वय्कः थ्वज्या व माज्याय् छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया उपनां भाजुरत्न खःसा अबुजुया नां धर्मरत्न शाक्य खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०६३ यंलागाः नःमि, बुधबारखुन्हु येँया क्वहिति त्वालय् जूगु खः । वय्कलं घरेलु तालिम केन्द्र त्रिपुरेश्वरपाखें तालिम तथा प्रेरणा कयाः कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । ब्वज्या— घरेलु तालिम केन्द्र त्रिपुरेश्वर । न्ह्यथने बहःगु कृति— नेपाल शान्ति क्षेत्र आखःग्वलय् बुद्धमूर्ति डिजाइन यानाः श्री ५ वीरेन्द्रया वाहुलीइ द्यछाःगु ।

येँ, न्हाय्कं त्वाःया काय्मचा भाजु रत्नकाजी तुलाधर सन् १९४५ स बूम्ह खः । वय्कः अमृत साइन्स कलेजय् विज्ञान बिषय ब्वनाः लिपा भारतया पिलानि प्राविधिक संस्थानपाखें सन् १९६९ स इलेक्ट्रोनिक्स बिषयया इन्जिनियरिङ्ग क्वचायेका वल । नेपाल दूर सञ्चार संस्थानया वरिष्ठ अधिकृत जुयाः नेपालय् टेलिफोन सेवाया प्रसार, विकास व आधुनिकिकरण यायेगुली मूवंगु भूमिका म्हितादिल । लिपा टेलिफोन सञ्चारया सम्बन्धय् डेनमार्क वनाः उच्च शिक्षा कयाः झाल ।

रत्नकाजी शाक्य लुँ, वहःया थी थी धार्मिक व सांस्कृतिक हलंज्वलं दयेकेगु व कतां कीगु ज्याय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०५८ स यलया नकबहिली जूगु खः । वय्कःलं थः अबुजु स्व. रत्नमान शाक्यया हःपाःकथं ने.सं. १०७० दँय् धातु कलाकारिताया ख्यलय् पलाः न्हाकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशता धयागु लँु, वहः, सिजः व लीया पाताय् कतां ज्या व थ्वज्याया माध्यामं थी थी धार्मिक व सांस्कृतिक हलंज्वलं दयेकेगु खः । न्ह्यथने बहःगु कृति— नेपाः व तिब्बतया शैलीया धार्मिक कलाकृतिया हलंज्वलं निर्माण ।

चित्रकार रत्नकाजी शाक्यया जन्म वि.सं. २०१८ मंसिर महिनाय् येँया असनय् अबु आनन्दरत्न शाक्य व मां मिश्री शाक्यया कोखं जूगु खः । बी.एफ.ए. यानादीम्ह वय्कलं मूर्ति दयेकेगु, दृश्यचित्र व व्यंग्यचित्र नं च्वयादीगु दु । वय्कलं नेपालय् प्यक्वः याकः कला ब्वज्या व देश विदेशय् तःक्वः हे मंकाः कला ब्वज्या यानादीगु दु । वय्कलं वि. सं. २०४० निसें २०५९ तक दृश्यचित्र, व्यंग्यचित्र, चित्रकला प्रतियोगिताय् न्हय्क्वः तक थीथी सिरपाः त्याकादीगु दु ।

