तग्वः धिमय्‌या ताम्सिपाः पोया बोल (येँ)
ताघुँध्यां नाघुँध्यां ताघुँघुँना ध्यां
ताघुँध्यां नाघुँध्यां ताघुँघुँना ध्यां
घुँ नाघुँ नाघुँघुँना ताघुँघुना नाघुँ नाघुँ
नाघुँ घुँना ध्यां ताघुँघुँना ध्यां
ताघुँध्यां नाघुँध्यां ताघुँघुँना ध्यां
ताघुँध्यां नाघुँध्यां ताघुँघुँना ध्यां
घुँ नाघुँ नाघुँघुँना ताघुँघुना नाघुँ नाघुँ
नाघुँ घुँना ध्यां ताघुँघुँना ध्यां
…………………………………………..
ताघुँ ताघुँनाता खोताघुँ ताघुँनाता
घुँनाता खोता ताताखोता ताखोताता घुँ ना

चिग्वः धिमय्‌या छपु द्यःल्हायेगु बोल (येँ)
घुँना ताघुँ घुँना ताता
ताताखोता ताखोरता खोताताखो ताघुँ
घुँना ताघुँ घुँना ताता ताताखोता
ताखोरता खोताताखो ताघुँ
घुँनाखोता ताखोताता खोताताखो तंताखो
ताघुँ ताघुँनारा खोताघुँ ताघुँनारा
घुँनारा खस्तां ततखोता ताखुनारा घुँना

धिमय्‌ थानाः सिथं यंकीबलय्‌या छपु बोल (यल)
घुँनाताखु तानतान खुताताखु तानतान
घुँनाताखु तानतान खुताताखु तानतान
ततखुत्ता त्रिखोनिता खुत्तात्रिखो तानतान
घुँनरऽ घुँनरऽ घुँनऽऽ ताघुँऽऽ
घुँनरऽ घुँनरऽ घुँनऽऽ ताघुँऽऽ
घुँनरऽ घुँनरऽ ताघुँऽऽ निताऽऽ
घुँनरऽऽ खुत्ताऽऽ घुँऽऽऽ ताघुँऽऽ

धीरेन शाक्य नेपाःया नांजाःम्ह कलाकार खः । यक्व खस नेपाली भाय्‌या संकिपा म्हिताः लोकंह्वाःम्ह वय्‌कःया जन्म सन् १९६५ सालय्‌ पाल्पाय्‌ जूगु खः । वय्‌कःया मां सेतीमाया शाक्य व अबु प्रेम बहादुर शाक्य खः । धीरेन शाक्यं बिसं २०४६/४७ पाखे पाल्पाया पासापिन्सं दयेकेगु “नजाउ पुतली वन छोडी” व “छर्कि देउ लाशमाथि सिन्दूर” नांयागु निगु भिडियो फिल्मय्‌ नायः जुयाः कलाक्षेत्रय्‌ पलाः न्ह्याकादिल । बिसं २०४९ सालं चेतन कार्कीया निर्देशनय्‌ “पहिलो प्रेम” नांयागु संकिपाय्‌ नायः जुयाः वय्‌कलं तःधंगु संकिपाय्‌ म्हितादिल । वयांलिपा धीरेन शाक्यं हत्या, सिमाना, अवतार, प्रतीज्ञा, भीष्म प्रतिज्ञा, दाग लगायत आपालं संकिपाय्‌ नायःजक मखु मेमेगु भुमिकाय्‌ नं अभिनय यानादीगु दु । यक्व नेवाः म्येया म्युजिक भिडियो म्हितादीम्ह धीरेन शाक्यं “त्याग” नांयागु छगू नेवाः संकिपाय्‌ हिसिला महर्जन व भिन्तुना जोशीलिसे नायः जुयाः म्हितादीगु दु । बुद्धकालिन बाखंया लिधंसाय्‌ दयेकूगु संकिपा “घोषक”य्‌ नं भाजु शाक्ययागु छगू मू भुमिका दु । धीरेन शाक्यया अभिनय दुगु म्युजिक भिडियो मध्येय्‌ थौं हाकनं छंगु लुमन्तिइ, यचुगु मन, पिया च्वने, सासःया पल्साथें जाःगु भिडियो लोकंह्वाः । नेपाल चलचित्र कलाकार संघया आजिवन दुजः धीरेन शाक्यया संकिपाय्‌ अभिनयया नापनापं संकिपा दयेकेगु सकतां हलंज्वलं बालं बिइगु कम्पनी छगू नं दु । धीरेन शाक्यं भारत, बेलायत, अमेरिका, दक्षिण कोरिया, जापान, हंगकंग, बैंकक लगायतया देशय्‌ थःगु कलाकारिता न्ह्यब्वयादी धुंकूगु वय्‌कःयात तःगू सिरपा व हनापतिं छायेपियातःगु दु ।

