सःखि बाय् सु प्वाँय् निलाः रिङ्ग थें दयेकातःगु चाः । ल्हाःम्हुलिं न्ह्याये मदइकथं ज्वलं त्याः जुइकी । छचालय् स्वबः प्यबः निलातःगु प्वाँय् हिनाः क्वातुक निलातइ । प्वाँय् ल्हाःम्हुलिं थूज्वलं याइ । न्हापा हे गपाय्हाकः माली अन्दाज यानाः प्वाँय् निं निली । १२— १५ इञ्चतिया व्यास याइ । दथुया ह्वः ६—८ इञ्चतिया जुइ । प्यं माथं मवंगु चाया भारा धंकेत प्यंचालय् तइ । थुकियात प्यंचाः नं धाः ।

न्ह्यःने निप्वाः ल्यूने निप्वाः यानाः प्यप्वाः दुगु भुतू । आपा तँ चिनाः भुतू अतःबुतः लाकाः दयेकातइ । चां इलाः पिचुका तइ । सामान्य भुतू सिकं भचा तःधं जुइ । न्ह्यःने मि दुइत छप्वाः व जवपाखे नौ घ्वायेत छप्वाः प्वाः दइ । ग्वं ग्वंगु सि दुइछिंक भुतूप्वाः भचा तप्वाः याइ । ल्यूनेयागु प्वालय् कसि द्यछुइ । तु काकाः लय्ति वःलिसे थुकी तयाः क्वाकी । न्ह्यःनेया प्वालय् बं द्यछुइ । क्वानाच्वंगु लय्ति थुकी तयाः दायेकी ।

नेपालभाषाय् प्याखंया परम्परा आपालं पुलां जुयाः नं आधुनिक नाटकया जन्म धाःसा ने.सं १०६८ वयाः तिनि जुल । चित्तधर ‘हृदय’या ह्वनागा सफुलिइ च्वंगु शाक्यानी (ने.सं. १०६८) नाटक निसें नेपालभाषाय् आधुनिक नाटकया नी जुल । प्राचीन नाटकय् वाह्य संघर्ष जक ब्वयेगु जुयाच्वंगुली आधुनिक नाटकय् भावनात्मक संघर्षयात नं थाय्‌बीगु जुल ।

नेपालभाषाय् आधुनिक नाटक साहित्य ब्वलंकेगुली तत्कालीन धर्मोदय (ने.सं १०६७) पत्रिकाया तःधंगु थाय् दु । धर्मोदयय् बौद्ध अवदानया लिधंसाय् च्वयातःगु विश्वन्तरया विदा (ने.सं १०६९) नांगु चित्तधर ‘हृदय’या मेगु छधाः प्याखं पिदंसेलि मेमेपिं च्वमिपिनिगु नं बौद्ध विषयया छधाः प्याखं धमाधम पिदन । २००७ सालया राजनैतिक परिवर्तनं नेपालभाषाया नाटकारपिंत नं न्हून्हूगु विषययात थियाः नाटक च्वयेगु जागरण उत्साह हयाबिल । थ्वहे कथं नेपाःया मल्लकालीन इतिहासय् आधारित हेमलाल जोशीया म्वाः द्यो, सामाजिक राजनैतिक नाटकया झ्वलय् हृदयचन्द्र सिंहया सितिंलाः माष्टर, ईश्वरानन्दया मिसा आदि नाटक नं धर्मोदय पत्रिकाय् हे पिदन । अथेहे सफूया रुपय् सत्यमोहन जोशीयागु गौतम बुद्ध (ने.सं. १०७०) छधाः प्याखं संग्रह, भिक्षु सुदर्शनया अम्बपाली (ने.सं. १०७५) पूधाः प्याखं पिदन । थुकथं गौतमबुद्ध नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु आधुनिक छधाः प्याखं संग्रह खःसा बुद्धकालीन वैशालीया राजनर्तकी अम्बपालीया मातृभूमि प्रतिया त्याग बलिदानयात कयाः च्वयातःगु अम्बपाली नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु पूधाः प्याखं खः ।

