नेपाल सम्वत् ७८४ दँय्‌ यलया मल्ल जुजु श्रीनिवास मल्लं न्हापांगु खुसिइ गंप्याखं हुइकुगु जुल । गंप्याखंया पूर्णरुप गण प्याखं खः । थुगु प्याखंयात भैरव अष्टमातृका प्याखं नं धयातःगु दु । थ्व प्याखं मोहनिया कौलाथ्वः पारु निसें कौलाथ्वं नःमि, गुन्हुतक मूचुकय्‌ हुइकीगु प्याखं खः । लिपा सप्तमि, चालं, निन्हु न्हिनय्‌ अले खस्थि व सप्तमि, अस्तमि, नःमि प्यन्हु बहनी लाय्‌कून्ह्यःने काति दबुली हुइकी । प्याखं स्थापनाकालय्‌ यलया बुबहाः त्वालं पाः कयाः प्याखं पिकाःगु खः ।
अनंलि स्वंगू त्वाः, बुबाहाः, उकुबहाः व नःबही यानाः दँय्‌ छकः पालंपाःकथं न्ह्यब्वइगु प्याखं जुल । थुगु प्याखंया निंतिं थीथी द्यःगण कथंया कवः व गुथि नीस्वना तःगु खनेदु । तात्कालिन इलय्‌ तान्त्रिक गुरु कुलापाद बज्राचार्यं छगू लिला रचना यानाः सकल त्वाःया नायःतय्‌त न्यंकल । छगू इलय्‌ श्री बन्धुदत्त बज्राचार्य गुरुं मसानय्‌ योगचर्या यानाः चान्हय्‌ भैरवचक्रया च्याम्ह मातृकापिं साधना क्रिया पिकयाः पुजादि यायेधुंकाः सिद्धि लाःगु लिला छगू नं स्वानाः सकसित क्यन । थुगु गंप्याखं पिकायेगुया प्रभावं देशोपद्रव, भूत, प्रेत, पिशाच, पूटन, कटपूटन, अगति आदिया भय दै मखु । अनंलि अष्ट महाभयपाखें नं राज्य संरक्षण जुइ धैगु विश्वासकथं थुगु प्याखं न्ह्यब्वःगु जुल ।
अष्टमहाभय धकाः च्यागू भय थुकथं न्हयब्वयातःगु दु– क) राजभय ख) खुँभय ग) लःभय घ) मिया भय ङ) वायुया भय च) शत्रुया भय छ) मलःया भय व ज) भुखाय्या भय आदि खः । न्हापा थ्व गंप्याखं पाः ल्हायेगु व पाः कायेगु बुंगद्यःया न्हवं पुन्हिकुन्हु याइ । थुबलय्‌ बुंगद्यःयात न्हवं यायेधुंकाः तःबहालय्‌ सिजःया निगः ग्वंपचाय्‌ पंचामृत तयाः लगंख्यःया मांसिमाय्‌ हैगु खः । गंप्याखंया पाः कायेत पंचताल व प्वंगा पुयाः कायेगु याइ । लिपा पाः कायेगु चलन तनावन । मुक्कं झिंस्वम्हः द्यःगण दुगु प्याखनय्‌ शाक्य व बज्राचार्य जातयापिं जक सहभागि जुइदैगु परम्परा दु । थौंकन्हय्‌ थुगु प्याखं यलया नःबही त्वालं जक न्ह्यब्वया च्वंगु दु ।
द्यःपिं व सहायक पात्र
ईन्द्रायणी
कुमकुम वर्णकथं मुख मण्डल ज्यानातःगु ख्वाःपाःया कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दइ । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःदुगु स्वां छुनातइ । बँय्‌ लुइक कुमकुम वर्णया जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया निबाला बुत्ता दुगु जामा, कुमकुम वर्णया हे बागः लँच्व दुगु भोटो व तुयूगु जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्ह्यानातःगु दइ । प्याखनय्‌ ईन्द्रायणी झिगूगु पङ्तिइ च्वनाः प्याखं ल्हुइगु याइ ।
कुमार

रक्तवर्ण ह्याउँगु मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाः कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ ह्वः दइ । कुमारया ख्वाःपातय्‌ ग्वाय्‌ नं तयातःगु दु । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाः दुगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक ह्याउँगु जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ निबाला प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया बुत्ता दुगु जामा, ह्याउँगु हे बागः लँच्व दुगु भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । ज्वँसाकथं खड्ग ज्वनाः प्याखनय्‌ प्यंगूगु पङ्तिइ च्वनाः कुमार प्याखं हुलेगु याइ ।

कौमारी

रक्तवर्णया ह्याउँगु मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाः कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाः दुगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक ह्याउँगु जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया निबाला बुत्ता दुगु जामा, ह्याउँगु हे बागः लँच्वया भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । प्याखनय्‌ न्हय्‌गूगु पङ्तिइ च्वनाः कौमारी प्याखं हुलेगु याइ ।

गणेश

स्वेत वर्णकथं तुयूगु ख्वापाःतय्‌ चाःतुलावंगु स्वँ, म्हुतु व मिखाफुसिइ ह्याउँगु रंग दु । म्हुतुं तुयूगु निपु दन्त पिहां वयाच्वंगु दु । ख्वाःपाःया कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक तुयूगु जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया निबाला बुत्ता दुगु जामा, तुयूगु हे बागः लँच्वया भोटो, व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्याना तइ । सिंगारया ज्वलंकथं ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । प्याखनय्‌ स्वंगूगु पङ्तिइ च्वनाः गणेश प्याखं हुलेगु याइ ।

