भाजु सुरेन्द्रमान अमात्यया जन्म अबु मास्टर अनन्तमान अमात्य व मां सेती अमात्य (महाकवि सिद्धिदास अमात्यया म्ह्याय्‌चा) या कोखं यलया स्वथनारायण त्वालय् ने.सं १०७२ य् जूगु खः । थ्वय्‌कः सन् १९९९ निसें बेल्जियमय् च्वंच्वनादीगु खः । नेपालभाषा विषय कयाः एस.एल.सी तगिंनिसें बी.ए तक ब्वनादीम्ह थ्वय्‌कः नेवाःत तसकं म्होजक दुगु बेल्जियमय थेंज्याःगु कतः देशय् च्वनाः नं थःगु मांभाय् नेपालभाषाया सेवा यानाच्वनादीम्ह छम्ह नेवाः काय्‌मचा खः । थ्वय्‌कःया सक्रियताय् बेल्जियम पासा पुचः गुथि स्थापना जूगु दुसा प्यदँतक थ्व गुथिया छम्ह दुजः जुयाः ज्या यानादीगु दु । अथेहे थ्वय्‌कः हलिं नेवाः दबूया नं छम्ह संस्थापक सदस्य खःसा एनआरएन बेल्जियमया नं संस्थापक सदस्य खः ।

थ्वय्‌कःया अग्रसरताय् इलय् ब्यलय् बेल्जियमय् बेल्जियम पासा पुचः गुथि मार्फत् महाकवि सिद्धिदासया बुदिं न्यायेकेगु, म्हपुजा हनेगु याःगु दुसा थौंकन्हय् नेपाल संस्कृति नांगु हलिं नेवाः लय्‌पौया व्यवस्थापक नं जुया च्वनादीगु दु । दिनाःदिनाः पिदनाच्वंगु थ्व लय्‌पौयात वय्‌कलं बेल्जियम पाखें हानं निरन्तरता बीगु कुतः यानादीगु दु । थथेहे वय्‌कलं नेपालभाषा व नेपालीं चिनाखँ, हाइकु व निबन्ध च्वयाः नेपाल संस्कृति व मेमेगु पत्रिकाय् पिथनादीगु दु ।

सुरेन्द्र तुलाधर छम्ह कलाकार लिसें निर्देशक नं खः । ने.सं. १०८९ यंलाथ्वः पुन्हि, बसुबारखुन्हु येँया प्याफः, ध्वाकात्वालय्‌ जन्म जूम्ह वय्‌कःया अबुया नां गणेश बहादुर तुलाधर व मांया नां शारदा देवी तुलाधर खः । ने.सं. १११० दँनिसें कलाकारिता ख्यलय्‌ थीथी नाटकय्‌ म्हिताः पलाः न्ह्याकादीम्ह वय्‌कलं ने.सं. ११३१ दँय्‌ ‘याकः म्ह्याय्‌’ नांया संकिपाया लेखन यासें अभिनय व सहनिर्देशकया रुपय्‌ पलाः न्ह्याकादीगु खः । सुरेन्द्र तुलाधरया निर्देशनय्‌ ‘अंश’, ‘जिपिं बदमाश मखु’, ‘जिगु मिखाया न्ह्यःने’, ‘पानबति’, ‘आसकुति’ थें ज्याःगु संकिपा पिदंगु दु । ‘ख्वताबजि’ नांयागु टेलिसिरियलया निर्माता, निर्देशक, लेखक व कलाकारकथं ज्या याना च्वनादीम्ह सुरेन्द्र तुलाधरं ‘म्हगसय्‌ नापलाःम्ह’, ‘तथागत’, ‘मिसातय्‌ आंग्सा’ थें ज्याःगु नाटकया नं निर्देशन यानादीगु दु । नेपालभाषा संकिपा समाजया नायः व सुखावति मल्टि प्रोडक्शनया हामा जुयाः ज्या यायेधुुंकूम्ह तुलाधरं ‘पानबति’ फिल्मया निंतिं पेजथ्री पिपुल्स च्वाइस अवार्डय्‌ बेस्ट फिल्मया सिरपाः त्याकूगु दु । अथेहे वय्‌कः तिर्थ हेरा सिरपाः ११३६, नेवाः देय्‌ दबू हना ११४३ व नेवाः जागरण मन्च संकिपा सम्मानपाखे सम्मानित जुयादीधुंकूगु दु ।

