बनेज्याया द्यः भिंद्यः जूगुलिं वाणिज्येश्वर नं धाइ । अथे हे भिंद्यःयात भिं याइम्ह द्यः, भिंद्यः, धन बीम्ह द्यः, रौद्रावतार (महाद्यः) व भीमभट्टारक (भैलःद्यः) कथं नं कायेगु याः । नेवाः संस्कृतिइ भिंद्यःयात तःधंगु महत्व बियातःगुलिं गन गन नेवाःतय्गु बस्ती दु, अन अन गणेद्यः लिसें भिंद्यः नं देगः दयेकाः थापना यानातःगु दइ । अथे हे छेँय् छेँय् नं भिंद्यः थापना यानातःगु दु । विशेष यानाः ब्यापारीतय्सं थःगु ब्यापार बांलायेमा धकाः पसःया ग्वाखंचा प्वालय्, ज्याकुथिइ, ज्यासः व कुथिइ भिंद्यः थापना यानाः प्यारा ल्वसुकाः द्यः पुज्यानाः सुथय् बहनी मत बियाः धुं, धुपाँय् च्याकाः गुंगू नं थनी । जवः ल्हातं गदा, खव ल्हातं अभयर(वर) मुद्रा ज्यानाः मिखा तग्वयेक कनाः ग्वाय् फिंफिं दुगुलिं भिंद्यः ग्यानापुसे च्वं । भिंद्यःया बलया बारे थ्यासफुलिइ व भजन म्येय् ‘धुँ किसि कासे, सिंह याकु प्यासे, सलयात वाससन समुग्याक’ धकाः वर्णन यानातःगु दु । स्वनिगः जक मखु स्वनिगलं पिने भीमफेदी, हेटौंडा, पोखरा, पाल्पा, दोलखाया भिंद्यः नं नांजाः । थन भिंद्यःया जात्रा नं याना वयाच्वंगु दु ।
येँय् द्यःया नामं त्वाःया नां भिंद्यःत्वाः छुनातःगु दु । नितँजाःगु कलात्मक देगलय् निम्ह भिंद्यःया दथुइ द्रौपदी व न्ह्यःने धुसि आजु व अजि दु । जँ स्यात धाःसा आजुअजियात पुज्यानाः चिकं छानाः बुल धायेवं लनी धाइ । थुम्ह द्यः वंशावली कथं संवत् २६० आषाढ शुक्लपक्ष षष्ठीकुन्हु थापना याःगु धकाः च्वयातःगु दु । दँय्दसं झिंनिदँय् छक्वः वैशाखपाखे द्यःयात लंपुं छाइ ।
लंपुं छायेत ल्हासाय् मनूत चाःहीके छ्वइ । ल्हासाय् च्वंपिं नेवाः व्यापारितय्सं छानातःगु भिंद्यः भाग बियाहयेगु चलन दु । थीथी नखःचखः व जन्मन्हि बलय् भिंद्यः पुज्याइ । दँय्दसं सिल्लाथ्व एकादशीकुन्हु भिंद्यः अपसं च्वनी । सँन्याःकाःई जुइवं द्यःयात तु पालं याकी । थुकुन्हु मनूत नं भिंद्यःया अपसं च्वनी । द्वादशीकुन्हु द्यःयात समय्, धाला छानाः द्यः पुज्याइ । थथे द्यः पुज्याइबलय् बाहां भोग बीगु नं चलन दु । थुकुन्हु ब्यापारीतय्सं भिंद्यः पुज्यानाः भिंलापुजा भ्वय् न्यायेकी । येँया भिंद्यःयात दिल्लाथ्व षष्ठीकुन्हु बुसादँ न्यायेकीबलय् विशेष पुजा याइ ।
थुम्ह भिंद्यः दोलखां वयाः ज्यापुया भेषं थकू जुजुयाथाय् ज्या यानाच्वंम्ह धाइ । दोलखा भिंद्यःयाथाय् वन धायेवं थन च्वंम्ह भिंद्यःयात नं पुज्यायेमाः धाइ ।
यलय् ३२ म्ह भिंद्यः मध्ये प्यम्ह नांजाःपिं भिंद्यः लुँहितिइ च्वंम्ह प्याखं हुलाच्वंगु मुद्राय्, छाय्बहालय् च्वंम्ह गुप्तवास च्वनाच्वंम्ह, च्यासलय् च्वंम्ह वनवास च्वनाच्वंम्ह व मंगलय् च्वंम्ह दुशासन स्यानाच्वंम्ह खः । थुम्ह मंगलय् च्वंम्ह भिंद्यःयात दँय्दसं गुंलागा नवमीकुन्हु जात्रा याइ । दशमीकुन्हु यलय् भिंद्यः पुजा धकाः त्वाःत्वाःपतिकं च्वंपिंसं भिंद्यः पुज्याइ । दिल्लाचःह्रे निसें गथांमुगः चःह्रे तक भिंद्यः ला धकाः व्यापारीतय्सं भिंलापुजा भ्वय् धकाः भिंद्यः पुज्यानाः भ्वय् नइ । प्यम्ह भिंद्यःया