सिँ सिमा पालाः दयेकी । दक्वं जातया सिमाया सिँ छगू हे कथंया जुइ मखु । गुगुुं सिमाया सिँ छाःगु दइ, गुगुं नाइसे च्वनी । स्यल्लानाः लखं काचाक्क स्यंके मफइगु सिँ नं दु, लः लात धायेव याकनं स्यनीगु नं दु । मि च्याकेत सिँ दुइ । सिँ च्याकेबलय्‌ म्ह्व जक राप दुगु नं दइ, यक्व दुगु नं दइ । इताः थें च्याके ज्यूगु सिँ नं दु । थज्याःगु सिँ प्वाःचां मतया ज्या तकं कायेगु याइ ।

ग्वय्‌छासिँ

छता छाःगु सिँ । प्याःबलय्‌ म्हय्‌ थिल धायेव चेँय्‌चेँय्‌ धाइ । दुइबलय्‌ राप यक्व दइ । ततःग्वंगुलिं उगः त्वाकः आदि दयेकेत ज्या काइ ।

चसिँ

नाइसे च्वंगु छता सिँ । यक्व झ्यातुइ मखु । पिचुकाः ज्या सने अःपुइ । थुकिं दयेकीगु सामान चर्कय्‌ जुइ मखु । रंग बांलाक च्वनी । किलं नयाः नं स्यंकी मखु ।

धुँसिँ

लप्तेमायागु सिँ । तांन्वःथाय्‌ दइ । न्याक्क बल्लाइ । लखं काचाक थी मखु । दंदंतक तुयाच्वनी । धुँसिं झ्याः खापा दयेकेगु व धलिं तयेगु याइ । थुकिया हलं लप्ते दयेकेगु याइ ।

सिन्तासिँ

सल्लामाया मिखाग्वंया सिँ । ह्याउँगु उनया जुइ । इताः थें च्याइ । चिपु यानाः हाकःचा लाकाः इतःमत थें च्याकेगु याइ । होम जग्गे पुजाय्‌ सुइनिका सिन्ता नं दुइगु याइ ।

सूसिँ

सिँया छता जात । नाइसे च्वनाः नं बल्लाइ । चिपु जूसां नं यातुइ मखु । पिचुक सुने अःपुइ । लवःकवःया चु तयेत व बजि ल्हुइगु लुसि दयेकेत ज्या काइ ।

हलूसिँ

उतिस जातया सिमाया सिँ । म्हासुगु जुइ । याउँसे च्वनी । नकिं ताये अःपुइ । रंग बांलाक च्वनी । याउँसे च्वंक सामान दयेकेत थज्याःगु सिं ज्या काइ ।

हाकुलासिँ

सूसिँया छगू जातया सिँ । नाइसे च्वनी । याउँसे च्वनाः नं बल्लाइ । प्याःथाय्‌ लाःसां याकनं चाःतुली मखु । धःखा लागाय्‌ कँ काइबलय्‌ प्वाकः त्यू मवयेकेत हाकुलासिँया तेका तइ ।