थुकथं चित्तधर ‘हृदय’जुं नेपालभाषाय् न्हापां पाश्चात्य परम्परा कथंया आधुनिक नाटक प्रारम्भ यानादीगु खःसा थुकियात छगू प्रवाह कथं न्ह्याकेगु ज्या सत्यमोहन जोशी, हेमलाल जोशी व भिक्षु सुदर्शन आदिपिंसं यानादिल । सत्यमोहन जोशीं नेपालभाषाया साहित्यिक व्यक्तित्वपिनिगु विषययात कयाः— सिद्धिदास, वैद्यबाः, हेमलाल जोशीं मल्लकालिन ऐतिहासिक व्यक्तित्वपिनिगु विषयय् खड्ग सिद्धि (ने.सं. १०७६), शदाशीव व भिक्षु सुदर्शनं बुद्धकालिन व्यक्तित्वपिं—अम्बपाली, विम्बिसार (ने.सं. १०८२) आदिपिनिगु जीवनीयात कयाः चरित्रप्रधान नाटक पिकयादिल ।

थथे ऐतिहासिक साहित्यिक व्यक्तित्वपिनिगु विषययात कयाः नाटक च्वयेगु प्रवृत्ति न्ह्यानाच्वंगु इलय् ईश्वरानन्दया– पसूका (ने.सं. १०७७) छधा प्याखं संग्रह, थःगु छें (ने.सं. १०७८) पूधाः प्याखं पिदन । थुकिं नेपालभाषाय् नं घटना प्रधान नाटकया थासय् इब्सन परम्पराया समस्यामूलक नाटक दुहांवल । नाटकय् घटनां मखु समस्यां थाय् काल । थ्व छगू प्रवाह कथं हे न्ह्यात । ईश्वरानन्दयां लिपा थ्वहे लँपु लिनाः खनेदयेकः वःम्ह बासु शशिं ताःचाप्वाँय् (ने. सं. ११०४) नाटक च्वयाः छगू परिवारया समस्या न्ह्यब्वयाः नं समाजया हे समस्या कथं क्यनाबिल ।

अथेहे छगू जाति, छगू वर्गया समस्यायात ज्वनाः जक नाटक च्वयेगु प्रवृत्तियात हाचां गायाः देय्‌या विविध ख्यलय् पिज्वयाच्वंगु राजनैतिक, आर्थिक आदि विकृति विसंगतियात कयाः नाटक च्वयेगु प्रवृत्ति नं नेपालभाषाया नाटकय् खनेदत, अले थज्याःगु विकृति विसंगतियात तप्यंक ब्वयेगु मयासे हास्यव्यंग्यया रुपय् प्रस्तुत यायेगु प्रवृत्ति नं नेपालभाषाया नाटकय् ब्वलन । श्रीकृष्ण अणुया खःला मखुला (ने.सं. १०९७), पद्मरत्न तुलाधरया आः जितः नं तन तन दइवल (ने.सं. १०९७), रामशेखरया घिंताल्ल (१०९६) आदि थज्याःगु हे नाटक खः । अथे हे समस्यामूलक नाटकया ख्यलय् दुर्गालालया आगमनं वर्गीय संघर्षप्रति आस्था द्यजायेकीगु प्रगतिवादी नाटकया परम्पराया नी जुलसा निमन्त्रणा थेंज्याःगु गीति नाटकं गीति नाटकया परम्परा नं स्वनाबिल । गिरिजाप्रसाद जोशी, दिनेश भुजु, पुष्पबहादुर चित्रकार, राजभाइ थेंज्याःपिं नाटकारपिंसं नाटकय् प्रगतिवादीया सः अझ तिख्खर जुइकेबिल । अथे हे विजयबहादुर मल्लं सुधारया सन्देश, युग चेतनाया जःह्वलीगु ज्याय् प्रचारवादया गन्धं मुक्त यानाः नं नाटक च्वयेफु धैगु क्यनाबिल ।

