म्येहालामि रमेश ताम्राकारया जन्म ने.सं. १०७० यंलागाः नःमि, बसुबारखुन्हु मरुत्वालय् जूगु खः । वय्कःया अबु चैत्य्त्न ताम्राकार व मां हेरानानी ताम्राकार खः । वय्कः नेवाः व खस नेपाली निगुलिं म्ये ख्यलय् नांजाः । वय्कः सांस्कृतिक संस्थान, राष्ट्रिय नाचघरय् महाप्रवन्धक नं जुया दीधुंकूम्ह खः ।
वय्कःया कार्यकालय् संस्थानय् आपाः हे सुधार जूगु व कलाकारपिन्त अतिकं स्नेही व्यवहार याइगुलिं यानाः कलाकारपिनि दथुइ नं अतिकं प्रियम्ह खः । वय्कलं ‘ककटेल’ नामं नेवाः म्येचाः पिकया दीगु दु । अथेहे वय्कलं आपालं नेवाः म्ये हालादीगु दु । ‘लाय्कुलिइ दरवार दु’, ‘म्हुतुइ छता मनय् छता याये मते सिन्तलि तता’, ‘वा माया वावा’, ‘त्वःते मखु जिं खःमू बँय् ति’, ‘छगः निगः स्वंगः, माखाया भाःत ग्वंगः’, ‘अथें अथें मन खुल्ला मिनीगु’ व मेमेगु आपालं लोकंह्वाःगु म्ये हालादीगु दु । वय्कः ने.सं. ११३८ सिल्लाथ्वः अस्तमि, बसुबारखुन्हु झी दथुइ मन्त ।
भाजु रमेशचन्द्रजुया साहित्यिक नां रमेश मधु खः । वय्कःया जन्म ने.सं.१०५९ खः । वय्कलं नेपालभाषा व खस् नेपालीभाषं कविता, समालोचना, चिबाखं व चिनिबन्ध च्वयादी । ने.सं. १०८७ य् सितु पत्रिकाय् पिदंगु वर्तमान नांगु कविता वय्कःया न्हापां प्रकाशित रचना खः । रमेश मधु नेपालभाषा काब्यख्यलय् आधुनिक कविया रुपय् प्रतिष्ठित कवि खः । नेपालभाषाया आधुनिक कविताय् मनोविश्लेषण शैलीयात दकलय् न्हापां दुथ्याकूम्ह कवि नं खः । वय्कःया तःपु कविता विविध पत्रपत्रिकाय् पिदंगु दु । कृतिगतरुपं सफू धाःसा पिहांवःगु मदुनि । वय्कलं सम्पादन यानादीगु सफू पाचिना (विविध, ने.सं.१०८७) खः ।
ने.सं.१०७५ थिंलापुन्हिकुन्हु येँया मखंत्वालय् मां मोहनदेवी व अबु रत्नबहादुर स्थापितया कोखं जन्म जुयादीम्ह भाजु रमेशकाजी स्थापितया मेगु साहित्यिक नां ‘रकास्था’ खः । वय्कः झीगु समाजय् ब्वलनाच्वंगु थीथी कथंया समस्या, विकृति, विसंगतियात विरुद्धय् सः तयाः, शोषित पीडित जनताया पँ लिनाः न्हूगु समाजया निर्माण यायेगु प्रण ज्वनाः थःगु च्वसा न्ह्याकादीम्ह न्हू पुस्ताया जनपक्षीय निबन्धकार, बाखं च्वमि, अनुवादक, प्याखंया निर्देशक नापं छम्ह पत्रकार खः । वय्कःया मुलुकय् मदुगु मुलुक निबन्ध व ज्या मदुम्ह मनू बाखं सफू पिदंगु दु । अनुवादकया रुपय् वय्कलं हिन्दीं नेपालभाषाय् ध्याचू मुना न्यतालय् दाये धुंकाः, उपन्यासय् संस्कार, इब्सनया नाटक कतांमरीया छेँ नापं आपालं हिन्दी चिबाखंत नेपालभाषाय् हीकादीगु दु । सत्यमोहन जोशीयाबाघभैरव नेपालभाषां नेपाली भाषाय् भाय् हिलादिइगु दु । थथे हे वय्कलं नेपाली/नेपालभाषाय् २०गू नं मयाक्क छधाः प्याखंया निर्देंशन यानादीगु दु।
