स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु परशुराम श्रेष्ठ नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं. २००६ फागुण १२ गते बागलुङय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां चन्द्रकुमारी व बाःया नां पशुपति श्रेष्ठ खः । वय्‌कःया थाय्‌बाय् बागलुङ नगरपालिका वडा नं.३ किनारा त्वाः खः । भाजु परशुराम श्रेष्ठ नेपालभाषा मंकाः खलः, बागलुङया न्हापांम्ह नायः (ने.सं.१११२–११२३) खः । लिसें वय्‌कः बागलुङया हनुमान नाच संरक्षण परिषदया न्हापांम्ह नायः अले नेवाः देय् दबू पश्चिमाञ्चल क्षेत्रया न्हापांम्ह न्वकू नं जुयादी ।

येँया परासर नारायण सुवाल सन् १९५३ स भारतया विश्वविद्यालयपाखें खाद्य प्रविधि सम्बन्धय् विद्यावारिधि यानादीम्ह न्हापांम्ह नेपाःमि खः ।
वय्कः त्रिभुवन विश्वविद्यालयया न्हापांम्ह रजिष्ट्रार नं जुयादिल । वय्कलं नेपालय् विज्ञानया शिक्षा विस्तार यायेमाः धैगु तातुनाः आनन्दकुटि विज्ञान कलेज नं चायेका दिल ।

नेपाः राष्ट्रया राष्ट्रिय पोशाककथं मिसातय्‌सं पुनीगु वसः पर्सि खः । मिसालं नापं जँया क्वय्‌ गौचातक त्वपुक सिनीगु वसः पर्सि खः । पर्सि झिकु, झिंनिकु हाकःया दइ । मिसातय्‌सं थीथी अवसर, उत्सव, थाय्‌ व ईकथं थीथी ताजि व कापःया पर्सि सिनी ।

इहिपर्सि

कन्या मचायात संस्कार कथं तःधी ल्याखय्‌ दुतिनेगु धर्म नीति कथं सुवर्णकुमारया प्रतीकय्‌ ‘ब्याः’ नांया अमर फलनाप कचिलुं समेत तयाः ल्हातय्‌ प्वःचिकाः, सःखि खिपतं चिकाः कलशं लः हायेकाः इहि यायेगु धकाः कन्यादान बीगु याइ । इहि याइगु थुगु संस्कार विधानय्‌ इहि याइम्ह मचायात ह्याउँ, हाकु, तुयू रंगया बालाबालागु क्वखाय्‌गा स्वरुपया खापिकापःयागु ‘इहिपर्सि’ धकाः भावना स्वरुपी पर्सि धर्म संस्कार स्वरुपं सिंकीगु पर्सि हे इहिपर्सि खः ।

गौनपर्सि

गौन कापःयागु पर्सि नेफा तयाः कूजि कयाः सर्वसाधारण न्ह्याम्हेसिनं न्ह्यागु बखतय्‌ नं सिनीगु व्यवहारिक पर्सि खः । पर्सि कापःया रंग बुत्ता न्ह्यागु नं जुइ, तर किनारा दुगु पर्सि सिनेगु चलन मदु । पर्सिं सिना पर्सिच्वः पाछायेगु धयागु ला झन् उगु बखतय्‌ दुगु हे मखुगु जुल । उकिं पर्सिं सिनीपिनि गां न्ययेगु अनिवार्य ।अगतिं छेँय्‌ च्वनीबलय्‌ ल्यासेपिनि भिलायसिच्वः धकाः पर्सि गुजि कयाः सिनाया गुजि मकयागु बछि भाग गुजि कयाया द्यःने हिनाः सिनेगु याइ । बरु छेँय्‌ अगतिं च्वनेबलय्‌ बुरिपिनि पर्सिया द्यःने चिनातःगु जनी छच्वः फ्यनाः म्हया लाज त्वपुइभनं पाछायातयेगु चलन दु ।

चुन्दरि गौनया पर्सि

देगुपुजा, ततःधंगु विषयगत धर्मकार्य आदि नीतिगत संस्कार कार्यबलय्‌ पुजाया नकिं मय्‌जुपिंसं भिंगु, तःजिगु पर्सि कथं चुन्दरि गौनया पर्सि सिनी । गौन कापतय्‌ रंगीन कथं चुन्दरि बुत्ता तयातइगु पर्सि ह्याउँक नेफा तयाः कूजि कयाः सिनीगु पर्सि खः ।

