रत्नकाजी शाक्य लुँ, वहःया थी थी धार्मिक व सांस्कृतिक हलंज्वलं दयेकेगु व कतां कीगु ज्याय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०५८ स यलया नकबहिली जूगु खः । वय्कःलं थः अबुजु स्व. रत्नमान शाक्यया हःपाःकथं ने.सं. १०७० दँय् धातु कलाकारिताया ख्यलय् पलाः न्हाकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशता धयागु लँु, वहः, सिजः व लीया पाताय् कतां ज्या व थ्वज्याया माध्यामं थी थी धार्मिक व सांस्कृतिक हलंज्वलं दयेकेगु खः । न्ह्यथने बहःगु कृति— नेपाः व तिब्बतया शैलीया धार्मिक कलाकृतिया हलंज्वलं निर्माण ।

चित्रकार रत्नकाजी शाक्यया जन्म वि.सं. २०१८ मंसिर महिनाय् येँया असनय् अबु आनन्दरत्न शाक्य व मां मिश्री शाक्यया कोखं जूगु खः । बी.एफ.ए. यानादीम्ह वय्कलं मूर्ति दयेकेगु, दृश्यचित्र व व्यंग्यचित्र नं च्वयादीगु दु । वय्कलं नेपालय् प्यक्वः याकः कला ब्वज्या व देश विदेशय् तःक्वः हे मंकाः कला ब्वज्या यानादीगु दु । वय्कलं वि. सं. २०४० निसें २०५९ तक दृश्यचित्र, व्यंग्यचित्र, चित्रकला प्रतियोगिताय् न्हय्क्वः तक थीथी सिरपाः त्याकादीगु दु ।

अबु रत्नलाल सैंजु व मां सन्तमाया सैंजुया क्वखं ने.सं. १०५० (बि.सं. १९८८) असार शुक्ल एकादशी कुन्हु ख्वपया नासमना त्वालय् च्वखँ च्वमि भाजु रत्नगोपाल सैंजु बूगु खः । ने.सं. १०९९ य् छ्वाला १ य् नेपालभाषा लिपिया महत्व बारे च्वखँ च्वयाः नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् पलाः न्ह्याकादीम्ह भाजु सैंजुया भाषा साहित्य ख्यलय् तःधंगु योगदान दु । विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथिया संस्थापक दुजः लिसें तःक्वःमछि नायः जुयाः भाषा सेवा यानाझाःम्ह वय्‌कः जनज्योति पुस्तकालयया संस्थापक दुजः खः । वय्‌कलं संगठानात्मक ज्या यानाः ख्वप देशय् साहित्यिक जागरण हयेगु ज्या नं यानादीगु दु। भाषा व शिक्षा बाहेक थ्वय्‌कः छम्ह सामाजिक अभियन्ता नं खः । समाज व संस्कारया व्यवस्था सुथां लाकातयेत बाराही पीठ विकास समितिया पूर्व अध्यक्ष व हनुमानघाट विकास सेवा समितिया मूदुजः जुयादीम्ह वय्‌कः ख्वपया समाजय् छम्ह लोकंह्वाःम्ह व्यक्ति खः । धर्मप्रति नं उतिकं हे आस्था दुम्ह वय्‌कः श्यामसुन्दर रास भजन खलःया मू दुजः नं खः। भाषा, साहित्य, शिक्षा, धार्मिक व सामाजिक जागरण हयाः स्वच्छ समाज स्थापना यानाः देय् विकास यायेगु ज्याय् न्ह्यज्याज्यां वि.सं. २०७५ जेष्ठ शुक्ल पुन्हि कुन्हु वय्‌कलं थःगु देह त्याग यानादिल ।

बौ प्रा. नाति ताम्राकार व मां हेराशोभा ताम्राकारया कोखं येँया महाबौद्ध (महाबू) त्वालय् ने.सं १०८५ य् मय्‌जु रत्नतारा ताम्राकारया जन्म जूगु खः । अर्थशास्त्रय् स्नातकोत्तर यानादीम्ह खःसां समाजसेवा यायेगु, नेपालभाषां च्वयेगु, ब्वनेगु व पत्रकारिता यायेगु रुचि दुम्ह मय्‌जु ताम्राकारं रेडियो उपत्यकाय् ज्याझ्वः न्ह्याकामि कथं नं ज्या यानादीधुंकूगु दु । थौंकन्हय् हलिमय् थीथी कथं ब्वलनाच्वंगु अशान्तियात न्हंका शान्तिया पलिस्था यायेगु तातुनाः स्थापना जूगु विश्वब्यापी शान्ति अभियानया नायः जुयाः ज्या यानादीधुंकूम्ह, ताम्राकार समाज लिसें थीथी सामाजिक संघसंस्थाय् आवद्धम्ह मय्‌जु रत्नतारा ताम्राकारया न्हापांगु पिथना सफू मां बौया लुमन्ति (चिनाखँ मुना, ने.सं. ११२२) खः ।

