मनूया जीवन हनेत मदयेक मगाःगु छगू प्रमुख तत्व लः खः । उकिं हे मानव सभ्यताया विकासया झ्वलय् संसारय् न्ह्याथाय् नं लः दु वा मदु धैगु खँयात मू बियातःगु दइ । नेवाः पूर्खापिन्सं नं च्वनेगु वस्ती विस्तार यायेत त्वनेगु लःया वितरण प्रणालीयात कयाः थीथी कथंया उपाय नालाकाःगु जुल ।
थुकी मध्ये उप्वः धैथें नेवाः वस्तीया निंतिं त्वनेगु लः उपलब्ध याकेत स्थायी श्रोत कथं लिक्कलिक्कसं च्वंगु खुसिंनिसें देय्धः (राजकुलो) म्हुया हयेगु व देय्या पिनेसं भतिचा च्वथ्याःगु थासय् लः मुंकेत ततःधंगु पुखू दयेकातःगु दु । थुज्वःगु पुखुलि मुंगु लःयात मनूत च्वनाच्वंगु लागातक थ्यंकेत दुनें दुने ल्वहं, अप्पा वा सिँया ध्वं लायातःगु दइ । नापं थुज्वःगु मनुखं त्वने जीक स्वस्थकर जुइमा धकाः थासंथासय् जल शुद्धीकरण यायेत मंगाःत दयेकातइ । मनूतय् सुविधायात ध्यानय् तयाः मू मू लागाय् गाःहिति म्हुयाः ल्वहं वा लुँहितिपाखें लः हायेगु याइ ।
लिक्कलिकसं खुसि मदुगु थासय् धाःसा ताल्लाबले सर्गतं गाइगु वा वःगु लः मुंकेत पुखू म्हुयातःगु दइ । अथे हे सुविधा व सम्भावनायात बिचाः यानाः त्वाःत्वालय् तुं म्हुयाः लः थकायेगु नं उलि हे चलन दु । गनं गनं बुंगाःचापाखें नं लःया सुविधा मुंकेगु याइ ।
महत्वपूर्ण खँ, थथे पुखू वा हितिया लः मनूतय् न्हिथंया आवश्यकता पूवंकेधुंकाः बाः वनीगु धःया लःयात मंगाः दयेकाः दुनें दुनें धः म्हुयाः बुँज्याय् हानं छक्वः छ्यलेगु प्रणालीयात नं नगर दुने नेवाः पुस्तापिन्सं यानावंगु दु ।
नेवाः वस्तीया दुने थुकथं लः व धःया अति व्यवस्थित प्रणाली विकास जुइधुंकूगु यथार्थया लिधंसाय् गुलिखे पुरातत्वविद्पिन्सं स्वनिगःया नगरीय प्रणालीया व्यवस्थायात विश्वया अतिकं पुलांगु मानवीय सभ्यता हरप्पा व मोहनजोडारोनाप ज्वःलाः धायेगु नं याः ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु लक्ष्मण उदास नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म टक्सार २ भोजपुर नपा १२ खिकामाछा टक्सार भोजपुर जिल्लाय् जूगु खः । पत्रकारिता पेशा नालादीम्ह वय्‌कः बि.सं.२०२९ सालतक भोजपुर जिल्ला पंचायतपाखें पिदनीगु भोजपुर साप्ताहिकया सम्पादक खः । वय्‌कः नेपालभाषा व नेवाः उत्थानया ज्याय् न्ह्यज्याना च्वनादीम्ह छम्ह सामाजिक अभियन्ता नं खः ।

