शान्तराज शाक्य छम्ह कलाकार व निर्देशक खः । नेपालभाषाया मे, संगीत, प्याखं, डकुमेण्ट्री म्यूजिक भिडियो, संकिपा ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याका वयाच्वंम्ह कलाकःमि खः । ने.सं. १०९१ कछलागाः पारु, सनिबारखुन्हु यलया धलायचा त्वालय्‌ जन्म जुयादीम्ह वय्‌कःया अबुया नां सूर्यज्योति शाक्य व मांया नां यज्ञन्द्र शोभा शाक्य खः । थौंकन्हय्‌ वय्‌कः यलया छायबहालय्‌ च्वनादी । ने.सं. ११२० दँय्‌ नेपाल टेलिभिजनय्‌ साप्ताहिक सांगीतिक ज्याझ्वः ‘मनका तरङ्ग’या कार्यक्रम निर्माण तथा प्रस्तुति याःम्ह खः । ने.सं. ११२१ दँय्‌ यलया पञ्चदान व ११२६ दँय्‌ दिपंखा यात्रा डकुमेण्ट्री निर्माण लेखन व प्रस्तुति याःगु खः । अथेहे संकिपा ख्यलय्‌ ने.सं. ११२५ दँपाखे भाष्करदेवः संस्कारित केशचन्द्र पारावत नापं स्वापू दुगु ‘गुरुमापा’ संकिपाया निर्देशनया नापनापं पटकथा लेखन व सम्पादन नं याःगु खः । थुकियात निरन्तरता बिसे ने.सं. ११२७ दँपाखे यलया मल्लकालिन काति प्याखंनाप स्वापू दुगु बाथः प्याखंया लिधंसाय्‌ ‘यलय्‌ बाथः’ संकिपाया लेखन, निर्देशन नापं कलाकार जुयाः म्हितातःगु दु । संगीतया ख्यलय्‌ नेवाः, खस नेपाली मेत आपालं पिहां वःगु दु । अथेहे नेपालभाषा एकेदेमिपाखें भाषा, साहित्य संस्कृतिया उत्थानया निंतिं पलिस्था जूगु नेवाः एफ.एम. रेडियो १०६.६ मेगाहर्जया संस्थापक दुजः व न्हापांम्ह स्टेशन म्यानेजर नं खः । थौंकन्हय्‌ नेपालभाषा एकेदेमिया ब्यस्थापक जुयाः ग्वहालि याना च्वनादीगु दु ।

बां गंगाराज शाक्य (काजी) व मां रत्नमाया शाक्यया कोखं ने.सं. १०७५ य् यलया क्वाथबहाल नःत्वालय् बाखंकनामि, साहित्यकार भाजु शान्तराज शाक्यया जन्म जूगु खः । वय्‌कलं ल्वःमनेधुंकूगु लोक बाखंत, ज्ञान कायेबहःगु पुलांपुलांगु बाखंत कनादिया न्यनामिपिंत ज्ञान कायेगु ह्वःताः चूलाका झायाच्वनादीगु दु । थ्व बाहेकं जीवनी व च्वखँ च्वयाः नं नेपालभाषाया सेवा याना झायाच्वंगु दु । वय्‌कःया न्हापांगु बाखं ने.सं १०९८ य् आनन्दभूमि (५/९)इ न्याःया वा मगाः पिदंगु खः । नेपालभाषा साहित्यया ख्यलय् भाजु शाक्यया भूमिका बाखं च्वयेगु व कनेगु जक मखसे सम्पादन पाखे नं च्वन्ह्याः । सम्पादन यायेगु हे झ्वलय् ने.सं. ११०२ य् बसुन्धराया अन्तिम निर्णय प्याखं पिथनादिलसा नेपालभाषाया हनेबहःपिं ने.सं. १११९ य् पिथनादीगु दु । वय्‌कलं थःम्ह च्वयादीगु, थीथी पत्रिकाय् पिदनेधुंकूगु बाखंत मुना उखेथुखे मलाःगु बाखंचा कुतः पिकाकःपाखें ने.सं. ११२० पिथनादीगु खः । थ्वयां दछि लिपा लुफि बाखं सफू पिथनादीगु दु । वय्‌कलं ने.सं. ११०१ य् अन्तर्वार्ता बाखनय् स्वर्ण पदक, ने.सं. १११३ य् न्हूगु विश्वभूमि सिरपाः, ने.सं. ११४३ य् लोकसाहित्य परिषद्ं बीगु करुणाकर सिरपाः त्याकादीगु दु ।