सत्य हिरा अनुसन्धान सिरपाः निक्वतक त्याकेत ताःलाःम्ह मयजु ताम्राकारया मेमेगु पिदंगु सफू खः— तता लुमंकाः (ने.सं ११२८), उद्घोषण व न्वचु सयेके (ने.सं ११३३), उदाय जातिया संस्कार (ने.सं. ११३४), श्रीघःबहाःया ताःचा (ने.सं ११३३), उदाय जातिया संस्कार उदाय इहिपाः (ने.स.११३४), तजिलजिया न्हाय्‌कं (ने.सं ११२९) आदि । अथेहे उदाय समाज व संस्कार नाप स्वापू दुगु वय्‌कःया मेमेगु नं सफू पिदंगु दु । वय्‌कःया थज्याःगु ज्याया कदर स्वरुप विश्वब्यापी शान्ति अभियान (ने.सं ११२९), शान्तिघट बज्रधातु चैत्य महाविहार संघ (ने.सं११३१), तवः समाज (ने.सं ११३१)आदि पाखें वय्‌कःयात हनेज्या याःगु दु ।

रत्नदास प्रकाश म्ये च्वमि, हालामि व लय्‌चिनामिलिसें दबू प्याखनय्‌ अतिकं योगदान दुम्ह छम्ह वरिष्ठ सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म येँया लाजिम्पातय्‌ ने.सं.१०३४ पोहेलागाः अस्तमि, सोमबारखुन्हु जूगु खः । थ्वय्‌कः अबु भवानीदास खड्गी व मां हिरामाया खड्गीया साइलाम्ह काय्‌ खः । वि.सं. १९८९ सालय्‌ थ्वय्‌कःया लिलावती देबी (प्राणमाया) लिसें इहिपाः जूगु खःसा थ्वय्‌कःपिनि स्वम्ह काय्‌ व न्याम्ह म्ह्याय्‌पिं दु ।
मचा इलंनिसें हे म्ये हाले प्याखं हुले न्ह्याःम्ह थ्वय्‌कःयात मामं हे म्ये हालेगु व प्याखं हुलेगु स्यनेगु यात । ब्वने नं मंदुम्ह जुयाः अबुम्हं भारतीय मस्त ब्वनीगु स्कूलय्‌ भर्ना नं यानाबिल । थ्वय्‌कः न्हय्‌दँति दुबलय्‌निसें हे येँन्याःपुन्हि व गुंपुन्हिया इलय्‌ न्ह्यब्वइगु नाय्‌चा प्याखनय्‌ ब्वति कायेगु यानादिल । थुबलय्‌ वय्‌कलं प्याखं ल्हुल्हुं हालीगु नेवाःम्ये खः ‘सँय्‌ छम्ह दु सँमि निम्ह दु, ल्हासां हःगु ध्यबा सँय्‌याके यक्व दु’ थ्व म्ये डिस्क रेकर्डय्‌ नं भरे जूगु सीदुसां थौंतक लुया मवःनिगु जुल ।
थ्वय्‌कलं उस्ताद भैरवलाल प्रधानपाखें हार्मोनियम, उस्ताद रामबहादुर श्रेष्ठपाखें म्ये हालेगु सयेकादिल । थ्वय्‌कलं लिपा टि.एल. राणा व उस्ताद रामबहादुर तण्डुकारपाखें संगीत शिक्षा कयादीगु सीदु । संगीत शिक्षां पारंगत जूम्ह थ्वय्‌कलं शास्त्रीय, आधुनिक व लोक न्ह्याग्गु कथंया नं म्ये हालाः न्यनीपिन्त झुमिं यंकू थें याना बीफु । अबलय्‌ अप्वः यानाः हिन्दी, उर्दू जक म्ये हालाः हे स्यनीगु व सयेकीगु चलन । थ्वय्‌कलं उपिं हे म्येत खसभासं भाय्‌ हिलाः हालेगु यानादिल । अझ झ्याउरे म्ये हालेगु झन् खप्पिसम्ह थ्वय्‌कःया म्येय्‌ ब्यागलं सवाः दु । थ्वय्‌कःया लोकंह्वाःगु म्येत मध्यय्‌ ‘म माहुरी हुँ राधा’ खः ।