रत्नदास प्रकाश म्ये च्वमि, हालामि व लय्‌चिनामिलिसें दबू प्याखनय्‌ अतिकं योगदान दुम्ह छम्ह वरिष्ठ सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया लाजिम्पातय्‌ ने.सं.१०३४ पोहेलागाः अस्तमि, सोमबारखुन्हु जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु भवानीदास खड्गी व मां हिरामाया खड्गीया साइलाम्ह काय्‌ खः । वि.सं. १९८९ सालय्‌ थ्वय्‌कःया लिलावती देबी (प्राणमाया) लिसें इहिपाः जूगु खःसा थ्वय्‌कःपिनि स्वम्ह काय्‌ व न्याम्ह म्ह्याय्‌पिं दु ।
मचा इलंनिसें हे म्ये हाले प्याखं हुले न्ह्याःम्ह थ्वय्‌कःयात मामं हे म्ये हालेगु व प्याखं हुलेगु स्यनेगु यात । ब्वने नं मंदुम्ह जुयाः अबुम्हं भारतीय मस्त ब्वनीगु स्कूलय्‌ भर्ना नं यानाबिल । थ्वय्‌कः न्हय्‌दँति दुबलय्‌निसें हे येँन्याःपुन्हि व गुंपुन्हिया इलय्‌ न्ह्यब्वइगु नाय्‌चा प्याखनय्‌ ब्वति कायेगु यानादिल । थुबलय्‌ वय्‌कलं प्याखं ल्हुल्हुं हालीगु नेवाःम्ये खः ‘सँय्‌ छम्ह दु सँमि निम्ह दु, ल्हासां हःगु ध्यबा सँय्‌याके यक्व दु’ थ्व म्ये डिस्क रेकर्डय्‌ नं भरे जूगु सीदुसां थौंतक लुया मवःनिगु जुल ।
थ्वय्‌कलं उस्ताद भैरवलाल प्रधानपाखें हार्मोनियम, उस्ताद रामबहादुर श्रेष्ठपाखें म्ये हालेगु सयेकादिल । थ्वय्‌कलं लिपा टि.एल. राणा व उस्ताद रामबहादुर तण्डुकारपाखें संगीत शिक्षा कयादीगु सीदु । संगीत शिक्षां पारंगत जूम्ह थ्वय्‌कलं शास्त्रीय, आधुनिक व लोक न्ह्याग्गु कथंया नं म्ये हालाः न्यनीपिन्त झुमिं यंकू थें याना बीफु । अबलय्‌ अप्वः यानाः हिन्दी, उर्दू जक म्ये हालाः हे स्यनीगु व सयेकीगु चलन । थ्वय्‌कलं उपिं हे म्येत खसभासं भाय्‌ हिलाः हालेगु यानादिल । अझ झ्याउरे म्ये हालेगु झन् खप्पिसम्ह थ्वय्‌कःया म्येय्‌ ब्यागलं सवाः दु । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘म माहुरी हुँ राधा’ खः ।
मचा ल्याय्‌म्हबलय्‌ तक दबू प्याखनय्‌ मिसा जुयाः म्हितेगुली नं थ्वय्‌कः तसकं नां जाः । म्ये हाहां प्याखनय्‌ म्हितूगु खनाः राणात हे दंग जुइगु । थ्वय्‌कः भिंmन्हय्‌दँति दुबलय्‌ ब्रिटिश दुतावासय्‌ मिसा प्याखंम्वः नं जुयाः म्ये हालेगु व नाटक क्यनेगु यानादिल । थ्वय्‌कः अथे मिसाया भूमिकाय्‌ म्हितीबलय्‌ धात्थें हे मिसा थें च्वनीगुलिं मिजंम्ह धकाः पत्याः मजुइगु म्येपिन्त । थ्वय्‌कलं थःम्हं हे नं प्याखंत च्वयेगु व स्यनेगु यानादी । छन्हु थ्वय्‌कः नीप्यदँति दुबलय्‌ श्री भद्रकालि रेकर्डस्या साहुया ब्वनाय्‌ वि.