चामुन्दा

रक्तवर्णया मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाःया कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । ख्वाःपाःया मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक ह्याउँगु तासया जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण निबाला बुत्ता दुगु जामा, ह्याउँगु हे तासया बागः लँच्व दुगु भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसmा ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । थुम्ह देवीया ज्वँसा खड्ग खः । प्याखनय्‌ चामुन्दा झिंछगूगु पङ्तिइ च्वनाः प्याखं ल्हुइगु याइ ।

कुमकुम वर्णया मुख मण्डल ज्यानातःगु ख्वाःपाः कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दइ । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक कुमकुम वर्णया जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया निबाला बुत्ता दुगु जामा, कुमकुम वर्णया हे बागः लँच्वया भोटो व तुयूगु जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्ह्यानातःगु दइ । प्याखनय्‌ न्यागूगु पङ्तिइ च्वनाः ब्रम्हायणी प्याखं हुलेगु याइ ।

रक्तवर्ण फाँया मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाः कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । त्वाः न्ह्याःवंगु ख्वाःपाः, मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक ह्याउँगु तासया जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ निबाला प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण बुत्ता दुगु जामा, ह्याउँगु हे तासया बागः लँच्वया भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । प्याखनय्‌ गुंगूगु पङ्तिइ च्वनाः बाराही प्याखं ल्हुइगुु याइ ।

बैष्णवी

हरितवर्णया वाउँगु मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाः कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक वाउँगुु जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया निबाला बुत्ता दुगु जामा, वाउँगुु हे बागः लँच्वया भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्याना तइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्ह्यानातःगु दइ । प्याखनय्‌ च्यागूगु पङ्तिइ च्वनाः बैष्णवी प्याखं ल्हुइगु याइ ।

ब्याङ्गीणी

पीत वर्णया सिंहया मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाः, कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । तुयूगु च्वाम्वःया सँ, बँय्‌ लुइक पीत वर्णया जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ निबाला प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया बुत्ता दुगु जामा, पीत वर्णया हे बागः लँच्वया भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलं तिसाकथं ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । प्याखनय्‌ द्वारपालकथं झिंस्वंगूगु अर्थात अन्तिम पङ्तिइ च्वनाः प्याखं हुइगु याइ ।

भैरव

नील वर्णया भैरवया ख्वाःपाःतय्‌ वँचुगु भूमि मिखाफुसि व म्हुतु जःखः ह्याउँगु रंग दइ । न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, म्हुतुइ धँवा व कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दुगु ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः तयातःगु दइ । हाकुगु च्वाम्वःया सँ, बँय्‌ लुइक वँचुगु जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ निबाला प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया बुत्तादुगु जामा नापं वँचुगु हे बागः लँच्वया भोटो अले तुयूगु जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ ।
सिंगारया ज्वलं तिसाकथं ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । प्याखनय्‌ मूप्याखंम्वःकथं निगूगु पङ्तिइ च्वनाः भैरवप्याखं हुइगु याइ ।
महालक्ष्मी

कुमकुम पीत वर्णया मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाः कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक कुमकुम पीत वर्णया जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ निबाला प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया बुत्ता दुगु जामा, कुमकुम पीत वर्णयागु हे बागः लँच्वया भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं न्हाय्‌पनय्‌ तिसा, ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । थुम्ह देवीया ज्वँसा खड्ग खः । प्याखनय्‌ महालक्ष्मी झिंनिगूगु पङ्तिइ च्वनाः प्याखं ल्हुइगु याइ ।

माहेश्वरी

श्वेत वर्णया मुख मण्डलकथं ज्यानातःगु ख्वाःपाः कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । थथे ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । बँय्‌ लुइक तुयूगु जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ निबाला प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया बुत्तादुगु जामा, तुयूगु हे बागः लँच्वया भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलंकथं ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः, तायः व कन्थि नापं ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । प्याखनय्‌ खुगूगु पङ्तिइ च्वनाः माहेश्वरी प्याखं
हुइगु याइ ।

सिंङ्गीणी

श्वेत वर्णकथं तुयूम्ह सिंहया मुख मण्डलं ज्यानातःगु ख्वाःपाः, कपालय्‌ छगः मिखा नापं स्वंगः मिखा दु । थथे ख्वाःपातय्‌ निगः मिखाय्‌ जक ह्वः दइ । मतुलिइ वहःया किकिंपा नापं थीथी नँस्वाःगु स्वां छुनातःगु दइ । तुयूगु च्वाम्वःया सँ, बँय्‌ लुइक तुयूगु जामाय्‌ किनारा व जँँय्‌ प्वालाप्वाला थीगु सुवर्ण तासया निबाला स्वाना तःगु जामा, तुयूगु हे बागः लँच्व दुगु भोटो व तुयूगु हे जनी ची । तुतिइ घंगला न्ह्यानातइ । सिंगारया ज्वलं तिसाकथं ल्हातय्‌ प्यपाः प्याखं अंगू, वहःया सिखःमाः नापं तायः व कन्थि अले ल्हाःया नाडीइ वाइ न्हानातःगु दइ । प्याखनय्‌ सिंङ्गीणी द्वारपालकथं अग्रपङ्तिइ च्वनाः प्याखं हुइगु याइ ।
सहायक पात्र
गुणदत्त बज्रायार्य
तुयूगु जामा, तुयूगु भोटो, हाकुगु तकःतपुलि, मनूया ख्वाःपाः पुयाः प्याखनय्‌ गुरु बन्धुदत्त बज्रायार्यया किजा गुणदत्त बज्राचार्य पुजा विधिया सहायक गुरु ।

