वा सुइगु प्रविधि
वाय् दुगु ख्वला प्वलाः जाकि दयेकेगु ज्यायात वा सुइगु धाइ । वा सुइगुयात कुति वायेगु नं धाइ । वा सुइत न्हापां वा स्वयेक पाइ । कुतिप्वाकः व उकिया जःखः बँ पुनाः यचुकी । कुति प्वाकलय् वा तइ । कुतिगाःपाखे कुतिया फेच्याथाय् तुतिं क्वत्यलाः मुसः दुपाखे ल्ह्वनाः प्वाकलय् च्वंगु वाय् मुसलं च्वानाः वा सुइ । वा सुइबलय् वा सुइपिनि न्ह्यःनेसं दयेकातःगु भतपञ्जलय् बःकायेगु याइ । वा सुइ बलय् धांकांछुया सः वः थें जुइगुलिं थुकियात धांकांछु यायेगु नं धाइ ।
वा सुइबलय् निह्राः यानाः सुइगु याइ । सुइमाक्व दक्वं वा छह्राः निं सुइ । छह्राः क्वचालकि कुति वायेगु दिनाः म्व हायाछ्वइ । दक्वं म्व हाये सिधयेकाः हानं छह्राः वा सुयाः यच्चुकेगु याइ । मनू गाःसा न्हापांगु ह्राः क्वचाःलिसे हे मो हायेगु याइ । थथे जुइ बलय् कुति वायेगु दी माली मखु ।
वा सुइबलय् निम्ह जक च्वनाः नं सुइगु याः, स्वम्ह च्वनाः नं सुइगु याः । निम्ह जक च्वनाः वा सुइ बलय् छम्हसिनं कुति वानाः मेम्हसिनं प्वाकःयाथाय् च्वनाः छ्वरम्हुयावःगु वा प्वाकलय् घ्वायेगु यानाः वा सुइ । वा सुइ गात धायेव प्वाकलय् च्वंगु जाकि लिकयाः मेगु वा तयाः हानं वा सुइ । थथे प्वाकलं लिकाःगु जाकिइ म्व हायाः बांलाक जाकि ल्ययाकाइ ।
कुुति
वा सुुइगुु ज्याभः । ६” ह ८” ति गोलाइ दुुगुु खुुकुुति हाकःगुु सिँग्वं । छखे च्वःया कुुछिति क्वय् मुुसः तानातइ । मुुसः लाइथाय् बँय् कुुति प्वाकः तयातइ । सिँग्वंया मेखेया च्वतय् तःलय्पाखे फेच्याकातइ । थ्व लाइथाय् बँय् कुुति गाः दयेकातइ । फेच्याःया नापसं फिपाखे म्हूूलाःगुु सिँ दुुहाँवंक ह्वः छह्वः पिचायेक खनातइ । थुुकी कुुतिल्हाः तयाः कुुतिबाःया ह्वतय् कुुतिल्हाः दुुतछ्वयाः धांकांछु याइ । धांकांछुु याइम्हेसिया बः कायेत भतुपञ्जः थें दयेकातइ । घ्वास्कथिं प्वाकलय् वा घ्वाइ ।
कुुतिगाः
कुुतिया फेच्याःपाखे दयेकातःगुु गाः । धाकांछुु याइबलय् मुुसः ल्ह्वनेत गाछि जक गाःवंकातइ । गाः तुुनामवंक बल्लाक पिचिंकातइ ।
कुुतिप्वाकः
वा तयेगुु प्वाकः । कुतिया च्वय्पाखे बँय् ल्वहं छगः माथं वंक ल्हाकाः थुुकी मुुसः लाइथाय् लाक्क ४” ति गाः वंक गाःम्हुुयाः प्वाकः दयेकातइ ।
कुुतिबाः
कुति दिकेगुु थाय् । कुतिगाःया जवंखवं बल्लाक तानातःगुु निगः सिँ । दथुुइ साः कयातइ वा पिचायेक ह्वखनातइ । थुुकी कुुतिल्हाः दिकाः कुति वायेगुु याइ ।
कुतिल्हाः
म्हूूचा लाःगु बल्लाःगु सिँकथि । कुुछिति हाकः जुुइ । पिचुुक सुुनातइ । कुुतिइ च्वंगुु ह्वतय् कत्तिक तयाः कुुति वायेत कुुतिबालय् दिकी ।
कुुसाकथि
उगः प्वालय् कुुलेगुु पंबाला । कुत्याति हाकः जुुइ । पिचुुक सुुनातइ । छखेपती फालाचिंकाः भतीचा फेच्याकातइ । मेखेपाखे ज्वने छिंक म्हूूचा लाकाः ग्वल्लाकातइ ।