सं. १९९६ सालया पुषपाखे कलकत्ता झाल । अबलय्‌ वय्‌कलं न्हापां प्यपु म्ये रेकर्ड यानादिल । उगु डिस्क रेकर्डय्‌ दुगु म्येत अतिकं लोकंह्वात अले अप्वः चूगु रेकर्डचाः नं जुल । अथे जुयाः वय्‌कःयात श्री भद्रकालि रेकर्डस्पाखें दसिपौ तकं ब्यूगु खः । अले वय्‌कःया मेमेगु म्येत कथहं पिदन । लिपा भारतया हिन्दुस्तान रेकर्डिङ्गपाखें नं म्ये रेकर्ड यायेत ब्वनेगु यात । अले अल इण्डिया रेडियो (कलकत्ता)पाखें नं म्ये हालेगु ह्वःताः तकं चूलात । थ्वय्‌कः नेपालय्‌ दकलय्‌ न्हापां माइकय्‌ म्ये हाःम्ह नं खः ।
थ्वय्‌कलं थःगु तरजय्‌ म्ये दुथ्याकाः आपालं नाटक नं क्यनेगु यानादी । व हे नाटकत क्यनेधुंकाः पात्रकथं वय्‌कःया थीथी उपनां च्वं वनीगु जुयाच्वन, गथेकि– मनमोहन, छट्टु, कामदेव, जाली भमरा अले हिसि मदुम्ह जुजु । थ्व ‘हिसि मदुम्ह जुजु’या उपनांपाखें सीदु वय्‌कलं नेवाः दबू प्याखं नं न्ह्यब्वया दीगु दु धकाः । थ्वय्‌कःया दबू प्याखं व अभिनयपाखें मिसात साप हे मोहित जुइगु । थ्वय्‌कः तसकं लोकंह्वाःगु स्वये मफयाः थ्वय्‌कःयात नाटक क्यनेगु व म्ये हालेगुली तक्क बन्देज याकेत महिताःतय्‌सं जाल ग्वयाबीगु यात । लिपा जीवन हनेया निंतिं थ्वय्‌कलं थः बौया नामं ‘भवानी पाउरोटी भण्डार’ चायेकादिल ।
स्वनिगलय्‌ रेडियो नेपाल नीस्वनेधुंकाः दुहां वनाः वि.सं. २००८ सालंनिसें ‘क’ श्रेणीया म्येहालामिकथं अन हे जागिर नयाः वि.सं. २०३२ सालं अवकास कयादिल । वि.सं. २००९ सालय्‌ अन जूगु संगीत प्रतियोगिताय्‌ थ्वय्‌कलं लय्‌चिनादीगु अले पद्मदेबी मानन्धर (कादम्बरी) हालादीगु म्ये न्हाप लाःगु खः । नीम्ह लय्‌चिनामिपिन्सं ब्यागलं ब्यागलं लय्‌चिंगु मध्यय्‌ थ्वय्‌कःया म्ये न्हाप लाःगु खः । थ्वय्‌कलं मेपिनिगु व थःम्हं हे लसय्‌ हनाः डिस्क रेकर्डय्‌ नं आपालं हालादिलसा लिपा रेडियो नेपालय्‌ नापं यानाः पीपुं मल्याक रेकर्ड यानादीगु दु । अथेहे सुइगूति नाटक नं क्यनादीगु दु ।
राणा कालंनिसें अबलय्‌या जुजु महेन्द्रपाखें तक थीथी सिरपा पदविं छाय्‌प्यूम्ह थ्वय्‌कःयात लिपा जुजु महेन्द्रं ‘प्रकाश’ धकाः सम्मान यायेधुंकाः थःगु नांया ल्यूने रत्नदास प्रकाश च्वयेगु याःगु खः । राणाकालंनिसें अति मानसम्मान दुम्ह थ्वय्‌कःयात लिपा वि.सं. २०२८ सालं बग्गी तयाः येँ देय्‌ चाःहुइकाः तःधंगु सम्मान नं ब्यूगु दु । दबू प्याखनय्‌ व नेपालया संगीत लागा तब्याकेगु ज्याय्‌ थ्वय्‌कःया अतिकं योगदान दु । थ्वय्‌कः ने.सं. १११२ कौलागाः आमै, आइतबारखुन्हु मदुगु खः ।