लागा कथं द्यः पुज्यानाः समय्बजि इनाः येँयाः नखः हनी । ख्वपय् दत्तात्रय देगः न्ह्यःने तचपालय् भिंद्यः देगः दु । थन होलिपुन्हिया चीर स्वायेवं भिंसिं द्यःया लजः धकाः सिँया लिंग लिसें झ्वाताप्वाः धकाः ह्याउँकापः लिक्क लिक्क ब्वयातइ । द्यइके वइपिंसं लिंग भागि यानाः संकी । पुन्हिकुन्हु उगु सिँया लिंग क्वबियाः देय् चाःहिकाः क्वचुहितिइ सिलाः देगलय् दुकाइ । भिंद्यःया सेवा यात धायेवं याकनं ब्याहा जुइ धाइ । लिसें बःखु खुसि सिथय् च्वंम्ह भिंद्यःया सेवा यात धायेवं मस्त दइ धाइ ।
यल लाय्कू मंगलबजारं पूर्वपाखे च्वंगु लुँहिति पुला सौबहाः जुयाः भतिचा च्वय् वनेवं लँपुया जवपाखे च्वंगु ध्वाखा खनेवं जयश्रीमिश्र संस्कारित मयूरवर्ण महाविहार भिन्छेबहालय् थ्यनी । भिन्छेबहाःयात मयूरवर्ण महाविहार नापं विष्णुछेँ बहाः नं धायेगु याः । थ्व बहाःया लुखा दुने जःखः भजनफल्चा निगू दु । थ्व थासं चुलिंचू छतँजाःगु द्यःफःया च्वसं भव्यरुपं कलात्मक छत्रशैलीया स्वतँजाःगु देगः छगः दु । देगःया न्ह्यःने व लिउने स्वंगू तल्लाय् त्वानाःसिँ तयातःगु दु ।
थ्व देगःया क्वय्यागु तल्ला ल्वहँतं दनातःगु दु धाःसा च्वय्या दक्व भाग अप्पायागु व पौ आँय्पाया दयेकातःगु दु । देगःया च्वय् गजुलिइ सुवर्ण चैत्य अंकित जुयाच्वंगु दु । थ्व हे चैत्यनिसें क्वय्थ्यंक पताः छगू नं ब्वयेकातःगु दु । तल्लापतिं न्ह्यःनेसं चैत्य छगः छगः दु ।
भिन्छेबहाःया क्वाःपाःद्यः फलय् गं निगः, त्वाःथलय् जःखः ल्वहंयापिं निम्ह सिंह, लीया निपु ध्वाँय् दु । थन कलात्मक द्यःलुखा दु धाःसा थ्वयां च्वय् दथुइ धर्मधातु बागिश्वरी प्रज्ञापारमिता व षडक्षरी लोकेश्वर अंकित तोलं छगू नं दु । थ्वयां च्वय् न्हापांगु तल्लाय् तोरण नापं पञ्चझ्याः छपाः तयाः थुकिया नापं जःखः पद्मपाणी लोकेश्वर निम्ह तयातल ।
थ्वयांं नं च्वय् झ्वःलाक बुद्धपिनिगु मूर्ति दु । थुगु देगलय् पश्चिमाभिमुख बहाःद्यः अक्षोभ्य बुद्ध दु । थन चुकय् झ्वःलाक बज्र, यज्ञशाला, प्यंगः चैत्य व धर्मधातुमण्डल दु । भिन्छेबहाः देगःया ल्यूने दिगी छगः दु । थुगु दिगिइ विहारया दशस्थविर छत्रंकुजु आजुपिं व मूलाचार्यपिं च्वनाः सर्वसंघपिनिगु निंतिं बौद्ध संस्कार कथं विधिविधान रहस्यमय क्रिया जुइगु खः । थ्व बहाः १६०० दँ पुलांगु खः धयागु धापू दुगु जूसां ने.सं. ५५९ या ताडपत्रया तमसुक जक प्रमाण दुगु खनेदु ।
लिपा थ्व देगःया पुनरुद्धार ने.सं. ७९१ य् जूगु खनेदु । ४१९ म्ह दुजःत दुगु थुगु विहारय् दशस्थविर आजुपिनिगु नेतृत्वय् संघया सकल दुजःत मुनाः द्यःपाः फयेगु, नामसंगीति ब्वनेगु, नित्यपुजा यायेगु, द्यः खेचायेकेगु, द्यइके वइपिनि पुजा फयेगु, माजं, सुफः, सं यायेगु, आरती यायेगु, आचाःगुथि फयेगु, आजुअजि बुसाधं यायेगु, म्हय्खुसी द्यःला वनेगु आदि ज्या याना वयाच्वंगु दु । थुगु विहार प्रस्तर कला (ल्वहं ज्या)य् प्रविण व निपुणपिं दुगु विहार जूगुलिं थनयापिंसं थःगु कला मार्फत् राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय सिरपाः नं प्राप्त याःगु दु ।