नेपालभाषा साहित्यया आधुनिक गद्य कविता व बाखं निरन्तर च्वया वैच्वनादीम्ह भाजु पुष्परत्न तुलाधर ने.सं.१०६७ तछलागा ३ कुन्हु बौ ज्ञानरत्न तुलाधर व मां मैंयालानि तुलाधरया क्वखं न्यत येँय् जन्म जुयादीगु खः । वय्कःया दकलय् न्हापांगु रचना म्ये चिने मसः जि नांगु कविता पुजाज्वलं पत्रिकाय् ने.सं.१०८३ य् पिदंगु खः । वय्कलं नेपालभाषाया नापं अंग्रेजीं नं कविता च्वयेगु यानादी । नेपालभाषाया अग्रज गद्य कविता च्वइपिं च्वमिपिं मध्ये वय्कः नं छम्ह खः । भाजु पुष्परत्न तुलाधरया पिदंगु सफूया धलः थुकथं दु – घाँय्म्वः (ने.सं.१११२), ल्हाप्सा (ने.सं.११२७) व त्जभ क्जबततभचभम द्यभबगतथ (सन् २००३), बुद्धधर्मय् गर्भाक्रान्ति (ने.सं.११४२) । कविताय् भाजु पुष्परत्न तुलाधरया थःगु हे पहः दु । वय्कः समष्टिगत भावना, समसामयिक घटनायात थःगु दैनिक जीवनया भोगाइ थें यानाः नीजि उपमा विम्वया माध्यमं अभिव्यक्ति बीम्ह छम्ह स्यल्लाम्ह आधुनिक कवि खः । मानवीय अस्तित्व स्वाय्त्तता, समानता थ्वय्कःया कविताया मू आग्रह जूगु दु । अथेहे थ्वय्कःया बाखं च्वयेगुलिइ नं बिस्कं पहः दु । वय्कलं इलय्ब्यलय् छधाः प्याखं नं च्वयादी । विश्वय् दकले न्हापां इन्टरनेट वःबलय् नेपालभाषाया साहित्ययात विश्वया न्ह्यःने न्ह्यब्वयेमाः धयागु तातुनाः लाय्लामा नांयागु वेब पेज दयेकाः नेपालभाषाया च्वमिपिनिगु रचनायात थम्हं हे अंग्रेजीं अनुवाद यानाः तःदँ तक प्रचारप्रसार यायेगु ज्याय् वय्कः सक्रिय जुयादीगु खः । थ्वय्कः रेवतिरमानन्द लुमन्ति सिरपाः व भिक्षु हिरा साहित्य सिरपालं सम्मानित जुयादीगु दु ।
येँ, लगंया भाजु बुद्धिमान व मय्जु धनकुमारीया काय्मचा पुष्परत्न सन १९४३ स बूगु खः । वय्कलं सन् १९६८ स त्रिविविपाखें विज्ञान बिषय कयाः स्नातकोत्तर शिक्षा क्वचायेका दिल । लिपा फ्रान्स झायाः सन् १९७९ स वनस्पति विज्ञानय् विद्यावारिधि उपाधि कयादिल । नेपालय् दुगु थी थी कथंया स्वां, सिमा आदिया अनुसन्धान यानादीगु खः । थ्वय्कलं नेपालभाषाया माध्यमं थी थी स्वां–सिमा, सिसाबुसाया सम्बन्धय् सपूm नं च्वयादीगु दु ।
मूर्ति, चित्रकार पुष्परत्न शाक्यया जन्म ने.सं. १०६३ गुंलाथ्वः सप्तमि, आइतबारखुन्हु येँया झ्वःछेँ बनिया चुकय् अबु ज्ञानरत्न शाक्य व मां ऋद्धिमाया शाक्यया कोखं जूगु खः । चित्र व मूर्तिकलाय् स्नातक यानादीम्ह वय्कलं चित्रकला, सामाजिक सेवा यानादीगु दु । वय्कलं पौभाः नं च्वयादीगु दु । वय्कलं भृकुटी मण्डपय् जातीय प्रदर्शनी यानादीगु दु । वय्कलं वि.सं. २०२५ सालय् परम्परागत कला प्रदर्शनीइ हःपाः सिरपाः व ने.सं. १०८८ या नेपालभाषा अन्तर क्याम्पस साहित्य गोष्ठिइ ल्यू सिरपाः त्याकादीगु दु ।