छिकापर्सि

तुयुगु सादागु पर्सि कापः अथवा छेँय्‌ थानागु थानाकापतय्‌ थःत यःगु रंग तयेकाः बुत्ता छापय्‌ याकाः पर्सि सिनेगु चलन दु । थथे छिका कापःया पर्सियात छिकापर्सि धाइ । थ्व पर्सि न्ह्याम्हेसिनं न्ह्यागु स्थितिइ नं व्यावहारिक रुपं सिनेगु याइ ।

न्हापा पेशागा रुपं कापतय्‌ रंग बुत्ता छीपिं छगू अलग जात दु, गुपिंत छिपा धकाः सम्बोधन याइ ।

तासया जामा

जँय्‌ इजारं चीगु यानाः जंनिसें तुतिया पालि तक ताःहाकयेक गुजि तयाः सुयातइगु तासयागु पोशाक हे तासया जामा खः । तासया जामा इहिपाबलय्‌ इहिपा यानाछ्वइम्ह म्ह्याय्‌मचायात सिंकीगु तासया लंया लंज्वः कथं सिंकीगु भमचा वसः खः ।

बर्खिपर्सि

बर्खि माःपिंसं सिनीगु बर्खिपर्सि तुयुगु सादागु कापःयात पर्सिया रुपय्‌ छ्यलाः सिनेगु याइगु खः । असुचिया थ्व पर्सि भाःतया देहावसान जुसांनिसें बर्खि मब्यंतले वा भाःत मदयाः दछितक सिनीगु पर्सि खः ।

दोपतापर्सि

भमचा लसकुस याइबलय्‌ माजु जुइपिंसं, ततःधंगु धर्मकर्म पुजाभाव आदि याइबलय्‌ नकिं मय्‌जुपिंसं, भीम रथारोहण याइम्ह जिथि अजिपिंसं दोपताया पर्सि सिनी । पर्सिया स्तर मध्ये दोपताया पर्सि दकलय्‌ तःजिगु भाःपियातःगु खः। तासयागु जामाया लिपा भमचायात सिंकीगु दक्वसिबय्‌ तःजिगु वसः दोपताया पर्सि हे खः ।

हाकुपर्सि

घरबुना धकाः छेँय्‌ तानय्‌ थानागु ह्याउँक किनारा छबाला तयातइगु हाकुगु रंगयागु थाना कापःया पर्सि हे हाकुपर्सि खः । हाकुपर्सि खास यानाः शहरय्‌ च्वंपिनि बुरिपिं छम्ह निम्हेसिनं सिनीगु बाहेक बुँज्या यायेमाःपिं (ज्यापु जाति) व यल, ख्वप, थिमि, किपू आदि थासय्‌च्वंपिंसं सिनीगु उगु बखतया विशेष चलनचल्तिगु मू पर्सि खः ।

वैज्ञानिक दृष्टिकोणकथं थ्व पर्सि तसकं रंग मिले यानाः दयेकातःगु दु । फाँतं फाँतया बुँज्या यायेबलय्‌ स्थानीय भूतप्रेत पिशाच वायु आदि अमानुषिक तत्वं थी मफइकथंयागु रंगयागु पतासि । रंगकथं कापः ख्वातुसे बल्लाइ, याकनं भ्वाथः मजुइगु, हाकु सीमदइगु, रंगया कारणं लः, फय्‌, निभाः पाखें सुरक्षित, अले स्वयेबलय्‌ नं हाकु ह्याउँ रंग मिले जुयाः बांलाःगु पर्सि खः हाकुपर्सि ।

भ्वाथः जुयावंसां तक नं कुचा कापः सितिकं मवं कथं सेल्लाःगु कापः जुइ । सिनातये धुंकूगु पर्सि कापःयागु इचां हिंकाः वा लं सुयाः पिनेया मभिंवायु पाखें सुरक्षाया लागि मचामचापिं मस्तय्‌त पुंकेगु याइ । मभिं वायुया सुरक्षाया लागि द्यनेथाय्‌ झ्याः, लुखाय्‌ तक नं हाकुपर्सिया कापः छकू खानातयेगु याइ ।

