पत्रकार राकेश खड्गीया जन्म वि.सं. २०४८ पौष शुक्ल चतुर्थी कुन्हु येँया धुम्बाख्यलय् अबु राजु खड्गी व मां मनलक्ष्मी खड्गीया कोखं जूगु खः । नेपाल मण्डल टेलिभिजनपाखें पत्रकारिता सुरु यानादीम्ह वय्‌कः थौंकन्हय् नं थुगु हे टेलिभिजनलिसे आवद्ध दु । नेवाः देय् दबू येँ जिल्लाया विभाग प्रमुख, नेपाल खड्गी सेवा समितिया ल्यू छ्याञ्जे जुयादीधुंकूम्ह वय्‌कलं टेलिभिजन पत्रकारिता ख्यलय् नेवाः कला, संस्कृति, भाय्‌या थपुया निंतिं ज्या याना वयाच्वनादीम्ह खः ।

ने.सं ११०० कुन्हु बाः ज्ञानु महर्जन व मां सुलोचना महर्जनया कोखं भाजु राकेश महर्जन येँया ग्वाछेँमुगः गल्ली, बसन्तपुरय् जन्म जूगु खः । नेपालभाषा साहित्यया ख्यलय् वय्‌कलं बाखं, समालोचनाया नापं सर्ट फिल्मया स्क्रिप्ट च्वयेगुली ल्हाः न्ह्याकादीगु दु । न्हूबाखं च्वयेगुलिइ तसकं हे सक्रियम्ह वय्‌कःया बाखंया ख्यलय् धुकधुक, धुकधुक (ने.सं. ११४१) नांगु बाखं संग्रह पिदंगु दु । थ्व बाखं संग्रहलय् बाखं थथे हे जुइमाः धयागु स्थापित मान्यतायात त्वाःथलाः बाखं मखुथें जाःगु बाखं नं दुथ्यानाच्वंगु दु । बाखनय् मनोविज्ञानयात तसकं हे बांलाक छ्यलातःगु दु । अथेहे थ्वय्‌कलं समालोचनाया ख्यलय् भृकुटी उपन्यासय् ऐतिहासिकता (समालोचना, ने.सं ११३८) नांगु सफू पिकयाः अनुसन्धानया नापं समालोचना ख्यलय् नं थःगु सहभागिता क्यनादीगु दु । साहित्यिक सफू बाहेक भाजु राकेश महर्जनं फिल्म सिद्धान्तया खँ (फिल्म सिद्धान्त ११४०) नांगु सफू पिकयाः नेपालभाषाय् नं फिल्म सम्बन्धी प्राविधिक विषयया सफूया अभावपूर्ति यानादीगु दु । भाजु राकेश महर्जन विराट सुरत्न सिरपाः ने.सं ११३९ व मोतिलानि सिरपाः ने.सं ११३९ आदिं सम्मानित जुयादीगु दु ।

नेपालभाषाया कविता ख्यलय् राज अक्षोभ्य नामं कविता च्वयादीम्ह भाजुया नां राजु शाक्य खः । वय्‌कःया जन्म वि.सं. २०४० कार्तिक २७ य् यल पुल्चोकय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां इन्द्रशोभा शाक्य व बाःया नां कृष्ण शाक्य खः । वय्‌कःया कविता नेपालभाषाया थीथी साहित्यक पत्रपत्रिकाय् पिदनाच्वंगु दु, अले मेट्रो एफएम आदिइ प्रशारण नं जुयाच्वंगु दु । वय्‌कलं खस् नेपालीभाषं नं कविता च्वयादी । वय्‌कःया न्हापां पिदंगु कविताया शिर्षक विडम्वना, इतिहासको पानामा शहीद खः । थ्व कविता बि.सं. २०५७ स द वाक्सिंग मून नांगु पत्रिकाय् पिदंगु खः । वय्‌कः नेपालभाषाय् लिपांगु पुस्तायाम्ह आधुनिक कवि खः । पेशां वय्‌कः अधिवक्ता खः ।