यलया लाय्‌कुलिं उत्तरपाखे शंखमूल वनेगु लँ जुयाः वनेबलय्‌ थ्यनीगु गाःहितिया न्ह्यःने च्वंगु लं वनेबलय्‌ ध्वदुइगु चैत्य नापं च्वंगु बहाःयात धुम्बहाः वा गुणलक्ष्मी संस्कारित महाविहार धायेगु याः । थ्व बहाःयात धुम्बहाः छाय्‌ धाल धयागु खँय्‌ न्हापा न्हापा थ्व यक्व ध्वंत दुगु थाय्‌ जुयाच्वन । थथे ध्वंत च्वनीगु थासय्‌ विहार दयेकूगु जुयाः जनभासां ध्वंबहाः धायेगु यात । तर लिपा ध्वंबहाःया अपभं्रश जुयाः धुम्बहाः जुल, अथे हे गुणलक्ष्मी वर्माया पालय्‌ दयेकूगु जुयाः थ्व बहाःयात गुणलक्ष्मी महाविहार धायेगु जुल धयागु धापू दु ।

थनया बहाः देगः नितँजाः यानाः छतँ पौ तयातःगु दु । क्वाःपाःद्यःया मूलुखाय्‌ ह्वःचा ह्वःचा बुट्टा कियातःगु खापा छुनातःगु दु । मूलुखाया च्वय्‌ पञ्चबुद्धया मूर्ति दु धाःसा जवंखवं निपाः झ्याः नापं स्वंगः स्वंगः माने तयातःगु दु । थन अक्षोभ्य मूल यानाः जवंखवं प्रज्ञापारमिता व मूलुखाया च्वय्‌ लीया तोलनय्‌ खवय्‌ पाखे षड्क्षरी लोकेश्वरया मूर्ति तयातःगु दु ।

मूलुखाया जवय्‌ ल्वहंया सिंह निम्ह दु धाःसा फःया जवय्‌ गं छगः नं तयातःगु दु । थनया क्वाःपाःद्यः उत्तरपाखे स्वयाच्वंम्ह ल्वहंयाम्ह अक्षोभ्य बुद्ध खः । क्वाःपाःद्यःया खवपाखे थ्वहे बहाःया मेगु लुखाया जवंखवं फल्चा तयाः थन महांकाल व गणेशया मूर्ति नं तयातःगु दु । क्वाःपाःद्यःया न्हापांगु तल्लाय्‌ लीलं भुनातःगु पञ्चझ्याः छुनातःगु दु ।

थुकिया जवंखवं सारिपुत्र व मौदगल्यान भिक्षुपिनिगु मूर्ति दु । थुकिं च्वय्‌ खुगः त्वानाःसिँ दु । पलिया च्वय्‌ लीया छगः व सिमन्तिया निगः चैत्य दु । थ्व क्वाःपाःद्यःया न्हापांगु तल्ला आगंया रुपय्‌ छ्यलातःगु दु । थन क्वाःपाःद्यःया देगःया न्ह्यःने तग्वःगु परिभोग चैत्य छगः नं दु ।

धुम्बहालय्‌ दशस्थविर आजुपिनिगु नायकत्वय्‌ ४४ म्ह संघ सदस्यत दुगु जुल । थ्वहे सदस्यत मुनाः स्वम्ह स्वम्ह यानाः पालंपाः लछि लछि द्यःपाः फयाः नित्यपुजां निसें कयाः थन यायेमाःगु दक्व ज्या याना वयाच्वंगु दु । थन संघ भोजन गुथि धाःसां थकालि कथं पाः फयेमाःगु चलन दु ।

पौ चिनीगु इलय् दक्कलय् च्वय् च्वनीगु थामा दुच्छि च्वनीगु अप्पा हे धुरि अप्पा खः । कुनय् कुनय् न्याकुंचा छ्यलाः थामाय् धुरि अप्पा वा लक धुरि छ्यलाः थ्व पलिं चीगु खः । न्हापां निखें पौ चिनेगु ज्या आँय्पां पूवंक च्वय् दुछि निखेया आँय्पाय् लः वनीकथं लक धुरि तइ ।