चित्रकार रत्नबहादुर चित्रकारया जन्म वि.सं. १९९७ य् येँय् जूगु खः । भारतया कलकत्ताय् चित्रकला अध्ययन यानादीम्ह वय्कःया न्हापांगु चित्र रचना २०२२ सालय् दयेकूगु ‘बिटिङ्ग द राइस’ चित्रवृत्ति खः । वय्कलं वि.सं. २०२२ निसें २०३१ तक राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीइ मदिक्क ब्वति कयादिल । वय्कलं १२ फिट तपाःगु जुद्धशम्सेर शिकार म्हिताच्वंगु पोट्रेट च्वयादीगु दु ।

रत्नबहादुर शाक्य धातु मूर्तिकलाया छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०६६ प्वहेलाथ्वः चतुर्दसि, बुधबारकुन्हु कोशी प्रदेश, भोजपुरय् जूगु खः । वय्कःया अबुजु पूर्णराज शाक्य खःसा वय्कलं थःगु हे अनुभवकथं ने.सं. १०८० दँनिसें धातु कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कलं सीया थी थी द्यःत दयेकाः चां भुनाः ढाले यानाः रौद्ररुप, शान्तरुप अन्तरगतया थी थी कलाय् निपूर्ण, मौलिक विवरणया लिधंसाय् मूर्ति दयेकादी, चीधंगुनिसें भिमकाय मूर्ति तक श्रृजना यानादीगु दु, कल्पना व म्हगसय् खंगु वस्तु व विवरण तकयात नं मूर्तिइ न्ह्यब्वया दीगु दु । कला ब्वज्या— १) ब्यापार मेला प्रदर्शनी २) १५ क्वःगु विश्व बौद्ध सम्मेलन प्रदर्शनी ३) एशियन आर्टिजन्स प्रदर्शनी, ढाका । न्ह्यथने बहःगु कृति— १) यल दौबहालय् पलिस्था जूगु चाया ३६ इञ्चया अमोघपास लोकेश्वर द्यःया निर्माण २०४० २) काभ्रे जिल्लाय् संखुचाय् स्थापना जूगु २० इञ्च गणेशया मूर्ति निर्माण ३) तात्कालिन श्री ५ मुमा बडा महारानीयाया हिरक जयन्तिया लसताय् १६ इञ्चया वहःया कृष्ण व नन्दीया मुर्ति निर्माण ।

रत्नमान श्रेष्ठ नेवाः व खस भाय्‌या म्ये च्वयेगु, हालेगुलिसें लसय्‌ हनेगुली छम्ह स्यलाःम्ह संगीत सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया पशुपति पाःचा (देवपटन) त्वालय्‌ ने.सं. १०५५ बछलापाखे जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु उस्ताद साहिँला व मां बेलायतीदेबी श्रेष्ठया याकः काय्‌ खः ।
थ्वय्‌कः न्यादँ दुबलय्‌निसें संगीतय्‌ नुगः क्वसाःम्ह जुयाः थुबलय्‌ हे साधना न्ह्याकादीगु खः । उकिसनं थः अबु उस्ताद साहिँलापाखें संगीतया ज्ञान व हःपालं संगीत सयेकेत थाकु मजुल । थीथी थासय्‌ जुइगु भजनय्‌ वनाः हालेगुलिं नं वय्‌कःया साधनायात बः जूवन । मचा इलय्‌ भजन दबुली थीथी म्ये हालाजूम्ह जुयाः लिपा थ्वय्‌कःयात धार्मिक संगीतं हे सालाकाल । थ्वय्‌कः शास्त्रीय संगीतया ज्ञाता नं खःसा नारायणगोपालया अबु आशागोपाल गुरुवाचार्यपाखें सितार वादन सयेकादीगु खः । अथेहे वाद्यशिरोमणि गणेशलाल श्रेष्ठपाखें नं संगीतया ज्ञान कयादीगु दु । उकिं वय्‌कःयात आधुनिक, लोक व मेमेगु सिबें भजन हालेगु हे दकलय्‌ यः 
