मूर्ति, चित्रकार पुष्परत्न शाक्यया जन्म ने.सं. १०६३ गुंलाथ्वः सप्तमि, आइतबारखुन्हु येँया झ्वःछेँ बनिया चुकय् अबु ज्ञानरत्न शाक्य व मां ऋद्धिमाया शाक्यया कोखं जूगु खः । चित्र व मूर्तिकलाय् स्नातक यानादीम्ह वय्कलं चित्रकला, सामाजिक सेवा यानादीगु दु । वय्कलं पौभाः नं च्वयादीगु दु । वय्कलं भृकुटी मण्डपय् जातीय प्रदर्शनी यानादीगु दु । वय्कलं वि.सं. २०२५ सालय् परम्परागत कला प्रदर्शनीइ हःपाः सिरपाः व ने.सं. १०८८ या नेपालभाषा अन्तर क्याम्पस साहित्य गोष्ठिइ ल्यू सिरपाः त्याकादीगु दु ।

चिकं पिकायेत तू÷हाम्वः÷पःका आदि स्वथनीगु स्वकुंलाःगु म्हिचा । पू– पौ, छ्यंगू बाय् तीनपाताया बालायात च्वय् म्हुतु व क्वय् च्वामुक हासा थें थानाः दयेका तइ ।

स्व. पूर्णबहादुर स्थापितया उपनां माहिला खः । वय्कः काष्ठकला व हस्तिहाड कलाया छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कः ने.सं. १०३९ गुंलागाः एकादसि, बसुबारकुन्हु यलया इखालखु त्वालय् जन्म जूगु खः । वय्कःया अबुजु स्व. बेखारत्न स्थापित खःसा वय्कलं स्व. लोकबहादुरया हःपालं ने.सं. १०४९ स काष्ठकला व हस्तिहाड जालिदार कला ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशता धयागु थी थी सिँया कलात्मक सँझ्याः, तिकिझ्याः नापं हस्तीहाडया जालिदार कलाकृति खः । कला ब्वज्या— १) ललितपुर आदर्श कला प्रदर्शनी (२००८) सिरपाः— प्रथम ल.आ. प्रदर्शनी । न्ह्यथने बहःगु कलाकृति— प्रथम पुरस्कार प्राप्त दन्तया मन्दिर, भारतया तात्कालिन प्रधानमन्त्री जवाहलाल नेहरूं न्यानायंकूगु (२००८) ।