अंग्रेजी आखः सि आकारया बाघ । सिँया फि (मोटाइ) कताकेत छ्यलीगु ।

खोकना (खोना) यल दक्षिण भेग बागमती खुसि सिथया पुलांगु नेवाः बस्ति खः । थनया मूद्यः श्री रुद्रायणी सिद्धिकालीयात सिकाली नं धायेगु याः । थुम्ह सिकाली देवीया तसकं लोकंह्वाःगु ख्वाःपाः प्याखंयात सिकाली प्याखं धाइ । दँय्‌दँसं कौलाथ्वः सप्तमि मोहनिया फुलपातिकुन्हु खोकनाया क्वय्‌लाछि त्वाःया दबुलिइ न्हिच्छि हुइकीगु थ्व द्यः प्याखं स्वस्थानी व्रतया बाखंया लिधंसाय्‌ महादेव व दक्ष प्रजापतिया ल्वापु, सतीदेवी अंग पतन जूगुलिसें महालक्ष्मी देविं महिषासुर दैत्य संहार याइगु लु क्यनी । व लिसें थ्व प्याखनय्‌ गणेश व कुमारया बुद्धि स्वइगु लु नं अतिकं न्ह्यइपु ।
खोकनाया सिकाली प्याखं सिकाली द्यःया जात्रालिसे नं स्वानाच्वंगु दु । सिद्धिकाली माजु (सिकाली)या जात्रा दच्छिया प्यक्वः जुइ । दकलय्‌ न्हापांगु जात्रा गुंलागाः पारुकुन्हु, निक्वःगु जात्रा कौलाथ्वः पारुंनिसें अस्तमितक, स्वक्वःगु जात्रा कतिंपुन्हिकुन्हु व प्यक्वःगु जात्रा राम नःमिकुन्हु न्ह्याइ । निक्वःया जात्राय्‌ सिकाली प्याखं हुइके माः ।
गुंलागाः पारुकुन्हु खोकनाया देगलं यंकूम्ह सिद्धिकाली माजुयात पुलां खोकनाया सिकाली ख्यलय्‌ गमय्‌ स्वनाः पुजा याइ । लिपा अनं लित हयाः देवीयात क्वय्‌लाछि त्वाःया दबुलिइ तइ । थन सरकारी पुजा धुनेव श्री रुद्रायणी देवी प्याखं खलःपिन्सं व हे दबुलिइ न्हापां प्याखं हुली । प्याखं धुनेव च्वय्‌लाछि दबुलिइ हयाः देवीयात लसकुस यानाः ताःचां सालाः देगलय्‌ स्वनी । अन हे प्याखंया दक्वं द्यःपिनिगु ख्वाःपाः व मतू पुजाया निंतिं ब्वयातइ ।
निक्वःगु जात्रा कौलाथ्वः पारुंनिसें अस्तमितक न्ह्याइ । मू जात्रा कौलाथ्वः पञ्चमिकुन्हु जुइ । थ्वकुन्हु बहनी श्री रुद्रायणी देवीयात सिकाली ख्यःया पीथय्‌ स्वनेयंकी । व हे चान्हय्‌ अश्वमेध यज्ञ यायेमाः । कन्हय्‌कुन्हु सुथय्‌ उगु यज्ञ स्वयेगु धकाः श्री रुद्रायणी प्याखंया देवगणलिसे पँय्‌ताः बाजं खलः देशाः धकाः देश चाःहिलाः सिकाली ख्यलय्‌ वनी । द्यःपिं जज्ञ स्वयेत स्वर्गं कुहां वःगुभनं लुचुलुचु तिंन्हुयाः सिकाली ख्यलय्‌ थ्यंकी । अन सतीदेवी होमय्‌ क्वब्वाःगु लुकथं श्री रुद्रायणी देवी होमय्‌ क्वब्वाइ । थ्व धुनेवं दक्ष प्रजापति व महाद्यःया ल्वापुकथं वीरभद्रं दक्वं द्यःपिन्त लिनाछ्वइगु लु प्याखं हुली । थुकियात सिद्धिकाली याः धाइ ।