अबु बद्रि नारायण मानन्धर व मां अष्ट कुमारी मानन्धरया कोखं ने.सं. १०८६ गुंलागाः आमै, बुधबारखुन्हु येँ पुलां भन्सारय्‌ जन्म जुयादीम्ह कलाकार भाजु सुरेन्द्र मानन्धर सञ्चारकःमि व संगीतकःमि नं जुयादी । त्रिभुवन विश्वविद्यालयपाखें आइ.कम. तकया औपचारिक अध्ययन यानादीम्ह भाजु सुरेन्द्र मानन्धरं ने.सं. १११९ दँ निसें एफ एम रेडियो व टेलिभिजनय्‌ ज्या यानादीगु खः । वय्‌कलं दबू व टेलिभिजनया निंतिं यक्व नेपालभाषाया ख्यालः व टेलिसिरियल च्वयेगु, अभिनय यायेगु नापं निर्देशन नं यानादीगु दु । व थेंतुं भाजु मानन्धरं यक्व नेवाः मे च्वयेगु, हालेगु व लसय्‌ हनेगुनिसें गुलिखे मेया म्यूजिक भिडियोया प्याखंम्वः व निर्देशक नं जुयादी । संगीत ख्यलय्‌ वय्‌कःया विशेषता ध्याचू व ख्यालःमे सिर्जना यायेगुली खनेदु ।
भाजु सुरेन्द्र मानन्धरया दकलय्‌ न्हापांगु कृति ने.सं. १११७ या ‘दिस इज नेपाल’ नांया ख्यालः खःसा इमेज च्यानल टेलिभिजनया ‘समय्‌बजि’ वय्‌कःया तसकं लोकंह्वाःगु टेलिसिरियल खः । वय्‌कःया यक्व ख्वालःमे व ¥यापमे नं लोकंह्वाः । गथेकि– छिमि मां हेलेन छिमि अबु भिलेन । भाजु मानन्धर केन्द्रीय मानन्धर संघया सञ्चार उपसमितिया दुजःलिसें मानन्धर सांस्कृतिक पुचलय्‌ ज्या याना च्वनादीगु दु । वय्‌कःयात इलय्‌ ब्यलय्‌ यक्व संघसंस्थां हनातःगु दुसा टाफोन सिरपालं छाय्‌पिया तःगु दु ।

भाजु सुरेन्द्रभक्त श्रेष्ठया जन्म येँ ब्रम्हत्वालय् बि.सं. २०२९ श्रावण २४ गते जूगु खः । वय्‌कःया बाःया नां तुलसीभक्त श्रेष्ठ व मांया नां भगवती श्रेष्ठ खः । नेपालभाषाया साहित्य, संस्कृतिया उत्थानय् भाजु सुरेन्द्रभक्त श्रेष्ठ तःदँ न्ह्यः निसें सक्रिय जुयावयाच्वंम्ह अभियन्ता खः, लिसें वय्‌कः पत्रकार नं खः । भाजु श्रेष्ठं नेपालभाषाया थीथी ज्याझ्वलय् आर्थिक संयोजनया ज्या नं यानादीगु दु ।

बि.सं. २०४५ सालं विश्वभूमि न्हिपतिइ आवद्ध जुयाः नेपालभाषाया लागाय् दुहां झाःम्ह भाजु सुरेन्द्रभक्त श्रेष्ठ नेपालभाषाया वाःपौ लहनाया प्रबन्ध सम्पादक खः । वय्‌कः वल्र्ड नेवाः अर्गनाइजेशन नेपाः च्याप्टरया नायः, नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूया केन्द्रिय उपाध्यक्ष, न्हूजः गुथिया उपाध्यक्ष व नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासंघया केन्द्रिय दुजः जुयादी ।

लिसें वय्‌कः नेपाल पत्रकार महासंघया उपत्यका समन्वय परिषदया दुजः, सार्क जर्नलिष्ट फोरम नेपाः च्याप्टरया आर्थिक समितिया संयोजक नं जुयादी । अथेहे नेवाः हाइकु पत्रिकाय् वय्‌कलं व्यवस्थापन यानादीगु दु । वय्‌कलं हल्चोक आकाशभैरव झिंनिदँया जात्रा व्यवस्थापन यानादीगु ज्याया नितिं वय्‌कःयात तःजिक हंगु दुसा साहित्यिक लय्‌पौ थौंकन्हे, नेपाल मानवअधिकार संगठन, न्हूजः गुथि आदि थीथी संघसंस्था पाखें वय्‌कःयात सम्मान याःगु दु । येँय् महानगरपालिका पाखें सुशासन पत्रकारिता सिरपाः नं वय्‌कःयात देछाःगु दु ।