पूर्णमान शाक्य डिस्क रेकर्डया जमानाय्‌ थःम्हं हे म्ये च्वयाः लय्‌ तया हालिम्ह छम्ह स्यल्लाम्ह संगीत सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०२३ बछलाथ्वः स्वांयापुन्हि, सोमबारखुन्हु येँया लगं त्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु दानमुनि शाक्यभिक्षु शाक्यया न्हापांम्ह काय्‌ खः ।
थ्वय्‌कः मचाल्याय्‌म्हबलय्‌ निसें हे त्वाःत्वालय्‌ वनाः भजन हालाजुइम्ह खः । लिसें संगीतकःमिपिनिगु संगतं याना २५ दँया बंैसय्‌ हे संगीतया यक्वं ज्ञान मुनादिल । मचाबलय्‌ हे मां मदुम्ह थ्वय्‌कःया चिरिमांपाखें नं निम्ह काय्‌ व छम्ह म्ह्यााय्‌ दु । थ्वय्‌कःया गणेशमायालिसें ब्याहा जुयाः छम्ह काय्‌ नं दु । लिपा थः कलाः मदयेधुंकाः थ्वय्‌कः काय्यात त्वःताः वि.सं. १९८५ पाखे थ्वय्‌कः याकःचा कलकत्ता झाल । अन च्वनाः वय्‌कलं अटोमोबाइलया ज्या सयेकाः थीथी कम्पनीइ ज्या न्ह्याकादिल । ज्यालिसें भारतया थीथी थासय्‌ वना थःगु सांगीतिक प्रतिभा ब्वयेगु नं यानादिल । लिसें अनया संगीत विद्वानलिसें संगत नं दयेका जुल । सन् १९२९ सालय्‌ कलकत्ताय्‌ व लिपा दार्जिलिङय्‌ जूगु अखिल भारतीय बौद्ध महासभाय्‌ थःगु प्रतिभा ब्वयादिल । उगु महासभां वय्‌कःयात ‘बौद्ध संगीत विशारद’ पदं हंगु दु । कम्पनीया ज्या त्वःताः वय्‌कलं थःगु पुर्ख्यौलि ज्यासःज्यालिसें ल्हासां वइगु सामानत मीगुकथं अन हे छगू कुथि चायेकाः ज्या न्ह्याकादिल ।
वय्‌कः च्वनीगु माधव भवनय्‌ हे श्री भद्रकालि हाउसया ज्याकू दुगुलिं उकिया साहुपिंलिसें स्वापू नं तयादिल । अले ने.सं. १०५५ पाखे थःगु सिर्जनाया म्येत डिस्क रेकर्डय्‌ भरे यायेत वय्‌कः ताःलात । थ्वय्‌कःया म्येया रेकर्डत पिदनेवं तसकं बय्‌बय्‌ जुल । उकिसनं झी नेवाः ख्यलय्‌ नं बय्‌बय्‌ जुल । छाय्‌कि, वय्‌कलं ‘नेपालभाषा’ धैगु खँग्वः छ्यलातःगु न्हापांगु नेवाःम्ये नं रेकर्ड यानादीगु खः । नेवाःलिसें थ्वय्‌कःया खस भाय्या म्येत आपालं चूगु नं खः उगु इलय्‌ । थ्वय्‌कःया आःतक्क सीदुकथं नेवाःम्ये च्यापु– ‘गुल्त बांलाः नेपालभाषा सरल अति ल्हाये नं अःपु, ‘चन्चल मन जिगु गुबलें थीर मजुल’, ‘हथाय्‌ चाय्‌ मते प्राण’, ‘हे सखी जोबन रत्न समान’, ‘छिन जितः वाइ मताया रे कृष्ण’, ‘गथे यानाः खुसि याये मोहन रुप छिगु’, ‘आव खुन्हु चेते जुया भिंगु’, ‘हे नर वनेनु इश्वरया सरन’ व खसम्ये झिपुति दु । थ्वय्‌कलं हालादीगु लोकंह्वाःगु म्येत मध्ये हिनादेबीलिसें जानाः हालादीगु म्ये ‘प्रेमको झोली प्रेमको बोली’ मिसा व मिजंया सलय्‌ नेपाःया न्हापांगु ज्वःम्ये नं खः । वय्‌कलं संगीत ख्यलय्‌ बय्‌बय्‌ जूम्ह थ्वय्‌कः तबला थायेगुली नं पोख्तम्ह खः ।
संगीतया ज्ञान व खुबीया हुनिं श्री भद्रकालि हाउसया हामापिन्सं थ्वय्‌कःयात अन संगीत निर्देशकया भाला नं बिल । थ्वय्‌कलं नेपालं अन वयाः म्ये रेकर्ड याःवइपिन्त संगीत संयोजन यायेगु, म्ये हालीपिन्त माइकय्‌ गुकथं म्ये हालेगु धकाः नं स्यनाबीम्ह खः । अथेहे नेवाः व खस म्ये हालीपिं विदेशी म्येहालामिपिन्त भाय्‌ नं स्यनाबीम्ह खः ।
कलकत्ताय्‌ झिंप्यदँ च्वनेधुंकाः निक्वःगु विश्वयुद्धया हुनिं सन् १९४२ फेब्रुवरीपाखे थ्वय्‌कःपिं सदांया निंतिं कालिपोङय्‌ च्वंझाल । कलकत्ता त्वःताः वयेधुंकाः थ्वय्‌कःयात आर्थिक अवस्थां क्वत्यला हल । उगु इलय्‌ कालिपोङय्‌ शास्त्रीय संगीतया ज्ञाता वय्‌कः छम्ह हे जक खः । अथे जुया वय्‌कःयात अनयापिं मनूतय्‌सं म्हसिया वल । लिपा थः च्वनागु छेँय्‌ हे सन् १९४८ पाखें संगीत भवन चायेकाः संगीतया ज्ञान म्येपिन्त इनेगु ज्या न्ह्याकादिल । थ्वय्‌कलं कलकत्ताय्‌ च्वनाच्वंबलय्‌ हे वि.सं. १९८९ पाखे निब्याहाः यानादिल । वय्‌कःया तिरिमय्‌जु कलकत्ताय्‌ च्वनाच्वंम्ह ल्हासा ब्यापाःया साहु महाधर तुलाधरया म्ह्याय्‌ धनलक्ष्मी खः । थ्वय्‌कःपिंपाखें प्यम्ह काय्‌ व छम्ह म्ह्याय्‌ दु । शाक्य कूलम्हं तुलाधर जात इहपिाः याःगुलिं नेपालय्‌ अबुया स्वयेमयः । अथेसां लिपा मस्त दयेधुंकाः खँ सामसुम जुल । सन् १९५७ नोभेम्बरं नेपाः वयाः देखा कयाः लिहां झाल । थ्वयां दच्छिति लिपा पिसाब सम्बन्धी ल्वचं कयाः वासःतास याः जुल । अन ल्वय्‌ लंके मफयाः वैद्य क्यनाः वासः यायेत मोहनिया इलय्‌ नेपालय्‌ झाल । थन च्वनाः वासः याकुंयाकुं थ्वय्‌कः ने.सं. १०८० प्वहेलागाः दुतिया, सनिबारखुन्हु छेँय्‌सं मदुगु खः ।