बौ बुद्धिलाल नेवाः व मां पुण्यवती नेवाःया कोखं ने.सं. १०७२ दँय् मकवानपुरया शुद्धपुर, कौमारी च्वकय् च्वखँ च्वमि भाजु शान्तलाल नेवाः नन्दसुवाया जन्म जूगु खः । प्रमाणपत्र तगिंया सेवाकालिन तालिम प्राप्त यानादीम्ह भाजु नन्दसुवाःया नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् न्हापांगु कृति चित्लाङ्गय् प्यथी नेवाःतय् भाय् छुं खँग्वः निबन्ध ने.सं. ११०२ सितु पत्रिकाय् (अंक ६०) पिदंगु खः । छम्ह नेवाःया मचा जूगुलिं नेवाः जाति व नेवाः समाजयात च्वछायेगुली नुगःह्वःम्ह नन्दसुवाःजुं चित्लाङ्गया नेवाः जातिया हे विषययात कयाः च्वयादीगु सफू चित्लाङ्गया नेवाः जाति व नेवाःतय् ल्याः (ने.सं. १११२) व चिलंया नेवाःत (ने.सं. १११५) पिथनादीधुंकूगु दु । थःगु मांभाय् नेपालभाषा साहित्यया थपु यायेगु मनंतुनाः साहित्य ख्यलय् पलाः न्ह्याकादीम्ह भाजु नेवाःया च्वसा च्वखँ विधाय् जक मखु नाटक साहित्य ख्यलय् नं च्वन्ह्याः । वय्‌कलं सामाजिक नाटक धायेदंगु भिखा छेँ च्वयादीगु दु । थुकथं चित्लाङ्गया नेवाः जाति व भाषाया विषयय् थीथी च्वसुत च्वयाः स्थानीय भाषाया थपु यायेगुलिइ ग्वाहालि यानादीम्ह भाजु शान्तलाल नेवाः छम्ह भाषिक अभियन्ता नं खः ।

येँ, नःघःया भाजु तेजबीर व मय्जु पूर्णदेवीया काय्मचा शान्तवीर ने.सं. १०५६ कछलाथ्वः पन्चमि, सनिबारखुन्हु बूगु खः । सन् १९८१ भारतया कलकत्तां इन्जिनीयरिङ्ग स्नातकोत्तर याना दीधुंकाः सन् १९८८ स भारतया बैंगलोरं विद्यावारिधि उपाधि कायेत ताःलात । थ्वय्कः ट्राफिक नियन्त्रण सम्बन्धय् इन्जिनियरिङ्ग यानावःम्ह न्हापांम्ह नेपाःमि खः ।

थ्वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०५८ दिल्लागाः तृतिया, सुक्रबारखुन्हु मां नानीमाया व बौ दिव्यहर्ष बज्राचार्यया कोखं येँया थथुपुइँया नःघः, गंबहाः हेमवर्ण महाविहारय् जूगु खः । थ्वय्‌कलं संस्कृतय् साहित्याचार्य व नेपालीइ एमए यानादीगु खः। थ्वय्‌कलं भ्वँतया आजाद हाइस्कूल, आनन्दकुटी विद्यापीठ, प्रभात प्रौढ हाइस्कूल नापं न्हय्‌गू ब्वनेकुथी नेपालभाषा, नेपाली व संस्कृत विषयय् शिक्षक जुयादीगु दु । सरकारया थीथी ज्याकुथिइ सेवा यायेधुंकाः पब्लिक युथ कलेज, नेशनल कलेज आदि धुंकाः रत्न राज्य लक्ष्मी क्याम्पसनिसें नेपालभाषा प्राध्यापनया ज्या न्ह्याकाः पद्मकन्या बहुमुखी क्याम्पसय् सहप्राध्यापक जुयादिल ।

नेपाल बौद्ध परिषद्पाखें स्थापित सुगत बौद्ध महाविद्यालयया बौद्ध धर्म व दर्शनया प्राध्यापक व वि.सं. २०७९ निसें स्वदँतक उगु शिक्षण संस्थाया क्याम्पस प्रमुख नं जुयादिल । ताइवानया धर्मगुरुं चायेकूगु नेपाल बोधिसत्व बौद्ध विद्यालय, बुढानीलकण्ठय् दत्यातक बौद्ध धर्म व संस्कृत भाषा प्राध्यापन यानादिल । थ्वय्‌कःया च्वसा नेपालभाषा निबन्ध, समालोचना व अनुवादय् ख्यलय् न्ह्याःगु जुल । खास यानाः पाठ्यसफूया लिधंसाय् समालोचना, विवेचना, शब्द अर्थ छ्यायेगु व पूर्वीय व पाश्चात्यया सैद्धान्तिक पक्षय् खनेदुसां उपलब्धिमूलक धाःसा पूर्वीय समालोचनापाखें जूगु जुल ।