पत्रकारिताया ख्यलय् वय्कलं सन्ध्या टाइम्स न्हिपौ, नेपालभाषा टाइम्स, शुक्रवाःया तँसापौ, गोरखापत्रया नयाँ नेपाल नेपालभाषा पृष्ठया संयोजक, व नेपालभाषा साप्ताहिक पत्रिका– हलिंमलिं, आलमत, इलां, तलेजु लिसें नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानपाखें पिदनीगु नेपालभाषाया साहित्यिक पत्रिका थाय्भुया तःगू अंकया सम्पादन यानादीगु दु । थज्याःगु ज्याया कदर स्वरुप वय्कः थीथी संघसंथा पाखें थीथी सिरपाः गथे — झी प्रधान सिरपा, ठाकुरलाल सिरपाः, सत्यमोहन जोशी पत्रकारिता सिरपाः, मातृभाषा पत्रकारिता दीर्घसेवा सम्मान आदिं सम्मानित जुयादीगु दु।
स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु रमेशकुमार राजभण्डारी नं छम्ह खः । वय्कःया जन्म बि.सं. २०१० जेष्ठ १८ गते जूगु खः । वय्कःया मांया नां होमकुमारी व बाःया नां लोकनरसिंह राजभण्डारी खः । वय्कःया थाय्बाय् बाग्लुङ नगरपालिका, वडा नं. ३, राधाकृष्ण टोल खः ।
नेपालभाषा मंकाः खलः बागलुङया न्हापायाम्ह छ्यान्जे जुयादीम्ह वय्कः राधाकृष्ण मन्दिर सेवा समितिया नायः नं खः । वय्कः थीथी सामाजिक व धार्मिक संघसंस्थाय् क्रियाशील जुयाः च्वंच्वनादीगु दु ।
भाजु रमेशमान पियाया बूगुदिं ने.सं.१०८१ तछलागा १ खः । वय्कःया मांया नां बिष्णु देवी पिया व अबुया नां मानकाजी पिया खः । भाजु रमेशमान पिया नेपालभाषा मंकाः खलः, येँ नीस्वंसां निसें थौंतक प्रत्यक्ष व परोक्षकथं आवद्ध जुयाः नेवाःतय् हकहितया संघर्षय् निरन्तर कृयाशिल जुयाच्वनादीम्ह व्यक्ति खः । वय्कः मंकाः खलकय् आबद्ध जुयाः भाषिक, सांस्कृतिक संघर्षया थीथी ज्याझ्वलय् महत्वपूर्ण भूमिका म्हितादीम्ह व्यक्ति खःसां वय्कः नेतृत्वया पंक्ति च्वनामदी । अथेखःसां निरंकुश पंचायत सरकारया पालय् आन्दोलनया क्रमय् छक्वः वय्कः खुला ति जेलय् लात । थुकिं भाषिक आन्दोलनय् वय्कःयात उर्जा हे जक तनाबिल ।
नेवाः संस्कृतिया बिषय अध्ययन अनुसन्धानय् नं वय्कः सक्रिय जुयादी । वय्कः नेवाःतय् नखःचखः, संस्कृति दुने दयाच्वंगु दर्शनयात बांलाक्क थूम्ह व्यक्ति खः । ने.सं.११२२ दँय् अर्थ प्रकाशनया लुखां पिदंगु ‘झीगु संस्कृति’ नांगु सफुतिइ थीथी शिर्षकय् नेवाः सामाजिक व सांस्कृतिक विषयया च्वसु च्वयादीगु दु । भाजु रमेशमान पिया लेखा परिक्षणया ज्या यानादी । वय्कलं आपालं नेवाः संस्थातय्गु लेखापरिक्षण व लेखा सम्वन्धी सल्लाहसाहुति बियाः ग्वाहालि नं यानादीगु दु ।
