पासाभाइ व जःलाखःला दथुइ थवंथवय् जानाः गबलें वयाथाय् गबलें वयाथाय् सकलें वनाः पालंपाः ज्या यायेगुयात मंकाःज्या धाइ। थुकिया जःपिन्त मंकाः खलः धाइ। सहलह यानाः नीति दयेकी। मंकाःज्याय् दक्वं खलःपिं चाःलाये माःगु अनिवार्यता जुइ। चाःलाःपिन्त थःपिनि दयेकातयागु नीतिकथं पारिश्रमिक दइ, चाःमलाःम्हेसित बं पुइकी। पारिश्रमिक व बं यःयःपिनि यःयःथे याये दइ मखु। दक्वं छगू कोष दयेकाः मुंकातइ। कोषया जिम्मा पाःलाःयात बियातइ।
मंकाःज्या न्याम्हखुम्ह खलःपिं मुनाः नं दयेकी। न्हय्म्हं निसें भिंmप्यम्ह भिंmन्याम्ह तकया नं दयेकी। गुथिया नं मंकाःज्या दयेकातःगु दइ। थुकिं ज्याया अवस्था स्वयाः गुलि मनू माःगु खः उलि दुगु पति मंकाःज्या थनेगु याइ।
छम्ह हे मनू छगू स्वयां अप्वः मंकाः खलकय् दुहां वनाच्वंगु नं दइ। अप्वः यानाः जहान परिवारं गाःपिनि थथे जुयाच्वनी। याकःमित अप्वःयानाः छगुलिइ हे जक वनाच्वनेगु याइ। छगुलिं अप्वः खलकय् वनाच्वंपिनि छुं जुयाः छन्हुं हे छगूयां अप्वः मंकाःखलःया ज्या न्यात धायेव जहान इनाः वनेगु याइ। गबलें गबलें छ्याय्फ्वाय् याये मजीबलय् थवं थवय् सहलह यानाः ज्या यायेगु याइ।
मंकाःज्या खलःपिनि दुने जक लिकुंका तइपिं नं दु, खलकं पिनेयापिन्थाय् वनाः यायेगु याइपिं नं दु। खलःपिनि हे यक्व ज्या दुपिं जुल धायेव पिनेयापिन्थाय् वनेगु याइ मखु। थःपिनि म्ह्व जक ज्या दुपिं जुल धायेव खलकं पिनेयापिन्थाय् वनाः नं ज्या यायेगु याइ।
खलःया थाकुलिंनिसें पाः यानाः दच्छिया छक्वः मंकाः खलःपिनि वार्षिक ज्याझ्वःकथं सकलें चाःलानाः ल्याःचाः यायेगु याइ। कोषया दां नं थुबलय् हे पिकाइ। थःपिनि इष्टदेव बाय् व थाय्या सतीम्ह द्यःयाथाय् पुजा यानाः प्वत्याभ्वय् नयेगु नं याइ। भ्वजय् गुलिसियां खलःपिं जक थ्याकाः नइसा गुलिसियां जहानपिं नापं थ्याकेगु याइ।
आम्दानी यक्व दःसा भ्वय्ब्व तब्व व यक्व मदुसा चिब्वक नइ। भ्वय् नयां नं ल्यन धाःसा खलःपिनि दामासाहिं ज्वरां बसजाः बाय् वसः दयेकेगु याइ। यक्व हे दइगु अवस्थाय् छेँय् जहानपिन्त तिसा नं दयेकाबीगु याइ। थज्याःगु वस्तु लिपाथ्यंक चिंया रुपय् म्हालासाला यानाः तयातइ। मंकाःज्यां ज्याया प्रकृति स्वयाः लवःकवः म्हतिं म्हतिं हे ज्वनावनी। मदुगु अवस्थाय् कजियात सुचं बी। कजिं माःकथं व्यवस्था यानातइ। नसात्वँसा नकेगु दक्वं कजिया जिम्मा जुइ।

पाःलाः
पाःफइम्ह जः। मंकाः ज्याबलय् पलाखं मंकाःज्या हायेगु, भ्वय्या बन्दोबस्त यायेगु, कोषया जिम्मा कायेगु दक्वं यानातइ। हिनामिना जूसां वं हे पुलेमाली।

प्वत्याभ्वय्
मंकाः खलःपिनि नइगु भ्वय्। गुथि भ्वजय् थें थथे हे यायेमाः धयागु दइ मखु। खलःपिनि सहलह यानाः नयेगु याइ। हासिख्यालि यानाः न्ह्यइपुकेगु नं याइ।

म्येच्वमि मंगल महर्जन अबु हाकु महर्जन व मां बेटीमाया महर्जनया कोखं ने.सं. १०९४ गुंलाथ्वः खस्थि, बुधबारखुन्हु यल महानगरपालिका छाय्‌बहालय्‌ जन्म जुयादीम्ह खः । लजगालं कानून व्यवसायी महर्जनं ‘स्वःसा छं स्वल धाल’, ‘स्वां थें बिचाः यानाः’, ‘हिसि दुम्ह न्यासे चाःम्ह’, ‘जिमि अजाअजिया भिंजंक्व’, ‘नाप लायेगु मन जुल’ थें ज्याःगु नेपालभाषाया म्ये च्वयादीगु दु ।
भाषिक आन्दोलनया छम्ह न्ह्यलुवाःकथं नं म्हस्यूम्ह वय्‌कः ज्यापु समाज यलया पुलांम्ह नायः, नेपालमण्डल टेलिभिजनया संस्थापक कार्यसमिति दुजः नं खः ।