मां राजेश्वरी भुजू व बौ सूर्यलाल भुजूया काय् जुयाः बंशगोपाल त्वा, ख्वपय् ने.सं. १०८१ गुँलाथ्व १४ कुन्हु जन्म जूम्ह सुरेन्द्रलाल भुजू सरस्वती क्याम्पसया दँ पौ १ (११०१)य् जिगु आज्जु पिचुकेगु वांचिंदागु लँ शीर्षकया चिनाखँ ज्वना पिलुझाःम्ह कवि खः । चिनाखँ, चिबाखं नितां विधाय् ल्हाः न्ह्याकादीम्ह वय्‌कःया हाकु सुपाँय् सिथय्‌या जः (चिनाखँ मुना ११४०) पिदंगु दु । स्नात्तक तह तक ब्वनादीम्ह सुरेन्द्रलाल भुजू बनेज्याय् तक्यना नं थीथी थासय् जुइगु साहित्य मुंज्याय् साहित्य न्यंकादीम्ह नेपालभाषा साहित्यया छम्ह ह्यःमि खः ।

सुरेश किरण मानन्धर (सु–कि)या नामं थीथी भासं थीथी पत्रिकाय् स्याच्चुक इलं ह्वाःगु लेख रचनात पिथनादीम्ह छम्ह लोकंह्वाःम्ह च्वमि खः । मां पञ्चकुमारी व बौ रामप्रसाद मानन्धरया काय् सुरेशकिरणया जन्म ने.सं ११२४य् बत्तिसपुतली येँय् जूगु खः । भाजु सुरेशकिरण म्हो इलय् म्हो जक चिनाखँ च्वयाः नं चिनाखँ ख्यलय् उलःमुलः थनेफुम्ह छम्ह सशक्तम्ह ल्याय्‌म्ह पुस्ताया प्रतिनिधि कवि खः ।

सुरेशकिरण परम्परागत धर्म, मूल्य मान्यतायात ध्याचू नकाः विश्वय् जुयाच्वंगु विसंगति विडम्वनायात सतर्कतापूर्वक न्ह्यब्वसें थःगु भाव व अभिव्यक्तियात शसक्त रुपं व्यक्त यायेफुम्ह शिल्पी श्रष्टा खः। कविताया नापं छधाःप्याखं, ख्यालः, बाखं, निबन्ध व सम्पादनय् च्वसा न्ह्याकादीम्ह थ्वय्‌कया फगत चब्बूगु सिखः मखु–स्वतन्त्रताया अर्थ (नेपाल ऋतुपौ ल्याः ३७ अंक ४९स ) दकलय् न्हापां पिदंगु कविता खः ।

इनाप वाःपतिइ नेवाः भासं च्वज्या न्ह्याका ववं वय्‌कलं थौ घन्टाघरं जिके ई न्यनाच्वन चिनाखँ मुना नापं पद्मरत्न तुलाधरया जीवनी झीगु न्ह्यःने तयादी धुंकूगु दु। नेपालभाषा न्हिपौ सन्ध्या टाइम्स व विश्वभूमि, अप्सरा फिल्म म्यागेजिन, कोशल्वहँ कविता प्रधान स्वलापौ, नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानया लुखां पिदनीगु थाय्‌भु खुलापौया सम्पादन मण्डलय् दुथ्याःम्ह वय्‌कःयात राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार, पारिजात सिर्जनशील पुरस्कार, धर्मादित्य धर्माचार्य पत्रकारिता पुरस्कार आदिं हनेधुंकूगु दु ।

बौ श्यामलाल प्रधान व मां कमला प्रधानया कोखं ने.सं. १०८० चौगाला चतुर्दशी कुन्हु यलया धाल्छेँ त्वालय् साहित्यकार भाजु सुरेश प्रधान बूगु खः । थीथी पत्रिकाय् Orthodonic चिनाखँ, हाइकु, च्वसु पिथनाः थःगु मांभाय् नेपालभाषा साहित्यया सेवा याना झायाच्वनादीम्ह भाजु सुरेश प्रधानं भाषा साहित्य ख्यलय् दकलय् न्हापां थःगु चिनाखँ ए मय्‌जु (मन्दः स्वलापौ, ने.सं. ११००) पिथनादीगु खः । वय्‌कः छम्ह हाइकु च्वमि नं खः । वय्‌कलं अमेरिकन हाइकु (ल्यून कविता) या विधि नाप स्वापू दुगु च्वसु च्वयाः पिथनादीगु दु ।