द्यःला
अष्टमातृका प्याखं अर्थात गंप्याखंयात सरकारी पुजाया लिसें श्रद्धालु भक्तजनपिंपाखें इलय्‌ ब्यलय्‌ पुजा बीगु प्रचलन दु । थ्व इलय्‌ स्वकुमिया हुल ब्यवस्था व मनोरञ्जनया निंतिं ख्वाःपाः पुयाः छगः सुरुवाः थकयाः निम्ह द्यःलात पिहां वयेगु नं याइ । नापं बेलखः हुइकीबलय्‌् नं थुपिं पिहां वयेगु याइ ।

फट्सिंह
तुयूगु जामा, तुयूगु भोटो, हाकुगु तकःतपुलि, मनूया ख्वाःपाः पुयाः गुरु बन्धुदत्त बज्राचार्यया बँु ज्यानाच्वंम्ह भावभक्ति दुम्ह किसान (दंगल) पुजाज्वलं कुबियाः ग्वहालि याइम्ह भलिं ।

बन्धुदत्त बज्राचार्य
तुयूगु जामा, तुयूगु भोटो, हाकुगु तकःतपुलि, मनूया ख्वाःपाः पुयाः प्याखनय्‌ पुजाविधिया भूमिका नापं राज्यया सुचं व सन्देश नं ब्यूवइम्ह गुरु ।

सुचिंरिता
पतसी, मिसाया ख्वाःपाः पुयाः पुजाय्‌ ग्वहालिमि गुरु बन्धुदत्त बज्राचार्यया कलाः गुरुमां सुचिंरिता ।

गंप्याखंनय्‌ द्यः काःवनेगु स्थान व विधि
द्यःगणतय्‌सं गुरुपाखें प्याखं हुलेगु विधि द्यः जुइधुंकाः पालना यायेमाःगु नीति नियमया बारे सकतां स्यनेकने यायेधुंकाः झिंस्वम्ह द्यःगणतय्‌सं थःथःगु द्यः जुयाः पुयेगु ख्वाःपाः, तिसा, वसः सकतां चूलाकेगु नापं द्यः काःवनेगु याइ । द्यः काःवनेगु द्यःतय्‌गु नांधलः व थाय्‌बाय्‌ थुकथं दु–
– सिंङ्गीणी : सिकबहिल, शंखमूल, यल ।
– भैरव : हिरण्यवर्ण महाविहारया भेलुखा, यल ।
– गणेश : हासापोता, सानेपा, यल ।
– कुमार : कुसुन्ति, न्यखु, यल ।
– ब्रम्हायणी : बागदोल, न्यखु, यल ।
– माहेश्वरी : मलः पुखू, यल ।
– कौमारी : बाल कौमारी, क्वाछेँ ।
– बैष्णवी : यपाः, न्यखु ।
– बाराही : धन्तल, चाकुपात, यल ।
– ईन्द्रायणी : सानेपा, यल ।
– चामुण्डा : सिकबहिल, शंखमूल, यल ।
– महालक्ष्मी : महालक्ष्मी, लगंख्यः, यल ।
– ब्याङ्गीणी : सिकबहिल, शंखमूल, यल ।

द्यःगणत थःथःगु द्यः पीथय्‌ नीसी यानाः, लुसि ध्यनाः, कलः तयाः, पुजाज्वलं दयेकाः, किसली तयाः द्यः पुजा यायेगु याइ । लिपा द्यःयात छाःगु किसलिखय्‌ गुरुजुं तान्त्रिक विधिं द्यः न्ह्यलुकेगु याइ । अले द्यःगणतय्‌सं किसलीरुपि द्यःयात थःथःगु मुखः (ख्वापाः)या दुनेया शीरपाखे सालुगु कापतय्‌ प्वःचिनाः चिनातयेगु याइ । थुकियात द्यःप्वः धायेगु नं चलन दु । थुगु तान्त्रिक विधिकथं द्यःगणतयेके द्यःच्वं वइगु खः ।

बाजाज्वलं (पंचताल)

गंप्याखंया सकतां प्याखं ल्हुइगु विधि धैगु चर्या म्ये व पञ्चताल खः । खिं, खिंनापं स्वनातःगु कृता, प्वंगा, ताःयात पञ्चताल धकाः धयातःगु दु । थ्व हे पञ्चताल बाजाया बोल व चर्या म्येया तालं नासःद्यःया आह्वान यानाः गंप्याखंया आरम्भ यायेगु याइगु खः । नापं द्यःगण तय्‌सं ख्वाःपाः पुइगु, ख्वाःपाः लिकायेगु निसें थीथी प्याखं हुलेगु व प्याखं क्वचायेकेगु तकया सकतां थ्व हे पञ्चतालकथं यायेगु याइ । प्याखनय्‌ चर्या म्ये व बाजंया तालय्‌ नासःद्यःया नामं थाय्‌थासय्‌ प्वंगा पुइ । व धुंकाः देवगणपिं सकलें उपस्थित जुइ । थःथःगु ख्वाःपाः पुइ । द्यःत फुक्क आवेश जुइ (द्यः वइ बाय्‌ खाइ) सकलें दनाः लँय्‌ क्रमानुसारं न्ह्याइ । नापं पंचताल थाइ, व हे कथं द्यःत प्याखं ल्हुयाः न्ह्यानावनी ।
प्वंगा : २ फिट ताःहाकल्गु २ इञ्च ग्वःलाःगु म्हुतुप्वाः चिपु जुयाः सः थ्वइगु थाय्‌ तत्याः जुइगु छताजि सिजःया पुइगु बाजा ।
कृता : खिं न्ह्यःने नापं स्वना तइगु छखें जक छ्यंगू भुनातःगु थायेगु बाजा ।
ताः : बाजंया बोलयात तालमान बीत थाइगु छताजि कँय्या चाकःलूगु छगूलिं निगू ल्वाकाः सः पिज्वइगु बाजं ।
खिं : २ फिटति ताःहाकःगु, दथुइ तःत्याःगु निखें सिथय्‌ चित्याःगु छ्यंगू भुनाः खौ तयातःगु थायेबलय्‌ थीथी बोल पिज्वःइगु छताजि बाजा ।

