संस्कृत भासं ल्वहंयात शिला धाइ । ल्वहंया ज्या याइपिं उदाय्तय्त शिलाकार धाइ । शिलाकारतय्त ल्वहंकःमि धाइ । ल्वहंकःमितयसं ल्वहंया चीभाः (चैत्य) दयेकेगु, थीथी द्यःपिनिगु मूर्ति ध्वायेगु (कीगु), शिलापत्रय् आखःग्व कीगु ज्या याइ । न्हापा छँे दयेकीबलय् छेँया जग तयेत तइगु इल्वहं (थां दिकीगु ल्वहं) व द्यः न्ह्याम्हेस्यां दयेकूसां मूर्तिइ मिखा बाहां किकेत ल्वहंकःमितय्त यंकीगु चलन दु । बौद्धधर्म मानेयाइपिं शिलाकारत यँेया मखं महाद्यः ल्यूने, कुसुमवियालाछि व द्वखाधलय् आदि थासय् बस्ती यानाच्वंगु दु ।

ख्वपया भाजु पञ्चलाल व मय्जु कृष्णशोभाया काय्मचा शिवप्रसाद सन् १९३५ स बूगु खः । सन् १९५८ स विज्ञान संकायपाखें स्नातकोत्तर क्वचायेके धुंकाः सन १९६१ स भारतया इलाहावाद विश्वविद्यालयपाखें सेन्थटिक केमेस्ट्रि विषय विद्यावारिधि उपाधि कयादीगु खः । नेपालय् विज्ञान विषयया शिक्षा न्ह्यज्याकेगुली थ्वय्कःया आपालं तिबः दु ।

येँ, मखं, तानाबहाःया भाजु विष्णुप्रसाद व मय्जु बुद्धिदेवीया काय्भाजु शिवशंकर सन् १९४४ स बूगु खः । अष्ट्रेलिया, कावलफिल्ड प्राविधिक प्रतिष्ठानपाखें इन्जिनियरिङ्ग यानावःम्ह थ्वय्कः तःदँतक सरकारी सेवाय् च्वनाः नेपालय् जलविद्युतया ख्यलय् आपालं भूमिका म्हितादिल । त्रिशुली जलविद्युत, पनौति जलविद्युत, खोपासि जलविद्युत, सुनकोशी जलविद्युत थुज्वःगु नेपाःया प्रारम्भिक ईया जलविद्युत विकासय् वय्कःया तिबः दुगु जुल ।

शिवशंकर मानन्धर नेपाःया न्हापांम्ह संकिपा नायःलिसें म्ये संगीत ख्यःया छगः धिसिलाःगु थां खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०५३ सिल्लागाः चःह्रे, बसुबारखुन्हु येँया न्हूसतक, पाक्वय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु मानबहादुर मानन्धर व मां राममाया मानन्धर खः ।
अबु व बाज्या नं संगीतय्‌ नुगः क्वसाःपिं जुयाः थ्वय्‌कःयात नं मचांनिसें संगीतय्‌ नुगः क्वसाःगु जुल । थासंथासय्‌ नखःचखःबलय्‌ जुइगु सांस्कृतिक ज्याझ्वः व प्याखंपाखें थ्वय्‌कः प्रभावित जुल । थ्व हे प्रभावं वय्‌कःयात संगीतया ज्ञान कायेगुली व थ्व ख्यलय्‌ वयेत आपालं तिबः जूवन ।
थ्वय्‌कलं न्हापां ‘जिगु दुःखया खँ सुयात कने’ व ‘माया रे रतन जि नं छंके माया’ हालादीगु दु । ‘माया रे रतन’ थ्वय्‌कलं योगेश वैद्य व भृगुराम श्रेष्ठपिंलिसें हालादीगु खः । न्हापा दबू प्याखनय्‌ थ्वय्‌कलं नेवाः म्ये लसय्‌ हनादीगु दु । उकी मध्यय्‌ दुर्गालाल श्रेष्ठया ‘स्वंगू नगु’ व धुस्वां साय्‌मिया ‘मिसा’ लुमंके बहःजू । वि.सं. २०१२ सालपाखे क्यनेज्या जूगु थुगु ‘मिसा’ प्याखं वय्‌कलं स्यनादीगु जक मखु थुकी राममान ‘तृषित’या म्येय्‌ लसय्‌ हनाः दुथ्याका नं दीगु खः । थ्वय्‌कलं प्रेमध्वज प्रधान, योगेश वैद्य, ईन्द्रनारायण मानन्धर, द्वारिकालाल जोशीलिसें मेमेपिन्त नं नेवाः म्ये हायेकूगु सीदु । द्वारिकालाल जोशिं हालादीगु ‘छंगु हिसी ततःक्यनाः हित्तुमत्तु हिनाः’ म्येय्‌ नं वय्‌कलं हे लसय्‌ हनादीगु खः ।
रेडियो नेपालया पलिस्था इलंनिसें स्वापू ब्यानाः शिवजिं शिवशंकर जुयाः अन हे लजगाः न्ह्याकादिल । अन वय्‌कलं वि.सं. २०४९ तक थीथी पदनिसें संगीत महाशाखाया प्रमुख तकं जुयादिल । थ्वय्‌कलं म्ये संगीत ख्यःयात थपू यायेगुली आपालं योगदान यानादीगु दु । अथे हे श्री रत्न रेकर्डिङ्ग संस्थानया अध्यक्ष व महाप्रवन्धक नं जुयादिल । आपालं लोकंह्वाःगु म्येत हालादीम्ह थ्वय्‌कलं आधुनिक, लोक, भजन व राष्ट्रिय म्ये यानाः स्वद्वलं मल्याक म्ये सिर्जना यानादीगु दु । थःम्हं हे नं स्वसलं मल्याक म्ये हालादीगु नं दु । अथेहे प्यंगू संकिपाय्‌ व च्यागूति नाटकय्‌ नं संगीत बियादीगु दु ।थ्वय्‌कः वि.सं. २०२२ सालय्‌ दयेकूगु नेपाःया न्हापांगु ‘आमा’ संकिपाय्‌ नायः जुयाः म्हितादीगु खःसा नेपाःया न्हापांम्ह संकिपा नायः नं खः । नेपाःया संकिपा, नाटक व संगीत ख्यलय्‌ आपालं योगदान यानादीम्ह थ्वय्‌कःयात प्रबल गोर्खा दक्षिणबाहु व मेमेगु आपालं मान पदवी व सिरपालं छाय्‌पियातःगु दुु । जलासेँया क्यान्सरय ल्वचं कयाः थ्वय्‌कः ने.सं. १११३ कछलाथ्वः एकादसि, सुक्रबारखुन्हु मदुगु खः ।