थौंकन्हय्‌ थ्व हाकुपर्सि वसःया रुपय्‌ स्वयाः पोशाकया रुपय्‌ सिनेगु यानाच्वंगु दु । रुपय्‌ समानता जूसां अनेक जातयागु कापःयागु हाकुपर्सि दयेका हयाच्वंगु दु । संस्कार, संस्कृति, उत्सव, मेला आदिबलय्‌ मचा, ल्यासे, बुरिपिंसं हाकुपर्सि सिनाः ब्वति कायेगु याना वयाच्वंगु दु ।

विदेशय्‌ पिहां वनाच्वंपिंसं तक नं थःथःपिनिगु स्थानीय क्षेत्रय्‌ हाकुपर्सिं सिनाः नेपाली पोशाक कथं राष्ट्रिय गौरवया महत्व क्यनाच्वंगु खनेदु ।

पलाञ्चोक भगवती यें ५५ कि.मि. उत्तर–पूर्व काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाया साठीघर गा.वि.स. य् लाः । प्राचीन कालय् पिराकच्वं पराकच्व, पिखाखच्वं पलाखच्व थ्व निगू खँग्वः अपभ्रंश जुयाः पलाञ्चोक जूगु खः धाइ । मानदेव प्रथमया शासनकालय् नीस्वनाः दयेकूगु पलाञ्चोक भगवती देगः मध्यकालय् छगू मुख्यगु गढ़या रुपय् कयातःगु खः । नितँ जाःगु कलात्मक देगः दुने झिंच्याका ल्हातय् थीथी शस्त्र अस्त्र ज्वनाः महिषमर्दिनी भगवती बिज्यानाच्वंगु दु । ल्वहंया उत्कृष्ट थुगु मूर्ति थेंज्याःगु मूर्ति लिच्छविकालय् मेथाय् मदयेकेमा धकाः थुकिया मूर्तिकारयात न्हय्गू पुस्तायात नये–त्वने गाक्क धनसम्पत्ति बियाः जुजुं ल्हाः पालाब्यूगु खः धाइ । तर उम्ह मूर्तिकारं तुतिं हे मूर्ति दयेकूगु नाला भगवती, नंसाः भगवती व शोभा भगवती प्यम्ह तःकेहेँपिं धाइ । अभिलेखय् संवत् ४२५य् मानदेवया कलाः विजय स्वामिनीं भगवती विजयश्री देवीया पलिस्था यात धकाः च्वयातःगु दु ।
पलाञ्चोक भगवती द्यःयात दँय् निक्वः स्वांयाःपुन्हि व मोहनिया असंचालंकुन्हु जात्रा याइ । थुम्ह भगवतीया भ्वँतया चण्डेश्वरी व द्यःया देपापाखे च्वंम्ह द्यः कालिका भगवतीलिसे स्वापू दु । थुपिं निम्हं द्यःपिं तता धाइ । जात्राया झ्वलय् बछलाथ्व चतुर्दशीकुन्हु कालिका भगवतीयाथाय् धामीं होम यानाः, द्यः पुज्यानाः फा, दुगु, म्येय् भोग बी । बछलाथ्व पुन्हिकुन्हु प्यम्ह धामी मध्ये छम्हेस्यां द्यःछें द्यः कुहां बिज्याकाः खानाः देगलय् द्यः स्वनी । भ्वँतया चण्डेश्वरी माइया जल व स्वां हयाः द्यःयात छायेवं द्यः खतय् बिज्याकी । गुथिपाखें द्यः पुज्यानाः दुगु भोग बी । म्वाहालि पुयाः स्वन्हुयंक जात्रा यानाः बछलागा दुतियाकुन्हु द्यःछेँय् द्यः दुकाइ । मोहनिबलय् हनीगु द्यः जात्राय् नं न्हापां कौलाथ्व अष्टमीकुन्हु व कौलाथ्व दशमीकुन्हु कालिका भगवतीयाथाय् धामीं होम यानाः द्यः पुज्यानाः फा, दुगु, म्येय् भोग बी । कौलाथ्व अष्टमीकुन्हु धातुयाम्ह भगवतीद्यः द्यःछें कुहां बिज्याकाः धामी खानाः देगलय् स्वनी । न्हिंन्हिं बाहां भोग बियाः द्यइके वइपिं भक्तजनत म्वःम्वः दइ । कौलाथ्व एकादशीकुन्हु द्यःयात खतय् बिज्याकाः न्ह्यः न्ह्यः म्वाहालि पुयाः जात्रा यानाः देय् चाःहुइकाः द्यःछेँ थ्यनेवं द्यः दुकाइ ।