प्याखंया विधि व ज्याझ्वः
गंप्याखनय्‌ देवगण जुइपिन्सं दकलय्‌ न्हापां देवगण जुइत थीथी विधि व ज्याझ्वः यायेमाः । यंलागाः अस्तमिखुन्हु सुथय्‌ वज्रसत्व गुरुयाथाय्‌ पुजा यानाः पाठ याइ । गुरु वज्रधरं चैव गुरु सर्वा त्रामाम्पहम् ब्वंगु श्लोक (उद्धय वज्रतन्त्र उल्लेखित) प्रार्थना यानाः देवगण जुइपिं सकलसिनं पुजा याइ । नापं व हे न्हिया बहनी नृत्यश्वर देगलय्‌ प्याखं स्यनीम्ह गुरुं पंचोपचार नृत्यश्वरयात पुजा यानाः स्त्रोत्र ब्वनी ।
स्त्रोत्र बोली
सर्वभावात्मकं सर्वभावेषु संस्थित ।
सर्व सिद्धेश्वर रुपं नृत्येश्वर नमामपहम्‌ ॥
थ्व स्त्रोत्र ब्वने सिधयेकाः घ्यः द्यवा तःप्वाः जुइक च्याकाः अन नृत्य याइपिं सकलसिनं किसली, ग्वय्‌, दक्षिणा, जाकि तयाः नृत्येश्वरयात छगः किसली, गुरुयात छगः किसली, पंचताल गुरुयात छगः किसली बियाः प्रणाम यानाः गुरुया तुती वन्दना यानाः शिष्य रुपय्‌ च्वनाः गुरुया आर्शिवाद कयाः गुरुयात दक्षिणा बी । अले शिष्यतय्‌ थःथःगु नां च्वयाः, नां कयाः गुरुं पंचबाजा खलःनिसें सिन्हः, स्वां, प्रसाद बियाः नृत्येश्वर पुजा यानागु जाकि छ्यनय्‌ तयाः सकल छथाय्‌ मुनाः रागसहित नृत्येश्वरया प्रार्थना म्ये छपु हाली ।
ताः मथासे ल्हाः मात्राया बोलिं थानाः पंचबाजा प्वंगाया बोलि नं म्हुतुं जक ल्हानाः पुजा यायेगु विधि न्ह्याइ । अनंलि सकल देवगणपिन्त गुरुं हस्तकला मुद्रारुपं प्याखं स्यनी । थ्व मुद्रा व थथे प्याखं प्यन्हुतक अथे धयागु एकादसितक मदिक्क स्यनी । लिपा द्वादसिखुन्हु बहनी हानं नृत्येश्वर देगलय्‌ न्हापा थें पुजा स्त्रोत्र पाठ यानाः नृत्यश्वर देगःन्ह्यःने च्वनाः पंचबाजाया तालय्‌ गुरुं प्याखं स्यनी ।
द्यःगण जुइधुंकाः पालना यायेमाःगु नियम
गंप्याखनय्‌ ब्वति काःपिं द्यःगणतय्‌सं द्यः जुत्तले पालना यायेमाःगु नीति, नियम थुकथं दु– छ्यंगू लाकां न्ह्याये मज्यू । खिचा थी मज्यू, चिपनिप याये मज्यू, हाचां गायेके मज्यू, छपाः लासाय्‌ द्यने मज्यू । खाया ला नये मज्यू । थः नापं परिवारया सुं नं दुजः गनं बाय्‌ च्वंवने मज्यू, पिनेयापिं सुं नं थःगु छेँय्‌ बाय्‌ बी मज्यू । सुुइतं बाय्‌ बीलधाःसा द्यः दतले व हे छेँय्‌ च्वनेमाः । परिवारया भोजन इलय्‌ द्यःयात च्वय्‌ तयाः बाय्‌ च्वछायाः तिनि भोजन यायेमाः । मेपिं द्यःतय्‌गु पुजा याये मज्यू, नापं छें गनं पुजा पितयंके मज्यू । वसः ही मज्यू । च्वय्‌ न्ह्यथना कथं द्यःगणतय्‌सं नीतिनियम पालना मयात धाःसा द्यः कोप जुइ धैगु धारणा दु ।

