मेय् लहिनाः जिबिका हनावयाच्वंपिन्त मेय्पू धाइ । मेय्पूतसें थुमेय् सिकं दुरुमेय् लहीगु याइ । जहान परिवार स्वयाः ज्या यायेफु ज्वलं जक लहीगु याइ । म्हो जक परिवार दुपिसं निम्ह स्वम्ह जक लही ।
मेय्यात न्हिं न्हिं म्हसिकेगु याइ । म्ह मसिकल कि थुमिगु म्ह गरम जुयाः दुरु बीगु म्हो जुइ । म्हसिकेत पुखू बाय् खुसी यंकी । अप्वः धयाथें थज्याःगु थाय् सतीथाय् मेय् लहीगु याइ । अज्याःगु थाय् मदुसा गालय् लः मुंका जूसां सिकेगु याइ । म्हछम्हं सु बाय् घाय्म्वलं बुत्तु बुकी । लखं छ्वाकाः यच्चुसे च्वंकी । बरखां सुथय् छकः व सन्ध्या इलय् छकः यानाः न्हिं निकः सिकी । चिकुलां जूसा न्हिनय् छकः सिकेगु याइ । म्हसिके यंकी बलय् घाँय् दुगु ख्यः दःसा जय्गु नं याइ ।
जजक जयाः नकां मेय्यात दाना गाइमखु । भुसा तानाः नकेगु याइ । भुसाया लागि सुया सामां हे सुयागु बन्दोबस्त यानातइ । भुसा वालेत अय्लाः कः व थ्वँ कः कयाहइ । कः बियाहःपिन्त दुरु त्वंके यंकेगु याइ ।
बरोबर मेय्गः ईगु याइ । फोहर दक्व मुनाः क्व वयेकाः साः दयेकी । मेसं मचा बुइकीबलय् थुमेय् जूसा बःचा धिकः जइव मियाछ्वइ । दुरुमेय् जूसा लहीगु याइ । न्हिं न्हिं सुथय् बहनी दुरु न्ह्याइ । मचा दुम्ह जूसा न्हापां मचायात नि छकः दुरु त्वंकेबी । दुरुकंलय् तयाः दुरु न्ह्याइ । दुरु मियाः हे मेय्पूतसें थःपिनि आय् श्रोत दयेकी ।
दुरु मित छेँय् छेँय्् वनाः नं तःवनेगु याइ पसलय् जक नं तयेगु याइ । दुरु त्वनेगुया लिसें दायेकाः खुवा दयेकेगु व धौ नं फीगु याइ । सुनां छु लजगाः यात वयात वहे लजगाःया नामं संबोधन यायेगु स्वभावं यानाः मेय् लहीपिन्त मेय्पूया नामं म्हसीकेगु जुल । मेय् लमहीधुंकूसांनं इमिगु बंशयात मेय्पू हे धयाहयेगु यात । थुकिं यानाः मेय्पूया खलःपिं आतक नं दयेगु याः ।
मेलवादेबी मानन्धर गुरुङ्ग नेवाः व खस संगीत ख्यःया न्हापांम्ह मिसा म्येहालामि व लय्चिनामि खः । थ्वय्कःया जन्म वि.सं. १९५९ सालय् ओखलढुंगाया रुम्जातारय् जूगु खः । थ्वय्कः अबु ज्ञानबहादुर लामिछाने गुरुङ्ग व मां सप्तदेबी गुरुङ्गया न्हापांम्ह म्ह्याय् खः । थ्वय्कःया इहिपाः येँया तबलावादक वस्ताद भगतकृष्ण मानन्धरलिसें जूगु खः । थ्वय्कःपिनि निम्ह काय् व निम्ह म्ह्याय् दुसां लिपा निम्ह म्ह्याय्पिं जक ल्यन ।
अद्वितीय व प्रकृतिया वरदानकथं सः दुम्ह थ्वय्कः न्यादँति दुबलय् येँ चन्द्र शम्शेरया दरबारय् दुहां वने धुंकाः सांगीतिक जीवन न्ह्याःगु खः । दरबारय् जुइगु सांगीतिक ज्याझ्वःलिसें उस्ताद डुण्डे खाँ, बालाप्रसाद शर्मा व गणपत गुरुपिनिगु ग्वहालिं वय्कःया सः झन् थिनावःगु जक मखु शास्त्रीय संगीतय् नं दख्खल दत । थ्वय्कःया वास्तविक नां सुनमाया खःसा दरबार थ्यनेधुंकाः तिनि मेलवा नामं म्हस्यूगु खः । सःया हुनिं दरबारय् प्रधानमन्त्रीया यःम्ह जुयाः महिताःतय् षडयन्त्रं यानाः छन्हु थःगु सः तंकेमाल । न्ह्याक्व उपचार यानाः नं वय्कःया सः न्हापा थें मजूसां अय् नं कम धाःसा मजू ।