थथे प्रतिप्ठापित नाटककारपिंत सक्रिय जुइकेबीगु व न्हून्हूपिं नाटककारपिंत थ्व ख्यलय् आकर्षित यायेगु ज्याय् इलय्ब्यलय् थीथी संघ संस्थापाखें जुइगु नाटक धेंधेंबल्लाः कासा, नाटक महोत्सव आदिया नं तःधंगु भूमिका दु । ने.सं. १०८५ लिपाया त्वाःत्वाःया सहित्यिक सांस्कृतिक आन्दोलनया लिच्वः कथं स्पष्ट रुप न्ह्यःने वःगु विधा ख्यालः व छधाः प्याखं नं खः । थ्वहे झ्वलय् मुनासः यात ल्वःमंके फइमखु । सहलह संस्थां किसि न्याइम्ह मदनमान, कुलां चकनी तिनि आदि थेंज्याःगु नाटक मञ्चन यानाः नेपालभाषाया नाटक विधा थकायेगुलिइ तिबः बिउगु दु । थ्वहे झ्वलय् पब्लिक युथ क्याम्पस सँझ्याः साहित्य पाःलाःया योगदानयात नं ल्वःमंके मज्यू।

नेपालभाषाया नाटक दबुलिइ हुइकेगु ज्याय् जक सीमित मजुसे टेलिफिल्म, फिल्मया रुपय् नं प्रदर्शन जुइधुंकूगु दु । सिलु, राजमति, तं बैंक, ,पलाख्वाँय्, १२ बजे आदि थुकिया दसु खः । तर नेपालभाषा साहित्यया मेमेगु विधाय् गुलि सफू पिदंगु खः उकिया तुलनाय् नाटकया सफू म्हो हे जक पिदंगु दु । थज्याःगु हे स्थितियात मनन् यानाः स्व. मोहनकृष्ण डंगोलजुं प्यदँय् छकः उत्कृष्ट नाटकयात सिरपाः बीगु यानाः प्रेममोहन सिरपाः स्वनादीगु दुसा स्वयम्भुलाल श्रेष्ठया श्रेष्ठ सिरपालं नं च्वमिपिंत उत्साहित याःगु दु ।

प्वकय् प्वक ग्यछि लः व बजि तयाः दयेकातःगु थ्वँ । दछिं दतले हाकु जाकिया दयेकी । मात्रा मिलय् यानाः किमना, छ्वकमना व पामना नं तयेगु याइ । सामाज्या धुँधुं चिकुलाया बखतय् दयेकेगु याइ । लः तयाः छवाः दतकि जक पाकय् जुइ । छकः क्वकाये धुंकल धायेव न्हिं न्हिं बाय् छन्हुइ अतः संका बीमाः । मखुसा फ्वसा ह्वये यः । पुलां जूसां खाइखाइ चाकुचाकु धायाः सवाः सानाच्वनी । ता थित धायेव धाःसा खाइसे च्वनी ।