ला रंगया धुसिँ छासिँया जात खः । निभाः, लः, फय्या असर मजुइगु धुसिँ दकलय् बांलाःगु सिँ खः । थौंकन्हय् ततःधंगु काष्ठकलाया निंतिं दकलय् अप्वः छ्यलीगु सिँ खः ।

नेपालभाषा उपन्यास ख्यःया छगः थीगु नगु जुयादीम्ह धुस्वां साय्‌मिया जन्म बौ नारायणबहादुर व मां दानमाया मानन्धरया कोखं ने.सं १०५० य् येँया झ्वःछेँय् त्वालय् जूगु खः । थ्वय्‌कःया वास्तविक नां गोबिन्दबहादुर मानन्धर खःसा धुस्वां साय्‌मि थ्वयकलं साहित्य लेखनय् थम्हं हे छुनादीगु नां खः । थ्व हे नामं वय्‌कः दकलय् अप्वः चर्चित व परिचित जुयादीगु दु । त्रिभुवन विश्वद्यालयया इतिहास व संस्कृत विषयया प्राध्यापक जुयादीम्ह साय्‌मि बहुआयामिक व बहुभाषिक श्रष्टा खः । वि.सं २००८ सालय् हिमाली क्रन्दन नांगु एकांकी च्वयाः साहित्यिक ख्यलय् दुहांझाःम्ह साय्‌मिं न्हापां कविता, निबन्ध, बाखं, चिबाखं व नाटकया सफू पिकायेधुंकाः लिपा थःगु भाषाय् उपन्यास मदुगु खनाः मिसा नांगु उपन्यास च्वयाः नेपालभाषाया न्हापांम्ह उपन्यासकार जुयादीगु खः । थनंनिसें वय्‌कलं थःगु च्वसा उपन्यास लेखनय् थातं तयादिल । थ्व विधाय् वय्‌कलं प्रसिद्धि नं कमय् यानादिल ।

मिसा उपन्यास धुनेवं छगूयां ल्यू मेगु यानाः छगू दर्जन स्वयाः अप्वः न्हून्हूगु प्रयोगया उपन्यास पिकयादीम्ह थ्वय्‌कः नेपालभाषाया न्हापांम्ह उपन्यासकार, दकलय् अप्व उपन्यास च्वःम्ह उप्यासकार जक मखु विश्व उपन्यास साहित्यय् प्रयोग जूगु न्हून्हूगु प्रयोगत नेपालभाषाय् दुतहःम्ह उपन्यासकार नं जुयादिल । नेपालभाषां बाहेक नेपाली व हिन्दी भासं नं साहित्यिक रचना यानादीम्ह साय्‌मिया कृतित थीथी भासं नं अनुवाद जूगु दु ।

थ्वय्‌कःया मास्टरपीस माने यानातःगु ने.सं १०७८ य् पिदंगु आत्मकथात्मक शैलीइ च्वयातःगु यौनवादी व माक्र्सवादी विचारधारा ब्याःगु गंकी उपन्यास च्यागू भाषाय् अनुवाद जूगु दु । फ्रान्सेली लेखकपिं इमिलि जोला, मोपासा थेंज्याःपिं स्रष्टापिनिपाखें प्रभावितम्ह साय्‌मिजुया थ्व गंकी उपन्यासं निसें नेपालभाषाय् नं सीदयेक यौन मनोवैज्ञानिक उपन्यासया सूत्रपाट जुल ।अथेहे वयकःया मेगु जि भ्वातिं जि सतः उपन्यास नं नेपाः देशं पिने अमेरिकाया सामाजिक, सांस्कृतिक व भौगोलिक परिवेशय् च्वयातःगु नेपालभाषाया न्हापांगु उपन्यास खः ।

थुकथं साय्‌मिया मिसा, पासा, मतिना, गंकी, जि भ्वातिं जि सतः, निभाः, आदि यानाः झिंस्वंगू उपन्यास,  यानाः स्वंगू बाखं सफू व त्रिवेणी व ह्याउँ निभाः यानाः निगू नाटक यानाः नेपालभाषाय् झिंच्यागू, हिन्दी भाषाया न्यागू, नेपाली भाषं न्यागू, अंग्रेजी भाषं निगू सफू पिदंगु दु । भारतीय उपन्यासकार अमृता प्रितमं धुस्वांयात नायक दयेकाः अदालत नांया उपन्यास नं च्वःगु दु । धुस्वां साय्‌मि नेपालभाषाया न्हापांम्ह उपन्याकार जक मखु नेपालभाषाया न्हापांम्ह चीबाखं अर्थात् लधुकथा च्वमि नं खः । थ्वय्‌कःया मूस्वां नेपालभाषाया न्हापांगु लधुकथा संग्रह खः ।