भाजु सुरेश प्रधानया दकलय् न्ह्यथनेबहगु ज्या हाइकु ख्यःया स्थापना यानाः नेपालभाषा साहित्यय् हाइकुया विकासय् बियादीगु योगदान खः । कोरोना महामारीया इलय् लकडाउन ईया) सदुपयोग यायेया निंतिं नेवाः हाइकुयात प्रवद्र्धन व विकास यायेगु ताःतुनाः भाजु सुरेश प्रधानया नायःसुइ नेवाः हाइकु ख्यः नीस्वनेगु ज्या जूगु खः । नेवाः हाइकु ख्यलं भर्चुयल व भौतिक ज्याझ्वः न्ह्याका वैच्वंगु दु । थुकी मू कथं फेसबुक ग्रुपय् वाःपतिकं किपा ब्वयाः झिकू हाइकु ल्ययाः ब्वयेगु, भर्चुयल हाइकु सहलह ज्याझ्वः, भर्चुयल नेवाः हाइकु ज्याझ्वः, अन्तरराष्ट्रिय हाइकु दिवस (अप्रिल १७) हनेगु, हाइकु नखः हनेगु, हाइकु ख्यलय् तःजिगु योगदान यानादीपिंत हाइकु सम्मान पाखें छाय्‌पिइगु, डिजिटल पत्रिका पिथनेगु, आदि ज्या याना वयाच्वंगु दु । थुपिं ज्या बाहेक भाजु सुरेश प्रधान नेवाः हक अधिकार व भाषा, साहित्य, संस्कृति संरक्षणया ज्याय् न्ह्याबलें न्ह्यचिलादीम्ह छम्ह नेवाः अभियन्ता नं खः ।

अबु चन्द्रबहादुर राजभण्डारी व मां हिराशोभा राजभण्डारीया कोखं साहित्यकार सुरेश राजभण्डारीया जन्म ने.सं. १०९२ (वि.सं. २०२८ फागुन १०)कुन्हु किपूया सतको त्वालय् जूगु खः । विज्ञान विषयया ब्वनामि खःसां मांभाय् नेपालभाषा साहित्यय् नुगः क्वसाःम्ह वय्‌कलं साहित्यया ख्यलय् न्हापांगु सृजना कथं ने.सं. १११५ य् हाजा म्ये च्वयादीगु खः । थुगु हे दँय् वय्‌कलं हाजा नामं सफू नं पिथनादिल ।

नेपालभाषा साहित्य ख्लय् अप्वः यानाः म्ये व च्वखँ विधापाखे च्वसा न्ह्याकादीम्ह वय्‌कःया च्वसु मुना सफू लिजः ने.सं १११५ दँय् पिदंगु खः । विसंगतिपूर्ण अव्यवस्थित, पतनोन्मुखी समाजया वास्तविकतायात सरल खँग्वलं सम्प्रेषित यानाः स्वच्छ, निर्मल व जनमुखी चिन्तन धारायात अविरल रुपं न्ह्याकेफुम्ह च्वमि कथं स्थापित जुइधुंकूम्ह वय्‌कःया मेगु म्ये मुना सफू जात्राया लकस व अय्लाः खः ।

