्कः व सत्यनारायण राजभण्डारीया जोडी ला झन लोकंह्वाः । थ्वय्कःया संगीतयात निंतिं सत्यनारायणया सः अले सत्यनारायणया निंतिं थ्वय्कःया संगीत खः । थ्वय्कलं संगीत तयेगु जक मखु आपालं लोकंह्वाःगु म्येत नं च्वयादीगु दु । थ्वय्कःया म्ये दुथ्याःगु दकलय् न्हापांगु म्येचाः ‘नेपालभाषा म्ये’ (ने.सं.११००) खः । थुकी थ्वय्कलं निर्मला श्रेष्ठलिसे जानाः ‘का न्हैं मैंचा मंसीर मैनास’ हालातःगु खः । म्येचालय् पिदंगुकथं थ्वय्कलं संगीत तयादीगु म्येचाःत ‘मन छकः याउँक दिके’, ‘थुलि यः कि’ (गजल) व पूधाप्याखं ‘अंगुलिमाल’ खः । थुगु प्याखनय् वय्कलं सत्यनारायण राजभण्डारीलिसे जानाः संगीत तयादीगु खः । मेमेगु म्येचालय् नं थ्वय्कःया म्येत पिदना च्वंगु दु ।वि.सं. २०२२ सालया सांगीतिक आन्दोलनलिसें हे थ्वय्कलं रेडियो नेपालय् लजगाः न्ह्याकादिल । थन वय्कःया म्येत निदँ लिपानिसें तिनि रेकर्ड जूगु खः । वि.सं. २०४३ सालपाखे रेडियो नेपालय् जूगु प्रतियोगिताय् न्हाप जुयादीगु खः । ‘माइती घर तिम्रो हैन पराइ घर जाउ’ वय्कःया अजर म्येत मध्यय् छपु खः । अथेहे ‘बाधा परुन जति नै सारा सहन्छु म’, ‘एक चिताको कहानी भयो सब खरानी’ नं उतिकं लोकंह्वाः । खस नेपाली संगीतय् गुलि वय्कःया म्ये लोकंह्वाः उलि हे नेवाः संगीत ख्यलय् नं लोकंह्वाः । छगू इलय् ला नेवाः सांगीतिक ज्याझ्वलय् थ्वय्कः मदयेकं मगाः, न्ह्याथासं थ्वय्कःया संगीतय् म्ये थ्वयाच्वनी । थ्वय्कःया याकः लसय् पिदंगु नेवाः म्येचाः ‘मन छकः याउँक दिके’ (ने.सं.११०७) खः । अनं लिपा ‘थुलि यःकि’ गजल (ने.सं. ११०९) खः । अले अंगुलिमाल प्याखंया म्येचालय् धाःसा सत्यनारायण राजभण्डारीलिसे जानाः संगीत बियादीगु खः । थ्वया लिसें मेमेगु आपालं म्येचालय् थ्वय्कःया म्येत दुथ्याना च्वंगु दु । थ्वय्कलं सिर्जना यानादीगु लोक, आधुनिक, भजन व राष्ट्रिय म्ये यानाः स्वसलं मल्याक दु । उकिसनं थःम्हं हालादीगु सच्छिपुं मयाः ।
थ्वय्कलं निब्याहाः यानादीगु खः । निम्हं प्याखं हुलेगुली नांजाःपिं खः । न्हापांम्ह ख्वपयाम्ह कमला जोशी व लिपांम्ह येँ ओमबहाःया नगिना जोशी । थ्वय्कःया निम्ह काय् व स्वम्ह म्ह्याय्पिं दु । नेवाःलिसें खस भाषाया संगीत ख्यःयात तःब्या यायेत आपालं योगदान दु थ्वय्कःया । जिवंकाछि थःत सांगीतिक ख्यलय् पानाझाःम्ह थ्वय्कः लिपा ने.सं. १११८ सिल्लाथ्वः द्वादसिखुन्हु मदुगु खः ।