उपन्यास विधाय् निकःतक श्रेष्ठ सिरपाः त्याकेत ताःलाःम्ह साय्‌मियात साहित्य सुता उपाधिं विभूषित याःगु दुसा थ्वय्‌कलं उपन्यास विधायात च्वन्ह्याकेगु तातुनाः गंकी–बसुन्धरा व दीप–जनमत पुरस्कारया नं स्थापना यानादीगु दु । वि.सं. २०६४ पुस २ गत ७७ दँया वैशय् हृदयाघातपाखें थ्वय्‌कःया स्वर्गारोहण जुल ।

येँ, खिचापुखुली वेदमान सिंह व चन्द्रकुमारीया काय्मचाकथं सन १९३२ स बूम्ह धु्रवमान भारतया पटना विश्वविद्यालयपाखें सन् १९५२ स विज्ञान विषयस स्नातकोत्तर यायेधुंकाः वेलायतया इप्रियल कलेजपाखें विद्यावारिधि उपाधि यानादीम्ह खः । वय्कः रसायनशास्त्रया विज्ञ अले एक्स–रे सम्बन्धय् ब्वनावःम्ह नेपाःया न्हापांम्ह वैज्ञानिककथं नांजाः, राष्ट्रिय विज्ञान व प्रविधि प्रतिष्ठानया नं कायम मुकायम उप–कुलपति तक जुयादिल ।

लुखाया नापसं च्वनाः तु छ्याइम्ह मनू । ज्या दितकि बहनी सुकू बाय् भीत तयाः लुखा तीगु व भौप्वाःचा तीगु ज्या नं वं हे याइ । कुचा यानातःगु तु नं काकलं सालाः न्ह्याकाबी ।

धोब्या नेवाः दुनेया छगू जात खः । थुमि जात विशेषया पहिचान बिइगु जात्रा पर्व छुं मदु । बरु इमिगु वस्ती दुथाय् ल्वहंहिति संस्कृतिया विकास जूगु खनेदु। थुमिगु मू वस्ती स्वनिगःया धिमेल्वहं, लाजिम्पाट, धोबिचौर, धोबिघाट आदि थासय् दुसां थुपिं मेचीनिसें महाकालीतक न्यना वनाच्वंगु दु । धोबि दुने रजक, कनौजिया, मघैया, मसाल, रञ्जन, राजकर, कनैया, संघत आदि अनेक थर दु । काश्यप गोत्रयापिं थुपिं अप्वः हिन्दु धर्मावलम्बी खनेदु । थुमि परम्परागत लजगाः वसः हीगु खः ।

धुलिखेलयात नेपालभाषां धौख्यः धाइ । धौ उत्पादन जुइगु थाय् जुयाः धौख्यः धाःगु धैगु धापू दु । प्राचीन नेपालमण्डलया पूर्वी सिमानाय् लाःगु धौख्यः बागमति प्रदेश काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाया सदरमुकाम खः । बी.पी. राजमार्ग व अरनिको राजमार्ग धौख्यः जुनाः वनी । नेवाःतय्गु बाहुल्यता दुगु धौख्यः तिब्बती व्यापारया केन्द्रबिन्दु नं खः ।
थन च्वंपिं नेवाःतय्गु मू नखःचखः मोहनि, स्वन्ति, सापारु, बिस्काः जात्रा व नवदुर्गा जात्रा खः । थनया मुख्य आकर्षण धैगु सूर्योदय व सूर्यास्त खने दइगु, ऐतिहासिक नेवाः बस्ती, कलात्मक देगःत व च्वापुं जाःगु हिमाल स्पष्ट खने दइगु खः । धौख्यलं मनास्लु, अन्नपूर्ण, गणेश, गौरीशङ्कर हिमाल आदि प्रष्टं खनेदु । धौख्यःयात बौद्ध नामं श्रीखण्डपुर नं धायेगु याः । थन पुलांगु बौद्ध स्तुपा व हिन्दू देगःत नं यक्व दु ।