ने.सं. १०९८ स ‘जः’ दँपतिइ ‘साहित्यय् छन्दया थाय्’ शीर्षकय् वय्‌कःया न्हापांगु च्वसु पिदंगु खः । वय्‌कलं रस मञ्जरी (अलंकार, ने.सं. १०९९), सँदेय्‌या लिसः (खण्डकाव्य)या न्ह्यसःलिसः (ने.सं. ११०९), अर्हतनन्द महाकाव्यया विवेचना (ने.सं. १११०), पद्यःपुचःया संस्कृत शब्दार्थ व अर्थ (ने.सं. १११०), जुजु रणजीत मल्लया कुशाचरित (प्याखं) (ने.सं. ११०३), जुजु रणजीत मल्लया मदनचरित (छधाःपाखं) (ने.सं. ११०३), मल्लकालया मुक्कं नेपालभाषा नाटकया धलःपौ (ने.सं. ११०५), जुजु रणजीत मल्लाया ययात्युपाख्यान (ने.सं. ११०६), जुजु रणजीत मल्लया षडदर्शन (छधाःप्याखं), (ने.सं. ११०८), जुजु रणजीत मल्लया वीरवीरणी प्याखं (ने.सं. १११३), सिद्धिचरणया उर्वशी (ने.सं. १०९९), न्यायविकासिनी (मानव न्यायशासत्र) (ने.सं. ११०७), स्वयम्भू पुराण (ने.सं. ११२१), प्रज्ञापारमिता हृदयसूत्र, सुखावति ब्यूह सूत्र, बःचाधंगु नेवाः खँग्वः धुकू (वि.सं. २०४४), शारङधरीय शब्दकोष सफूया गुलिं सम्पादन, गुलिं अनुवाद, गुलिं सहसम्पादन यानादीगु दु । अथेहे वय्‌कः बुद्धयान स्मारिकाया प्रधान सम्पादक, नेपाल ऋतुपौया सम्पादक नं जुयादीगु दु । नेपालभाषा परिषद्या दुजः, नेपाल बौद्ध परिषद् यलया संस्थापक दुजः व उपाध्यक्ष नं जुयादीगु दु ।

नेपालभाषाया संकिपाःशान्ति अशान्ति । सुकुन्दा फिल्म प्रोडक्शनपाखें ने.सं.११४० (वि.सं.२०७६) सालय्‌ निर्माण जुगु संकिपाःया निर्माता राजु कपाली व अशोक श्रेष्ठखः । छायाँकार मनोजरत्न शाही, बाखं व निर्देशक बासु शाही, कलाकार ः रवि डंगोल,कृष्णभक्त महर्जन,बासु शाही,अशोक श्रेष्ठ,गोबद्र्धन कसपाल ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये मय्‌जु शान्ती उदास नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म वि.सं. २०३३ श्रावण २५ गते खः । वय्‌कः मिसा खलः कास्कीया संस्थापक नायः खः ।

चित्रकलाकार शारदा चित्रकारया जन्म ने.सं. १०६२ थिंलागाः अस्तमि, सुक्रबारखुन्हु येँया तंलाछि त्वालय् अबु तेजबहादुर चित्रकार व मां मनकेशरी चित्रकारया कोखं जूगु खः । ललितकलाय् बी.ए. यानादीम्ह वय्कलं कलाकारिताया लिसेलिसें जनक शिक्षा सामग्री केन्द्रय् सेवा यानादीगु खः । वय्कलं दकलय् न्हापां २०२३ सालय् राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीइ ब्वति कयादिल । वय्कलं जीवन र प्रकृति, मच्छिन्द्रनाथको १२ वर्षे मेला नांया निक्वः याकः कला ब्वज्या यानादीगु दु । वय्कःया चित्रकला नेपाः, अष्ट्रेलिया, भारत, स्वीट्जरल्याण्ड, जर्मनी आदि देशय् संग्रहित जुयाच्वंगु दु । वय्कः २०२३ सालय् जूगु राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीइ पुरस्कृत जूगु दु ।

स्वनिगः पिने च्वनाः नेपालभाषां सफू पिकयादीपिं अग्रज च्वमि मय्‌जुपिं मध्ये शिलशोभा ताम्राकार नं छम्ह खः । वय्‌कः भोजपुरया टक्सारय् जन्म जूम्ह खः । वय्‌कलं अन यशोधरा माध्यमिक विद्यालय स्थापना यानादिल । शिक्षाया लागाय् निरन्तर लगे जुयादिल । वय्‌कलं तता लुमंकाः धयागु नेपालभाषां काव्य च्वयादीगु दु ।

संस्कृत भासं ल्वहंयात शिला धाइ । ल्वहंया ज्या याइपिं उदाय्तय्त शिलाकार धाइ । शिलाकारतय्त ल्वहंकःमि धाइ । ल्वहंकःमितयसं ल्वहंया चीभाः (चैत्य) दयेकेगु, थीथी द्यःपिनिगु मूर्ति ध्वायेगु (कीगु), शिलापत्रय् आखःग्व कीगु ज्या याइ । न्हापा छँे दयेकीबलय् छेँया जग तयेत तइगु इल्वहं (थां दिकीगु ल्वहं) व द्यः न्ह्याम्हेस्यां दयेकूसां मूर्तिइ मिखा बाहां किकेत ल्वहंकःमितय्त यंकीगु चलन दु । बौद्धधर्म मानेयाइपिं शिलाकारत यँेया मखं महाद्यः ल्यूने, कुसुमवियालाछि व द्वखाधलय् आदि थासय् बस्ती यानाच्वंगु दु ।