यल लाय्कुलिं वलखु जुयाः वनेबलय् वलखु गणेद्यःया लिउनेच्वंगु लँपुं पूर्व स्वयाः वनेगु गल्लिं दुहां वनेकथं सूर्यंधर्म संस्कारित, वज्रकीर्ति महाविहार– वंबहालय् थ्यनी । वलखु त्वालय् स्थापना जूगु बहाः जुयाः थ्व बहाःयात वंबहाः धायेगु चलन दुगु खनेदु । वंबहाःयात येखाछेँ बहाः नं धायेगु याः । थ्व बहाःया लुखा जवंखवं ल्वहंया निम्ह सिंह दु । थुगु लुखां दुहां वनेबलय् चक्कंगु बहाः खनेदइ । थन नं मूलुखाया दुने ल्वहंया तःधिकःपिं निम्ह सिंह दु । मूलुखाया जवपाखे थनया क्वाःपाःदेगः दु । थ्व देगः स्वतँजाः, नितँ पौ तयाः दयेकातःगु दु । थनया क्वाःपाःद्यः उत्तरपाखे स्वयाच्वंम्ह अक्षोभ्य बुद्ध खः । क्वाःपाःद्यः न्ह्यःनेया त्वाथलय् जवंखवं निम्ह सिंह व तग्वःगु, चिग्वःगु गं निगः नं स्वनातःगु दु ।
थनया द्यःलुखाय् लीया पातां भुनातःगु दु । द्यःलुखा जवंखवं याक्वझ्याः निपाः दु । अथे हे थन ल्वहंया निम्ह वोधिसत्वपिनिगु मूर्ति नं दु । मूलुखाया च्वय् तोलं छगू नं दु । थुगु तोलनय् दथुइ अक्षोभ्य, जवय् प्रज्ञापारमिता व खवय् षडक्षेरी लोकेश्वरया मूर्ति व मेमेगु मूर्तिं छाय्पियातःगु दु । क्वाःपाःदेगःया न्हापांगु तल्लाय् दथुइ न्यापाः झ्याः व जवंखवं निपाः चिचीपाःगु तिकिझ्याः दु । थ्वयां च्वय् च्यागः त्वानाःसिँ दु । पल्लिं च्वय् छचाःलं झ्याः व मेगु पौ तयाः देगः छगः थकयाः नागं कुइकाः चैत्य छगःया गजू छुनातःगु दु । क्वाःपाःद्यःया फुसय् थुगु संघया आगं दयेकाः चक्रसम्बर बज्रबाराहीदेवी दयेकातःगु दु ।
बहाःया दिगि बहाःलुखा फुसय् योगिनीदेवी तयातःगु दु । चक्रय् झ्वःलाक यज्ञकुण्ड, धर्मधातु मण्डल, परिभोग चैत्य, पुलांगु चैत्य, ल्वहं थां, पदमोच्च चैत्य स्वनातःगु दु । थुगु विहारया आःतक लुयावःगु अभिलेख मध्ये ने.सं. ५६१ या मेडियवल नेपाल कोलोफान्स एण्डर इन्सक्रिप्सन् खः । अनं लिपा ने.सं. ६७८ व मेगु थन हे पाताय् तानातःगु ७८५ या अभिलेख दु । वंबहाःया संघय् थौंकन्हय् बज्राचार्य व शाक्य यानाः जम्मा ६७ म्ह दु । थुगु बहालय् पञ्चस्थविर आजु जुइगु चलन दु । व हे आजुपिनिगु नेतृत्वय् संघया सदस्यत मुनाः वन्दे लुइगु, नायः लुइगु, थपा त्वायेगु, चक्रेश्वर लुइगु आदि याना वयाच्वंगु दु ।
भारतया कलकता विश्वविद्यालयपाखें चिकित्साशास्त्रय् स्नातकोस्तर उपाधि कयावःम्ह वंशीकृष्ण नेपाःया मिखाया ल्वय् उपचार याइपिं मध्यय् छम्ह न्ह्यलुवाः खः । मिखाया शल्यचिकित्साय् थ्वय्कः अतिकं नांजाः ।
बौ धारणीधर बज्राचार्य व मां इन्द्रमाया बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०६९ तछलागा षष्ठी कुन्हु यलया नःत्वालय् साहित्यकार भाजु वंशीधर बज्राचार्यया जन्म जूगु खः । भाजु वंशीधर बज्राचार्य छम्ह पत्रकारिता व चित्रकला पाखे अनुभव दुम्ह व खस भाषाया छम्ह संचारकःमि जुयाः नं लिपा वनाः थःगु मांभाय् नेपालभाषा साहित्यपाखे नुगः क्वसायेकादीम्ह पुलांम्ह साहित्यकार खः । साहित्यकार भाजु वंशीधरं इलय्ब्यलय् चिनाखँ व हाइकु पाखें थःत म्हसीका च्वंसां नेपालभाषाया व्याकरण ख्यलय् थःत बिस्कं कथं म्हसिकेत ताःलाःगु दु । थथे हे भाषा, जाति व व्याकरण नाप स्वापू दुगु वय्कःया न्हापांगु च्वसु सम्पादनया पलेसा खँग्वः माले ज्याय् हुइना भुइना (ने.सं. ११०५) नांगु च्वखँ खः ।
वय्कः छम्ह सम्पादक नं जुयादीगुलिं बुद्धधर्मनाप स्वापू दुगु थीथी पत्रिका सम्पादन यायां भाजु वंशीधर बज्राचार्यजुं पटाचारा पल्पसा किपाप्याखं ने.सं. ११२८ य् पिथनादिल । थ्व वय्कःया न्हापांगु सफू खः । लिपा वय्कःया च्वसा भाषा, जाति व व्याकरणपाखे क्वसाया वन । थुकिया लिच्वः खः वय्कःया ने.सं. ११२९ य् पिदंगु निगूगु सफू झीगु भाय् झीगु भाला । अरनिको समाजपाखें वय्कः चीन चाःहिलादीबलय् चीनया भौगोलिक, राजनैतिक, आर्थिक, सांस्कृतिक थीथी खँयात कयाः वय्कलं ह्याउँगु नांचाया जाला (ने.सं. ११४०) नांगु नीस्वपु नियात्रा च्वखँ संग्रह पिथनादीगु दु ।