मचा ल्याय्‌म्हबलय्‌ तक दबू प्याखनय्‌ मिसा जुयाः म्हितेगुली नं थ्वय्‌कः तसकं नां जाः । म्ये हाहां प्याखनय्‌ म्हितूगु खनाः राणात हे दंग जुइगु । थ्वय्‌कः भिंmन्हय्‌दँति दुबलय्‌ ब्रिटिश दुतावासय्‌ मिसा प्याखंम्वः नं जुयाः म्ये हालेगु व नाटक क्यनेगु यानादिल । थ्वय्‌कः अथे मिसाया भूमिकाय्‌ म्हितीबलय्‌ धात्थें हे मिसा थें च्वनीगुलिं मिजंम्ह धकाः पत्याः मजुइगु म्येपिन्त । थ्वय्‌कलं थःम्हं हे नं प्याखंत च्वयेगु व स्यनेगु यानादी । छन्हु थ्वय्‌कः नीप्यदँति दुबलय्‌ श्री भद्रकालि रेकर्डस्या साहुया ब्वनाय्‌ वि.सं. १९९६ सालया पुषपाखे कलकत्ता झाल । अबलय्‌ वय्‌कलं न्हापां प्यपु म्ये रेकर्ड यानादिल । उगु डिस्क रेकर्डय्‌ दुगु म्येत अतिकं लोकंह्वात अले अप्वः चूगु रेकर्डचाः नं जुल । अथे जुयाः वय्‌कःयात श्री भद्रकालि रेकर्डस्पाखें दसिपौ तकं ब्यूगु खः । अले वय्‌कःया मेमेगु म्येत कथहं पिदन । लिपा भारतया हिन्दुस्तान रेकर्डिङ्गपाखें नं म्ये रेकर्ड यायेत ब्वनेगु यात । अले अल इण्डिया रेडियो (कलकत्ता)पाखें नं म्ये हालेगु ह्वःताः तकं चूलात । थ्वय्‌कः नेपालय्‌ दकलय्‌ न्हापां माइकय्‌ म्ये हाःम्ह नं खः ।
थ्वय्‌कलं थःगु तरजय्‌ म्ये दुथ्याकाः आपालं नाटक नं क्यनेगु यानादी । व हे नाटकत क्यनेधुंकाः पात्रकथं वय्‌कःया थीथी उपनां च्वं वनीगु जुयाच्वन, गथेकि– मनमोहन, छट्टु, कामदेव, जाली भमरा अले हिसि मदुम्ह जुजु । थ्व ‘हिसि मदुम्ह जुजु’या उपनांपाखें सीदु वय्‌कलं नेवाः दबू प्याखं नं न्ह्यब्वया दीगु दु धकाः । थ्वय्‌कःया दबू प्याखं व अभिनयपाखें मिसात साप हे मोहित जुइगु । थ्वय्‌कः तसकं लोकंह्वाःगु स्वये मफयाः थ्वय्‌कःयात नाटक क्यनेगु व म्ये हालेगुली तक्क बन्देज याकेत महिताःतय्‌सं जाल ग्वयाबीगु यात । लिपा जीवन हनेया निंतिं थ्वय्‌कलं थः बौया नामं ‘भवानी पाउरोटी भण्डार’ चायेकादिल ।
स्वनिगलय्‌ रेडियो नेपाल नीस्वनेधुंकाः दुहां वनाः वि.सं. २००८ सालंनिसें ‘क’ श्रेणीया म्येहालामिकथं अन हे जागिर नयाः वि.सं. २०३२ सालं अवकास कयादिल । वि.सं. २००९ सालय्‌ अन जूगु संगीत प्रतियोगिताय्‌ थ्वय्‌कलं लय्‌चिनादीगु अले पद्मदेबी मानन्धर (कादम्बरी) हालादीगु म्ये न्हाप लाःगु खः । नीम्ह लय्‌चिनामिपिन्सं ब्यागलं ब्यागलं लय्‌चिंगु मध्यय्‌ थ्वय्‌कःया म्ये न्हाप लाःगु खः । थ्वय्‌कलं मेपिनिगु व थःम्हं हे लसय्‌ हनाः डिस्क रेकर्डय्‌ नं आपालं हालादिलसा लिपा रेडियो नेपालय्‌ नापं यानाः पीपुं मल्याक रेकर्ड यानादीगु दु । अथेहे सुइगूति नाटक नं क्यनादीगु दु ।
राणा कालंनिसें अबलय्‌या जुजु महेन्द्रपाखें तक थीथी सिरपा पदविं छाय्‌प्यूम्ह थ्वय्‌कःयात लिपा जुजु महेन्द्रं ‘प्रकाश’ धकाः सम्मान यायेधुंकाः थःगु नांया ल्यूने रत्नदास प्रकाश च्वयेगु याःगु खः । राणाकालंनिसें अति मानसम्मान दुम्ह थ्वय्‌कःयात लिपा वि.सं. २०२८ सालं बग्गी तयाः येँ देय्‌ चाःहुइकाः तःधंगु सम्मान नं ब्यूगु दु । दबू प्याखनय्‌ व नेपालया संगीत लागा तब्याकेगु ज्याय्‌ थ्वय्‌कःया अतिकं योगदान दु । थ्वय्‌कः ने.सं. १११२ कौलागाः आमै, आइतबारखुन्हु मदुगु खः ।