शिवेश श्रेष्ठ
शिवेश श्रेष्ठ नेवाः संगीत व खस नेपाली संगीत ख्यलय्‌ म्येहालामि व लय्‌चिनामिकथं नांजाःम्ह सर्जक खः । थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०७९ सिल्लागाः खस्थि, सनिबारखुन्हु येँया ओमबहालय्‌ जूगु खः । थ्वय्‌कःया अबु आनन्दबहादुर श्रेष्ठ व मां रत्नकुमारी श्रेष्ठ खः । वय्‌कःया तिरि अनिता श्रेष्ठ खःसा काय्‌ छम्ह व म्ह्याय्‌ छम्ह दु ।
वय्‌कःया पासा पुचलय्‌ म्ये हाला जुइपिं पासापिं दुगु व संगीतय्‌ नुगः क्वसाःम्ह जुयाः नं संगीत ख्यलय्‌ दुहां वयेत थाकु मजुल । थः पाजु रत्नमान श्रेष्ठलिसे संगीतया ज्ञान कयादीम्ह थ्वय्‌कः त्वाःत्वालय्‌ जुइगु संगीत सम्मेलनया दबुली नेवाःम्ये हालाः संगीत ख्यलय्‌ दुहां झाःम्ह खः । मचा इलंनिसें संगीत यःम्ह थ्वय्‌कलं झिेंन्हय्‌दँति दुबलय्‌ दबुली हालादीगु न्हापांगु म्ये राधेश्याम महर्जनया लसय्‌ दुर्गालाल श्रेष्ठया म्ये ‘झसुकाः तयेगु हिहिलं ख्वयेगु’ खः । ने.सं. १०९९ स पिदंगु न्हापांगु म्येचाः दापा खलःदुने वय्‌कलं हालादीगु निपु म्ये दुथ्याना च्वंगु दु । वय्‌कलं हालादीगु नेवाःम्ये थुकथं दु– ‘झसुकाः तयेगु हिहिलं ख्वयेगु’ (च्वमि दुर्गालाल श्रेष्ठ, लय्‌ राधेश्याम महर्जन), ‘कतांमरी म्हितेगु खँ मखु मय्‌जु’ (च्वमि व लय्‌ सत्यनारायण राजभण्डारी, दापा खलः, ने.सं.१०९९), ‘दोष बियाः सन्तोष दुसा दोष ब्यु छं’ (च्वमि व लय्‌ सत्यनारायण राजभण्डारी, दापा खलः, ने.सं.१०९९), ‘फय्‌ वयाच्वन स्वां ह्वयाच्वन’ (च्वमि रोशनकुमार राजभण्डारी, लय्‌ राधेश्याम महर्जन)
थ्वय्‌कः वि.सं. २०३२ सालपाखे रेडियो नेपालय्‌ स्वर परीक्षा ताःलाकाः खस नेपाली संगीतया ख्यलय्‌ नं दुहां झाल । अन वि.सं. २०३४ सालपाखे जूगु आधुनिक संगीत प्रतियोगिताय्‌ म्ये हालाः वय्‌कलं न्हाप सिरपाः त्याकादिल । रेडियो नेपालय्‌ वरिष्ठ संगीत सर्जक मध्यय्‌ द्वारिकालाल जोशी, मदन परियारलिसें मेमेपिंपाखें आपालं तिबः दत थ्वय्‌कःयात । जोशीया लसय्‌ देब बज्राचार्यया म्ये रेकर्ड जूगु वय्‌कःया म्येत ‘कति दिन बित्यो सम्झना गरी’ आपालं लोकंह्वाःगु म्ये खः । खस भाय्‌या नं म्ये हालादीम्ह थ्वय्‌कलं थःम्हं हे नं निपु म्येया संगीत सिर्जना यानादीगु दु । च्यापुति रेकर्ड जूगु दु ।
थ्वय्‌कः वि.सं. २०३७ सालपाखे बी.कम. क्वचायेकाः निदँलिपा साहित्य व भाषा सम्बन्धी ब्वनेया निंतिं जापान झाल । टेबुलटेनिस म्हितेगु मंदुम्ह थ्वय्‌कः न्हापां निसें पर्यटन ब्यवसायया ज्या याना च्वनादीम्ह खः । लिपांगु इलय्‌ वय्‌कःया पुलांगु खसभाय्‌या म्येत न्हूकथं पिथनेगु ज्या नं याना च्वनादीगु दु ।