मंगलकृष्ण शिल्पकार हस्तीहाड व प्रस्तरया कलात्मक मूर्ति, सिँया झ्याः, लुखा दयेकेगु ज्याय् छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया उपनां माइला दाइ खः । वय्कः ने.सं. १०५२ तछलागाः चःह्रे, सनिबारखुन्हु यल, जोम्बहालय् जन्म जूगु खः । वय्कःया अबुजु बैकुण्ठ कृष्ण शिल्पकार खःसा वय्कलं स्व. बेखाराज शिल्पकारया प्रेरणाकथं ने.सं. १०६६ दँय् कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशता धयागु प्रस्तर व हस्तीहाडया थी थी कलात्मक मूर्ति दयेकेगु व सिँया कलात्मक झ्याः, लुखाः नापं थी थी मूर्तित दयेकेगु खः । कला ब्वज्या— नेपाल हस्तकला प्रदर्शनी । न्ह्यथने बहःगु कृति— १) जीवन कुञ्जया सम्पूर्ण काष्ठकलाया ज्या यानादीगु २) होटल शंकरया सम्पूर्ण काष्ठकला ज्या यानादीगु ।

येँ, लाय्कूसाः, वसन्तपुरया भाजु जगतनाराण व मय्जु मायादेवीया काय् भाजु मङ्गलसिद्धि सन् १९४३ स बूगु खः । त्रिविविपाखें सन् १९६४ स भूगोल विधाय् स्नातकोत्तर पूवंके धुंकाः संयुक्तराज्य अमेरिका ओक्लहामा विश्वविद्यालयपाखें विद्यावारिधि उपाधि क्वचायेकूगु खः । मानववस्ती विस्तार व पर्यावरण सन्तुलन वय्कःया बिषय खः । भूगोल बिषयस वय्कलं तःदँतक प्राध्यापनया ज्या यानादिल ।

मचा म्येया दुने मस्तय्‌सं हालीगु कासाम्ये, मचा ह्ययेकेत हालीगु, मचा ईयात लुमंकीगु जक मखु उमित स्यनेकने याइगु, ज्ञान बीगु नं आपालं म्येत दु । मचा म्येत लोकम्येया विधाय्‌ नं आपालं दु । मचा कासा म्ये लिसें लोक मचाम्ये ‘कुने सु वल ? धाप्लांख्याः’, ‘वा माया वा वा जिमिथाय्‌ लाछि वा’ व ‘इमू छम्ह लँय्‌ दु मरि कुचा बँय्‌ दु’ थें जाःगु आपालं लोकंह्वाःगु म्येत दु । भारतय्‌ तक नं लोकंह्वाःगु मचातय्‌त थ्यनेत हालीगु लोरी पहःया नं नेवाः मचा म्ये नं दु ।

न्हय्गां जात्राया झ्वलय् मच्छेगामय् विष्णुदेवीया जात्रा जुइ । थन स्यस्यः, ग्वाः, ज्यापु व देसारतय् गुथिं जात्रा न्यायेकीगु खः । जात्राया झ्वलय् मच्छेगांया विष्णुदेवीया द्यःखः व भेलुद्यः बःखुइ हइ । बःखुइ विधिवत् पुजा धुंकाः दशमिकुन्हु बसा लायाः द्यःखः कुबियाः गामय् यंकी । गामय् थ्यंकाः कुलाछि धयागु थासय् ग्वाः गुथिपाखें व सरकारी पुजा जुइ । थ्व पुजा धुंकाः द्यःखः कुबियाः देय् चाःहीकाः बहनी द्यःलाछिइ हयाः द्यः दिकी । द्यःखः दिके धुंकाः देगलय् द्यः तयेयंकी । थुबलय् स्यस्यः गुथिपाखें पुजा यानाः जात्रा क्वचायेकी ।