थनंलि सिकाली ख्यलं दक्वं द्यःपिं देश चाःहिलाः
लिहां वइ ।
थ्व हे जात्राया झ्वलय्‌ कौलाथ्वः सप्तमिकुन्हु न्हिच्छि खोकनाया क्वय्‌लाछि दबुलिइ श्री रुद्रायणी सिकाली प्याखं क्यनी । महालक्ष्मी देविं महिषासुर दैत्ययात संहार याइगु लु थ्व प्याखंया मू आकर्षण खः ।
दँय्‌दँसं गुंलां व कौलां निक्वः हुइकेमाःगु श्री रुद्रायणी देवी सिकाली प्याखनय्‌ मुक्कं २६ गू लु दु । थुकिइ थीथी प्याखंम्वः द्यः जुयाः मुक्कं ४६ म्ह प्याखंम्वः दइ । झिंनिदँया जात्राया झ्वलय्‌ सिकाली प्याखं खोकनां पिने नं हुइके यंकेमाः । थ्व प्याखं यलया मूचुक, ईन्द्रचुक, मंगः दबू, मंगःहिति दबू, तःबहाः दबू, क्वबहाः, गाःबहाः, च्यासः, नुगःहिति, नकबही, सौगः दबू व इखालखुइ हुइके माः । व थेंतुं थ्व प्याखं येँय्‌ लाय्‌कूया नासःचुक, दाख चुक, कालभैरव न्ह्यःनेया दबू, सिंहसतःया दबू, वंघः दबू व लगं दबुलिइ नं हुइके माः ।
श्री रुद्रायणी देवीया प्याखनय्‌ ४६ म्ह खलः दइ । व लिसें पँंय्‌ताः खलः १७ म्ह, पुजारी, थकालि, जात्रा गुथि तःगूया थकालि ५ म्ह, महांभूद्यः (वीरभद्र) गुथियार, तःगुथिया सुवाः, तःगुथिया मू इनाभा (क्वकालि), सलां गुथिया थकालि, सलां गुथिया महांभूद्यः, सलां गुथिया सुवाः, सलां गुथिया मू इनाभा, खड्ग भवानी द्यः ज्वनीम्ह द्यःबु, जम्बु गुथिया थकालि, जम्बु गुथिया सुवाः, जम्बु गुथिया मू इनाभा, जम्बु गुथिया महांभूद्यः व थकालि नायः यानाः मुक्कं ८२ म्ह जानाः सिकाली द्यःया जात्रा व प्याखं न्ह्याकी । थुपिं सकसिनं तुयूगु वसः पुनेमाः ।
सिकाली जात्रा न्ह्याकेत थीथी ज्याया निंतिं थीथी जातियापिं माः । थुकिइ ज्यापु, पुरोहित, श्रेष्ठ, पुं, भाः (कारञ्जित), छिपा, नौ, नकःमि, नाय्‌, जुगि, कुलु व कानफत्ता आदि सकसिगुं मंकाः गुहालि माः । येँया जुजु अमर मल्लया पालय्‌ ने.सं. ६३३ पाखे ३०० खोनामि व गणनापं द्यःपिं पलिस्था यानाः थ्व प्याखं न्ह्याकूगु न्यनेदु ।