स्वनिगःया यल देशं बुइकूगु थीथी रत्न मध्ये छगः थीगु रत्न भाषाजवाः रत्नध्वज जोशी नं खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०३६ दिल्लाथ्व ४ कुन्हु यलया नागबहालय् जूगु खः । पूर्वीय संस्कृत साहित्यनापं हिन्दी साहित्यया विशेष अध्ययन यानादीम्ह रत्नध्वज जोशी नेपालभाषाया विषय प्रधान निबन्धया नायः, समालोचनाया न्ह्यलुवाः व नापं कवि नं खः । थ्व स्वंगुलीं विधाय् वय्‌कःया इलं म्हुयामवनीगु देन दु । थुपिं योगदान बाहेक वय्‌कलं नेपालभाषाया निंतिं यानादीगु सेवा अलग्ग हे दनि ।

ने.सं १०६४ ल्हातं च्वयाः पिदंगु नेपाल लय्‌पतिइ च्वयेगु छाय् निबन्ध च्वयाः निबन्धपाखें थःगु सिर्जनाया क्रम न्ह्याकादीम्ह रत्नध्वज जोशीया ने.सं.११०९ य् आखे पत्रिकाय् पिदंगु समिक्षात्मक लिधंसा वय्‌कःया दकलय् लिपांगु च्वसु खः ।

थ्व पीन्यादँया दुने वय्‌कलं थीथी पत्रपत्रिकाय् यक्व हे निबन्धया नापं समालोचनात्मक लेख प्रकाशित यानादिलसा सफूया रुपय् निबन्धया प्यंगू सफू निबन्ध छपुचः (ने.सं १०७०), निबन्ध निपुचः (ने.सं १०७२), निबन्ध स्वपुचः (ने.सं १०९९) व आरती (ने.सं ११०७), पिकयादिलसा समालोचनाया छगू सफू— लिसः (ने.सं १०९९), खण्डकाव्यया छगू नारद मोह (ने.सं १०६६) व छगू अलंकारया सफू–साहित्यया तिसा (ने.सं १०९५) नापं यानाः न्हय्‌गू सफू पिदंगु दु ।

धर्मोदय पत्रिकाया न्हापांगु अंकय् न्हापांगु लेख कथं पिदंगु इच्छा (ने.सं १०६७) थ्वय्‌कःया न्हापां पिदंगु कविता खःसा सफूया रुपय् नारदमोह खण्डकाव्य रत्नध्वज जोशीया जक न्हापां पिदंगु सफू मजुसे तत्कालिन नेपाली भाषा समितिपाखें सेन्सर जुयाः पास जुयाः पिदंगु नेपालभाषाया न्हापांगु सफू खः ।