नेपालभाषाया संकिपा निर्देशन ख्यलय्‌ ल्हाः न्ह्याःम्ह संकिपामि खः राज शाक्य । अबु भाइराजा शाक्य व मां इन्द्रलक्ष्मी बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०९२ तछलागाः दुतिया, बुधबारखुन्हु येँया इतुंबहालय्‌ वय्‌कःया जन्म जूगु खः । राज शाक्यया मू विधा संकिपा निर्देशन खःसां वय्‌कलं संकिपाया मेमेगु विधाय्‌ नं थःगु कुशलता न्ह्यब्वया दीगु दु । विशेष यानाः अभिनय व संकिपा सम्पादनय्‌ वय्‌कःया ल्हाः ज्वः । वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां लोकंह्वाःगु संकिपा ‘सर्गःमिला’या निर्देशन यानादीगु खःसा थ्वयां लिपा वय्‌कःया निर्देशनय्‌ ‘भलसा’, ‘मिजं’ व ‘नखः’ नांया संकिपा पिदने धुंकूगु दु । खस नेपाली भाय्‌या संकिपाया नं निर्देशन यानादी धुंकूम्ह राज शाक्यया ‘बारासी’ नांयागु नेपाली संकिपा नेवाः भासं भाय्‌ हिलाः पिकाःगु खः । वय्‌कलं तःगू म्यूजिक भिडियोया नं निर्देशन यानादीगु दु ।