यल, सौगःत्वाःया भाजु पुण्यलालया काय् पूर्णलाल सन् १९४२स बूम्ह खः । अमेरिकाया विचकनसिन विश्वविद्यालयपाखें विज्ञान बिषयस स्नातकोत्तर क्वचायेका वःम्ह थ्वय्कः नेपाःया बुँज्या यायेत ल्वःगु चाया गुण सम्बन्धय् विशेष अध्ययन यानावःगु खः । नेपालय् बुँज्या यायेबहःगु भूमिया ब्यवस्थापनय् थ्वय्कःया मूवंगु ल्हाः दु ।

सःखि बाय् सु प्वाँय् निलाः रिङ्ग थें दयेकातःगु चाः । ल्हाःम्हुलिं न्ह्याये मदइकथं ज्वलं त्याः जुइकी । छचालय् स्वबः प्यबः निलातःगु प्वाँय् हिनाः क्वातुक निलातइ । प्वाँय् ल्हाःम्हुलिं थूज्वलं याइ । न्हापा हे गपाय्हाकः माली अन्दाज यानाः प्वाँय् निं निली । १२— १५ इञ्चतिया व्यास याइ । दथुया ह्वः ६—८ इञ्चतिया जुइ । प्यं माथं मवंगु चाया भारा धंकेत प्यंचालय् तइ । थुकियात प्यंचाः नं धाः ।

न्ह्यःने निप्वाः ल्यूने निप्वाः यानाः प्यप्वाः दुगु भुतू । आपा तँ चिनाः भुतू अतःबुतः लाकाः दयेकातइ । चां इलाः पिचुका तइ । सामान्य भुतू सिकं भचा तःधं जुइ । न्ह्यःने मि दुइत छप्वाः व जवपाखे नौ घ्वायेत छप्वाः प्वाः दइ । ग्वं ग्वंगु सि दुइछिंक भुतूप्वाः भचा तप्वाः याइ । ल्यूनेयागु प्वालय् कसि द्यछुइ । तु काकाः लय्ति वःलिसे थुकी तयाः क्वाकी । न्ह्यःनेया प्वालय् बं द्यछुइ । क्वानाच्वंगु लय्ति थुकी तयाः दायेकी ।

प्वकय् प्वक ग्यछि लः व बजि तयाः दयेकातःगु थ्वँ । दछिं दतले हाकु जाकिया दयेकी । मात्रा मिलय् यानाः किमना, छ्वकमना व पामना नं तयेगु याइ । सामाज्या धुँधुं चिकुलाया बखतय् दयेकेगु याइ । लः तयाः छवाः दतकि जक पाकय् जुइ । छकः क्वकाये धुंकल धायेव न्हिं न्हिं बाय् छन्हुइ अतः संका बीमाः । मखुसा फ्वसा ह्वये यः । पुलां जूसां खाइखाइ चाकुचाकु धायाः सवाः सानाच्वनी । ता थित धायेव धाःसा खाइसे च्वनी ।

‘धेधेचुल पासा’ जेम्स प्रधानया सलय्‌ थ्वःगु थुगु म्ये नेपालभाषाया अतिकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । थुकथं हे ‘मुक्ति एण्ड रिभाइभल’ ब्याण्डया ‘चौबन्दी चोलो’ नं नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ सदां लुयाच्वनीगु म्ये खः । थजाःगु म्येया च्वमि प्रकाश ‘दीप’ (प्रकाशकुमार श्रेष्ठ) अबु सुशिलकुमार श्रेष्ठ व मां छोरीदेवी श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०७८ सिल्लाथ्वः तृतिया, बुधबारखुन्हु येँया खिचापुखुली जन्म जुयादीम्ह खः । थौंकन्हय्‌ बाफल, कोहिनूर हाउजिङय्‌ च्वनादीम्ह वय्‌कलं २०३२ सालंनिसें म्ये च्वज्या न्ह्याकादीगु खःसा नेपालभाषा व खस नेपाली भासं ३०० पु सिबें अप्वः म्ये च्वयादीगु दु ।
२०४५ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ रेकर्डिङ जूगु सपनाश्रीया सलय्‌ मदन परियारया संगीतय्‌ ‘रोपीसकेँ आशाको फूल’ वय्‌कःया न्हापांगु रेकर्ड जूगु म्ये खः । २०५१ सालय्‌ नेपालभाषाया म्ये ‘भुतुमालि ब्वयेकाः जिगु मन ख्वयेका’ म्ये श्रीजना श्रेष्ठ व किरण कपालीया सलय्‌, अष्टमान पलाञ्चोकेया संगीतय्‌ रिमिझिमि क्यासेट ब्व २ स पिदंगु दु ।
नेपालभाषाया म्ये ‘धेधे चुल पासा’ २०५५ सालय्‌ पिदंगु म्ये खः । वय्‌कलं ‘कारखाना’ खस नेपाली भाय्या संकिपाय्‌ ‘पल त्यो कस्तो पल’ म्ये नं च्वयादीगु दुसा भिडियो संकिपा ‘विध्वंस’य्‌ ‘घिन्ताङ घिन्ताङ’ म्ये च्वयादीगु दु । वय्‌कःया आःतक ११० पु म्ये रेकर्ड जुइधुंकूगु जुल ।
ने.सं. ११३१ स म्येमुना ‘धेधे चुल पासा’, ने.सं. ११३८ स ‘मिखा भाय्‌’, २०७५ सालय्‌ ‘गोरी गोरी अलि काली काली’, ‘परदेशी दाजै’, ‘चौवन्दी चोलो’ दुथ्याकाः खस भाय्या म्येमुना (सिडी) पिथनादीगु खःसा नेपालभाषाया ८ पु यानाः मुक्कं १६ पु म्येया म्युजिक भिडियो नं पिथना दीधुंकूगु जुल ।