तिकिझ्याः दथुइ पलेस्वांया बुट्टा कियाः दयेकातःगु झ्याः । यल लाय्कूया सुन्दरी चुकय् व ख्वप पुजारी मठय् थुगु झ्याः खंकेफु ।

पल्पसा डंगोल अभिनयया नापनापं संकिपा निर्देशन व निर्माणय्‌ नं पलाः न्ह्याका वया च्वनादीम्ह कलाकःमि खः । ने.सं. १०९६ बछलाथ्वः तृतिया, आइतबारखुन्हु किपूया पांगाय्‌ जन्म जुयादीम्ह वय्‌कःया अबुया नां द्वारिका डंगोल व मांया नां ज्वाला डंगोल खः । वय्‌कलं तःगू प्याखं, दबू प्याखं, संकिपा, टेलिसंकिपा व म्यूजिक भिडियोय्‌ म्हितादी धुंकूगु दु । अभिनयया नापनापं हुलाप्याखं स्यनामि जुयाः नं ज्या याना वया च्वनादीम्ह वय्‌कलं ‘सत्य धरोधर्म’ नांया नेवाः संकिपाया निर्माण यानादीगु दु । अथेहे वय्‌कः सुभाय्‌, सत्य धरोधर्म, घोषकया लिसेलिसें तःगू हे नेवाः संकिपाय्‌ म्हितादीगु दु । वय्‌कः खस नेपाली संकिपा ख्यलय्‌ नं लोकंह्वाःम्ह कलाकार खः ।
वय्‌कः टेलिभिजन कलाकर्मी मञ्चया संस्थापक दुजः, नेपाल चलचित्र कलाकार संघया दुजः नं खः । मिस नेपाल १९९५ धेंधेंबल्लाखय्‌ ब्वति कयाः छगू टाइटल नं त्याकादीम्ह वय्‌कलं पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड ११३० य्‌ ‘सत्य धरोधर्म’ व पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्ड ११४२ य्‌ ‘घोषक’पाखें नं सिरपा त्याकादीगु दुसा मेमेगु आपालं सिरपाः व सम्मानपाखें सम्मानित जुयादीगु दु ।

पवन जोशी छम्ह प्याखंम्वः, कलाकार, निर्देशक, मेच्वमि नं खः । वय्‌कः दबू प्याखं, संकिपा, नाटक, ख्यालः, टेलिसंकिपा, चिहाःसंकिपा व म्यूजिक भिडियोय्‌ ल्हाः न्ह्याकाच्वंम्ह खः । ने.सं. १०७६ तछलागाः तृतिया, मंगलबारखुन्हु बूम्ह पवन जोशीया अबु दैवज्ञ खडानन्द जोशी व मां चन्द्रकुमारी जोशी खः ।
ने.सं. १०९१ दँनिसें कलाख्यलय्‌ पलाः न्ह्याका वयादीम्ह वय्‌कलं सछिगू सिबें अप्वः दबू प्याखं व नाटकय्‌ निर्देशन व अभिनय यानादीगु दु । अथे हे ने.सं. ११०२ दँय्‌ तःधंगु धकिंया संकिपा ‘संघर्ष’य्‌ खलनायकया भूमिका म्हितादियाः थुगु ख्यलय्‌ पलाः तयादीगु खः । ने.सं. ११०८ दँय्‌ ‘चरित्र’ संकिपाया निर्देशन यानाः संकिपा निर्देशनय्‌ नं पलाः न्ह्याकादीगु खःसा ‘बसन्त ऋतु’, ‘धकिं दुने’, ‘बांलाः मय्‌जु’ लिसेंया आपालं संकिपा, चिहाःसंकिपा व म्यूजिक भिडियोया निर्देशन यानादीगु दु । वय्‌कलं २०६६ सालया राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कारय्‌ सर्वोत्कृष्ट निर्देशकया सिरपाः, पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डय्‌ बेस्ट डाइरेक्टर, बक्स अफिस म्यूजिक भिडियो अवार्डय्‌ बेस्ट डाइरेक्टरया सिरपाः लिसें संसार्स क्रियशनपाखें सप्तरंगी सम्मान, तेज स्मृति कला सम्मान, नेपाल खड्गी सेवा समितिपाखें सम्मान कयादी धुंकूगु दु ।