गंप्याखंया चापुजा विधि
प्याखं हुलीपिं सकल देवगणपिन्सं लुसि ध्यनाः, सँ खानाः, तिर्थय्‌ स्नान यानाः, सुचि वस्त्र पुनाः, भोजन मयासे अबसं च्वनी । बहनी नासःद्यःयाथाय्‌ पुनश्चरण विधिं गुरुं पुजा याइ । नृत्य गणतय्‌ नाम सहित देवदेवीपिनि स्वरुपया पाय्‌ घंगला क्वखायाः, माला स्वमाः तयाः नृत्येश्वरया क्वसं झ्वःलाक तइ । अले भैरव चक्र अष्टमातृका गणकथं पुजा याइ । पंचतालया बाजं व सफू नापं तयाः बज्रसत्व व नृत्येनाथकथं पुजा याइ । नापं सकल देवीदेवगणतय्‌सं थःथःपिनिगु देवदेवी लुमंकाः झ्वःलाक च्वनाः जप, ध्यान व पुजा याइ । पुजाया ज्वलं कर्णपताः, पंचपताः, ग्वःजा बलि सहितया हाकु मुस्या, पालु, सन्या, खेँय्‌, बजि, स्याःबजि तइ । नापं छाग बलिकथं दुगु बलि बीगु प्रचलन दु । नापं नृत्यश्वर नासंद्यःया छ्यनं स्वां कुतुं वलकि छाग बलि सिधयेकाः सकल देवदेवीपिनि जय धाइ । देवदेवीगण पाखें ध्यान, पुनश्चरण विधि क्वचायेकाः नृत्यगणपिन्त वज्रसत्व तथा त्रिरत्न शरण वनेगु गुरुमण्डल धलं दंकी । नामावलीकथं देवदेवीगणतय्‌त स्वांमाः, क्वखा, वस्त्र व घंगला पाय्‌ लःल्हाइ । घंगला न्ह्याये धुनाःलि सकल गणतय्‌के देवदेवीपिं प्रवेश जुइ । म्ह खाइ । छ्यनय्‌ स्वां, ताय्‌, अविर, फल, आखेय्‌ जाकि सहित सिँफं लुनाः पंचोपचार पुजा आदि मंगल याइ । छ्यनय्‌ वज्रं थीकाः सकल देवदेवी गण खाःगु आवेश दिकी । पुजा विधि बिर्सजन याइ । पुजा बिर्सजन धुंकाः सकल देवदेवीपिन्त सिन्हः तिकाः, स्वां प्रसाद बी । नृत्यगणपिन्त निसमिष भोजन पालं याकाः शेषबलि याइ । थुकी ल्यंदनिगु चिप क्वंनिसें क्वकालिम्ह देवी ब्याघ्रिनी जूम्हेसिनं मुनाहयाः च्वय्‌ गुरुया न्ह्यःने तयाबी । गुरुं उग्रचण्डी पुजा यानाः भूतप्रेततय्‌त सन्तोष जुइकेत कलः छ्वयेगु (कलः वाकेगु) नं याइ । अनंलिपा सकल देवदेवीगण नृत्यश्वरया देगलय्‌ रात्रीवास च्वनी ।

प्याखंया नसंचा उलेगु
नृत्येश्वरया देगलय्‌ रात्रीवास धुंकाःया सुथसिया पहरय्‌ सकल देवगणपिं नृत्येश्वर देगलं यथाक्रम पितहै । त्वाः चाःहुइकाः थासंथाय्‌ लँय्‌ प्याखं हुइकाः नृत्येश्वर देगलय्‌तुं थ्यंकाः द्यःल्हानाः क्वचायेकी । थुगु नगर परिक्रमा यलया न्याखाचोक, अकिबहाः, तापाहिति, नाय्‌लखु, नागबहाः, धलायचा, नकबही व लिपतय्‌ न्याखा चुक नृत्येश्वरया देगलय्‌ थ्यंकाः क्वचायेकी । थ्व नगर परिक्रमाय्‌ पंचबाजाया प्वंगा थासंथासय्‌ पुयाः देवगणपिं नगरपरिक्रमा याइ । थ्व नापं नःलास्वां स्वनेगु पारुखुन्हुया सुथसिया कार्यविधि क्वचाइ । थथे सुथसिया कार्यविधि क्वचायेकाः न्हिनसिया ज्याझ्वः न्ह्याइ । नृत्य देवदेवीगण सकलया न्हिनसिया स्नान यायेधुंकाः पंचताल नायःया छेँय्‌ भोजन जुइ । नृत्येश्वरयात छाग बलि बियागु पुजाया प्रसादकथं दुगुचिया छ्यं (भाग) ज्ञान थुइकाः सीकाःभू धकाः पंचबाजा खलःसहित च्वनाः क्वचायेकी । सीकाःभू यानाः भ्वय्‌ नयाः ल्यंदुगु चिप क्वंनिंसें मुनाहयाः च्वय्‌ गुरुया न्ह्यःने तै । गुरुं हिंसा यानागु पाप मदयेकेगु विधान सीकाः दुगुचा हानं पशु जुयाः जन्म काःवये म्वाःलेमा भाःपाः भिंगु चिन्तन याइ । उग्रचण्डी स्वरुप पुजा यानाः याइ । अले क्वय्‌ च्वनाः भोजन याःम्ह ब्याघ्रीनीं चिपथल ज्वनाः छ्वास अजिमाया थासय्‌ शेषबलि धकाः कलः वायेके छ्वइ । थ्व सीकाःभू भोजनय्‌ गंप्याखंया प्याखंगण, प्याखनय्‌ ग्वहालि याःपिं, त्वाःया गण्यमान्य ब्यक्तितय्‌त नं प्रसाद ग्रहण यायेत सःतेगु चलन दु ।

पारु कुन्हु बहनी प्याखं हुलेगु विधि
सीकाःभू भ्वय्‌ सिधयेकाः देवदेवीपि सकलसिनं स्नान यानाः थःथःगु देवीदेवतापिनिगु वस्त्र पुनाः मुकुट ज्वनाः (ख्वाःपाः) तिसां तियाः नृत्येश्वर देगःपिने छसिकथं झ्वःलाक्क च्वनी । फुक्कसिनं थःथःगु ख्वाःपाः पुयाः आवेश जुइ (खाइ), अले सकलें दनाः क्रमानुसार न्ह्याः वनी । द्यःगणया ल्यूने पंचबाजा प्वंगा बाजाखलः च्वनी । गंप्याखं न्ह्याकेधुकाः लँय्‌ प्याखं पंचताल थाइ । ताःहाकःगु पंचताल नृत्येश्वरया न्ह्यःने नःबहिलिइ न्हापां थाइगु खः । अनं लिपा सकल देवदेवी गणत प्याखं हुलाः न्ह्याः वनी । देवदेवी गणतय्‌गु लँपु थुकथं दु– नःबही–खाछेँ–धलायचा–क्वालख–पतको–भिंद्यः ल्यूने–मंगः लाय्‌कू आदि खः । न्ह्यथनागु थुगु लँपु नकबही, यलया पाः कथंया लँपु खः । नकबहिलिं न्ह्याकाः यल मंगःया लाय्‌कू मूचुकय्‌ न्ह्यःने थ्यनेवं लाय्‌कूया ब्राम्ह्मणं देवगणयात लसकुस यानाः मूचुकय्‌ आशन ग्रहण याकी । थ्व लसकुस पुजापाठ याइबलय्‌ मंगः लाय्‌कूया न्ह्यःने दुगु तग्वः गं थाइगु चलन दु । थुकथं मूचुकय्‌ आशन ग्रहण याये धुंकाः गंप्याखं देवगणया प्याखं व पुजापाठ याइ ।

