नेवाःतय् मौलिक द्यः लुकुमाःद्यः सुलाच्वंम्ह÷लुकुं बियाच्वंम्ह महाद्यः खः । नेवाः बस्ती दुने त्वाःत्वालय् साःगाः, ननि, चुकय् लुकुमाःद्यः थापना यानातःगु खनेदु । लुकुमाःद्यःया मूर्ति दइमखु । ख्यें बांलूगु ल्वहंयात बछि थुनातःगुयात द्यः पुज्याइ ।
लुकुमाःद्यःयात क्षेत्रपाल द्यः नं धायेगु याः । गुम्हगुम्हेसिनं मूलुखा न्ह्यःने पिखालखुइ थापना यानातःगु नं खनेदु । थथे छेँ न्ह्यःने च्वनाः भूतप्रेत, मभिंगु तŒवपाखें रक्षा याइपिं द्यःपिंत न्हिंन्हिं पुज्यायेगु लिसें पुनाहल धायेवं सिराबौ तयेगु नं याइ । दँय्दसं सिल्लाचःह्रेबलय् बहनी लुकुमाःद्यः व महाद्यःयाथाय् धुनि जगे यायेगु धकाः मि च्याकाः द्यःयात पंकी । छुस्यामुस्या, कःनिसियाः द्यःयात छानाः प्रसादया रुपय् इनाः नइ । पाहांचःह्रे प्यन्हु न्ह्यः वा पाहांचःह्रेकुन्हु त्वपुयातःम्ह लुकुमाःद्यःयात उलाः बँ थिली । छेँ छेँय्नं बँ थिलाः सुचिनिचि याइ । लुकुमाःद्यःयात लुँबुँु–वहबुं त्वपुइ । पाहांचःह्रे स्वनिगलय् लुकुमाःद्यः पुज्यानाः हनीगु नखः खः । गुम्ह गुम्हेसिनं लुकुमाःद्यःयात भुजा छायेगु धकाः जा, केँ तरकारी लप्तेय् तयाः छायेहइ । सँन्याःकाःई जुइवं सुकुन्दा च्याकाः लुकुमाःद्यःयात लँबुँवहःबुँ, समय्बजि धाला छानाः द्यः पुज्यानाः माताःचा चा वा चुपिइ अजः फयाः द्यःया प्रसादया रुपय् अजः उली, सिन्हः ती । मस्त ‘खुँया मिखा कांकां, जिगु मिखा तेल्ला’ धकाः हाली । थथे अजः उल धायेवं मिखा स्याःगु लनी, मिखा तेल्लाइ धाइ । द्यःयात लाभा घासा वा वाउँगु लाभा तयाः भ्वय्ब्व छाइ । थुकुन्हु महाद्यः पिशाच रुप कयाः थथे आमिष भोजन याइगु भगवती पुराणय् च्वयातःगु दु । पार्वतीं भगवतीया रुप कयाः महिषासुर आदि दैत्यतय्त स्यात । छन्हु पार्वतीं गबलें आमिष भोजन याये नं ला धाःगुलिं लुँबुँ वहः बुँ किकाः लुकुमाःद्यःया रुप काल धाइ । अथे हे शनिश्चरं ज्वनी धकाः साःगालय् न्हय्दँत्या दँ सुलाच्वंगु धाइ । पाहांचःह्रेयां कन्हय्कुन्हु (चिल्लागा आमाइ) त्यंगःया लुकुमाःद्यः, छ्वासलवय्
छ्वासलबि लुकुमाःद्यः पुज्यानाः मस्तय्त मरःजा नकेगु चलन नं दु । अथे हे थीथी नखःचखः व संस्कारय् लुकुमाःद्यः पुज्याइ ।
लुकुमहाद्यः त्वाःत्वालय् दइ । थ्व महाद्यः न्हापालिपा चाया तःलय् ल्हानाच्वनी । पाहांचःह्रे प्यन्हु न्ह्यः जक गाःम्हुयाः पिकयाः सफा यानातइ ।चाया तःलय् लुकुंबिनाच्वंगुलिं लुकुमहाद्यः नं धायेछिं ।
पाहांचःह्रेया बहनी भ्वय् नये न्ह्यः लुकुमाःद्यः पुज्यायेमाः । मेमेबलय् महाद्यःयात छायेगुली अमय् अथे धयागु ला, ख्यें, अय्लाः, थ्वँ, तयेमजिउ । तर पाहाँचःह्रेबलय् थुपिं दक्वं तयाः भ्वय्ब्व छायेमाः । महाद्यःया नं ला ख्यें, सकतां नये मास्तिवःगुलिं गालय् च्वनाः लुँबुँ, वहःबुँ किकाः नःगु धाइ । भ्वय्ब्व छायेबलय् वाउँगु लाभा वालाः लैंसूचा लाभामा छमां तुं मदयेक मगाः । लाभामा महाद्यःया आंग्साया प्रतीक धयागु जनविश्वास दु । द्यः पुज्यायेधुंकाः मत बियाः अजः फयाः अजः उलकि मिखा त्यय्लाइ धयागु धारणा दु । अजः उलिम्हेस्यां धुँया मिखा कांकां जिगु मिखा त्यय्लाः धकाः म्ये नं हाली । महाद्यः चाया तःलय् लानाच्वंगु खँय् भष्मासुर राक्षसनापया छपु बाखंया स्वापू दु । महाद्यवं भष्मासुर राक्षसयागु तपस्यां लय्तायाः यागु ल्हातं छ्यनय् थिलकि भष्म जुइमा धयागु वरदान बिल । भष्मासुरं महाद्यःयात हे छ्यनय् थीत स्वल । छ्यनय् थियाबी धयागु ग्याःचिकुं महाद्यः चाया तःलय् सुलाच्वंगु धयागु पुराणय् च्वयातःगु दु । अथे सुलाः लुकुंबिना च्वंगुलिं लुकुमहाद्यः धाःगु खः ।