उपन्यासकार राज साय्‌मिया जन्म अबु ईश्वरमान मानन्धर व मां सुर्जदेवी मानन्धरया कोखं येँया थँहिति त्वालय् ने.सं १०७२ य् जूगु खः । थःगु विद्यार्थी इलंनिसें थीथी साहित्य सम्मेलन गथे— साहित्य मूलुखा, विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन आदिइ ब्वति कयाः बाखं, प्याखं व निबन्ध विधाय् तःगू सिरपाः त्याकादीम्ह भाजु राज साय्‌मिं लिपा थःगु च्वसा उपन्यासपाखे हीकादिल । मेमेगु भाषाय् जासुसी उपन्यास दु थें थःगु भाषाय् नं जासुसी उपन्यास दयेमा धैगु मनंतुनाः थ्वय्‌कलं थम्हं हे यःम्ह सत्रु (ने.सं १०९३) नांगु जासुसी उपन्यास च्वयाः पिकयादिल । थथे थ्वय्‌कःया न्हापां पिदंगु जासुसी उपान्य यःम्ह सत्रु (ने.सं १०९३) थ्वय्‌कःया जक मखु नेपालभाषाया हे न्हापांगु जासुसी उपन्यास जुयाबिल । जासुसी उपन्यासया अभावपूर्ति यायेगु रहरं जक च्वःगु थ्व यम्ह सत्रु उपन्यासं वय्‌कःयात नेपालभाषाया छम्ह स्थापित जासुसी उपन्यासकार जुइकेबिल । यम्ह सत्रु उपन्यास आपालं लोकं ह्वासेलिं वय्‌कलं मखुगु सत्य (ने.सं ११३१), ग्यानापुगु छेँ (ने.सं ११३२), कनेमज्यूगु बाखं (ने.सं ११३४), तुयूगु अजः (ने.सं ११४०) आदि छगूयां ल्यू मेगु यानाः न्यागू जासुसी उपन्यास पिकयादिल । अथेहे नेपाली भाषं नं स्वंगू जासुसी उपन्यास पिथनादिल । जासुसी उपन्यासय् दयेमाःगु कौतुहलता, जिज्ञासा थनीगु कथानक योजना, पाठकं मनं हे मतुंकथं आश्चर्यजनकढंगं घटनाया रहस्योद्घाटन यानाः पाठकपिंत मनोरञ्जन बीगु गुगु विशेषता खः, थज्याःगु विशेषतायात नं वयकलं थःगु उपन्यासय् दुथ्याकेगु त्वःता मदी । तर सफू चुइकेगु निंतिं मेमेपिं जासुसी उपन्यासकारपिंसं थें अनावश्यकरुपं यौनजन्य फोहरी दृश्य उपन्यासय् दुथ्याकेगु वय्‌कलं यानामदी । बरु नेवाः समाज, नेवाः संस्कृति, प्रचलित खँत्वाः खँभाय्, सलल् वंगु भाषा कौतुहलता, जिज्ञासां जाःगु घटनाया चित्रण यानाः पाठकपिनिगु मन सालेगु यानादिल । थथे जासुसी उपन्यास च्वयेगु यानादीम्ह राज साय्‌मिं लिपा वनाः सामाजिक उपन्यास च्वयेगुली नं ल्हाः न्ह्याकादिल । मुसुकाःगु ख्वबि (ने.सं११३५), न्ह्याये दुगु सर्गः (ने.सं. ११३६), पामिला (ने.सं. ११३८), मिलापू (ने.सं. ११४१), यानाः थ्वय्‌कलं न्यागू सामाजिक उपन्यास पिकयादिल । थुकथं थौंतकया दुने राज साय्‌मिया नेपालभाषाय् जक गुंगू उपन्यास पिदंगु दु । थौं राज साय्‌मि नेपालभाषाया न्हापांम्ह जासुसी उपन्यासकार जक मखु दकलय् अप्वः उपन्यास च्वःपिं उपन्यासकारपिं मध्ये नं छम्ह जूगु दु । उपन्यास लेखन बाहेक भाजु राज साय्‌मिं सम्झना, आकाश भैरव आदि थेंजयःगु पत्रिकाया सम्पादन यानादीगु दुसा वय्‌कः नेपालभाषा परिषद्या आजिवन जः, ने.मै.अ.म. पुस्तकालय एवं वाचनालयया संस्थापक सदस्य खः । वय्‌कःया थज्याःगु ज्याया कदर स्वरुप वय्‌कःयात— थँहिटी मानन्धर गुथि पाखें प्रबुद्ध व्यक्ति हना, मखंगु सत्य उपन्यासया नितिं मथुरा साय्‌मि सिरपाः –११३२, पामिला उपन्यासया नितिं मथुरा साय्‌मि सिरपाः ११३८, तांतिं ग्वःजा ख्यालःया नितिं मुनासः पाखें न्हापांगु सिरपाः, अथेहे बाखंया नितिं नःलि लक्ष्मीदेवी साहित्य सिरपाः आदि देछाःगु दु ।

अबु चन्द्रमान श्रेष्ठ व मां नारायणदेवी श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०८८ (वि.सं. २०२४ माघ १०) य् येँया क्षेत्रपाटी क्वादों त्वालय् राज स्यस्यःया जन्म जूगु खः । नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् म्ये व निबन्ध विधाय् च्वसा न्ह्याकादीम्ह स्यस्यः भाजुया न्हापांगु च्वसु लुँध्वाखाय् पिदंगु खः । अर्थशास्त्र व व्यवस्थापन विषयय् ब्वनाः स्नातकोत्तर क्वचायेकादीम्ह वय्‌कः गुडनाइट एफएमय् न्हापांखुसी नेपालभाषां ज्याझ्वः न्ह्याकादीम्ह संचारकर्मि नं खः ।