निबन्ध रत्नध्वज जोशीया मू विषय खः । वय्‌कलं जिगु निबन्ध व आलोचना, झीगु निबन्ध साहित्य व निबन्ध धयागु लेखय् निबन्धसम्बन्धी धारणा व नेपालभाषाया निबन्धकारपिनिगु विषयय् क्वथीक च्वयादीगु दु । वय्‌कःया बिचाः कथं निबन्ध गद्यया यत्थेसनाः म्हितेगु दबू खः । नी यानाः धायेमाःगु खँया लागि बस्तुपरक निबन्धया महत्व दु थें ख्याःबच्छि नी बच्छि यानाः धायेमाःगु खँय् व्यक्तिपरक निबन्धया महत्व दु । प्रत्येक बस्तुपरक निबन्धं छगू न छगू न्हूगु खँ बीमाः धैगु वय्‌कःया बिचाः खः । थ्वहे कथं वय्‌कःया भाषाया सिन्हाज्या नांगु निबन्धं स्वयम्भुलाल श्रेष्ठयात श्रेष्ठ सिरपाः स्वनेगु प्रेरणा ब्यूगु खँ लुमंकेबहःजू । रत्नध्वजयात विषयपरक निबन्धया नायः धयातःसां वय्‌कः छगू चिकिचाधंगु चाकःया दुने जक कुंका च्वनादीम्ह निबन्धकार मखु । वय्‌कःया फेसन व वसः, भुजिं आदि निबन्ध थुकिया दसु खः । रत्नध्वजया व्यक्तित्व निबन्ध ख्यलय् गुलि जाः समालोचनाया ख्यलय् नं म्हो मजू । वय्‌कः नेपाली भाषा साहित्यय् समालोचक कथं म्हसीके बी धुंकाः जक वय्‌कलं नेपालभाषाय् समालोचक कथं थःत म्हसीकादीगु खः ।

रत्नध्वजया इलय् समालोचना च्वयेगु अःपु मजू । वय्‌कःया धर्मोदय कहानी नांगु समालोचनाया लेख पिदनेवं हे उकी चित्तबुझे मजूपिं च्वमिपिंसं प्रतिक्रिया कथं लिसः नांगु लेख पिदन, गुकिं यानाः वय्‌कलं लिसःया लिसः पिकायेमाल । रत्नध्वज जोशी संस्कृत साहित्यया माध्यमं ब्वलंम्ह लेखक खः । थ्व हे कथं पूर्विय समालोचना साहित्ययात कसि नालाः समालोचना याइम्ह शास्त्रीय समालोचक कथं समालोचकपिंसं थ्वय्‌कःयात म्हसीकेगु याःगु दु ।

रत्नध्वज जोशीं सफू व थीथी लेख रचना पिकयाः जक नेपालभाषाया सेवा यानादीगु मखसे वय्‌कलं दच्छिं मल्याक काललिम्पोङ्गय् च्वनाः धर्मोदय पत्रिकाया सम्पादनया ज्या नं यानादिल । थुगु इलय् तत्कालिन च्वमिपिंत प्रशिक्षण बी थें ज्याख्यलय् जूगु लेख च्वयेत तिबः जुइगु आपालं लेख च्वयादिल ।

अथेहे वय्‌कलं ल्हातं च्वयाः पिदंगु नेपाल पत्रिकाया सम्पादक जुया तत्कालिन युवापिंके भाषिक साहित्यिक चेतना थनेगु यानादीगु जक मखुसे नेपालभाषा परिषदं पिदनीगु नेपाल ऋतु पौया प्यदँ तक सम्पादक जुयाः ऋतुपौयात न्ह्याकादिलसा स्वंगू महत्वपूर्ण सफू — बाखं पुचः (ने.सं १०७०), साहित्यया सुलचं (ने.सं १०७२) व गद्य पुचः (ने.सं १०७०)या सम्पादक जुयाः सफू पिकयादिल । वय्‌कःया थज्याःगु ज्याया कदर स्वरुप वय्‌कःयात नेपालभाषा परिषदं भाषाजवाः उपाधि देछाःगु दुसा वय्‌कःया लुमन्तीइ स्व. रत्नध्वज जोशी विशेषांक पिकाःगु दु ।