वतु, तःधंबहाःया स्वंगूगु कचा बहाःकथं थ्व बहाःयात कयातःगु दु । तःधंबहाःया दक्षिणपाखे सबलबहाःया ल्यूने न्हूसतकपाखे थ्व बहाः दु । थ्व बहाःयात संस्कृत भासं अशोक चैत्य विहार धाइ । थ्व बहालय्‌ मनूतय्‌गु बसोबास मदुगुलिं न्ह्याबलें नःया बारं घेरे यानाः लुखा बन्द यानाः तयातःगु दु । बहाःया दथुइ तग्वःगु स्वयम्भू चैत्य थेंजाःगु चैत्य दयेकातःगु दु । छचाःखेरं अंगलय्‌ थीथी द्यःपिनिगु मूर्ति पलिस्था यानातःगु खंकेफु । बहालय्‌ दुहां वनेवं स्वंगः चिभाः पलिस्था यानातगु खंकेफु । थ्व बहाःया विशेषता धयागु येँया सम्यक पर्वलिसे स्वाः वः । न्हापा भुइख्यलय्‌ सम्यक न्यायेके न्ह्यः प्यदँय्‌ छक्वः तःधंबहाः, इतुंबहाः व लगंबहाःयापिंसं पालंपाः थ्व पर्व न्यायेकीगु खः । तःधंबहाःयापिंसं थ्व हे प्यूखाबहालय्‌ तःजिक सम्यक न्यायेकीगु खः । लिपा पृथ्वीनारायण शाहं सम्यक गुथिया पाःलाःपिंत जरिवाना यायेधुंकाः तिनि भुइख्यलय्‌ न्यायेकेगु याःगु खः ।

‘धेधेचुल पासा’ जेम्स प्रधानया सलय्‌ थ्वःगु थुगु म्ये नेपालभाषाया अतिकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । थुकथं हे ‘मुक्ति एण्ड रिभाइभल’ ब्याण्डया ‘चौबन्दी चोलो’ नं नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ सदां लुयाच्वनीगु म्ये खः । थजाःगु म्येया च्वमि प्रकाश ‘दीप’ (प्रकाशकुमार श्रेष्ठ) अबु सुशिलकुमार श्रेष्ठ व मां छोरीदेवी श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०७८ सिल्लाथ्वः तृतिया, बुधबारखुन्हु येँया खिचापुखुली जन्म जुयादीम्ह खः । थौंकन्हय्‌ बाफल, कोहिनूर हाउजिङय्‌ च्वनादीम्ह वय्‌कलं २०३२ सालंनिसें म्ये च्वज्या न्ह्याकादीगु खःसा नेपालभाषा व खस नेपाली भासं ३०० पु सिबें अप्वः म्ये च्वयादीगु दु ।
२०४५ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ रेकर्डिङ जूगु सपनाश्रीया सलय्‌ मदन परियारया संगीतय्‌ ‘रोपीसकेँ आशाको फूल’ वय्‌कःया न्हापांगु रेकर्ड जूगु म्ये खः । २०५१ सालय्‌ नेपालभाषाया म्ये ‘भुतुमालि ब्वयेकाः जिगु मन ख्वयेका’ म्ये श्रीजना श्रेष्ठ व किरण कपालीया सलय्‌, अष्टमान पलाञ्चोकेया संगीतय्‌ रिमिझिमि क्यासेट ब्व २ स पिदंगु दु ।
नेपालभाषाया म्ये ‘धेधे चुल पासा’ २०५५ सालय्‌ पिदंगु म्ये खः । वय्‌कलं ‘कारखाना’ खस नेपाली भाय्या संकिपाय्‌ ‘पल त्यो कस्तो पल’ म्ये नं च्वयादीगु दुसा भिडियो संकिपा ‘विध्वंस’य्‌ ‘घिन्ताङ घिन्ताङ’ म्ये च्वयादीगु दु । वय्‌कःया आःतक ११० पु म्ये रेकर्ड जुइधुंकूगु जुल ।
ने.सं. ११३१ स म्येमुना ‘धेधे चुल पासा’, ने.सं. ११३८ स ‘मिखा भाय्‌’, २०७५ सालय्‌ ‘गोरी गोरी अलि काली काली’, ‘परदेशी दाजै’, ‘चौवन्दी चोलो’ दुथ्याकाः खस भाय्या म्येमुना (सिडी) पिथनादीगु खःसा नेपालभाषाया ८ पु यानाः मुक्कं १६ पु म्येया म्युजिक भिडियो नं पिथना दीधुंकूगु जुल ।

