येँ देया दथुपुइँया छगू महत्वं जाःगु बज्रयानी बहाः खः– मखंबहाः । रत्नकीर्ति महाविहारकथं म्हस्यूगु थ्व बहाः मखन मण्डपया लागाय् पलिस्था यानातःगु जुल । उकिं थ्व मण्डपया नां क्वकया मखन विहार नं धया तल । मखंया सुरज आर्केडं तप्यकं दुहां वना जवपाखेया गल्लीं वन धाःसा थ्व बहाः वइ । बहाया क्वाःपाःछेँ ९०सालया भुखाय् लिपा व वि.सं. २०५५ सालय् पुनःनिर्माण व वि.सं.२०७९ सालय् जिर्णोद्धार याःगु खः । बहाःया क्वाःपाःद्यः उत्तराभिमुख अक्षोभ्य बुद्ध खः । बहाः दुहां वयेगु मू लुखाय् जवंखवं निम्ह ल्वहंया चीधिकःपिं सिंह, जवय् महांकाःद्यः, न्ह्यःने उदाय जजमानपिंसं तयाथकूगु चिभाः छगः दु ।
क्वाःपाःद्यया मू लुखाया च्वसं धर्मधातु बागीश्वरया तोरं दु, जवंखवं सारिपुत्र व मौद्गल्यायन, निम्ह तःधिकःपिं ल्वहंया सिंह, थीथी ईया शिलापत्र, माना तयातःगु दु । बहाःया पुलांम्ह क्वाःपाःद्यः चायाम्ह धाइ, लिपा चाया द्यः स्यंसेलिं ल्वहंया दयेकूगुलिं मखं बहाःया पलिस्था तसकं पुलां खनेदु । बहाःया निर्माण काल स्पष्ट मजूसां ने.सं. ४३५ या छगू ताडपत्रय् ध्यबा कालबिलयागु खँया आधार कायेगु खःसा न्हय्सःदँ स्वयां न्ह्यव हे थ्व विहार पलिस्था यायेधुंकूगु खनेदु । क्वाःपाःद्यया क्वथाय् ध्याकुनय् द्यःयात ज्वज्वलपियाच्वंगु छगू मूर्ति दु । थुकियात विहार निर्माताया मूर्ति जुइमा धयातःगु दु । क्वाःपाःद्यया लिक्कसं नं तःधिकःपिं जवंखवं सारिपुत्र व मौद्गल्यान, थीथी लोकेश्वर, बुद्धया मूर्ति पलिस्था यानातःगु दु ।
क्वाःपाःछेँया न्ह्यःनेसं यज्ञमण्डप, न्याम्ह गुरुजुपिंत न्यापाः चीपाःगु मन्दःपाः, दथुइ लाक्क पिण्ड गाः, मन्दःपाः छपाः, भचा च्वसं चीधिकःपिं सिंहया दथुइ महामञ्जुश्रीया पाली व नापसं रत्नचैत्य दु । जवय् प्यंगः, खवय् प्यंगः, उत्तरय् छगः नापं रत्नचैत्यया सख्वा प्वलाःवःगु चा ल्हाकाः तुयु चिभा द्यः छगः दयेकातःगु दु । रत्नचैत्ययात छाता भण्डारया चक्रमान शाक्यया लुमंतिइ वया परिवारपाखें सिजःपौ तया बिउगु व बहाः छगुलिं ने.सं. १०६९ इ आशामान शाक्यपाखे ल्वहतं सियाबिउगु खः ।
प्यकुनय् प्यंगू लुकमाःगाः, क्वाःपाःछेँया खवय् त्रिकोणात्मक प्वाःकथं कुमारी मार्ग तयातल । क्वाःपाःछेँया च्वय् पसुकाझ्याः, जवंखवं याकःझ्या दु । थ्व हे पसुकाझ्याः दुने बहाःया आगं क्वथा दु । च्वय् जिर्णोद्धार याये धुंकाः विमानझ्याः, जवंखवं तःपागु याकःझ्या, वयां च्वय् बहालय् क्वस्वयेजिइक झ्याःया व्यवस्था यानातल । पसुकाझ्याःया पिने त्वानाःसिँइ थीथी मुद्राया द्यः कियातःगु दु । ९० सालया भुखाय् धुंकाः जिर्णोद्धार यानाः दयेकातःगु क्वाःपाःछेँया त्वानाःसिंया दथुइ पंचरक्षाया द्यःपिनिगु किपा च्वयातःगु व याकःझ्याःया जवंखवं फसि ज्वनाच्वंम्ह माकःया किपा च्वयातःगु खः । तर वि.सं. २०५५ य् पुनःनिर्माण यासेंलि थ्व लिकयाछ्वःगु खनेदु ।
बहाःया छम्ह सर्वसंघ दुजः बज्राचार्यभिक्षु श्री दकासिंहपाखें स्वयम्भूइ थहां वनेबलय् त्वाथः लिक्कसं ने.सं. ६९४ य् चिभाः पलिस्था यानाथकूगु खनेदु । अथेहे ने.सं. ८१९ या अभिलेखय् रत्नकीर्ति महाविहार धकाः नां न्ह्यथनातःगु खनेदु । प्रताप मल्लया इलय् देशय् अनावृष्टि जुयाः हाहाकार जुयाच्वंबलय् नागया हिं च्वयातःगु सपूm कायेत मखं बहाःया गुरुजुयात पुजाज्वलं ज्वंकाः शान्तिपूया गुफाय् प्रबेश याःगु खः । थ्व बहाःया गुरुजूपिं स्वयम्भूया शान्तिपुर, पलाञ्चोक भगवती, शोभा भगवती व कालभैरवय् द्यःपाःलाःकथं च्वनेमाःगु चलन दु । थ्व बहाःया सर्वसंघ दुजःपिं चक्रमान शाक्य व सत्वतारा बज्राचार्यपाखें नरां पंज्रा नं न्याकूगु खनेदु ।