घ्वास्कथि
कुुति वावां प्वाकलय् वा घ्वायेगुु तिं वा न्हाय्पं कथि । स्वकुुप्यकुुति हाकः जुुइ । पुुचा लाइ । च्वकापाखे भ्वाथःग्वारा छग्वारा तयाः कस्सिक चिनातइ । प्वलय् ज्वनाः वा घ्वाइ ।
मुुसः
वा सुुइत कुुतिइ तयातःगुु सिँ । त्याःचा लाइ । म्हुुकुछि ति हाकः जुुइ । छखे च्वतय् नंया पातां भुुनाः भचा पिकयातइ । कुुतिया च्वय्या च्वःया कुुछिति क्वय् तम्म जुुइक तयातइ ।
मञ्जुवर्ण महाविहार बेखाः त्वाःया छगू पुलांगु महाविहार खः । ख्वप, थालाछेँ नागपुखूया पूर्ख, बेखाः पुखूया दक्षिण दिशाय् अवस्थित थुगु महाविहारयात वाउँ बहाः धकाः नं म्हसीकेफु ।
ने.सं. ९८६ या भाजु मनया सफुलिइ श्री मञ्जुवज्र विहार, ने.सं. १००५ या वज्राचार्य महाविहारया सफुलिइ श्री सुगत, श्री मञ्जुवज्र विहार धकाः नां छुनातःगु विहार हे मञ्जुवर्ण महाविहार खः धकाः धायेगु याना वयाच्वंगु दु ।
मञ्जुवर्ण महाविहारया निर्माणया तिथिमिति क्वःजिक धायेमफुसा मध्यकालया अन्तिम इलय् थुगु विहार स्थापना जूगु अनुमान यानातःगु दु । थुगु विहार दुनेया द्यःपिनि पुजा पाठ प्रसन्नशील विहारया शाक्यतपाखें पूवंकाच्वंगुलिं प्रसन्नशील महाविहार व मञ्जुवर्ण महाविहारया स्वापू दु धयागु अनुमान यायेफु ।
न्यनेदुकथं प्रसन्नशील विहारया छथ्वः शाक्यत मध्यकालपाखे आचार्यभिशेक यानाः बज्राचार्य जूगु व इमिगु निंतिं हे चूडाकर्म यायेत थुगु विहार दयेकूगु खः । उकिं आचार्यभिशेक यानाः वज्राचार्य जूपिनि चूडाकर्म याइगु विहार खः । प्रसन्नशील महाविहार व मञ्जुवर्ण महाविहार संघया दिगुद्यः छम्ह हे खः ।
क्षेत्रफलया ल्याखय् मञ्जुवर्ण महाविहार तःधं मजूसां कलाया ल्याखय् बांलाःगु विहार खः । विहारय् पश्चिमाभिमुख महावैरोचनया क्वाःपाः द्यः दु । क्वाःपाःया जवखवं प्रस्तर सिंह दु । दथुइ वज्रधातु चैत्य दु । अष्टमंगल सहितया बहाःया मूलुखाय् महावैरोचन व निखेर मञ्जुश्री षडक्षरीया नापं पञ्चबुद्ध व बज्रसत्वपिनि कलात्मक मूर्ति सहितया तोरण दु ।
अथे हे मूलुखाया जवंखवं गणेद्यः, मांकाःद्यः व नासःद्यःया रुपय् पूजा यायेत दयेकातःगु ग्वाखंप्वाः व दक्षिणपाखें विश्वकर्मा (विकमा)द्यः स्थापना यानातःगु दु ।
थिमि चपाचोया मू लँया पूर्व पाखे निजी लुखां दुहां वनाः ध्वदुइगु विहारया नां गुण वाक्य विहार खः । थुगु विहारयात ‘वाक्य विहार’ नं धाइगु खः ।
विहार स्थापनाया छुं प्माण मदयेधुंकूगु थुगु बहाः थिमिया दकलय् जीर्ण बहाः खः । बहाःया नामय् चिकिचाधंगु चतुष्कोणया चुक दु । दथुइ प्स्तर चैत्य व चैत्यया पूर्वपाखें जीर्ण अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु अक्षोभ्य बुद्धया क्वाःपाःद्यः दु । क्वाःपाःद्यः लिक्क गणेश,महांकाल व मेमेपिं द्यःपिनि मूर्ति दु । क्वाःपाः द्यःयाथाय् दुहां वनेगु कलात्मक लुखाया च्वय् दीपंकर बुद्धयात दथुइ तयाः जःखः शाक्यमुनि बुद्ध व ताराया चायागु मूर्ति स्थापना यानातःगु दु ।