सिकाली प्याखंया लु

खोकनाया सिकाली प्याखनय्‌ मुक्कं २६ गू लु थुकथं दु । झिंन्यागू लुतक थीथी देव देवीपिन्सं देवलोक व मत्र्यलोकय्‌ दुःख ब्यूम्ह महिषासुर दैत्ययात मालेगु प्याखं क्यनी । वयांलिपा शक्ति कुमारं महिषासुर दैत्य लुइकाः मत्र्यमण्डलय्‌ हइ । वयां लिपाया प्याखनय्‌ कुमारं महाद्यः व पार्वती माः वनीगु, अनं लिपा गणेशं महाद्यः व पार्वती लुइकीगु प्याखं हुइकी । वयां लिपा सुमेरु पर्वत चाःह्यू वंम्ह कुमार जंगलय्‌ यक्षया पञ्जाय्‌ लाइगु व हनुमान व गणेश जानाः कुमार लित हइगु प्याखं क्यनी ।
जंगलय्‌ लाःम्ह कुमार ख्वयाच्वंथाय्‌ जीवजन्तु वयेवने याइगु लु क्यनी । वयां लिपा महिषासुर मालेत सिंगिनी ब्याघ्रिनी वइगु लु वइ । अनं लिपा शक्ति कुमार (तिंकल द्वारपाल) महिषासुरयात देवलोकय्‌ ल्वाः वनेत ह्ययकीगु व श्री महालक्ष्मी देवी प्रकट जुयाः महिषासुर संहार याइगु मू लु क्यनी ।
– श्री अष्ट भैरवनाथया प्याखं
– श्री शक्ति कुमारया प्याखं
– सिंगिनी ब्याघ्रिनीया प्याखं
– श्री नाग नागिनीया प्याखं
– श्री गणेशया प्याखं
– श्री महादेव, रुद्रायणी व नागकन्याया प्याखं
– कुमारी, ब्रह्मा व विष्णुया प्याखं
– श्री ईन्द्रायणी, वाराही, चामुण्डाया प्याखं
– श्री महालक्ष्मीया प्याखं
– शक्ति कुमारया प्याखं
– श्री वीर हनुमानया प्याखं
– श्री अष्ट भैरव, वाराही, चामुण्डा व भेष हिलाः ब्रह्मा, विष्णु व महेश्वर जुयाः व लिपा श्री बालकुमारी, श्री भैरवी, काली व वाराहीलिसें प्यम्हेसिया प्याखं
– महामाया प्रकट जुइत प्यम्ह द्यःपिन्त मेय्‌, दुगु व हँय्‌ बलि बियाः पुजा
– श्री कुमारं महाद्यः व पार्वती माःवनीगु प्याखं
– लाखय्‌ यक्षया प्याखं
– शक्ति कुमारं महिषासुर ब्वनाहइगु प्याखं
– महाद्यः व पार्वतीलिसें गणेश कुमारया प्याखं
– कुमार, हनुमान व गणेशया प्याखं
– जंगलय्‌ लानाच्वंम्ह कुमारयाथाय्‌ थीथी जीवजन्तु वइगु प्याखं
– सिंगिनी ब्याघ्रिनिं महिषासुर माः वइगु प्याखं
– तिंकल द्वारपाल व महिषासुरया प्याखं
– महालक्ष्मी देवी महिषासुर संहार याइगु प्याखं
– महालक्ष्मी, महाद्यः व पार्वतीया प्याखं
– हनुमान, गणेश, कुमार, महाद्यः व पार्वतीया प्याखं
– ईन्द्रायणी, महालक्ष्मी, महादेव, पार्वती, गणेश, कुमारया प्याखं
– श्री कुमारी, श्री भैरव, वाराही व कालीया प्याखं व बलि पुजा

छेँया पौज्या वा पौचीपिं उदायतय्त सिख्राकार धाइ । सिख्राकारतय् जातीय लजगाः पलिंचीगु खः । थुपिं येँय् तेबहाः व नच्छेगल्लिइ जक दु । बौद्ध धर्म माने याइपिं सिख्राकारत पाल्हाः द्यःनाप स्वापू दु । पाल्हाः द्यःया १२ दँ मेलाय् पाल्हाः द्यःयात कुरुवालं वरुण कलशय् बिज्याका हइ । द्यः सानेपाय् तयातइगु इलय् गुरुपिनिगु पूजाधुंकाः पाल्हाःद्यःयात सिख्राकारतय्सं पुज्याये धुंकाः जक मेपिंसं पुज्याये दइ । अनंनिसें द्यःयात सिख्राकारतय्सं च्वाम्वलं गायेका हइ ।