वय्कः धातुकलाया छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०८७ गुंलागाः सप्तमि, आइतबारखुन्हु बाः रुद्रराज शाक्य व मां सानुनानी शाक्यया कोखं यलया ओकुबहाः थैना त्वालय् जूगु खः । वय्कःलं थः अबुजु रुद्रराज शाक्यया हःपालं कलाकारिता ख्वलय् ज्या न्ह्याकादीगु जुल । घरेलु तथा साना उद्योग विभागं स्वक्वःतक कला डिजाइन, आर्किटेक्ट व अक्षयेश्वर महाविहारय् चित्र व मूर्तिकलाया विषयस वय्कलं तालिम कयादीगु व थम्हं कयागु तालिम, ज्ञान, कला व शीपया बारे थःम्हं हे कोर्ष दयेकाः प्यसः स्वयां अप्वःसित तालिम नं बियादीगु दु । थुकथं वय्कलं न्हूपिं दक्ष कलाकारत जन्मे यायेगुली नं तःधंगु योगदान बियादीगु दु । अन्तरराष्ट्रिय ख्यलय् ने.सं.११२१ जर्मनय् ७६ फीट तःजाःगु स्वयम्भू चैत्य, ने.सं.१११७ दँय् जापानया ओशाकाय् ३÷३ मिटरया मण्डला, ने.सं.११२३ दँय् हडकङ्गय् गुम्बाया निंतिं १० फीटया माणे, कोरियाया निंतिं ४० फीट तःजाःगु तिब्बतियन शैलीया चैत्य, ने.सं.११२८ दँय् आसाम ११ फीटया सिंह व ५ चैत्य, ने.सं.११३१ दँय् चीनय् जूगु चाइना एक्स्पोय् तःजाःगु स्वयम्भू चैत्य व १२ फीट श्वेत भैरवया ख्वाः , ने.सं.११३५ दँय् भुटानय् ११५ फीट (जमिननिसें १५५ फीट) तजाःगु गुरु पद्मसंभवया मूर्ति लगायतया थी थी मूर्ति दयेकाः अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् थःगु कला न्हयब्वया दीगु दु । भुटानय् दयेकादीगु द्यः सम्भवतः थ्वज्या माज्या प्रविधि दयेकातःगु हलिमय् हे दकलय् तःजाःगु मूर्ति खः । देय् दुने नं वय्कलं आपालं कलाकृतित न्ह्यब्वया दीगु दु । सम्मान ÷ सिरपाः— १) कला केन्द्र सम्मान – हलिं नेवाः दबू येँ – २०२१ २) नेपाल बंगलादेश फ्रेण्डशीप एवार्ड ३) ज्यापु विकास सम्मान (धातु मूर्तिकार) ज्यापु कल्चर डेभलपमेन्ट ट्रस्ट (व्ऋम्त्) ४) धातु प्रविधि सम्मान – नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि एकेडेमि (ल्ब्क्त)– द्दण्ज्ञछ ५) ख्यअबतष्यलब िब्धबचम (रोटरी क्लब, पाटन) २००५, प्रबल गोरखा दक्षिणबाहु आदि ।

बौ तुल्सीदास श्रेष्ठ व मां अष्टमाया श्रेष्ठया क्वखं सक्व देशय् ने.सं. १०७२ बछलाथ्व (वि.सं. २००९ वैशाख २०) कुन्हु भाषासेवी भाजु राजदास श्रेष्ठ बूगु खः । विज्ञानया विषय कयाः केमिकल इन्जिनियरिङ यानादीम्ह त्रिविया सहप्राध्यापक श्रेष्ठुया नेपालभाषां सफूत मदुसां संस्कृति व अनुसन्धान नाप स्वापू दुगु नेपाली भाषाया सफू तःगु हे पिदंगु दु । थःगु मांभाय् नेपालभाषा साहित्यया सेवा यायेगु मनंतुनाः कतः देशं थःगु देय् लिहां झाःम्ह भाजु श्रेष्ठं साहित्य व संस्कृति नाप स्वापू दुगु च्वसुत थीथी पत्रिकाय् पिथनादीगु दु । वोत्सवानाय् चीफ इन्जिनियरि तक जुयाः ज्या यानाझायेधुंकूम्ह श्रेष्ठजुं नेपालभाषा साहित्य, संस्कृति व सम्पदाया संरक्षण सम्बद्र्धन यायेगु निंतिं मदिक्क ज्या यानादीगु खः । थ्वहे झ्वलय् वय्‌कलं कुतः राजदास साहित्य सिरपाः ने.सं. ११४१ स नीस्वनादिल । थ्व सिरपाःया संचालक कुतः पिकाक खः । दसिपौ नापं न्यय्‌द्वः तका (५०,०००।–)या थ्व सिरपाः छगू दँय् पिदंगु नेपालभाषाया सफूमध्ये दकलय् बांलाःगु सफूयात बीगु सिरपाः खः ।