येँया रमेशमान सिंह सन १९८२ स सोभियत संघ, मास्कोया रसायन प्रविधि संस्थापाखें विद्यावारिधि क्वचायेका दिल । वय्कलं नेपालय् प्लास्टिक प्रविधि अले पुनःनविकरण उर्जाया सम्बन्धय् समाजय् चेतना थनेगुली आपालं ज्या यानादिल ।
रमेशानन्द वैद्य नेवाःया लिसें खस साहित्य ख्यःया नं म्ये च्वमि खः । थ्वय्कःया जन्म येँया थँहिति, क्वाःबहालय् ने.सं. १०७३ दिल्लागाः अस्तमिखुन्हु जूगु खः । थ्वय्कःया अबु अष्टबेदानन्द वैद्य व मां चन्द्रमाया वैद्य खः । थ्वय्कःया इहिपाः रेशम वैद्यलिसें जूगु खःसा थ्वय्कःपिनि छम्ह काय् व प्यम्ह म्ह्याय् दु ।
जे.पी. स्कूलय् ब्वँब्वं हे २२ साल लिपांनिसें नेपालभाषां च्वज्या न्ह्याकादीगु खः । अनं लिपा अमृत साइन्स कलेजय् ब्वनेधुंकाः अनं पिदनीगु दँपौस वय्कःया न्हापांगु च्वसु पिदंगु खः । मचाबलय् अबुया हःपालं छेँय् च्वना गुरुपाखें संगीतया ज्ञान नं कयादीम्ह खः । संगीतया ख्यलय् थ्वय्कःया समकालिन पासापिं अरविन्द मालाकार, सत्यनारायण राजभण्डारी, द्वारिकालाल जोशीपिं खः । अरविन्द मालाकारं थ्वय्कःया निपु म्ये लसय् हनादीगु खः । उकी मध्यय् तसकं लोकंह्वाःगु म्ये ‘मिखा बालाबाला सँ कुलिकुलि नानिमय्जु तुयूगु ख्वाः’ खः । मेमेगु छपुनिपु म्ये मेपिं म्येहालामिपिन्सं हाःगु दुसां म्येचालय् पिदंगु थ्व छपु जक खः । गुगु म्येयात लिपा रिमिक्स यानाः म्येहालामि पवित्र कसालं पिथंगु दु । थ्व हे लोकंह्वाःगु म्येपाखें वय्कःयात नेवाः संगीत ख्यलय् म्येच्वमिकथं म्हसीका ब्यूगु खः ।
मचाबलय् निसें च्वयेगु ज्या न्ह्याकादीम्ह थ्वय्कलं खस भाषाय् उपन्यासत च्वयादीगु दु । थ्वय्कलं च्वयादीगु उपन्यास वि.सं. २०३५ सालय् पिदंगु खः । थ्वय्कः वि.सं. २०१८ साया एस.एल.सी. परीक्षाय् बोर्ड प्रथम जुयादीम्ह खः । मेटोलोजी (मौसम सम्बन्धी) विषय ब्वनादीम्ह थ्वय्कः ३० साल स्वयां न्ह्य्ः लजगाःया निंतिं पोखराय् च्वनादीगु खः । अन वय्कः मौसम विभागया मेटोलोजिक स्टेशनया न्हापांम्ह प्रवन्धक जुयाः झाःगु खः । सीघलय् च्वंगु प्रभात माध्यामिक विद्यालयसं वय्कलं ब्वंकेज्या नं यानादीगु व हे स्कुलया ब्वनामिपिनिगु निंतिं ब्रम्हानन्द चन्द्रमाया वैद्य स्मृति कोष नीस्वना तःगु दु ।