न्हापांम्ह नेवाः आइडल जुयादीम्ह म्येहालामि मंजिल शाक्य यल महानगरपालिका वडा १२, हःखा त्वालय्‌ अबु दयाराज शाक्य व मां चन्द्रमाया शाक्यया कोखं ने.सं. ११०० कछलागाः तृतियाखुन्हु जन्म जूगु खः । वय्‌कलं रेडियो नेपाल एफ.एम.पाखें प्रशारण जुइगु भिंतुना सच्छिया ग्वसालय्‌ जूगु ‘जि नं म्ये हालेसः’ कासाय्‌ ल्यू सिरपाः त्याकादीगु खः । बुद्ध शान्त पार्कया ग्वसालय्‌ जूगु बुद्ध भजन कासाय्‌ ल्यू सिरपाः त्याकादीम्ह वय्‌कः नेवाः परम्परागत दाफा भजनय्‌ नं दख्खल
दुम्ह खः ।
वय्‌कलं ‘मुसुमुसु न्हिला वःम्ह’, ‘ज्यू ज्यान प्राण सकतां’, बुद्ध भजन ‘सकल मानवपिन्त’ म्येय्‌ नं थःगु सः बियादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं ‘जिगु लसता छ हे’ म्यूजिक भिडियो व नेपालभाषाया संकिपा ‘आस्कुति’इ सह–निर्देशन नं यानादीगु दु । म्येहालामिपिन्त हःपाः व नेपालभाषाया संगीतख्यः तब्या जुइकथं नेपालभाषाया काराओके ट्राय्‌क दयेकेगु ज्याय्‌ नं मंजिल शाक्य समर्पित जुयाः ज्या यानाच्वनादीम्ह खः ।

नेपालभाषाया निगूगु संकिपा “राजमति” संकिपाय्‌ मू भुमिका म्हितादीम्ह छम्ह कलाकार खः मणिराज लवट । वय्‌कःया जन्म मां शर्मिला लवट व अबु मोहनकृष्ण लवटया कोखं येँया क्षेत्रपाटीइ जूगु खः । बि.ए. तक अध्ययन यानादीम्ह मणिराज लवटया जहान हिसिला महर्जन नं छम्ह कलाकार हे जुयादी । इमि निम्ह तिपुया म्ह्याय्‌ पालिजा लवटं नं छुं छुं म्युजिक भिडियो व संकिपाय्‌ अभिनय याःगु दु । वि.सं.२०५२ सालय्‌ “राजमति” संकिपाय्‌ म्हिताः कलाक्षेत्रय्‌ पलाः न्ह्याकादीम्ह मणिराज लवटं वसिबें न्ह्यः फेशन मोडलिंग क्षेत्रय्‌ नं यक्वः हे ज्या याम्ह खः । मणिराज लवटं “राजमति” संकिपा बाहेक “कीर्तिपुर—द लिजेण्ड अफ कीर्तिलक्ष्मी” नांयागु संकिपाया नापनापं “तुयूमति” संकिपाय्‌ नं अभिनय यानादिल । वय्‌कः भाजु लवटं “यःसां मयःपह यायेमते”, “लिक्क वयाः जितः धाल वं” लगायत निगू दर्जनति म्युजिक भिडियो नं म्हितादीगु दु । विशेष याना साइक्लिंगय्‌ नं नुगः क्वसाम्ह मणिराज लवटं साइबल कया दक्षिण एशिया भ्रमण न्याता बिकाः (५ महिना) पूवंकुगु दु ।
क्षेत्रपाटी क्लब नांयागु सामाजिक संस्थाया सकृय दुजः भाजु मणिराज लवट नेपाल चलचित्र कलाकार संघया आजिवन दुजः नं खः । वय्‌कलं न्यू दिल्ली भारतया ईन्टरनेशनल इन्स्टिच्युट अफ फेशन टेक्नोलोजि नांयागु संस्थाय्‌ सन् १९९९ निसें सन् २००६ तक फेशन कोरियाग्राफि याःगुलिं हनापौ कयादीगु दु ।

तनहुँ, बन्दिपुरस सन् १९३६ स बूम्ह मथुराप्रसाद श्रेष्ठ वेलायत, लिभपुरया ट्रोपिकल मेडिकल स्कूलपाखें जनस्वास्थ्य विषयस स्नातकोत्तर स्तरय् स्वर्णपदक कयावःम्ह थ्वय्कः नेपालय् जनस्वास्थ्यया ख्यलय् न्ह्यलुवाः खः । नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषदया नायः जुयादी धुंकूम्ह थ्वय्कः विश्व स्वास्थ्य संगठन, दक्षिण एसिया क्षेत्रया सल्लाहकार नं खः । थ्वय्कः नेपाः सरकारया स्वास्थ्य मन्त्रीतक जुयादीगु दु ।

चित्रकलाकार मदन चित्रकारया जन्म वि.सं. २००४ पुषय् येँया तंलाछि त्वालय् अबु तेजबहादुर चित्रकार व मां मनकेशरी चित्रकारया कोखं जूगु खः । एम. ए., एप्लाइड आर्टय् जी.डी. यानादीम्ह वय्कलं चित्रकलाया लिसें संस्कृति क्षेत्रय् योगदान यानादीगु दु । वय्कलं नेपाल कलाकार समाजं पिथंगु च्वसुत नं सम्पादन यानादीगु दु । वय्कःया न्हापांगु कृति ‘नेपाली कलामा ध्यानी बुद्धको महत्व’ नांगु च्वसु २०२५ सालय् मधुपर्क पत्रिकाय् पिदंगु खः । वय्कलं न्याक्वःतक याकः चित्रकला ब्वज्या यानादीगु दु । वय्कःयात २०४३ सालय् प्रबल गोरखा दक्षिणबाहु पदक द्यछाःगु खः ।