प्रकाश बज्राचार्य मां मोहनदेवी बज्राचाय व अबु सर्वानन्द (कान्छाभाइ) बज्राचार्यया कोखं ने.सं १०७७य् येँया असंत्वाःया तःक्षबहालय् जूगु खः । मांभाय्प्रेमी भाजु प्रकाश बज्राचार्य थः छम्ह कम्प्युटर विशेषज्ञ खयाः नं थःगु मातृभाषा व बुद्धधर्मया विकासय् उलि हे मन क्वसायेकाः ज्या यानाझाःम्ह व्यक्तित्व खः ।

नेपालभाषा व नेपाली भाषा निताय् नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह थ्वय्‌कलं नेपालभाषाया ख्यलय् उपन्यास, छधाः प्याखं व बुद्धधर्म सम्बन्धी च्वसा न्ह्याकादीगु दु । थ्वहे कथं थ्वय्‌कःया न्हापां पिदंगु कृति सप्तरत्न धन (ने.सं. ११००) खःसा मेगु पिदंगु कृति हिं बुलातःगु पौ (उपन्यास, ने.सं११०३), कृषा गौत्तमी (छधाः प्याखं ने.सं ११०३), झंगः लाइम्ह लाखे (किपाहना बाखं, ने.सं ११०६) खः । थ्वय्‌कलं प्याखं च्वयेगु बाहेक थः हे कलाकार जुयाः नं प्याखनय् ब्वति कायेग व प्याखंया निर्देशन यानाः प्याखं क्यनेगु यानादीगु दु ।

प्रकाश श्रेष्ठ नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ छम्ह लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कः ने.सं. १०७७ प्वहेलागाः त्रयोदसि, सोमबारखुन्हु वीरगञ्जय्‌ जन्म जूगु खः ।
थ्वय्‌कः वरिष्ठ संगीत सर्जक भीम विरागया हःपालं संगीत ख्यलय्‌ दुहां झाःगु खः । वि.सं. २०३० सालपाखें निसें संगीत ख्यलय्‌ सक्रियम्ह थ्वय्‌कलं स्वर परीक्षा हे मब्यूसें रेडियो नेपालय्‌ थःगु म्ये रेकर्ड यानादीगु खः । थ्वय्‌कःया आपालं म्येत लोकंह्वाः । उकी मध्यय्‌ ‘सफल तिम्रो त्यो जिन्दगीलाई’, ‘गहिराईमा डुब्दै नडुब’ नं खः । थ्वय्‌कलं लोक, आधुनिक, भजन व थीथी विधाय्‌ द्वःछिं मल्याक म्ये हाला दीधुंकूगु दु । संकिपाय्‌ नं सलंसः म्ये हालादीगु दु । वय्‌कःया झिंन्याचालं मल्याक म्येचाःत पिदंगु दु ।
थ्वय्‌कः भारतया इलाहावादं संगीत प्रभाकर यानादीम्ह खः । थ्वय्‌कलं ‘ख्वये वइबलय्‌ मन याउँसे च्वंसा’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, लय्‌ न्ह्यू बज्राचार्य), ‘सतिनाः जिनाप वःसा मतिना ह्वइ फसय्‌सं’ (मिरा राणानापं, च्वमि भूषणप्रसाद श्रेष्ठ, लय्‌ द्वारिकालाल जोशी), ‘गुलि न्ह्यैपु फय्‌ थ्व वःगु’ (मिरा राणानापं, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, लय्‌ द्वारिकालाल जोशी), ‘सुख यः न्ह्याम्हेस्यां सुख यः’ (संगीता शाक्यनापं, लय्‌ मानकृष्ण वा वा), ‘थः धाःपिन्त म्हिगः छ्वासलय्‌ वाना’ (च्वमि यसराज, लय्‌ सुमन कपालि) थें जाःगु नेपालभाषाया नं लोकंह्वाःगु म्येत हालादीगु दु । थ्वय्‌कलं ने.सं.११०८ स नेवाः दबुली म्ये हालादीगु खः ।
थ्वय्‌कलं वीरगञ्जया ठाकुरराम कलेजं वाणिज्यय्‌ स्नातक यानादीगु खः । लजगाःकथं उबलय्या नेपाल वायुसेवा निगमय्‌ ज्या यानादीगु खः । संगीत ख्यलय्‌ वयेन्ह्यः थ्वय्‌कः नेपाःया राष्ट्रिय कासामि नं खः । टेबुलटेनिस व क्रिकेट कासाय्‌ थ्वय्‌कःया दख्खल दु । थ्वय्‌कःयात प्रवल गोरखा दक्षिणवाहु पदकलिसें आपालं मान, सम्मान व पदवी छाय्‌पियातःगु दु ।