लक्ष्मण पलिखेल छम्ह म्येहालामिलिसें म्ये च्वमि व लय्‌चिनामि नं खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०९२ यंलागाः चौथि, मंगलबारखुन्हु ख्वपया इनाच्व त्वालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु राधाकृष्ण पलिखेल व मां सानुबैनी पलिखेल खः । थ्वय्‌कःया इहिपाः ने.सं. ११२३ थिंलाथ्वः नःमि, सुक्रबारखुन्हु निभाः पलिखेललिसें जूगु खःसा थ्वय्‌कःपिनि निम्ह काय्‌पिं दु ।
ने.सं. १११० निसें संगीत ख्यलय्‌ दुहां झाःम्ह थ्वय्‌कलं सुमन सचिन, राजेश हाडा, नगेन्द्र हाडा, उस्ताद भोला जोशी, गुरुदेव कामत व चन्द्रराज शर्मापाखें संगीत शिक्षा कयादीगु खः । थ्वय्‌कलं थःगु जीबनय्‌ दकलय्‌ न्हापां दबुली हालादीगु म्ये अमर सागरया च्वसाय्‌ अले राजेश हाडाया लसय्‌ ‘छंगु निंतिं थ्व मिखां ख्वबितक नं हाल’ खः । थ्वय्‌कःया अतिकं लोकंह्वाःगु म्येत ‘महितालं याये मछाःगु’, ‘छंगु निंतिं थ्व मिखां’, ‘हलिमय्‌ नांदंगु ख्वप देय्‌’ खः । उकी मध्यय्‌ नं लता बज्राचार्यलिसे हालादीगु ‘स्वःलिसे छ जितः छाय्‌ बांलाना वःगु’ तसकं लोकंह्वाः । थ्वय्‌कःया म्ये मुनाः पिदंगु म्येचाः ‘थ्वयात हे मतिना धाइगु जुइ’ ने.सं.११२० स व थ्वय्‌कःया म्ये दुथ्याःगु ‘मन’ सि.डी. (ने.सं. ११२९) स पिदंगु खः । अथे हे वय्‌कःया म्ये दुथ्याःगु न्हापांगु म्येचाः ‘द गोल्डेनगेट’ वि.सं. २०५२ स पिदंगु खःसा लिपा वि.सं. २०५३ स ‘अरुणिमा’ पिदंगु खः ।
थ्वय्‌कलं थौंतक्क सुइन्यापुति म्ये हालादीगु दु । नेवाः व खस भाय्‌या म्येत गुलिं थःम्हं हे च्वयाः व लसय्‌ हनाः हालादीगु झिपुति दु, म्येचालय्‌ पिदंगु म्ये झिेंच्यापुति दु । संगीत ख्यःलिसें थ्वय्‌कलं थीथी सामाजिक ख्यलय्‌ नं योगदान याना च्वनादीगु दु । हेटौंडाया मूच्र्छना संगीत समूह व भक्तपुर सांगीतिक समाजय्‌ नं आवद्धम्ह थ्वय्‌कः थौंकन्हय्‌ ख्वपया आराधना संगीत समूहस दुथ्याना च्वनादीगु दु ।थापाथली क्याम्पसय्‌ लजगाः न्ह्याका च्वनादीम्ह थ्वय्‌कलं अन अटोमोबाइल इञ्जिनिय्‌रीङ्ग ख्यलय्‌ शिक्षण, प्रशिक्षणलिसें अनुसन्धानया ज्या याना च्वनादीम्ह खः ।

ने.सं १०५५ स बौ बुद्धिबहादुर व मां पूर्णकुमारीया कोखं येँया वटु त्वालय् जन्म जूम्ह लक्ष्मण राजवंशी नेपाःया हे नांजाःम्ह बुद्धजिवी खः । आनन्दकुटी मा.वि, सिद्धार्थ बनस्थली मा.वि. आदिया तःदँ तक प्रिन्सिपल जुयाः नेपाःया शैक्षिक ख्यलय् योगदान बियादीम्ह थ्वय्‌कः थःगु वैश बाज्यः धैथें पुलेधुंकाः जक नेपालभाषाया बाखं ख्यलय् दुहांझाःम्ह च्वमि खः । थथे खयां नं नेपालभाषाय् दकलय् अप्वः बाखंया सफू पिकयादीम्ह बाखंच्वमि थ्वय्‌कः हे जुयादीगु दु । थ्वय्‌कःया— नमिंग्वाःगु सर्गः (ने.सं.११०८), बुलुमि (ने.सं.११११), देखा (ने.सं.१११५), आलमत (ने.सं.१११९), ह्याउँ निभाः (ने.सं.११२२), लिथ्वःगु सः (ने.सं.११२५), झसुकाः (ने.सं.), नसना, लःहू, ईया किचलय्, त्वाकः (ने.सं.११३०) व त्वःधूगु यःसिं (ने.सं.११३२) आदि यानाः झिंनिगुलिं मयाक बाखं सफू पिदंगु दु । थ्वय्‌कः संख्यात्मकरुपं जक यक्व बाखं पिकयादीम्ह बाखंच्वमि मखु नेपालभाषाया बाखं ख्यलय् न्हून्हू समस्या न्हून्हूगू विषययात दुथ्याकाः बाखं च्वयादीम्ह बाखंच्वमि नं खः । लक्ष्मण राजवंशीया आपाः धैथें बाखं नेवाः समाज, नेवाः संस्कृतिया परिवेशय् निर्माण जुयाच्वनीगु खयां नं थौंया नेवाःतय्‌सं भोगे यायेमाःगु समस्या गथे— नेवाःतय्‌गु लजगा, वासस्थान, संस्कृतिया अतिक्रमण, विदेश पलायन जक मखु नेपाःया हे सार्वभौमसत्ताय् तकं अतिक्रमण जुयाच्वंगु थेंज्याःगु सम्वेदनशील विषययात तकं थियाः जनतायात सजग सचेत यायेगु वय्‌कःया चेष्ठा च्वछायेबहः जू । सजीव पात्र चित्रण व मिखाय् लुइगु वातावरण चित्रणनापं घटनाक्रमयात बुलुहुँ थतयंकाः चरमसीमाय् थ्यंकेफुगु थ्वय्‌कःया बाखंया शिल्पगत विशेषता जूगु दु ।