पुष्परत्न सागर नेपालभाषा साहित्यया नांजाःम्ह व्याकरणविद्, प्रेस व्यवसायया न्ह्यलुवाः, अले पुलांम्ह ल्हासा नेवाः व्यापारी खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०४२ कौलाथ्व दशमी कुन्हु बौ पुष्पसुन्दर व मां धनमायाया क्वखं असं धालासिक्वय् जूगु खः । स्वम्ह दाजु किजापिं मध्ये दकलय् चीधिकःम्ह वय्कलं गंगासागरय् तिर्थ यात्रा यायेधुंकाः थःगु नामय् ‘सागर’ धकाः घाकादीगु खः ।
प्रारम्भिक शिक्षा नेपालय् कयाः लिपा कलकत्ताय् ब्वनादीम्ह वय्कः सन् १९४३ पाखे ब्यापारया लागि ल्हासा झायादिल । ल्हासाय् च्वनादीबलय् थःगु मांभाय् नेपालभाषा व नेपालीभाषाया च्वमिपिंत राणा शासकतय्सं तसकं तसकं दमन यानातःगुलिं मांभाय् नेपालभाषा थकायेत थम्हेस्यां नं छुं यायेमाःगु खँ वाःचायेकाः नेपालभाषाया ब्वमिपिंत माःगु नेपालभाषाया ब्याकरण च्वयेगु सुरु यानादिल । सन् १९४९ सालय् ल्हासां येँय् लिहां झायाः सफू क्वचायेकादिल । अले सन् १९५२ सालय् सुबोध नेपालभाषा ब्याकरण धयागु ब्याकरण सफू पिथनादिल । थथे सफू च्वयेगु झ्वलय् वय्कलं सुबोध नेपालभाषा ब्याकरणया नापं नेपालभाषा, नेपाली व अंग्रेजी स्वंगू भाषां च्वयातःगु शब्दकोष नेपालभाषाया मौलिक शब्दकोष सन् १९९८ सालय् पिथनादीगु खः । सन् १९५१ सालय् नेपालभाषाया लय्पौ थौंकन्हेया उपसम्पादक जुयाः नं ज्या यानादिल ।
थुकथं हे नेपालभाषां च्वयेगु व प्रकाशन यायेगु निंतिं ल्हासा ब्यापारीत भाजु पूर्णकाजी ताम्राकार व रत्नमान सिं तुलाधरपिं नाप जानाः १९५२ सालं थःगु हे छेँ असं त्यरःय् नेपाल प्रेस स्थापना यानाः प्रेसया निंतिं माःगु मेसिनत कलकत्तां हयादिल । थुकथं प्रेसया ज्या यानाच्वनादीबलय् वय्कलं प्रचलित नेपाल लिपिया थासा आखः नं कलकत्ताय् वनाः दयेकादीगु खः । थ्वय्कः पुष्परत्न सागरजुं थीथी संघसंस्थाय् च्वनाः समाज सेवाया ज्या यानादीगु दु । वय्कः धर्मोदय सभाया आजीवन सदस्य खःसा नेपाल वाणिज्य संघ ल्हासाय् काठमाडौं च्याप्टरया सचिव जुयाः ज्या यानादीगु दु । नेपालभाषा ख्यलय् वय्कलं यानादीगु सेवाया कदर यासें वि.सं. २०५१ सालय् नेपालभाषा परिषद्पाखें वय्कःयात भाषाथुवाः पदवीं सम्मानित याःगु दुसा हःपाः गुथिं लाइफ टाइम एचिभमेन्ट हःपाः सम्मानपाखें हंगु दु। सरल जीवन हनाच्वनादीम्ह नेपालभाषा सेवी भाजु पुष्परत्न सागरया जीवनलिला ने.सं ११३२ सालया कछलागा पारुकुन्हु समाप्त जुल ।
ने.सं. १०६२ य् जन्म जूम्ह पुष्पलता प्रधान श्रेष्ठ मिसा च्वमिपिं मध्यय् दकलय् न्हापां कीगः बाखं सफू (ने.सं. १०८३) पिथनेत ताःलाःम्ह बाखंच्वमि खः । थ्वय्कःयात नेपालभाषाया छम्ह सशक्तम्ह मिसा बाखंच्वमि कथं कायेगु याः । मिसातय्के चेतना जागृत यायेगु तातुनाः मिसापिंत जुइगु शोषण, असमान व्यवहार बाखनय् उला क्यनेगु थ्वय्कःया बाखंया मूलभूत प्रवृत्ति खः । अवसर दत धाःसा मिसापिं नं मिजंपिं थें न्ह्यज्याये फु, मिसापिं न्ह्याबलें अन्याय सह यानाः जक च्वनीमखु धयागु बिरोधया सः नं थ्वय्कलं थःगु बाखनय् थ्वयेकादीगु दु ।