मां सुनमाया श्रेष्ठ व अबु फूलप्रसाद श्रेष्ठया काय् भाजु सिजन श्रेष्ठ येँ जिल्लाया सक्व, चलाखु त्वालय् ने.सं. १०८८ पोहेलागा द्वादशी शुक्रबाःकुन्हु बूगु खः । थौंकन्हय् वय्‌कः नेपालंपिने अमेरिकाया बाल्टिमोर, मेरिल्याण्डय् च्वनादी । देसं पिने च्वनाः नं नेवाः नुगः लुइकाः न्ह्याबलें नेवाः व नेपाःमांयात लुमंकाः थीथी ज्याखँ याना वयाच्वनादीम्ह वय्‌कः हलिं नेवाः दबूया निगू कार्यकाल अर्थात् ने.सं १०३६–११३९ व ने.सं ११३९–११४२ तक नायः जुयादीगु दु । थःगु कार्यकालय् वय्‌कलं दकलय् न्हापां नेवाः भाय् गुगलय् दुथ्याकेत दुग्यंगु कुतः यानाः ज्या न्ह्याकादीगु खः । थुकिं यानाः हलिंन्यंकया मनूतय्‌थाय् झीगु भाय् थ्यनेत अःपुका बी । अथेहे वय्‌कलं थःगु कार्यकालय् थीथी देशय् हलिं नेवाः दबूया कचा विस्तार यायेगुली नं महत्वपूर्ण भूमिका म्हितादीगु दु । थौंकन्हय् नं हलिंन्यंकया सकल नेवाःतय्‌त छप्पँ छधी यायेगु व छथाय् च्वनाः नेवाःभाय्, कला व तजिलजियात च्वन्ह्याकेत वय्‌कःपाखें मदिक्क कुतः जुयावंच्वंगु दु । वय्‌कः हलिं नेवाः दबूया अध्यक्ष जुयादीगु इलं निसें हलि नेवाः न्हि हनेगु परम्पराया शुरुवात जूगु दु । थौंकन्हय् भाजु श्रेष्ठं न्यूजनेपाः डटकमया म्यानेजिङ्ग डाइरेक्टर भाला क्वबुयादीगु दु । लिसें वय्‌कः ‘The Nepal Community USA’ या संरक्षक, नेवाः अर्गनाइजेशन अफ अमेरिकाया सल्लाहकार व पुलांम्ह नायः नं खः । अथेहे वय्‌कः Rotary Club of Towsontown, Maryland, USA -2020-2021 या नं पुलांम्ह नायः खः ।

वय्‌कःया थीथी ज्याखँयात लुमंकाः वय्‌कःयात ने.सं. ११४१ य् Towsontown Rotary Club पाखें ‘Outstanding Award’, ने.सं. ११३४ य् Embassy of Nepal in Washington पाखें Champion of Community Service Excellence Award, ने.सं. ११२९ य् Towsontowne Rotary पाखें ‘Paul Harris Fellowship Award’ व ‘Man of the Year’ उपाधि लःल्हाःगु दु । अथेहे वय्‌कःयात ‘Dance Culture Art Center’ येँ, (ने.सं. ११४३), नेवाः गुथि, न्यूयोर्क (ने.सं. ११४२), हलिं नेवाः दबू नेपाः देय् मूकवः (ने.सं. ११३९ व ११४२), सत्यमोहन लोक साहित्य प्रतिष्ठान (ने.सं. ११४२), ज्यापु महागुथि नेपाः (ने.सं. ११४२), राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाः प्रतिष्ठान (ने.सं. ११४२), नेवाः पुचः यूएइ (ने.सं. ११३९), शंखरापुर नगरपालिका (ने.सं. ११३८), लहना वाःपौ (ने.सं. ११३८), यूनाइटेड नेवाः यूएसए (ने.सं. ११३५), फ्रेन्डस् अफ साँखु व भाषा साहित्य मुंज्या खलः (ने.सं. ११३३), ‘National Association of Fine Arts’ (ने.सं. ११३३), नेपालभाषा एकेडेमि (ने.सं. ११३२) लिसेंया थीथी संस्थापाखें हनेज्या जूगु दु।

