म्येहालामि लोचन भट्टराईया जन्म वि.सं. २०१८ सालय् धरानय् अबु योगनाथ भट्टराई व मां विष्णुदेवी भट्टराईया कोखं जूगु खः । वय्कलं २०३५ सालनिसें म्ये हालेगु सुरु यानादिल, नेपालभाषाया म्ये ख्यलय् वय्कःया तःधंगु योगदान दु । वय्कलं ७१ पु नेवाः म्ये हालादीगु दुसा नेवाः संकिपा राजमतिइ नं सः बियादीगु दु । अथेहे खस नेपाली म्ये ख्यलय् नं वय्कः तसकं नांजाः । आपाः हे खस नेपाली संकिपाय् नं म्ये हालादीगु दु ।
वय्कलं शास्त्रिय् संगीत अध्ययन यानाः M.Music तक डिग्री हासिल यानादीगु दु अले सांस्कृतिक संस्थानय् छम्ह म्येहालामिया कथं सेवा यानादीगु दु ।
मां जगतशोभा व बौ प्रत्येकमान तुलाधरया कोखं ने.सं. १०८१ येँय् जन्म जूम्ह लोचनतारा तुलाधर नेपालभाषा साहित्यया छम्ह सशक्तम्ह च्वमि खः । थ्वय्कलं नेपालभाषां बाखंया नापं बौद्धधर्म सम्बन्धी नं सफू च्वयादीसां थ्वय्कःयात नेपालभाषाया ख्यलय् छम्ह न्हूपिंढीयाम्ह सशक्तम्ह बाखंच्वमि कथं म्हसीकेगु याः । थ्वय्कःया पिदंगु बाखं सफू खः— पलाँसु (ने.सं.११०१), दुवाः ध्वदुकेत (ने.सं.११२२) व वं लिफः स्वैतिनि (ने.सं.११३३) । थ्वय्कःया बाखं मूलतः नेपाःया सामाजिक परिवेशय् निर्माण जूगु दुसा बाखनय् प्रगतिशील विचारधारा प्रवाहित जुयाच्वंगु दु । थौ समाजय् नारी समानताया नारा न्ह्याक्व हे थ्वयाच्वंसां वास्तवय् थ्व व्यवहारय् लागु मजूगु, लैङ्गीक विभेद कायम हे जुयाच्वंगु थौंया समाजय् रितिथिति, संस्कृति आदिइ खनेदुगु विकृति, भ्वासिपहःप्रति व्यंग्य आदि हे थ्वय्कःया बाखंया मू विषय जूगु दु ।
मय्जु लोचनतारा छम्ह नेपालभाषाया बाखंच्वमि जक मखु बौद्ध साहित्यया अध्ययता नं खः । थ्व हे कथं थ्वय्कलं धर्मचारी गुरुमां किद्वल विहारं निसें निर्वाण मूर्ति तक (ने.सं ११२६) नांगु सफू च्वयादीगु दुसा थ्वय्कलं तःगू हे सफू नापं स्मारिका आदिया सम्पादन नं यानादीगु दु । गथे— दनावयाच्वंगु लबु (ने.सं ११३२), पलेहः मिखा, निवार्णमूर्ति विहार, उदाय समाः, नेपालय् दो गुणबती गुरुमां आदि । मय्जु लोचनतारां थःगु ज्याया कदर स्वरुप थीथी सिरपाः नं त्याकादीगु दु । गथे— पञ्चवीर सिरपाः (ने.सं ११२१), जरिमैंया साखः सिरपाः (ने.सं ११३१), मोतिलक्ष्मी सिरपाः २०७५, धर्मविजय पदनम् (ने.सं ११३०) आदि ।