मूचुकय्‌ हुइकेगु विधि
मूचुकय्‌ पंचताल बाजंया क्वसं भैरव जवय्‌ गणेश खवय्‌ कुमार, न्ह्यःने जवय्‌ सिंहनी, खवय्‌ ब्याघ्रणी, जवय्‌ ब्रह्मायणी, बाराही, चामुण्डा, महालक्ष्मी । खवय्‌ इन्द्रायणी, कौमारी, वैष्णवी, रुद्रायणी व महेश्वरी । थथे देवगणत चाःहीक च्वनाः (नृत्येश्वर चित्र अंकित कापः) गाछि तयाः प्यनाः न्हापां द्यः ल्हाइ । नापं गीत नृत्येश्वर नृत्यनाथया राग भैरवी ताल चो नापं पंचताल बाजंया बोलय्‌ देवदेवी गणया थीथी चर्या नृत्य अन प्रस्तुत याइ । थ्व धुंकाः श्री बन्धुदत्त व गुणदत्त निम्ह दाजु किजा बज्राचार्य गुरुपिं, बन्धुदत्तया कलाःम्ह सुचंरित माता गुरुमां व फट्सिंहं पुजा ज्वलं कुबिया वयाः खानाच्वंपिं देवदेवीपिन्त ल्हाः ज्वनाः थनी । बन्धुदत्त गुरुं पुजा याइ । किजाम्ह गुरुं जजंका क्वखायेकाः नैवद्य समय्‌ ग्वःजापतिकं छाइ । गुरुमामं सुकुन्दा ज्वनाः मत बियाः ताय्‌ ह्वली । फट्सिंह ज्यामि वःम्हं खाय्‌, थ्वँ, अय्‌लाः छानाः बिन्ति याइ, पुजापाठ याइ । थुलि धुंकाः थुपिं प्यम्हसिनं नृत्य याइ, राग काइ मखु । नापं हस्तमुद्रां प्याखं हुलाः स्वक्वःतक पुजा पाठ यानाः नृत्य सिधयेकी । थ्व धुंकाः गुरु बन्धुदत्तं देय्या जुजुयागु आशीर्वाद सन्देश धकाः अन ब्वनाः न्यंकेगु याइ । तर थौंकन्हय्‌ गणतन्त्र नेपालया राष्ट्र प्रमुखया सन्देशकथं ब्वनाः न्यंकेगु प्रचलन दु । थ्व धुंकाः प्वंगाया बोलकथं देवगणपिन्सं थःथः पहिरण यानातःगु ख्वाःपाः लिकाइ नापं नृत्य क्वचाइ ।

सप्तमिकुन्हुया विधि
गं प्याखंया सकल देवदेवी गण व फूलपाती सप्तमिकुन्हु मंगःया लाय्‌कू न्ह्यःनेच्वंगु कार्तिक दबू (कातिप्याखं हुइकेगु दबू) नापं न्हिनसिया इलय्‌ मूचुकय्‌ तलेजु भवानी कुहां बिज्याकेगु धकाः गं प्याखंयात निमन्त्रण याइ । अनया पुजारीतसें तलय्‌ च्वंम्ह तलेजु भवानी ज्वनाः कुहां वै । मूचुकय्‌ थ्यनेवं नृत्यगणं ख्वाःपाः तयाः म्ह खानाः पंचताल थानाः द्यः ल्हाइ । लिपा तलेजु भवानी दुने देगलय्‌ बिज्याकाः पुजा याइ । थ्व धुंकाः सकल देवगण (गंप्याखं) मूचुकय्‌ नृत्य याइ । (नृत्येश्वर चित्र अंकित कापः) गाछि तयाः प्यनाः न्हापां द्यः ल्हाइ । नृत्येश्वरया पाठ याइ । थुगु पाठ याये क्वचायेकाः दबुलिइ थीथी द्यःत पञ्चताल व चर्या म्ये नापं पालंपाः नृत्य यायेगु याइ । १) भैरव सिंहनी ब्याघ्रिणी नृत्य २) गणेश नृत्य ३) कुमार नृत्य ४) कुमारी व वैष्णवी नृत्य ५) बाराही व इन्द्रायणी नृत्य ६) चामुण्डा व महालक्ष्मीया नृत्य क्वचायेकाः द्यः ल्हानाः सकलें देवगण छेँय्‌ वनी ।

