नेपालभाषा साहित्यय् साःमि, येँ उपनामं बाखं च्वयाः वैच्वनादीम्ह भाजु भरतनारायाण मानन्धर खः । वय्कः ने.सं १०७३ य् बाः पूर्णनारायण मानन्धर व मां कृष्णदेवी मानन्धरया कोखं झोछें, येँय् जन्म जूगु खः । नेपालभाषा साहित्यय् आधुनिक बाखं च्वयादीम्ह भाजु साःमि, येँया न्हापां पिदंगु बाखं सर्गतं कुतुंवःम्ह झंगः (ने.सं.१०९४) खः । भाजु साःमि, येँया बाखं थीथी पत्रपत्रिकाय् पिदनाच्वंगु दु । वय्कः देगः लय्पौया सम्पादक, आलमत म्हिचा पौया प्रकाशक खःसा देगः म्हिचा सफू प्रकाशनया हामा नं खः । वय्कलं थःगु देगः म्हिचा सफूपाखें खण्डकाव्य, महाकाव्य, उपन्यास, बाखं, निबन्ध आदि ३७ गू सफू पिकयादी धुंकल । नेपालभाषा साहित्यया विकासया निंतिं थःगु मतापं श्रम व धन नितां छ्यला वैच्वनादीम्ह वय्कः नेपालभाषाया छम्ह तपस्वी खः । नेवाः प्रेस दबू, नेपाः पाखें मोतिहना सम्मानं सम्मानित जुयादीम्ह वय्कलं सम्पादन यानादीगु कृति थुकथं दु– बाखं समालोचना (ने.सं.१०९५), सिलु (किपा बाखं, ने.सं.११०७), सतः (बाखंमुना, ने.सं.१०९७) । वय्कःया पिदंगु कृति थुकथं दु– नेपालय् महामन्जुश्री (किपा बाखं, ने.सं.११०७), थ्यैंक्यू मिष्टर ग्लाय्ड (अनुवाद उपन्यास, ने.सं.१११०) ।
सापारुकुन्हु सायाः वनीबलय् थाइगु धिमय् बोलयात साँयाःपो बोल धाइ ।
नेवाःतय्सं बुसांनिसें मनू सीधुंकाः तक याइगु रीति व संस्कारया ज्याय् गुलिखे ज्वःलाः । अथेहे इलय् ब्यलय् हनीगु नखःचखः नं मपाः । इहि, बाह्राः,
कय्तापूजा, बरेछुइ, इहिपाः, ज्याथजंक्व छगू हे कथं हना वयाच्वंगु दु । अथे खःसां गुलिखे नेवाः समुदायया जात विशेषया दुने इहि यायेम्वाः, बुसाखँ खायेम्वाः । उलि जक मखु मृत्यु संस्कार नं पाः । खास यानाः नाथ सम्प्रदायया कपालीतय् मनू सी धुंकाः मसानय् यंकाः उइ मखु । सीगालय् यंकाः ल्हाका छ्वइ ।
नखः हनेगुली नं थिमिया गुलिखे जात समुदायपिन्सं म्हपुजा यानाच्वंगु मदु । खोनामिपिन्सं मोहनि हनी मखु । जात्रा पर्वया ल्याखं यमितय्सं पाहाँचःह्रे नखः हनी, यलय् मतयाः जात्रा जुइ, ख्वपय् बिस्काः तःजिगु नखः जुल । भ्वँमिपिनिगु निंतिं स्वांयाः पुन्हि विशेष जात्रा खत । अथे हे नेवाःत च्वनाच्वंगु थीथी लागा कथं थःथःगु मौलिक नखः, पर्व, जात्रात दु ।