रवि डंगोल कलाकार लिसेंं निर्देशक खः । वय्कः जित नारायण डंगोल व नानी छोरी डंगोलया कोखं ने.सं. १०९२ सिल्लागाः चःह्रे, सोमबारखुन्हु बूम्ह खः । येँया छाउनीइ च्वनादीम्ह वय्कः संकिपा, प्याखं, नाटक, ख्यालः, म्यूजिक भिडियो ख्यलय् निर्देशक व कलाकार जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु । खस नेपाली भाय्या संकिपा ख्यलय् नं लोकंह्वाःम्ह वय्कलं निर्देशन यानादीगु नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु संकिपा ‘यांमिखा’ खः । थुकी वय्कलं निर्देशन बीगु नापं अभिनय नं यानादीगु दु । ‘थ्व ला ग्यानापु स्टाइल’, ‘तिमिला’ लिसेंया आपालं संकिपाय् म्हितादीम्ह रवि डंगोलं कुलंगार, व मिसा, वल वल फसिक्वाः, टेम्पो चालक लिसेंया संकिपाया निर्देशन यानादीगु दु । ज्यापु पुचः ओमबहाः व आज्जु पुचः लिसे आबद्ध जुया च्वनादीम्ह वय्कः ने.सं. १११८ या अन्तर क्याम्पस ख्यालः कासाय् उत्कृष्ट अभिनेताया सिरपाः, त्वाःखलः ओम बहाःपाखें विशेष सम्मानया लिसें आपालं सिरपाःपाखें सम्मानित जुयादीधुंकूम्ह खः ।
रवि साय्मि संकिपा निर्देशक व क्यामेरापर्सन खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०९० बछलाथ्वः द्वादसि, सोमबारखुन्हु जूगु खः । वय्कःया मांअबुया नां पूर्णकुमारी मानन्धर व धर्मनारायण मानन्धर खः । आपालं संकिपा व डकुमेन्ट्रिइ निर्देशक व क्यामेरापर्सन जुयाः ज्या यानादी धुंकूम्ह वय्कः नेपाःया ऐतिहासिक बाखनय् आधारित नेवाः संकिपा ‘जामनः गुभाजु’या निर्देशक खः । ‘भिन्तुना दु भिन्तुना’, ‘यःबाः’ व ‘जीवन अनमोल खः थ्व जीवन’ लिसेंया आपालं म्यूजिक भिडियोया निर्देशन यानादी धुंकूम्ह वय्कलं ‘पटाचारा’ संकिपाया क्यामेरापर्सन जुयाः ज्या यानादीगु खः । वय्कलं ‘चाल्र्स डार्विन फिल्म फेस्टिभल २०१७’ य् बेस्ट सिनेमाटोग्राफरया अवार्ड व नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्डय् बेस्ट म्यूजिक भिडियो निर्देशकया अवार्ड त्याकादीगु दु ।
ने.सं. १०८५ यंलागाः चःह्रे, सुक्रबारखुन्हु ख्वपया इताछेँय् अबु नगेन्द्र हाडा व मां जानकी देवी हाडाया कोखं जन्म जुयादीम्ह म्येहालामि रवि हाडा छम्ह रेडियोकर्मी नं खः । थीथी म्येया कभर हालेज्याय् नुगः क्वसाःम्ह वय्कलं सन् १९९५ निसें नवदुर्गा डिजिटल रेकर्डिङ स्टुडियो न्ह्याका च्वनादीगु दुसा वय्कः भक्तपुर एफएम १०५.४ मेगाहर्जया नायः नं खः । वय्कलं नेपालभाषा, खस व हिन्दी यानाः २०० पु सिबें अप्वः म्ये हालादीगु दुसा नेपालभाषा व खस भाय् यानाः ३५ पु सिबें अप्वः म्यूजिक भिडियो पिथना दीगु दु । वय्कःया ‘द गोल्डेन गेट’, ‘परिचय’ म्येमुना पिदने धुंकूगु दुसा ‘हाडा ब्रडर्स’ नामं यूट्यूब च्यानल नं न्ह्याका च्वनादीगु दु ।