चालं कुन्हुया ज्याझ्वः
चालंकुन्हु न्हिनय्‌ कुमारी तलेजु भवानीयात पुजा यानाः थहां बिज्याकी । थ्व यायेत निमन्त्रणा अनुसार मूचुकय्‌ गण नृत्य वनाः कुमारी देवी (तलेजु भवानी) यात स्वागत मान्यता बी । द्यः ल्हानाः– सप्तमिकुन्हु देवदेवी गण सकलसिनं नृत्य यानाः कार्यविधि सिधयेकी । गं प्याखंया नृत्य विसर्जन यायेवं थेचोया गथु प्याखं मूचुकय्‌ दुहां वै । गंप्याखं लिहां वनी । थ्व खँयात कयाः लोकपक्षया धापू दुकि गं प्याखंयात गथु प्याखनं पिथनी । गं प्याखं देवगण सकल मूचुकया पिने च्वनी । तलेजु भवानीया देगलय्‌ नीस्वना तःगु नःलास्वां गुखे भ्वसुला च्वन, उगु दिशाय्‌ मूचुक देगलय्‌ पिनेपाखे छचालं गमन वनी ।

गमन वनेगु विधि
तलेजु भवानी देगलय्‌ नःलास्वां गुखे भ्वसुला च्वन उगु दिशाय्‌ गमन वनी । गमन वनेबलय्‌ न्ह्यःने तलेजु भवानीपाखें पायः खड्ग जात्रा च्वनी । ल्यूने गथु प्याखं च्वनी । वयां लिपा गंप्याखं च्वनी । थुगु विधानं गमन सिधयेकाः मूचुकया लुखापिने पायः खड्गजात्रा व गथु प्याखंयात लसकुस यानाः दुकाइ। गं प्याखनं द्यः ल्हानाः लसकुस यायेधुंकाः थपिं सकल लिहां वनी । थ्व दिनय्‌ लिपा गंप्याखं मूचुकय्‌ वने म्वाःल ।

बेलाखः प्याखं हुइकेगु विधि
बेलाखः प्याखं हुइकेगु द्वादसि बाय्‌ त्रयोदसिकुन्हु थःगु त्वाःया दबुली नृत्य यायेगु विधान खः । थ्व बे लाखः प्याखं बहनी हुइकी। थ्व प्याखं गुरु खः धकाः थःगु त्वाःया दबुली नृत्य यायेगु विधान धुंकाः उगु दँया गंप्याखं क्वचाइ । श्री पद्म नृत्येश्वर भैरबचक्र अष्टमातृका गणेभ्यो नमः । श्री शोभां युक्तपिं पद्म नृत्येश्वर नृत्यनाथ भैरबचक्रया अष्टमातृका गणयात प्रणाम यासें सकल देवगणं लँय्‌ प्याखं हुलाः दबुली आसनय्‌ च्वनी । द्यः ल्हायेधुंकाः सप्तमि व चालंकुन्हु न्हिनय्‌ मूचुकय्‌ नृत्यया विधिकथं सकल देवदेविं च्वंनिसें नृत्यारम्भ याइ । देवगण सकलें नियमानुसार नृत्य याइ । पंचताल प्वंगा बाजं खलः सकलें दबूया च्वय्‌ च्वनाः पंचताल प्वंगा पुइ । नापं थ्व बेलाखः प्याखनय्‌ खँल्हाबल्हा, नृत्य व पुजा याइपिं गुरु, गुभाजु श्री बन्धुदत्त, गुणदत्त, बधुदत्तया कलाः सुचिंरिता गुरुमां, पुजाज्वलं कुबीम्ह फसिं किसान (दंगल) थुपिं प्यम्ह भैरव चक्रया स्थान अष्टमातृका पीथ देगलय्‌ पीथ सेवाया पुजादि क्रिया निंतिं पीथ देगलय्‌ गमन याःवःगु प्रमाणं प्यम्हेसिनं नृत्य याइ । थनंलि झ्वःलाक फ्यतुनाः थःथःगु वर्ण कला भाषा ल्हानाः न्यंकेगु याइ । थ्व पुजापाठ यानाच्वनीबलय्‌ बोक्सी डंकिनी वयाः पुजा विघ्न यायेत स्वइ तर गुरुपिन्सं बोक्सी व डंकिनी लिसे ल्वानाः पीथ पुजा याइगु नं थ्व बेलाखः प्याखनय्‌ क्यनातःगु दु ।

गणेश नृत्य
बेलाखःया प्याखंया मूप्याखं गणेश नृत्य खः । पंचताल बाजंया बोलकथं गणेश नृत्य यानाः चाःहुलाः दथुइ फ्यतुइ। अले जवय्‌ खवय्‌ ल्हाः छ्वया गणेशं मुद्रा याइ । अनंलिं खवपाःया स्वँ निपा ल्हातिं ज्वनाः जवय्‌ खवय्‌ शीर चाःहुइकी । अनंलि गणेश दनाः दथुइ थान कयाच्वनी । अले अष्टमातृका देवी गणपिन्सं चाःहुलाः गणेशयात स्वागत याइ । थ्व धुंकाः द्यःलात निम्ह दबुलिं खनेदयेकः वयाः इमिसं नृत्य नापं हास्यनाटक नं न्ह्यब्वइ ।

दिगु पूजा नृत्य
दबूलिइ गणेश नृत्य धुंकाः दिगु पूजा धकाः भैरव दथुइ जवय्‌ काली सिंङ्गीणी खवय्‌ बाराही ब्याघ्रिणी च्वनाः दमरु गं थानाः प्यखेर देवदेवतापिन्त पुजा यायेगु भावनाकथं जाकि, स्वां, सिन्हः, ताय्‌ आकाशय्‌ तिनाः नृत्य याइ ।

भैरबं पात्र बीगु नृत्य
पंचताल बाजंया बोलय्‌ भैरबं स्वकः तक तिंगा न्हुयाः अमृतविन्दु प्रसादयात न्हापां स्वर्ग, मत्र्य व पाताल स्वकः विन्दु पात्र बियाः लिपा थःम्हं पान याइ । अनंलि फुक्क देवगणपिन्त पात्र बीगु याइ ।