सितामैंया राजचल
सितारवादक मय्‌जु सितामैंया राजचलया जन्म ने.सं. १०६४ चौलागाः खस्थि, सुक्रबारखुन्हु अबु कृष्णबहादुर राजचल व मां पूर्णकेशरी राजचलया कोखं जूगु खः । संगीत प्रवीण (Mmuse) मास्टर डिग्री याना दीधुंकूम्ह वय्‌कः छम्ह संगीत प्रशिक्षक नं खः । वय्‌कः ललितकला क्याम्पसय्‌ संगीत विषयया लेक्चरर खः ।
वय्‌कलं संगीत विषययात कयाः सफू नं पिकया दीगु दु । Musia forum (ब्व १ व २), ‘संगीत सागर’ वय्‌कलं पिथनादीगु सफू खः । अथेहे वय्‌कःया सितारवादन दुगु ‘The Tradirion’ Instrumental cd २००४, Talking strings\Cd\ (२०१२), Journey on freds\Cd\ (२०१८) पिथनादीगु दु । ने.सं. ११३९ चौलाथ्वः दुतिया, आइतबारखुन्हु दकलय्‌ न्हापां मिसा सितारवादीकाया रुपय्‌ सितार थानाः ‘वल्र्ड बुक अफ रेकर्डस लन्दन’य्‌ विश्व रेकर्ड नं थःगु नामय्‌ तयादीगु दु ।

भाजु सिद्धिगोपाल वैद्यया जन्म अबु कृष्णगोपाल वैद्य व मां वदनलक्ष्मी वैद्यया कोखं ने.सं १०२६य् यलया सौगलय् जूगु खः । थ्वय्‌कः नेपालभाषाया अनन्य सेवक भैरवगोपाल वैद्यया दाजु खः । नेपालभाषा, नेपाली तथा संस्कृत भाषां च्वसा न्ह्याकादीम्ह थ्वय्‌कः थःगु ईया छम्ह नांदंम्ह आयुर्वेदाचार्य नं खः । भाजु सिद्धिगोपालजुया फुक्क धयाथें कृति धार्मिक व सांस्कृतिक विषयया जूगु दु । व्रत विज्ञान (ने.सं १०७७) थ्वय्‌कःया न्हापां पिदंगु सफू खःसा मेगु पिदंगु सफू खः —लक्ष्मीपुजा विधि व लक्ष्मीपुजा विधान (ने.सं१११०), म्हपुजा पद्धति, पञ्चशुद्धि (ने.सं ११०८), आदि । भाजु सिद्धिगोपाल वैद्य छम्ह आयुर्वेदाचार्य,च्वमि जक मखु थःगु ईया छम्ह नांजाःम्ह समाजसेवी नं खः ।