वि.सं. २०११ सालय्‌ रेडियो नेपालय्‌ स्वर परीक्षा ताःलाकाः नं म्ये हालेगु ह्वःताः उलि चूमलाःगुलिं छन्हु भारतया नैनितालय्‌ वनाः अल इण्डिया रेडियोय्‌ ज्या यानादिल । अन च्वनाः वय्‌कलं अनूप जलौटाया अबु पुरुषोत्तमदास जलौटापाखें नं संगीतया ज्ञान कयादिल । अन भिंmन्यादँति च्वनाः वि.सं.२०२६ सालपाखे लिहां झायाः हानं रेडियोय्‌ म्ये हालेगु ज्या न्ह्याकादिल ।
थीथी विधाय्‌ यानाः थ्वय्‌कलं निसःत्या मल्याकं म्ये हाला दीधुंकूगु दु । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘पानी पर्या घाम लाग्यो रमाईलो’ छपु म्ये नं खः । भजनय्‌ ला आपालं हे दु । अथेहे थ्वय्‌कलं नेवाः संगीत ख्यलय्‌ नं लोक, आधुनिक स्वयां दकलय्‌ अप्वः भजन व ज्ञानमाला भजन म्येत आपालं हाला तयादीगु दु । थ्वय्‌कलं हालादीगु लोकंह्वाःगु नेवाःम्येत मध्यय्‌ ‘प्राण दत्तले च्वनी झी धर्तिइ प्राण मदयेवं चा जुयाःवनी’ (च्वमि प्रेममान चित्रकार, लय्‌ व हालामि रत्नमान श्रेष्ठ) व ‘आः हे वये ला हन्चा वये ला लगन ठेगान दयेकि रे’ खः । थ्वय्‌कलं नेवाः म्ये ख्यलय्‌ नं थःम्हं हे लसय्‌ हनाः थःलिसें मेमेपिन्त हायेकादीगु दु । वय्‌कःया छुं म्येत थुकथं दु– ‘बागःमिखां स्वये मते यः मैं जिगु म्हं चिंचिंवये यः’ (पुचःम्ये, च्वमि जगमोहन वामि, लय्‌ कृष्णमान डंगोल), ‘हरे दैब नारायण’ (पुचःम्ये, च्वमि विष्णु जल्मि, लय्‌ कृष्णमान डंगोल), ‘जितः छकः धैब्यु मय्‌जु गन वनेत्यना’ (पुचःम्ये, च्वमि विष्णु जल्मि, लय्‌ कृष्णमान डंगोल), ‘सितिं ला छ्वये मते मय्‌जु जायावःगु जोबन छंगु’ (सः स्वर्ग नेवाः व भावना चित्रकार, च्वमि प्रेममान पुं, लय्‌ रत्नमान श्रेष्ठ), ‘नेपाःमिपिन्त भिंतुना धा धां’ (पुचः म्ये, च्वमि प्रेममान पुं, लय्‌ रत्नमान श्रेष्ठ) । थ्वय्‌कलं ने.सं. ११०४ स पिदंगु ‘झीगु सः’ म्येचालय्‌ न्हय्‌पु व ने.सं. ११०५ स पिदंगु ‘मांभाय्‌ म्ये पुचः’ म्येचालय्‌ छपु म्येय्‌ लसय्‌ हनादीगु दु । अथे हे ने.सं. १११० स पिदंगु लाय्‌लामा व ने.सं. १११३ स पिदंगु वामिया दबूस नं वय्‌कःया म्ये दुथ्यना च्वंगु दु ।