काली कोप जुइगु नृत्य
अष्टमातृका गंप्याखनय्‌ दकलय्‌ थकालिम्ह काली खः । भैरवं पात्र बीगु झ्वलय्‌ कालिं जितः पात्र मब्युसे क्वकालिपिं बाराही व मेमेपिन्त निं न्हापालाक्क बिल धकाः काली कोप जुइ । नापं काली कोप जूगुयात भलु तं चाल नं धायेगु चलन दु । बेलाख प्याखंया अन्तिम चरणय्‌ सकल देवदेवी गण व प्याखं स्वकुमितय्‌त आशिर्वाद बीगु ज्या जुइ । थ्व नापं गंप्याखं क्वचाइ ।

गुंलां यलय्‌ न्ह्याइगु श्रृङ्गभेरी न्यकूजात्रा मतयाःया झ्वलय्‌ नौबाजा धकाः १५ थी बाजं थायेगु चलन दु । न्हापा न्हापा यलया नौबाजाय्‌ गुताजि जक बाजं दुगुलिइ लिपा वयाः मेमेगु बाजं तनाः थौंकन्हय्‌ १५ थी बाजं थ्यंगु खः । यलया नौबाजाय्‌ दुथ्याःगु बाजंत छसीकथं थाइसा दक्वं बाजंयात त्वाः ल्हायेत (दिकेत) धाः थायेमाः । थुकथं यलय्‌ धाःयात नौबाजाया मू बाजंकथं थाय्‌ बियातःगु दु ।
यलया नौबाजा अनया श्रृङ्गभेरी न्यकू बाजालिसे स्वानाच्वंगु खनेदु । यलया नौबाजायात नेवाः परम्परागत बाजं जक मखसे खञ्जनी, ध्वँध्वंचा, मगःखिं आदि मेमेगु जातिया बाजं नं दुथ्याका तःगु समावेशी बाजंकथं थुइके फु ।
यलया नौबाजाय्‌ दुथ्याःगु बाजंया धलः
धेमेय्‌ (धिमय्‌), नाखिंचा (नाय्‌खिं), क्वंचाखिं, काशी बाजं, खञ्जनी, मगःखिं, ध्वँध्वंचा, दह बाजं, ब्याहा बाजं (खुताजि बाजं छक्वलं थाइगु — धाः, ज्वः नगरा, दर्मा, भुस्याः, न्यकू, मुहालि), धोलक, दर्मा, पछिमा (मृदङ्ग) , ज्वः नगरा, दम्वःखिं, कान्तां दबदब ।
यलया नौबाजा दकलय्‌ न्हापा गुंलाथ्वः चतुर्दशीकुन्हु बहनी यलया क्वन्ति महाद्यःयात पुखुलिइ बिज्याकीबलय्‌ थायेमाः । नौबाजाया दक्वं बाजं पालंपाः थायेधुनेव महाद्यःया ग्वारा मे हालाः धाः थानाः क्वचायेकी । वयांलिपा गुंलागाः दुतियाकुन्हु मतयाःया झ्वलय्‌ यल लाय्‌कूया लुँझ्याःक्वय्‌ थ्यनकि धाः बाजनं न्हय्‌गू तालया कहरा ग्वारा थायेधुनकि अन छसीकथं नौबाजाया दक्वं बाजं थायेगु याइ । गुंलागाः तृतियाकुन्हु बुंगय्‌ वनाः धाः, नाय्‌खिं थानाः न्यकू पुयाः बुंग देय्‌ व अनया बहाः बही चाःहुले धुनेव करुणामय द्यःया न्ह्यःने छसीकथं दक्वं नौबाजाया बाजं थानाःलि धाः थानाः मच्छिन्द्रनाथ ग्वारा मे हालेमाः । गुंलागाः चौथिकुन्हु येँ स्वयम्भुइ वयाः धाः थानाः न्यकू पुयाः महाचैत्य चाःहुले धुनेव हारति माताया ल्यूने नौबाजाया दक्वं बाजं थाइ । थुगु बाजं गुंलाया निश्चित तिथि व निश्चित थासय्‌ जक थायेगु याइ ।

कःचित कांम्ह धायेगु चलन दु । यलय् चिल्लागा आमाइकुन्हु कांम्ह सल ब्वाकी । पाहांचःहे्र कुन्हु बालकुमारी द्यःयात द्यःछेँ त्यागलं जात्रा यानाः पीगमय् स्वनी । आमाइकुन्हु वल्खु च्वंपिंसं गुथि हनाः पालंपाः दँय्दसं कांम्ह सल गयेमाः । न्हिनय्पाखे ख्यें सगं कयाः सैनिकतय्सं हःम्ह सल वल्खुं मंगः लाय्कू जुयाः बालकुमारी द्यःयाथाय् स्वचाः चाःहुलेवं कांम्ह सल ब्वाकेगु जात्रा क्वचाइ ।
न्हापा सलयात प्वक त्यंक नकाः सल गइम्हेसिनं धेधेचुइक अय्लाः त्वनी धाइ । थथे सल ब्वाकीम्हेसिगु न्ह्यः न्ह्यः ब्याहांचुलि धुनय् म्वाहालि पुयाः वनी । कांम्ह सल ब्वाके सिधयेवं बालकुमारी द्यःगमं खतय् बिज्याकाः जात्रा यानाः त्यागःया द्यःछेँय् थ्यनेवं लसकुस यानाः द्यः दुकाइ ।

छेँय्छेँय् मधाये । सुकू नं मगं छेँक नं मच्वंगु अवस्था । छाःगु हः यलेचिनीबलय् तानाः छ्यायेत ज्या छिनी । छाःगु हः यलेचिंकाः गुन्दु्र फीबलय् स्यनीया भय दइ मखु ।