मां नीरकुमारी व बौ विष्णुचरण श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०३२ तछलाथ्व पंचमी कुन्हु ओखलढुंगाय् सिद्धिचरण श्रेष्ठया जन्म जूगु खः । वय्‌कःया जन्म ओखलढुंगाय् जूगु खःसां वयकः हुर्के जूगु येँया ओमबहाः त्वालय् खः । ओमबहाः त्वालय् वय्‌कःयात –काइदाइ/ काजीदाइ धकाः सम्बोधन याइगु खः । सिद्धिचरणयात कविता च्वयेगु न्हापां प्रेरणा ब्यूम्ह हे महाकवि सिद्धिदास महाजु खः । दरवार स्कूलय् आखः ब्वनाः छेँ लिहांवयेबलय् कमलाछीइ वासः पसलय् च्वनाच्वनीम्ह सिद्धिदासयाथाय् वँवं हे वय्‌कः पाखें सिद्धिचरणं कविता च्वयेगु सयेकादिल । झिंस्वदँ झिंप्यदँ दुसांनिसें सिद्धचरणं कविता च्वयेगु यानादीगु खः । सिद्धिचरण श्रेष्ठं नेपालभाषाय् दकलय् न्हापांगु च्वयादीगु कविता तकुस्वां खः । अथेहे वय्‌कःया ने.सं. १०५३ य् नेपाली भाषं च्वयातःगु भुइचालो नांया कविता गोरखापत्रय् पिदन । थ्वयां लिपा जक फत्तेबहादुर सिंहं संकलन व सम्पादन याःगु नेपाली विहार (ने.सं. १०५९) य् वय्‌कःया स्वपु कविता– राष्ट्रिय गान, वर्षा व गंगु खुसि पिदंगु खः । वर्षा कविताय् क्रान्ति विना थन दइमखु स्वच्छ शान्ति धैगु कविताया झ्वलं यानाः तत्कालिन राणा सरकारं वि.सं. १९९७ सालय् वय्‌कःयात ज्वनाः सर्वस्वहरण नापं १८ दँया कैद सजाय बिल । तर अथेखःसां न्यादँ लिपा मेमेपिं च्वमिपिं नापं वय्‌कः नं जेलं मुक्त जुल । जेलय् नांदंपिं कविपिं चित्तधर हृदय, केदारमान व्यथित, धर्मरत्न यमि, फत्तेबहादुर सिंहपिनिगु सत्संगतं सिद्धिचरण श्रेष्ठया कवि व्यक्तित्व जेल यात्राय् बांलाक हे ह्वल । वय्‌कःया नां दंगु कविता मुना सीस्वां जेलय् रचना जूगु व फूस्वांया गुलिखे कविता नं जेलय् रचना याःगु खः । नेपालभाषाया नापं नेपाली भाषाय् हे नं उलि हे नांदंम्ह कवि सिद्धिचरणया नेपालभाषां पिदंगु सफू थथे दु —सीस्वां (कविता मुना, ने.सं. १०७०), फुस्वां (कविता मुना, ने.सं. १०८०), उर्वसी (खण्डकाव्य, ने.सं. १०९९), सद्धिचरणया ग्वय्‌स्वां (कविता मुना, ने.सं. १११०), लुभुमि (खण्डकाव्य, ने.सं. ११११), तृष्णा (खण्डकाव्य, ने.सं. ११११), सिद्धिचरणया निबन्ध (ने.सं. १११२) नारी हृदय (बाखं–प्याखं, ने.सं. १११२), उत्तराविलाप (महाकाव्यया छुं अंश, ने.सं. १११३), सिद्धिचरणया घःमाः (सफूया भूमिका मुना, ने.सं. १११०) आदि । अथेहे वयकःया नेपाली भाषाय् छगूत्या दर्जन धैथें कविता संग्रहया नापं संस्मरणया सफू पिदंगु दु । थ्वया नापं वय्‌कःया नेपालभाषाय् झी, नेपाल, नेपालभाषा पत्रिका (तपंपौ), धर्मोदय धुँज्या, नसंचा, खेलुइताः पत्रिकाय् थीथी विषयया ५० पु च्वसु पिदंगु खनेदु, उकी मध्ये गुलिं च्वसु सफुलिइ पिदनेधुंकूगु दु। सिद्धिचरण श्रेष्ठया साहित्यया थीथी विधाय् रचित कृतित पिदंनाच्वंसां वय्‌कः विशेषत कवि कथं नांजाः । नेपाली भाषाया समालोचक रामकृष्ण शर्मां सिद्धिचरणयात प्रकृतिया कवि धकाः धायेवं वय्‌कः प्रकृतिया कवि कथं प्रसिद्ध जूगु खः । नेपालभाषाया काव्य विधाय् स्वच्छन्दवादया नवीन प्रवाह न्ह्याकूम्ह सिद्धिचरण श्रेष्ठ रोमानिवादया अग्रज कवि खः । अथे हे सिद्धिचरणं समालोचना धकाः तप्यंक सफू वा रचना पिकया मदीसां वय्‌कलं तःम्ह च्वमिपिनिगु सफूया भूमिकाया रुपय् उमिगु सफूया दुग्येक व्याख्या विश्लेषण यानातःगु लेख रचना पिदंगु दु । थज्याःगु रचनात मुनाः भाजु फणिन्द्ररत्न बज्राचार्यजुं सिद्धिचरणया घःमाः (ने.सं. १११०) धकाः सफू हे पिकयादीगु दु ।