थ्वय्‌कः थम्हं जक बाखं च्वयाः नेपालभाषाया बाखंख्यः चकंकेगु कुतः यानादीम्ह च्वमि मखु आपालं मेपिंत नं बाखं च्वकेबियाः नेपालभाषाया बाखं विधा तःमि तःजि जुइकेगु चेष्ठा यानादीम्ह च्वमि खः । थ्वहे कथं थ्वय्‌कलं थःगु संयोजकत्वय् बाखं दबू (ने.सं. ११२९) नांगु संस्था स्वनादिल । थ्व संस्थाया स्थापनां नेपालभाषाया बाखंया प्रचार प्रसारया नापं न्हून्हूपिं बाखं च्वमिपिं नं पिदन । अथेहे थ्वय्‌कलं थः अबु व मांया नामं बुद्धिपूर्ण सिरपाः (ने.सं.११३०) स्वनाः बाखंच्वमिपिंत हःपाः बीगु ज्या यानादिल ।

लक्ष्मण राजवंशीं बाखं धुंकाः थियादीगु मेगु विधा निबन्ध खः । थ्वय्‌कःया पिदंगु निबन्धया सफू खः — न्हसला (नेसं ११२९), व हे मुलु व हे सुका (ने.सं ११३३) । लेखकीय जीवन न्ह्याके न्ह्यः छम्ह राजनीतिज्ञ तथा सफलम्ह शिक्षकया भूमिका निर्वाह यानाादीम्ह लक्ष्मण राजवंशीया निबन्ध फुक्क धयाथें विचारप्रधान सचेतनामूलक जूगु दु । थौंया राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् पिदनाच्वंगु विकृति विसंगतियात उलाक्यनेगु हे वय्‌कःया निबन्धया प्रमुख विशेषता जूगु दु । थथे भाषा साहित्यया सेवा यायां ने.सं १०४१ य् वय्‌कलं थःगु नश्वर देह त्याग यानादिल ।

चित्रकलाकार लक्ष्मण श्रेष्ठया जन्म इ.सं. १८३८ य् सिराहाय् जूगु खः । ललितकलाय् स्नातक यानादीम्ह वय्कलं फ्रान्सय् विशेष अध्ययन यानादीगु खः । वय्कः नाफाया दुजः नं खः। वय्कलं नेपाः, भारत, स्विट्जरल्याण्ड व फ्रान्स आदि देसय् तःक्वः हे याकः व मंकाः कला ब्वज्या यानादीगु दु । वय्कःया चित्रकला नेपाः, भारत, फ्रान्स, अमेरिका व जर्मनी आदि देसय् संग्रहित जुयाच्वंगु दु । वय्कलं सन १९६७ स अन्तर्राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी न्यूयोर्कय् ‘प्रि द अनर’ सिरपाः, तेस्रो राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी (नाफा) य् न्हाप सिरपाः त्याकादीगु दु । वय्कःयात गोरखा दक्षिणबाहु पदक नं द्यछाःगु दु ।

ख्वपया भाजु इन्द्रदास व ज्वालादेवीया काय् लक्षमण दास सन् १९३५ स बूगु खः । भारतया खडगपुरया विश्वविद्यालयपाखें स्नातक यानादीम्ह थ्वयकः सडक सर्भेक्षण व डिजाइनया विशेषज्ञ खः । येँ–जनकपुर राजमार्ग, भैंसे–रक्सौल, सिमरा–जनकपुर राजमार्गया डिजाइनया ज्याय् मू भूमिका म्हितादीम्ह इन्जिनियर खः ।