संघ सदस्यपिं तकं मदयेधुंकूगु विहारया प्यखेरं मेमेगु जातिया बसोबास दु । उदारवान छम्हेस्यां नित्य पुजा याना वयाच्वंगु दु ।
कल्प फिल्म प्रोडक्शन्स्पाखें ने.सं. ११३८ दँय् निर्माण जूगु थुगु संकिपाया निर्माता अमर दथेफुथे खःसा बाखं व निर्देशक बासु शाही खः । थुकिया संगीतकार रामकृष्ण खड्गी अले छायाँकार मनोजरत्न शाही खः । कलाकारकथं बासु शाही, सुनिता श्रेष्ठ ठाकुर, अन्नपुर्णेश्वरी श्रेष्ठ, कुमार कार्की, हरि घेमोसु, सजिना महर्जनपिं दुथ्याः । संकिपाय् सुं नं मनूतय् दथुइ ल्वापु ब्वलंकेत बाय् शंका ब्वलंकेत छ्यलीगु खँपुया हुनिं ब्वलनिगु परिस्थितियात ब्वयातःगु दु ।
ख्वाःपातय् उं छीन्ह्यः छगू पुजा यायेमाः । थ्व पुजायात वालन्छा धाइ । थुकिया तात्पर्य ख्वाःपाःया ज्या बच्छि क्वचाःगु तायेकाः न्हापा यानागु ज्याया द्वंबिद्वं क्षमा फ्वनेगु खः । थ्व न्हिकुन्हु सुकुन्दालिसें उं थलत, क्वँय् (ब्रुस), चा छता त्वःताः मेगु फुक्कं तयाः स्वनाः पुजा यायेमाः । थ्व पुजाय् तःग्वःगु सलिखय् यक्व दयेक मोहनी फयेमाः । थ्व हे मोहनीया हाकलं ख्वाःपाःया दृष्टिया नानि च्वइगु जुयाः मिखाया ज्या मजूतले थ्व मोहनी सुनानं मखंक सुचुका तइ । पुजा धुंकाः सकसिनं स्वां सिन्हः कयाः समय् नयेमाः । थ्व दिनय् हे सु सु द्यःया ख्वाःपाः दु व हे उनया उँनं ख्वाःपाःया न्यताः, कपाः, मनचा व न्हाय् च्वकाय् थीकी । व उं थलत न्हिथं पुज्याये माः । थुगु पुजांनिसें ख्वाःपाः च्वयेगु ज्या याइम्ह मूमनुखं नीसी यानाः सुनानं हाचां मगायेक चिपनिप मजुइक नियमय् च्वनेमाः ।
नेपालभाषाया नापं नेपाली भाषां च्वसा न्ह्याकादीम्ह वासुशशीया वास्तविक नां वासुदेव वैद्य खः । थ्वय्कःया जन्म ने.सं १०५८ य् येँया ग्वलय् जूगु खः । कविताया नापं प्याखं विधाय् थःगु च्वसा न्ह्याकादीम्ह खयाः नं थ्वय्कःयात नेपालभाषाया ख्यलय् प्याखं च्वमि कथं अप्वः म्हसीकेगु याः । थ्वय्कया ताःचा प्वाँय् (ने.सं १०८९) व झुमिं यंम्ह मनू (ने.सं ११०६) यानाः निगू पूधाः प्याखं पिदंगु दु । थुपिं प्याखं यक्व न्ह्यः हे दबुली मञ्चन जुइधुंकूगु खः । प्याखं तसकं लोकंह्वासेंलि लिपा तिनि सफूया रुपय् पिकाःगु खः । नेपालभाषाय् न्हापां समस्यामूलक प्याखं च्वयादीपिं च्वमिपिं मध्ये थ्वय्कः नं छम्ह खः । छगू परिवारया समस्या पाखें समाजया हे समस्या ब्वयेगु थ्वय्कःया नाटकया विशेषता खःसा समसामयिक विषयय् सजीव पात्र चित्रण थ्वय्कःया नाटकया मेगु विशेषता जूगु दु ।