कवि सिद्धिचरण श्रेष्ठया साहित्यिक योगदानयात कदर यानाः वय्‌कःयात थीथी संस्थां थीथी मान पदवी देछाःगु दु । गथे — कविरत्न (च्वसापासा) ने.सं १०७६, रत्नश्री पदक वि.सं. २०२२, त्रिभुवन प्रज्ञा पुरस्कार, वि.सं. २०४५ व प्रवल गोरखा दक्षिणबाहु, त्रिशक्ति पट्ट, ओमराम पट्ट आदि । अथे ्हे वय्‌कः नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठान (२०२४) व राज परिषद् स्थायी समितिया दुजः (२०२२) नं जुयादीगु दु ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु सिद्धिमान पलिखे नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म वि.सं.१९२१ मंसिर २४ गते धरान विजयपुरय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां भानिथकु पलिखे व बाःया नां बहादुरसिंह पलिखे खः । वय्‌कः तःधंम्ह समाज सुधारक खः । वय्‌कलं धरानय् यक्व हे देगः, फल्चा, हितिया निर्माणया ज्या यानादिल । वय्‌कः २००७ माघ १८ गते दिवंगत जुयादिल । वय्‌कःया छय्‌पिसं झिंनिगु कट्ठा जग्गाय् नेवाः संस्कृति, संस्कार व भाषाया ज्या यायेया निंतिं सिद्धि नेवाः परिषद् नीस्वनादीगु दु ।

चित्रकलाकार सिद्धिमुनि शाक्यया जन्म ने.सं. १०५२ गुंलाथ्वः अस्तमि, मंगलबारखुन्हु येँया इतुंबहालय् अबु आनन्दमुनि शाक्य व मां ज्ञानुमाया शाक्यया कोखं जूगु खः । साधारण शिक्षा कयाः प्राविधिक पाठशालाय् ब्बनादीम्ह वय्कः १२ दँ दुबलय्निसें कला क्षेत्रय् पलाः तयादीम्ह खः । वय्कलं आध्यात्मिक कला साधना यानादीगु दु । वय्कलं पौभाः, मन्दः, बौद्ध धर्मया द्यःपिं व करुणामयया चित्र च्वयादीगु दु । वय्कलं जनबहाःद्यःया देगलय् छचाःख्यरं १०८ म्ह करुणामयया किपा च्वयादीगु खः । अथे हे वय्कःया बज्रवाराही, योगिनी, मेष सम्बर, हेरुक सम्बर, अष्टसिद्धिया रेखात्मक चित्र, मन्दः चित्र नं नांजाः । वय्कलं निक्वः याकः ब्वज्या, प्यक्वः मंकाः कला ब्वज्या व सन् १९७० स जापानय् अन्तर्राष्ट्रिय कला ब्वज्या नं यानादीगु दु । वय्कलं दँय्दसं जुइगु राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीइ सन् १९६७ निसें १९६९ तक स्वक्वः न्हाप सिरपाः व सन् १९९२ य् सम्पदा सिरपाः नं त्याकादीगु दु । वय्कःयात वीरेन्द्र राष्ट्रिय कला स्वर्ण पदक, इन्द्रराज्यलक्ष्मी प्रज्ञा पुरस्कार व शुभराज्याभिषेक पदक नं द्यछायेधुंकूगु दु । वय्कःयात सन् २००१ य् नेपाल कलाकार समाजं अभिनन्दन याःगु खः । वय्कः ने.सं. ११२१ तछलाथ्वः एकादसि, सनिबारखुन्हु स्वर्गारोहण जूगु खः ।