नेपाःया नांजाःम्ह कलाकार लक्ष्मी गिरीया जन्म येँया जयबागेश्वरीइ ने.सं. १०७४ प्वहेलागाः चौथि, सनिबारखुन्हु जूगु खः । वय्‌कःया अबुया नां मुक्तिनाथ पौडेल व मांया नां उजेली अधिकारी खः । अनया गौशालाय्‌ च्वंगु शारदा निम्न माध्यमिक विद्यालय नांयागु ब्वनेकुथिइ ब्वनाच्वंगु इलय्‌ हे अनया प्याखं हुलाः थःगु कला यात्रा न्ह्याकादीगु खः । वय्‌कलं वि.सं. २०४५ पाखे संकिपाय्‌ अभिनयया यात्रा न्ह्याकादिल । उगु हे दँय्‌ ‘भुमरी’, ‘फेरि भेटौंला’, ‘कन्यादान’ व ‘माया’ नांयागु संकिपाय्‌ म्हितादीगु खः । वय्‌कलं खस नेपाली भाय्‌या जक मखसे नेपालभाषा, मैथिली, भोजपुरी लिसेंया भाय्‌या संकिपाय्‌ म्हितादीगु दु । ‘यांमिखा’, ‘काय्‌मचा ल्याय्‌म्ह’, ‘कुलंगार’, ‘पटाचारा’, ‘त्याग’, ‘कीर्तिपुरः अ लिजेन्ड अफ कीर्तिलक्ष्मी’ लिसेंया आपालं नेपालभाषाया संकिपाय्‌ म्हितादीगु दुसा ‘सास ननद भौजाइ’, ‘सास ननद नौकरानी’ लिसेंया भोजपुरी भाय्‌या संकिपा वय्‌कःया न्ह्यथनेबहःगु संकिपा खः । अथे हे वय्‌कःयात खस भाय्‌या लोकंह्वाःगु टेलिसिरियल ‘तीतो सत्य’ टेलिसिरियलपाखे नं यक्वसिनं म्हस्यू । आपालं संघसंस्थालिसे स्वानादीम्ह लक्ष्मी गिरी नेपाल चलचित्र कलाकार संघया उपाध्यक्ष नं जुयादीधुंकूम्ह खः । ‘झोला’ नांयागु संकिपाय्‌ सशक्त अभिनय यानादीगुलिं वय्‌कःयात २०७० दँया राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार समारोहय्‌ सम्माननीय राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवपाखें सर्वोत्कृष्ट सहअभिनेत्रीया सिरपाः अले नेपाल सरकारया चलचित्र विकास बोर्डं वि.सं २०७९या राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कारय्‌ दीर्घकालिन साधना सम्मानपाखें सम्मानित याःगु दु ।

मय्‌जु लक्ष्मी कुमारी मालीया साहित्यिक नां लक्ष्मी माली खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं. २०१० श्रावण १० कुन्हु येँया तेबहालय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां फत्तेकुमारी माली व बाःया नां जोगनारायण माली खः । रेडियो नेपालं नेपाल भाषाया समाचार लिकाःगु विरुद्ध येँय् तेबहालय् जूगु साहित्य सम्मेलनय् किपा नांगु कविता ब्वनादीम्ह मय्‌जु लक्ष्मी मालीया कलम कविता बिधाय् न्ह्यानाच्वंगु दु । वय्‌कलं यक्व धयाथें खस् नेपाली भाषां कविता च्वयेगु व थीथी संघ संस्थाय् च्वनाः साहित्यिक ज्या यायेगु यानादीसां लिपांगु इलय् वयाः हाकनं नेपाल भाषां कविता च्वयेगु याना वयाच्वनादीगु दु । नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानय् मातृभाषा विभागया प्राज्ञ परिषद्या प्रमुख जुयाः वय्‌कलं ताः ई तक ज्या यानादिल । वय्‌कःया हे कुतलं प्रज्ञा प्रतिष्ठानं पिदना च्वंगु दँ पौ थाय्‌भुयात खुला पौ यानाः पिथनेगु ज्या न्ह्यात । लिसे अनं नेपालभाषाया यक्व सफू पिथनेगु ज्या नं वय्‌कलं यानादिल ।

शिक्षक, प्रधानाध्यापक तक जुयाः ज्या यानादीम्ह वय्‌कलं यक्व पाठ्य सफूया सहलेखक जुयाः नं ज्या यानादीगु दु । मय्‌जु लक्ष्मी मालीजु प्रगतिशील लेखक संघ, पारिजात स्मृति केन्द्र, अभ्युत्थान महिला साहित्य प्रतिस्थान, घनश्याम साहित्य प्रतिस्थान आदि संघ संस्थाय् दुजः जुयादी ।