बौ बुद्धिवीर सिंह कसाः व मां रत्नदेवि कसाःया काय्‌ भाजु पवित्र वीर कंसाकार (पवित्र कसाः)या जन्म ने.सं. १०८७ प्वहेलाथ्वः पंचमि, आइतबारकुन्हु जूगु खः । नेवाः म्ये हालेगु व लसय्‌ हनेगु प्रतिभा दुम्ह वय्‌कः नेपाल लिपिया संरक्षण व विकासया ज्या, नेवाः साहित्य व नेवाःम्ये च्वन्ह्याकेगु ज्यालिसें नेवाः संकिपा च्वन्ह्याकेगु ज्या याना च्वनादीम्ह संगीतकःमि जुयादी । वय्‌कलं थीथी एफएम रेडियो व टेलिभिजनय्‌ नं नेपालभाषाया ज्याझ्वः न्ह्याका दीधुंकूगु दु । थौंतक सत्यापु नेवाः म्ये हालेगु व ४० पु म्येय्‌ लय्‌ तया दीधुंकूम्ह भाजु पवित्र कसाः नेवाः संकिपा ‘राजमति’या नं छम्ह पार्श्वगायक जुयादी । अंग्रेजी व हिन्दि म्येया लसय्‌ नेवाः म्ये हालादीगुलिइ नं भाजु पवित्र कसाः छम्ह न्ह्यलुवाः खः ।
बिसं. २०४९ पाखे वय्‌कलं पासापिंलिसे जानाः ‘द स्नोमेन’ नांया सङ्गीत पुचः नीस्वना दिलसा नेवाः म्ये छपु नं दुगु खस नेपाली भाय्या ‘प्रथम’ नांया छगू एल्बम पिथनादिल । वय्‌कलं लसय्‌ चिनाः हालादीगु रक एण्ड रोल पहःया दकलय्‌ न्हापांगु नेवाः म्ये ‘मिखा बालाबाला, सँ कुलिकुलि’ तसकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । नेपालभाषाया म्ये लसय्‌ हनेगु वय्‌कःया प्रतिभाकथं उबलय्‌ थीथी क्याम्पसय्‌ दुगु नेपालभाषा पुचलं न्ह्याकूगु नेपालभाषा म्ये धेंधेंबल्लाः कासाय्‌ वय्‌कलं लसय्‌ हनादीगु व हालादीगु म्येयात तःक्वः न्हाप सिरपालं छाय्‌प्यूगु दु । विसं २०५० पाखे अंग्रेजी सङ्गीत पुचः ‘त्जभ द्यभबतभिक’ या म्येया लसय्‌ नेवाः म्येग्वः तयाः छगू एल्बम ‘नेवाः वितल्स’ पिदन । नेपाः देसय्‌ जक मखु भारतया दार्जिलिङ्, कालिबुङ आदि नेवाः बस्तिइ तसकं लोकंह्वाःगु थ्व एल्बमया छम्ह मू म्येहालामि भाजु पवित्र कसाः जुयादी । वय्‌कलं अंग्रेजी जक मखु हिन्दि भाय्या म्येया लसय्‌ नं यक्व नेवाः म्ये हालादीगु दु ।
त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें विज्ञानय्‌ स्नातक तगिं तक ब्वनादीम्ह भाजु पवित्र कसाः थौंकन्हय्‌ भानु मा. वि. दरबार हाइस्कुलय्‌ नेपालभाषाया स्यनामि जुयादी । इलं लाःबलय्‌ वय्‌कः थःपिनिगु पुर्ख्यौलि कापः पसलय्‌ नं बनेज्या यानादी । व थेंतुं नेपाल लिपि गुथिलिसे ह्वनाः वय्‌कलं नेपाल लिपि स्यनेज्यालिसें लिपि संरक्षण व विकासया ज्या यानादी ।
नेवाः संगीत ख्यलय्‌ वय्‌कःया योगदानयात च्वछासे नेपालभाषा एकेदेमिया ‘दान्यहिरा हःपाः सिरपाः’, मंकाः धुकू बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाया ‘तिर्थहेरा सिरपाः’, उदाय्‌ समाजया ‘रमेश ताम्राकार संगीत सिरपाः’लिसें तःगू क्याम्पसया धेंधेंबल्लाःया सिरपालं भाजु कसाःयात छाय्‌पीधुंकूगु दु । रेडियो ज्याझ्वः न्ह्याकामिकथं नं वय्‌कःयात तःगू हनापौ लःल्हायेधुंकूगु दु ।

