येँ, नघःत्वाःया भाजु द्वारिकामानया म्ह्याय् मय्जु सरला सन् १९४८ स बूम्ह खः । सन् १९७१ स भारतया लखनउ विश्वविद्यालयपाखें एमबिबिएस क्वचायेके धुंकाः सन् १९८३ स किङ्ग जर्ज कलेज, भारतं चिकित्सा शास्त्रय् उच्च शिक्षा ब्वनादिल । हिस्तोलोजि थुज्वःगु न्हूगु विषय कयाः अध्ययन यानावयाः नेपालय् थुकथं स्वास्थ्य समस्यायात कयाः परीक्षण यायेगु प्रचलन सुरु यायेगुली थ्वय्कःया आपालं ल्हाः दु ।
अकाय्माः– अःखतं माः हनातःगु सिन्हाय्स्वांमाः
अर्गः– खुगः अर्गःचाय् लः, सादुरु, अय्लाः, थ्वँ, ह्याउँथ्वँ तइ ।
अन्ति– अन्तिइ अय्लाः तइ ।
कलश व मस– नीलः दुगु लःथल स्वख्वः दुगु मसय् दिकी ।
क्वला– जाकि, बजि, छुचुं, तछ्वचुं, केरा, सादुरु, लः तयाः न्यागाः ग्वाराचा ग्वाराचागु पिण्ड दयेकाः तइ ।
खाय्पाः– खाय्पातय् मनाछ्वय्ला तइ ।
गुंगूमकः– चु दुगु ह्यंग्वाः तयाः मि च्याकाः गुंगूया कुँ थनेगु मकःचा ।
थापिं– थापिनय् थ्वँ तइ ।
पुजाभः– पुजाज्वलं तइ ।
शंखचा व मस– चिग्वःगु शंखचा मसय् दिकी ।
समय्बाता– समय्ज्वलं तइ ।
सादुरु थल– चिकिचाग्वःगु कसि थें च्वंगु थल । थुकी सादुरु तइ ।
सिन्हःमू– म्हासुसिन्हः व भुइसिन्हः तइ ।
सुकुन्दा– गणेद्यः दुगु चिकं तयाः च्याकेगु मतच्याः थल ।
म्येहालामि सरिता शाहीया जन्म अबु पूर्णबहादुर शाही व मां नातिबेटी शाहीया कोखं ने.सं. १०९७ दिल्लाथ्वः चौथि, मंगलबारखुन्हु येँया कमलपुखुलिइ जूगु खः । वय्कलं वि.सं. २०५४ सालय् राष्ट्रिय नाचघरपाखें थःगु कलायात्रा न्ह्याकादीगु खः । २०७१ सालय् न्हापांगु नेवाः म्ये ‘सहः याये मफु’ रेकर्ड यानादीम्ह वय्कः २०७१ सालय् पूmलबारी सम्मेलनया म्ये कासाय् नेवाःम्येपाखें उत्कृष्ट जुयादीगु खः । २०७१ सालय् हे रेडियो नेपालया आधुनिक म्ये कासाय् नं लियांल्यू लाकादीगु खः । संगीतय् स्नातक यानादीम्ह वय्कलं २०५६ सालय् ‘ब्राइटर तिम्रो सुर मेरो गीत’य् ब्वति कयाः उत्कृष्ट जुयादीगु खःसा २०५६ सालय् पद्मकन्या कलेजया आधुनिक म्ये कासाय् नं उत्कृष्ट जुयादीगु खः ।
२०७० सालय् सफल एल्बमया ‘जुग बित्यो’ म्येपाखें बेष्ट फिमेल भोकलिष्ट, बक्स अफिस म्यूजिक भिडियो अवार्ड, पावर न्यूज अवार्ड, नेपाल म्यूजिक फेशन अवार्ड त्याकादी धुंकूगु दुसा कलानिधि इन्दिरा संगीत महाविद्यालयपाखें नगदसहित हना, ए.एम.एस नेशनल अनर २०७९ पाखें हना लःल्हाना कयादी धुंकूगु दु । सरीता शाहिंं नेपालभाषाया ८० पु व खस भाषाया १२० पु म्ये रेकर्ड यानादी धुंकूगु दु । कला न्ह्यब्वयेगु झ्वलय् वय्कलं पोखरा, विराटनगर, बुटवल, राजस्थान, माउन्ट आबु, इजरायल, इंग्ल्याण्ड भ्रमण यानादीगु दु ।
वय्कलं नेपालभाषाया म्येमुना ‘मतिनाया चिखि’ पिथना दीगु दुसा ‘जोवनया रंग’ म्येमुनाय् नं वय्कलं हालातःगु स्वपु म्ये दुथ्याना च्वंगु दु ।
‘वसन्त ऋतु’, ‘लाय् मदु पसः कलाः मदु ससः’, ‘जामनः गुभाजु’, ‘लाखे भाजु’, ‘कृषा गौतमी’, ‘पटाचारा’, ‘कुमति’ थें जाःगु नेपालभाषाया संकिपाय् नं वय्कलं म्ये हालादीगु दु ।
चित्रकलाकार सर्वज्ञरत्न बज्राचार्यया जन्म ने.सं. १०७८ कछलाथ्वः पुन्हि, बसुबारखुन्हु यँेया पाक्व त्वालय् अबु रत्नकाजी वज्राचार्य व मां अष्टकुमारी वज्राचार्यया कोखं जूगु खः । सामान्य शिक्षा कयादीम्ह वय्कलं बौद्ध पूजा विधि व कर्मकाण्ड यानादी । वय्कलं पौभाः नं च्वयादीगु दु । वय्कलं वि.सं. २०४० सालय् इनाप वाःपतिइ ‘विक्रम संवत् व बिस्काः जात्रा’ नामं थःगु न्हापांगु च्वसु च्वयादीगु खः । वय्कः सम्पादक व अनुवादक नं खः । वय्कलं वि. सं. २०३४ सालय् नाफाय् कला ब्वज्या यानादिल । अथे हे वि.सं. २०५८ य् याकः पौभाः ब्वज्या नं यानादीगु दु ।