वय्‌कः पारिजात कला पुरस्कारया संस्थापक नं खः । वय्‌कःया खस् नेपाली भाषाय् आगोको याम, आरुका फूलहरू, तोरी फुलाएको खेत, आमा तिम्रो नाम के हो, कविता सफू पिदंगु दु । वय्‌कःया कविता सफू अंग्रेजी अनुवाद जुयाः ‘Season of fire’ नांमं पिदंगु दु । मय्‌जु लक्ष्मी माली पारिजात स्मृति सम्मान, देशभक्त गणतान्त्रीक सम्मान, आरपि शर्मा तन्नेरी साहित्यिक पुरस्कार, अखिल तिम्सिना लम्साल स्मृति साहित्य सम्मान, थारु लेखक संघ सम्मानं सम्मानित जुयादीगु दु । लिसें शिक्षा पुरस्कार व शिक्षा दिवस पदक नं वय्‌कलं कयादीगु दु ।

संकिपा, टेलिसंकिपा, दबू प्याखं, म्यूजिक भिडियोया कलाकार लक्ष्मीकुमार महर्जन ने.सं. १०९३ कछलागाः दसमि, बसुबारखुन्हु अबु गुणसिं महर्जन व मां पुनुमाया महर्जनया कोखं किपुलिइ जन्म जूम्ह खः ।
ने.सं. ११११ दँय्‌ सँझ्याः साहित्य पाःलाःया ‘व हे मुलु सुका’ नाटक म्हिताः कलाख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकादीम्ह वय्‌कलं ने.सं. १११६ दँनिसें नाटक निर्देशनय्‌ नं पलाः न्ह्याकादीगु खः ।
वय्‌कलं न्हूगु पलाः, न्ह्यलं चायेकि, विद्रोह, रङ्ग नम्बर आदि नाटकया निर्देशन व अभिनय यानादीगु दु । अथेहे वय्‌कलं छधाः प्याखं ‘लिथु’, टेलिप्याखं ‘बाखंचा’, संकिपा ‘सेरीव बन्जाः’ लगायतय्‌ थःगु अभिनय कला न्ह्यब्वया दीगु दु ।
‘व मनू सु मनू’पाखें मलेशियाय्‌ जूगु सिल्भर इन्टरनेशनल म्यूजिक अवार्डय्‌ बेस्ट मोडलया सिरपाः त्याकादीम्ह वय्‌कःया अभिनय दुगु ‘उच्च शिक्षा’ व ‘म्युजियम’ चिहाःसंकिपां नं थीथी सिरपाः त्याकूगु दु ।

मां पुनमाया मानन्धर व अबु लक्ष्मीनारायण मानन्धरया काय् भाजु लक्ष्मीदास मानन्धर येँया थँहिति त्वालय् ने.सं. १०४९ कछलाथ्व खस्थि, आइतबाः कुन्हु बूगु खः । आपालं नेवाः खलः, पुचः व संघसंस्थाय् छुं न छुं कथं स्वापू तयाः वय्‌कलं जीवनज्वःछि उद्योग व्यवसाय, नेपालभाषा, तजिलजि, बुद्ध धर्म, स्वास्थ्य व शिक्षाया ख्यलय् थःत पानादिल । थःपिनि पुलांगु दाफा भजन व बाजंया संरक्षण व प्रवद्र्धनय् नं वय्‌कःया नुगः तसकं क्वसाः । वय्‌कः नेपाःया उद्योग–व्यवसाय ख्यलय् ला न्ह्यलुवाःकथं हे नां जाः । राष्ट्रिय सभाया सांसद तक जुयादीम्ह वय्‌कः राजनीतिइ नं सक्रियम्ह खः । वय्‌कः नेपाल संबत् आन्दोलनया अभिभावक, मस्तय्‌त मांभासं शिक्षा बीकेगुली न्ह्यचिलादीम्ह नेपालभाषा आन्दोलनया प्रेरणा स्रोत व न्ह्यलुवाः, परोपकारी, समाजसेवी व दाता नं खः ।