राजमति वा मतिना याये वा धयागु तसकं लोकंह्वाःगु म्येहालामि कथं म्हसिका दुम्ह भाजु पवित्र कसाःया पूवंगु नां पवित्रवीर सिंह कंसाकार खः । वय्‌कःया मांया नां रत्नदेवी कसाः व बाःया नां बुद्धिवीरसिंह कसाः खः । वय्‌कःया जन्म येँया केलत्वालय् ने.सं. १०८७ पोहेलाथ्व ५ य् जूगु खः । भाजु पवित्र कसाः नेपालभाषा व नेवाः जातिया थपु यायेगु ज्याय् सदां न्ह्यचिलादीम्ह नेवाः न्ह्यलुवाः खः । वय्‌कः नेपालभाषाया लिपि, संगीत व संचार ख्यलय् लोकंह्वाःम्ह छम्ह सक्रिय अभियन्ता खः ।

वय्‌कलं सत्यां मयाक नेवाः म्ये हालादीगु दु । वय्‌कः नेपाल लिपि, रञ्जना लिपिया लिसें नेपाल भाषा स्यनेगु लिसें भाषिक व सामाजिक ज्या खँय् तसकं हे सक्रिय । वय्‌कः नेपाल लिपि गुथिया न्वकू, नेपालभाषा चीहा संकिपा कासा ग्वसाः खलःया दुजः, भानु मा.बि.या नेपालभाषा स्यनामि खः । वय्‌कलं छगू इलय् गुडनाइट एफएमय् नेपालभाषाया ज्याझ्वः न्ह्याकादिल, एनटीभिइ मतिनाया स्वां नांयागु ज्याझ्वःया वय्‌कः ग्वसाः कजि व स्यनामि लिसें नेपाल मण्डल टेलिभिजनय् नेवाः संकिपा नांगु ज्याझ्वःया ग्वसाःमि, कजि व खँ च्वमि नं जुयाः ज्या यानादीगु जुल ।

वय्‌कलं अन्तर क्याम्पस नेपालभाषाया म्ये कासाय् दकलय् बांलाःगु सः व लय् न्हाप सिरपाः कयादीगु दु । दकलय् बांलाःम्ह ज्याझ्वःन्ह्याकामिया सिरपाः नं कयादीगु दु । लिसें दान्यहिरा हःपाः सिरपाः, तिर्थहेरा सिरपाः व रमेश ताम्राकार संगीत सिरपालं विभूषित जुयादीगु दु ।

भाजु पवित्र बज्राचार्यया जन्म अबु परमानन्द बज्राचार्य व मां कृष्णदेवी बज्राचार्यया कोखं ई.सं १९५७ अक्टोवरय् येँया ओमबहाः त्वालय् जूगु खः । च्वासापासाया तत्कालिन छ्याञ्जे परमानन्द वज्राचार्यया काय्‌भाजु पवित्र बज्राचार्य मचांनिसें हे नेपालभाषा ख्यःनाप परिचित जुइगु स्वभाविक खः । वय्‌कः न्हापां थीथी साहित्य सम्मेलन व सभाय् अबु नाप जुजुं नेपालभाषाया छम्ह प्रतिवद्धम्ह कार्यकर्ता जुयादिलसा थौं नेवाःतय्‌गु राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबूया नायः जुयाः नेवाः समुदायया हे नेतृत्व यानादीम्ह जुयादीगु दु ।