न्हूबाखं व प्याखंया लँपुं थःगु साहित्य यात्रा नी यानादीम्ह मय्‌जु प्रकाशकुमारी प्रधानया जन्म पाल्पा तानसेनया सेठ परिवारय् बौ सेठ देवीप्रसाद प्रधान व मां लक्ष्मी प्रधानया कोखं ने.सं १०५७ रामनवमीकुन्हु जूगु खः । पाल्पाया सेठ परिवारय् जन्म जुयादीम्ह प्रकाश प्रधानजु शैक्षिक लकसं भय्‌ब्यूगु तःजहानय् ब्वलंम्ह खःसा वय्‌कःयात साहित्य ख्यलय् पलाः छीकेब्यूम्ह भिक्षु सुर्दशन खः ।

प्रकाश कुमारी प्रधान येँ स्वनिगलं पिनेयापिं लोकंह्वाःपिं च्वमिपिं मध्ये छम्ह खः । नेपालभाषा साहित्यय् दकलय् न्हापांगु न्हूबाखं च्वमि कथं मिसाच्वमि मोतिलक्ष्मी उपासिकायात कयातःगु दुसा वयां लिपाया न्हूबाखं च्वमिकथं मय्‌जु प्रकाश प्रधानाङ्गया नां दु । मय्‌जु प्रकाश प्रधानाङ्गया न्हापांगु न्हूबाखं धर्मोदय लय्‌पतिइ पिदंगु प्रतिज्ञा खः । नारीवादी चेतनां जायाच्वंगु थ्व वय्‌कःया न्हापांगु बाखं लिपा बाखं सफू जक मखु मेमेगु विधाया नं आपालं सफू पिदनेधुंकूगु दु ।

चय्‌गू दशक पार यानादीधुंकूम्ह सर्जक प्रकाश कुमारी प्रधान नेपालभाषा साहित्यय् ताःईतक निरन्तर श्रृजनात्मक योगदान ब्यूम्ह प्रतिभा खः । वय्‌कलं थःगु जीवनया नच्चागु बैंसंनिसें बाखं जक मखु प्याखं नं च्वयाः नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् तःधंगु योगदान बियादीगु दु ।

वय्‌कःया नेपालभाषां पिदंगु सफू खः — मस्याङ्गपा  (बाखं मुना, ने.सं १०८३), कलाकार (प्याखं, ने.सं १११७), लुफिं (बाखं मुना, ने.सं११२४), अपवाद (बाखं मुना, ने.सं. ११२६), प्रतिज्ञा (बाखं मुना, ने.सं ११२७), आत्मप्रकाश ब्व १  (आत्मकथा, ने.सं. ११३०), आत्मप्रकाश ब्व २ (आत्मकथा, ने.सं. ११३१) आदि । मय्‌जु प्रकाशकुमारी प्रधान नेवाः समाजय् व्याप्त जुयाच्वंगु मिसा मिजंया भेद जक मखु म्ह्याय्मचा व भौमचाया दथुइ जुइगु भेदयात नं दुवालाः मिसा समस्यायात स्याच्चुक न्ह्यब्वयेफुम्ह बाखंच्वमि खः ।