वय्‌कलं केन्द्रीय मानन्धर संघया कोषाध्यक्ष व उपसभापति पदय् च्वनाः मानन्धर समुदायया हितया निंतिं माःगुतक ज्याखँ न्ह्याकादिल । वय्‌कः नेपालभाषा परिषद्या अक्षयकोष दाता व सल्लाहकार, नेपालभाषा एकेडेमिया संस्थापक कोषाध्यक्ष, नेवाः एफएमया संयोजक, नेवाः देय् दबूया संस्थापक कोषाध्यक्ष व सल्लाहकार, नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा सभाया आर्थिक समिति कजि, नेपालभाषा मंकाः खलः दबूछेँ निर्माण आर्थिक समितिया कजि, नेपाल संवत् न्हूदँ समारोह समिति ११२२ या नायः, न्हूदँ समारोह समितिया सल्लाहकार समितिया नायः, जगतसुन्दर ब्वनेकुथिया नायः, शान्ति शिक्षा मन्दिरया संस्थापक, पिपल्स क्याम्पसया संस्थापक व सन्चालक समितिया नायः, नेपाल कुष्ठरोग निवारण संघया नायः, मनमोहन स्मृति पोलिटेक्निक इन्स्टिच्यूट बिराटनगरया कोषाध्यक्ष नं जुयादीधुंकूम्ह खः । अथे हे धर्मोदय सभाया केन्द्रीय दुजः, कोषाध्यक्ष व वरिष्ठ उपाध्यक्ष, बुद्ध जयन्ति समारोह समितिया उपाध्यक्ष व सल्लाहकार, निक्वःगु विश्व बौद्ध शिखर सम्मेलनय् नेपाः सरकारया दूत जुयाः थीथी देसय् प्रचार व स्वापू क्वातुकादीगु, लुम्बिनी विकास कोषया कोषाध्यक्ष, लुति अजिमा देगः जीर्णोद्धार समितिया नायः, विपश्यना ध्यान केन्द्रया संस्थापक दुजः जुयादी । वय्‌कः नेपाल रसिया मैत्री संघया संस्थापक व सल्लाहकार, नेपाल रसिया सांस्कृतिक संघया उपाध्यक्ष, धम्मावति गुरुमां नागरिक अभिनन्दन ज्याझ्वःया कजि, पद्मरत्न तुलाधर नागरिक अभिनन्दन ज्याझ्वःया कजि, सत्यमोहन जोशी नागरिक अभिनन्दन ज्याझ्वःया कजिया लिसें थीथी यक्वं संघसंस्थाया सल्लाहकार नं जुयादीगु खः ।

वय्‌कलं पुलांगु दाफा मे व थीथी मौलिक बाजंया संरक्षण अले दाफा गुरुपिंत हनेभनं केन्द्रीय मानन्धर संघपाखें बीगु यानाः थः बाज्या भाजुवीरया नामं भाजुवीर सिरपाः अले नेपालभाषा कयाः एसइइ ताःलाःपिं ब्वनामिपिंत बीगुकथं मांअबुया नामं लक्ष्मीनारायण पुनमाया सिरपाः नीस्वनादीगु दु । वय्‌कःया थीथी ज्याखँया कदरस्वरुप वय्‌कःयात थीथी सिरपाः, हनापौ देछाःगु दु । वय्‌कःयात नेपाल सरकारपाखें गोर्खा दक्षिणबाहु प्यंगूगु, स्वंगूगु व निगूगु, यूनिभर्सिटि अफ कनेक्टिकट, यू.एस.ए.पाखें विशेष अवार्ड अले इन्टरनेशनल भोलिन्टियर एशोसिएशन भारतपाखें एक्सिलेन्स गोल्ड अवार्ड १९९३ लःल्हायेधुंकूगु दु ।

वय्‌कःया थीथी ज्याखँयात लुमंकाः केन्द्रीय मानन्धर संघपाखें प्रवुद्ध ब्यक्तिकथं हंगु दुसा धर्मोदय सभा, कुष्ठरोग निवारण संघ, मनमोहन प्रतिष्ठान, नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ, मनमोहन स्मृति कलेज, पिपुल्स क्याम्पस, नेकपा एमाले, लुम्बिनी बिकास कोष, केन्द्रीय मानन्धर संघ, थँतिति मानन्धर गुथि, भैरहवा उद्योग वाणिज्य महासंघ, बुटवल उद्योग वाणिज्य महासंघ आदिपाखें नं वय्‌कःयात कदरपत्र, प्रसंशा पत्र, सुभाय्‌पौ, हनापौ प्राप्त जूगु दु ।थुज्वःम्ह तसकं च्वजाःम्ह मनू ने.सं. ११४२ पोहेलागा दुतिया, बसुबाःकुन्हु झी दथुइ मंत ।