चित्रकार रत्नबहादुर चित्रकारया जन्म वि.सं. १९९७ य् येँय् जूगु खः । भारतया कलकत्ताय् चित्रकला अध्ययन यानादीम्ह वय्कःया न्हापांगु चित्र रचना २०२२ सालय् दयेकूगु ‘बिटिङ्ग द राइस’ चित्रवृत्ति खः । वय्कलं वि.सं. २०२२ निसें २०३१ तक राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीइ मदिक्क ब्वति कयादिल । वय्कलं १२ फिट तपाःगु जुद्धशम्सेर शिकार म्हिताच्वंगु पोट्रेट च्वयादीगु दु ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं सांस्कृतिक नापं भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु रत्नवहादुर बज्राचार्य नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०३५ पोहेलागा १३ कुन्हु भोजपुर खिकामाछाय् जूगु खः । बज्रयान बौद्ध धर्मया नेतृत्वदायी भूमिका म्हितादीम्ह वय्‌कलं भोजपुरया शैक्षिक क्षेत्रय् नं यक्व हे योगदान यानादीगु दु । नेवाःतय् परंपरागत धर्म संस्कृतिया संरक्षण व सम्बद्र्धनय् वय्‌कः सदां हे सक्रिय जुयाः न्ह्यचिलादी । वय्‌कः ने.सं. ११०५ कछला थ्व ६ कुन्हु दिवंगत जुयादिल ।

रत्नबहादुर शाक्य धातु मूर्तिकलाया छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०६६ प्वहेलाथ्वः चतुर्दसि, बुधबारकुन्हु कोशी प्रदेश, भोजपुरय् जूगु खः । वय्कःया अबुजु पूर्णराज शाक्य खःसा वय्कलं थःगु हे अनुभवकथं ने.सं. १०८० दँनिसें धातु कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कलं सीया थी थी द्यःत दयेकाः चां भुनाः ढाले यानाः रौद्ररुप, शान्तरुप अन्तरगतया थी थी कलाय् निपूर्ण, मौलिक विवरणया लिधंसाय् मूर्ति दयेकादी, चीधंगुनिसें भिमकाय मूर्ति तक श्रृजना यानादीगु दु, कल्पना व म्हगसय् खंगु वस्तु व विवरण तकयात नं मूर्तिइ न्ह्यब्वया दीगु दु । कला ब्वज्या— १) ब्यापार मेला प्रदर्शनी २) १५ क्वःगु विश्व बौद्ध सम्मेलन प्रदर्शनी ३) एशियन आर्टिजन्स प्रदर्शनी, ढाका । न्ह्यथने बहःगु कृति— १) यल दौबहालय् पलिस्था जूगु चाया ३६ इञ्चया अमोघपास लोकेश्वर द्यःया निर्माण २०४० २) काभ्रे जिल्लाय् संखुचाय् स्थापना जूगु २० इञ्च गणेशया मूर्ति निर्माण ३) तात्कालिन श्री ५ मुमा बडा महारानीयाया हिरक जयन्तिया लसताय् १६ इञ्चया वहःया कृष्ण व नन्दीया मुर्ति निर्माण ।

मां सानुमाया व बौ धनबहादुर मानन्धरया क्वखं ने.सं. १०५७ कौलागा २ कुन्हु येँया मरु ग्वाछेँमुगः गल्ली त्वालय् रत्नबहादुर साय्‌मिया जन्म जूगु खः । वय्‌कः नेपालभाषाया अग्रज उपन्यासकारपिं मध्ये छम्ह खः । वय्‌कलं विद्यार्थी जीवनकालय् नेपालभाषां बाखं च्वयाः च्वसा न्ह्याकादीगु खः । वय्‌कःया दकलय् न्हापांगु बाखं भम्चा थःछेँ ने.सं. १०८६ इ सितु ल्याः १४ य् पिदंगु खः । थ्वयां निदँ लिपा वय्‌कःया दकलय् न्हापांगु उपन्यास मिलाखों ने.सं. १०८८ इ पिदन । वयां लिपा वय्‌कःया ब्वयाच्वंगु सुपः (ने.सं. ११००), गुँसि घाँय् (ने.सं. ११०३), गुँ पुलेवं (ने.सं. ११०६) उपन्यास व कियातःगु ध्वः बाखं मुना (ने.सं. १११७) पिदंगु खः । वय्‌कलं विराट नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् ब्वति कयाः बाखनय् न्हाप व ल्यू सिरपाः त्याकादीगु दु । वय्‌कःया उपन्यास मध्ये दकलय् चर्चित उपन्यास मिलाखों खः । वय्‌कलं ने.सं. १११८ य् मणिगल सिरपाः त्याकादीगु खः ।