सक्वया काय्मचा राजदास श्रेष्ठ अबु तुल्सीदास श्रेष्ठ व मां अष्टमाया श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०६९ दिल्लागाः चःह्रे, आइतबारखुन्हु बूम्ह खः । अमृत साइन्स कलेजपाखें विज्ञान बिषय कयाः आइएससी क्वचायेकाः सोभियत संघय् वनाः केमिकल इन्जिनीयरिङ्गय् उच्च शिक्षा कयादीम्ह वय्कलं वा ल्हुयाः पिहां वइगु म्वया नौनाप सख्वाः ल्वाकछ्यानाः सिमेन्ट दयेकेगु न्हूगु प्रविधिया विकास यानादिल । तःदँतक त्रिविविया विज्ञान तथा प्रविधि अनुसन्धान केन्द्रय् च्वनाः मेमेगु नं ब्यवहारिक विज्ञानया प्रविधित विकास यानादिल । वय्कः छम्ह प्रविधिया ज्ञाता व विशेषज्ञकथं दक्षिणी अफ्रिकाया बोसुवानाय् राष्ट्रपतिया सल्लाहकार तकं जुयाः सेवा यानादीगु खः । छगू इलय् येँ कोटेश्वरय् थःम्हं हे धादिङ्ग जिल्लाया सख्वाः छ्यलाः थी थी उनया छेँय् पायेगु रङ्ग उत्पादन यायेगु कारखाना नं न्ह्याका दीगु खः ।

भाजु राजन साही ने.सं. ११०४ चिल्लागाः द्वादसि, बसुबारखुन्हु येँ, मरु ध्वाखाय्‌ जन्म जुयादीगु खः । वय्‌कःया बाःया नां राजु साही व मांया नां सरोजा साही खः । वय्‌कः नेपालया लोक व आधुनिक प्याखनय्‌ समर्पितम्ह व्यक्तित्व खः । बि.सं.२०६२ निसें वय्‌कः नेपाल भाषाया संकिपा ‘गज्याः गज्याःपिं मनू दै थन’ पाखें न्ह्यज्याना दीगु खः । नेपालभाषा सिरियल ‘समय्‌बजि’ ७०० गू ब्वतक नृत्य निर्देशक व कलाकार जुयादीम्ह वय्‌कलं यक्व हे म्यूजिक भिडियो, सांस्कृतिक ज्याझ्वः, संकिपाय्‌ कलाकार व नृत्य निर्देशक जुयादीगु दु ।

वय्‌कलं उत्कृष्ट निर्देशक म्यूजिक भिडियो पेज थ्री पिपुल्स एवार्ड न्हाप सिरपाः, बेष्ट डान्सर सिरपाः, नेशनल बक्स अफिस म्यूजिक भिडियो अवार्ड, हिरालानि ताम्राकार संगीत सिरपाः कयादीगु दु । अथे हे वय्‌कः खड्गी सेवा समिति, हेटौंडा मानन्धर संघ, वीरगंज नेवाः महोत्सब आदिपाखें सम्मानित जुयादीम्ह व्यक्तित्व खः । वय्‌कः इन्द्रविनायक, इन्द्रजात्रा दशअवतार, नेवाः फिल्म सोसाइतिलिसे आवद्ध जुयादी ।