भाजु पवित्र बज्राचार्यं थम्हं चायेकं नेपालभाषाया ख्यलय् ज्या यानादीगु धयागु तता नगिनाया स्कूलय् वि.सं २०३० सालय् जुइत्यंगु अन्तर हाइस्कुल साहित्य सम्मेलनयात ग्वाहालि यायेगु ज्या निसें खः । वि.सं २०३६ निसें वय्‌कः ओलम्पस क्लबया अध्यक्ष जुयादिल । थुबले वय्‌कलं थःगु सम्पादनय् धुंज्या नांगु दँ पौ पिकयादिलसा थः अबुया निगू सफू छन्त लुमंकाः कविता संग्रह व राजकुमार कुनाल नाटक सफू पिकयादिल । अथेहे ओलम्पस क्लब मार्फत तःक्वः मछि सभागृह व प्रज्ञाप्रतिष्ठानय् थीथी सांस्कृतिक कार्यक्रम न्ह्याकेगु, ओमबहालय् दँय्‌दसं न्हूदँया लसताय् नेपालभाषाया न्हूगु सफू पिकायेगु व निष्ठानन्द बुंदिं हनेगु ज्या यानादिल । अथेहे नेपालभाषा मंकाः खलः स्वंसांनिसें अन ग्वाहालि यायेगु ज्या यानादिल । ने.सं ११०७ य् वय्‌कः येँ महानगरपालिकाया २३ वडाया नगर सभासद जुयादिलसा न्यादँ लिपा उगु हे वडाया वडा अध्यक्षय् निर्वाचित जुयादिल । थबलय् वय्‌कलं येँ महानगरपालिकाया आधिकारिक भाषा नेपालभाषा नं जुइमाः धका बोर्ड बैठकय् प्रस्ताव तयादिल । वय्‌कःया प्रस्ताव पारित जुल । येँ महानगरपालिकाय् नेवाः भाय् नं छ्यलेफैगु जुल । तर थुकियात सर्वाच्चे अदालतया निर्णयं पनाबिल । वडा अध्यक्ष जुयाच्वनादीलय् डा. शान्तबिरसिं तुलाधरया नेतृत्वय् नेवाः गुथि स्वनेगु ज्या जुल । वय्‌कलं नेवाः गुथिया मूछ्यांजेया भाला कयाः ज्या यानादिलसा लिपा वय्‌कः नायः हे जुयादिल । उगु हे इलय् लसय् हंगु बिरोध व मयजु लानीझ्याः नांया निगू क्यासेट पिथनादिल । वय्‌कलं नेवाः ख्यलय् आवश्यक न्ह्यागुंज्या न्ह्यामेस्यां याःसां सफल जुइमाः धकाः तिबः बीगु कथं नेवाः न्ह्यलुवा भाजु मल्ल के. सुन्दर नेवाः देय् दबूया नायः जूगु निगू कार्यकाल तक्क मूछ्यांजेया भाला कयाः ज्या यानादिल । डा. महेशमान श्रेष्ठजुया संयोजकत्वय् गठन जूगु गुथि विधेयेक विरुद्ध एकीकृत आन्दोलनया सह–संयोजक जुयाः ज्या यानादिल । थौंकन्हय् वय्‌कलं नेवाः देय् दबूया नायःया जिम्मेवारी क्वबियाच्वनादीगु दु । नेवाः देय् दबू सकल नेवाःतय् मंकाः संस्था जुसेंलि नेवाः नाप सरोकार दुगु फुक्कं ज्याखं थुगु संस्थाया सरोकारया विषय जुइमाः धकाः थुकियात व्यापक यायेगु कुतः यानादिल । थौंकन्हय् वय्‌कः नेवाः देय् दबूया थःगु हे छेँ दयेमाः धकाः छेँ धस्वाकेगु ज्याय् लगे जुयाच्वनादीगु दु ।