अथेहे मिजंतय्‌त थें मिसातय्‌त नं अंशया समान अधिकार दयेमाःगु खँ थौं सिबें न्यय्‌न्यादँ न्ह्यः हे थःगु बाखनय् प्वंकादीम्ह बाखंच्वमि खः । काय् बुइकूम्ह मिसायात अंश दइगु तर म्ह्याय् बुइकूम्ह मिसायात अंश मदइगु थेंज्याःगु ब्यागलं बाखं च्वयाः मिसातय्‌त नं आर्थिक अधिकार माः धकाः सशक्त रूपं सः थ्वयेकादीम्ह, वय्‌कः मिसा समस्यायात तत्कालीन ईया सामाजिक दृष्टिकोण जक मखु आर्थिक दृष्टिकोणं तक नं वालेगु यानादीम्ह नेपालभाषाया जक मखु नेपाःया हे न्हापांम्ह मिसा बाखं च्वमि जुयादीगु दु ।

वय्‌कःया कलाकार छधाः प्याखं मुना वय्‌कःयागु जक मखु नेपालभाषाय् मिसा च्वमिं च्वःगु दकलय् न्हापांगु प्याखं कृति जूगु दु । वय्‌कःया मू विधा बाखं व प्याखं जूसां साहित्यया मेमेगु विधाय् नं उत्तिकं हे च्वसा न्ह्याकादीगु दु । वय्‌कःया आत्मप्रकाश आत्मकथा थुकिया छगू दसु खः । अथेहे वय्‌कःया हःपाःमि भिक्षु सुदर्शनया गुणानुस्मरण यासें वय्‌कःया नायसुइ भिक्षु सुदर्शन लुमन्ति पुचः नीस्वना थीथी ज्या जुयाच्वंगु दु ।

थ्यंमथ्यं झिगुलिं मयाक कृति पिथनाः नेपालभाषा साहित्य धुकूयात स्यल्लाकेत विशेष योगदान बियादीम्ह वय्‌कःयागु कृतित्व व व्यक्तित्वयात कदर यासें थीथी संस्थां थीथी कथंया सिरपाः, उपाधि आदि लःल्हाना हंगु दु । गथे— नेपालभाषा मिसा खलःपाखें हनापौ, नारी स्रष्टा बनिता सम्मान, आधुनिक नेपालभाषा साहित्यय् मिसातय्‌गु साहित्य श्रृजनाया न्यय्दँया अभिनन्दन, बुद्धिपूर्ण सम्मान, गुञ्जन बहुभाषिक स्रष्टा सम्मान, तानसेन गुठी काठमाडौंपाखे सम्मान, नेपालभाषा मिसा खलःपाखें मानार्थ सदस्यता, मोतिलक्ष्मी सिरपाः, जरिमैयाँ साखः लुमन्ति सिरपाः, इन्दु पदम स्मृति पुरस्कार आदि ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक सांस्कृतिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु प्रकाशमान पालिखे नं छम्ह खः । थ्वय्‌कः कास्की जिल्ला पोखराया तसकं सक्रियम्ह नेवाः न्ह्यलुवाः खः । पोखराया नेवाःतय्‌त छप्पँ छधि यानातयेत सांस्कृतिक व भाषिकरुपं माः हनातय्‌गु ज्याय् वय्‌कःया तःधंगु योगदान दु । वय्‌कलं नेवाः खलः कास्कीया बि.सं.२०५५ निसें २०७० तक नायःया जिम्मेवारीया कु कुबियादिल । संस्थायात न्ह्याकादिल, देय्‌या थीथी जिल्लाय् वनाः नेवाःतय् सभा सम्मेलनय् ब्वति कयादी । वय्‌कः नेवाः देय् दबूया संस्थापक उपाध्यक्ष व सल्लाहकार नं खः । अथेहे वय्‌कः आदिवासी जनजाति कास्कीया संस्थापक दुजः नं जुयादी ।