थ्वय्कःया दरबारदुने हे वस्ताद भगतकृष्ण मानन्धरलिसें यःत्यः जुल । लिपा चन्द्र शम्शेरया नं यःम्ह थ्वय्कः भगतकृष्णया स्वम्हम्ह तिरिकथं बिजेश्वरी च्वं झाल । थः भातःलिसेया कचवं व दरबारया ग्याःचिकुपहलं छन्हु थ्वय्कः नेपाः त्वःताः वि.सं. २०८५ पाखे भारतया कलकत्ताय् च्वं झाल । थ्वय्कः सिबें न्ह्यः भारतीय बंगाली मिसातय्सं जक नेवाः व खसभाय्या म्येत हालातःगु खः । थ्वय्कलं वि.सं. १९९० सालपाखे थःगु म्येत डिस्क रेकर्ड भरे यानाः नेपाःया नेवाः व खस संगीत ख्यःया न्हापांम्ह मिसा म्येहालामि जुयादिल, लिसें लय् तःम्ह न्हापांम्ह मिसा जुयादिल । थ्वय्कःया म्ये दुथ्याःगु डिस्कत लोकंह्वानाः साप हे चुल ।
वि.सं. १९९० या तःभुखाय्यात कयाः हालादीगु म्ये ‘भूकम्प त्रास बियेमते नाथ, थथेनं जिमित हायेके गात’ नेपाःया हे न्हापांगु भुखाय् सम्बन्धी म्ये खः । थ्व म्ये डिस्क रेकर्डय् व मिसा सलय् न्हापांगु नेवाःभाय्या म्ये नं खः । थुगु म्येया च्वमि सिद्धिरत्न खःसा लसय् हनादीम्ह डम्बरमान खः । थ्व बाहेक नं वय्कःया मेगु नेवाःम्ये नं डिस्क रेकर्डय् दु धैगु न्यनेदु । थ्वय्कलं नेवाः, खस भाषाय् जक मखु हिन्दी व बंगाली भाषाया नं म्ये हालादीगु दु । थ्वय्कःया खस म्ये ‘सवारी मेरो रेलैमा’ व ‘न घरलाई घर कहिन्छ’ लिसें दक्वं म्येत उतिकं हे लोकंह्वाः ।
दुरुत्वंम्ह मचालिसें भारतय् वंम्ह थ्वय्कलं न्हूगु जीवन हनेया निंतिं थःगु नां तक्कं सुलभा देवी धकाः हिलादीगु खः । जीवन हनेगु व थः निम्ह म्ह्याय्पिं ब्वलंकेया निंतिं थासंथासय् संगीत स्यनेगु ज्या यानादिल । अन हे च्वनाः दुपिं निम्ह म्ह्याय्पिनिगु इहिपाः नं यानाबिल । अले कलकत्ताय् थः याकःचा जीवन हनादिल । थीथी थासय् जुइगु संगीत सम्मेलन व साभाय् ब्वति कयाः थ्वय्कलं न्यय्गुलिं मल्याक मानसम्मान काःगु जक मखु ‘ठुमरीकी रानी’ या पदवी नं कयादीगु दु । थ्व हे झ्वलय् वि.सं. २००६ सालय् छन्हु जा थुइगु झ्वलय् स्टोभ मुयाः थ्वय्कःया जीवन अन्त्य जुल । वय्कः मदयेधुंकाः वयकःया इच्छाकथं वय्कःया संगीतलिसें स्वापू दुगु फुक्क मानपदवी, डिस्क रेकर्ड व बाजंत छ्वयेका छ्वःगुलिं थौं वय्कःया बारे यक्व खँ झीसं सीके मफुत ।
ने.सं. १०९५ थिंलागाः चौथि, बुधबारखुन्हु येँया धोबिचौरय् जन्म जूम्ह कलाकार मेलिना मानन्धरया अबुया नां मोहनकुमार मानन्धर खः । मचाबलय्निसें कलाकारिता ख्यलय् नुगः क्वसायेका वयाच्वंम्ह मेलिना मानन्धरया धात्थेंगु नां सुनिता खः । मेलिना मानन्धरया दकलय् न्हापांगु नेवाः संकिपा वि.सं. २०६५ स पिदंगु ‘पटाचारा’ खः । वधुंकाः मेलिनां ‘बांलाः मयजु’, ‘धम्मवति’ व ‘कृषा गौतमी’ नापं यानाः मुक्कं प्यंगू नेवाः संकिपा म्हितूगु दु । खस् नेपाली संकिपा ख्यलय् नांजाःम्ह व लोकंह्वाःम्ह मेलिना मानन्धरं ‘छहारी’ संकिपापाखें कलिउड फिल्म अवार्डय् बेस्ट हिरोइन अवार्ड त्याकूगु दुसा नेपाल सरकार चलचित्र विकास बोर्डया ग्वसालय् जूगु राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कारय् वि.सं. २०६५ सालय् ‘पटाचारा’पाखें व वि.सं.२०६६ सालय् ‘बांलाः मय्जु’पाखें सर्वाेत्कृष्ट अभिनेत्रीया सिरपाः त्याकूगु दु ।
यलया भाजु नेमबहादुर व मय्जु बेखामायाया काय्भाजु मेषबहादुर श्रेष्ठ सन् १९३८ स बूगु खः । सन् १९६४ स बम्बई विश्वविद्यालयपाखें दन्त चिकित्साशास्त्र बिषयस स्नातक यानावःगु खः । नेपालय् दन्त चिकित्साया ख्यलय् थ्वय्कः छम्ह न्ह्यलुवाःकथं म्हस्यू ।