प्रकाश श्रेष्ठ नेपाःया संगीत ख्यलय्‌ छम्ह लोकंह्वाःम्ह म्येहालामि खः । थ्वय्‌कः ने.सं. १०७७ प्वहेलागाः त्रयोदसि, सोमबारखुन्हु वीरगञ्जय्‌ जन्म जूगु खः ।
थ्वय्‌कः वरिष्ठ संगीत सर्जक भीम विरागया हःपालं संगीत ख्यलय्‌ दुहां झाःगु खः । वि.सं. २०३० सालपाखें निसें संगीत ख्यलय्‌ सक्रियम्ह थ्वय्‌कलं स्वर परीक्षा हे मब्यूसें रेडियो नेपालय्‌ थःगु म्ये रेकर्ड यानादीगु खः । थ्वय्‌कःया आपालं म्येत लोकंह्वाः । उकी मध्यय्‌ ‘सफल तिम्रो त्यो जिन्दगीलाई’, ‘गहिराईमा डुब्दै नडुब’ नं खः । थ्वय्‌कलं लोक, आधुनिक, भजन व थीथी विधाय्‌ द्वःछिं मल्याक म्ये हाला दीधुंकूगु दु । संकिपाय्‌ नं सलंसः म्ये हालादीगु दु । वय्‌कःया झिंन्याचालं मल्याक म्येचाःत पिदंगु दु ।
थ्वय्‌कः भारतया इलाहावादं संगीत प्रभाकर यानादीम्ह खः । थ्वय्‌कलं ‘ख्वये वइबलय्‌ मन याउँसे च्वंसा’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, लय्‌ न्ह्यू बज्राचार्य), ‘सतिनाः जिनाप वःसा मतिना ह्वइ फसय्‌सं’ (मिरा राणानापं, च्वमि भूषणप्रसाद श्रेष्ठ, लय्‌ द्वारिकालाल जोशी), ‘गुलि न्ह्यैपु फय्‌ थ्व वःगु’ (मिरा राणानापं, च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, लय्‌ द्वारिकालाल जोशी), ‘सुख यः न्ह्याम्हेस्यां सुख यः’ (संगीता शाक्यनापं, लय्‌ मानकृष्ण वा वा), ‘थः धाःपिन्त म्हिगः छ्वासलय्‌ वाना’ (च्वमि यसराज, लय्‌ सुमन कपालि) थें जाःगु नेपालभाषाया नं लोकंह्वाःगु म्येत हालादीगु दु । थ्वय्‌कलं ने.सं.११०८ स नेवाः दबुली म्ये हालादीगु खः ।
थ्वय्‌कलं वीरगञ्जया ठाकुरराम कलेजं वाणिज्यय्‌ स्नातक यानादीगु खः । लजगाःकथं उबलय्या नेपाल वायुसेवा निगमय्‌ ज्या यानादीगु खः । संगीत ख्यलय्‌ वयेन्ह्यः थ्वय्‌कः नेपाःया राष्ट्रिय कासामि नं खः । टेबुलटेनिस व क्रिकेट कासाय्‌ थ्वय्‌कःया दख्खल दु । थ्वय्‌कःयात प्रवल गोरखा दक्षिणवाहु पदकलिसें आपालं मान, सम्मान व पदवी छाय्‌पियातःगु दु ।