पशुपतिं वि.सं. २०१३ पाखे किलागलय्‌ च्वंझाःम्ह थ्वय्‌कः संगीत सेवा यायां वि.सं. २०४८ पाखे हर्ट एटेक्ड जुइधुंकाः संगीतपाखें तापाना दिल । लिपा लजगाःकथं पसः तयाः जीवन न्ह्याका च्वनादीम्ह थ्वय्‌कःयात नारायणगोपाल स्मृति सम्मान २०७७ लिसें आपालं मानसम्मानं छाय्‌पीधुंकूगु दु । थ्वय्‌कःया निम्ह काय्‌पिं दु ।

चित्रकार रत्नबहादुर वज्राचार्यया जन्म वि.सं. २००२ माघय् यलया गाःबहालय् अबु भाजुरत्न वज्राचार्य व मां बेटीमाया वज्राचार्यया कोखं जूगु खः । आई.ए. तक ब्वनादीम्ह वय्कलं चित्रकलाया लिसें शिक्षा क्षेत्रय् नं सेवा यानादीगु दु । वि.सं. २०२२ सालनिसें चित्र च्वयेगु शुरु यानादीम्ह वय्कः डिजाइनर नं खः । जनक शिक्षा सामग्री केन्द्र, सानोथिमिं पिथनीगु थी थी सफुलिइ चित्र च्वयेगु व तःगू सपूmया डिजाइन यानादीम्ह वय्कलं थी थी चित्रकला ब्वज्याय् ब्वति कयादीगु दु । लिसें वय्कलं चित्रकला, पोष्टर, लोगो डिजाइनय् सिरपाः नं त्याकादीगु दु ।

नेपालभाषाया संगीतख्यलय्‌ म्येहालामिकथं थःगु कला न्ह्यब्वया च्वनादीम्ह न्हू पुस्ताया कलाकार खः रत्न शोभा महर्जन । कीर्तिपुरय्‌ जन्म जुयादीम्ह रत्न शोभा महर्जनया अबुया नां हिरा बहादुर महर्जन व मांया नां लक्ष्मी छोरी महर्जन खः । वय्‌कः रत्न शोभा महर्जनया तता हिसिला महर्जन नेवाः संकिपा “राजमति”या नकिं खः । एम ए तगिंतक ब्वनादीम्ह मय्‌जु रत्न शोभा सच्छिं मल्याक म्ये हालादी धुंकूम्ह छम्ह लोकंह्वाःम्ह नेवाःम्ये हालामि जुयादी । “लिक्क वयाः जितः धाल वं” बोलया म्ये वय्‌कःया तसकं लोकंह्वाःगु म्ये खः । वया मां जि, कं नं स्वां जुइ, छन्त नापलाये सातकि लगायत नेवाः संकिपा “कृषा गौतमी”या “सुलाः सुलाः वं जित स्वल रे”, “पटाचारा” संकिपाया “जित यःम्ह छम्ह दु” बोलया म्ये नं मय्‌जु रत्न शोभा महर्जनया सः दुगु च्वछाये बहःगु म्ये खः । कम्प्युटर टेक्नोलोजि स्यनामिया ज्या न्ह्याकाच्वनादीम्ह रत्न शोभां लिपांगु इलय्‌ कलाकारिता ख्यलय्‌ हे उप्वः ई बियाच्वनादीगु दु । आपालं सांगितिक ज्याझ्वलय्‌ ब्वति कयादीधुंकूम्ह म्ये हालामि रत्न शोभा महर्जनं हालादीगु यक्व म्येया म्युजिक भिडियो नं पिहाँ वःगु दु । रत्न शोभा महर्जनयात नेपालभाषा एकेडेमिपाखें दान्यहिरा सिरपातं छायेपी धुंकूगु दु । रत्न शोभा महर्जनं पेज थ्री अवार्डय्‌ ने.सं. ११३७ व ११४२ दँय्‌ व निक्वःगु स्टार नेपालभाषा म्युजिक भिडियो अवार्ड सन् २०२२ दँय्‌ दकले बांलाःगु सःया सिरपा त्याकादी धुंकूगु दु ।