बहुप्रतिभां जाःम्ह सुरोज महर्जनया जन्म अबु जोगलाल महर्जन व मां अष्टमाया महर्जनया कोखं ने.सं. १०९२ थिंलागाः आमै, सुक्रबारखुन्हु यलया गःछेँ त्वालय्‌ जूगु खः । प्याखंहुलामि, स्यनामि सुरोज महर्जनयात छम्ह बांलाःम्ह म्यूजिक भिडियो निर्देशककथं नं म्हस्यू । दबुलिइ हुलाप्याखं, प्याखं, ख्यालःलिसें नेपालभाषाया संकिपाय्‌ थीथी भूमिका म्हिताः अभिनय गुण नं न्ह्यब्वया दीम्ह वय्‌कलं ने.सं. ११२४ पाखे नेपालभाषा टेलिभिजन ज्याझ्वः ‘आः स्वयेगु मखु ला’य्‌ नं कलाकारकथं ज्या याना दिलसा ने.सं. ११२५ य्‌ ‘छंगु हिसि दुगु ख्वाः स्वस्वं’ म्यूजिक भिडियो निर्देशन यानादिल । वय्‌कलं २०४० सालय्‌ न्हापांखुसी दबूप्याखं म्हितादीगु खः ।
‘सिरसाया हेकू’, ‘जोवनया गाच्वः ब्वयेकाः’, ‘सुं मदुगु ताक स्वयाः वा’ थें ज्याःगु म्येया नेपालभाषाया म्हसीका जुयाच्वंगु म्यूजिक भिडियोया निर्देशन यानादीम्ह वय्‌कःया निर्देशनय्‌ ‘मय्‌जुया हिसि’, ‘हिसि दुगु मिखा’, ‘हिसि दुगु पहः’, ‘ब्वयेका यन ब्वयेका यन’ नामं म्यूजिक भिडियो मुनातःगु प्यंगू सिडी÷डिभिडि पिहां वःगु दु । वय्‌कलं नेपालभाषा व खस नेपाली भाय्‌या यानाः ११५ पु म्येया म्यूजिक भिडियो निर्देशन याना दीधुंकूगु दु ।
नाट्य सरगम डान्स एकेडेमी, नासः स्यनाकुथि, झीगु नासः दबू, गःछेँ मंकाः खलःपाखें हुलाप्याखं स्यनेगु ज्या यानादीम्ह वय्‌कलं धिमे ब्वज्या, नेवाः वसः व तिसा ब्वज्या यानाः नेवाः तजिलजिया प्रचारय्‌ नं योगदान यानादीगु दु । स्वदेशी जक मखसे जर्मनी, जापान, नेदरल्याण्डया नागरिकतय्‌त नं नेवाः प्याखं स्यनादीम्ह सुरोजं कला प्रचारया निंतिं जापानय्‌ हे निकः ब्वज्या नं यानादीगु दु ।
वय्‌कलं ‘ल्याय्‌म्हम्ह दाजु’ म्येपाखें पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११३० य्‌ बेष्ट कोरियोग्राफर, ‘यौवनया गाच्वः ब्वयेकाः’ म्येपाखें पेजथ्री पिपल्स च्वाइस अवार्ड ११३० य्‌ बेष्ट म्यूजिक भिडियो निर्देशक, स्टार नेपालभाषा म्यूजिक भिडियो अवार्डय्‌ बेष्ट म्यूजिक भिडियो निर्देशकया सिरपाः त्याकादीगु दु । वय्‌कः थ्रीस्टार क्लब, ज्यापु समाज यल, झी मुना पुचलय्‌ नं आबद्ध जुया च्वनादीगु दु ।

अबु योग शाक्य व मां कयो शाक्य बज्राचार्यया कोखं ने.सं. ११०५ गुंलाथ्वः द्वादसि, मंगलबारखुन्हु यलया भाष्करवर्ण महाविहार, न्याखाचुकय्‌ बूम्ह म्येहालामि शुलिन शाक्य (शुलिन्द्र) कर्मं छम्ह टिभी व रेडियो पत्रकार नं खः ।
म्येहालामि, संंगीतकार व रचनाकारया गुणं नं जाःम्ह वय्‌कःया ‘जिमिगु पलाः’ क्यासेट (ने.सं. १११९), ‘जिमिगु पलाः’ सिडी (ने.सं. ११२५), ‘संगीत ख्यलय्‌’ क्यासेट (ने.सं. ११२१), ‘संगीत ख्यलय्‌’ सिडी (ने.सं. ११२३), ‘संगीत ख्यलय्‌’ सिडी (ने.सं. ११२९), ‘नुगःया खँ सुचुकाः तया’ सिडी (ने.सं. ११२४), ‘खनेमरु खनेमरु ’ सिडी (ने.सं. ११२७), ‘हुंकन पुखूचाय्‌’ सिडी (ने.सं. ११३३) पिदंगु दुसा खस नेपाली भाय्‌या म्येचाः लिसें मेमेगु आपालं म्ये थीथी म्येमुनाय्‌ पिदंगु दु । म्यूजिक भिडियो ‘झी आजु बाज्या’, ‘मय्‌जु छकःसां’ पिदंगु दुसा ‘हाय्‌काः सिमाहः’ व ‘पिया जिं पिया’य्‌ मोडल जुयाः नं अभिनय यानादीगु जुल । अथेहे वय्‌कलं नेपालभाषाया संकिपा ‘भलसा’, व ‘मणि–रमा’य्‌ नायः जुयाः अभिनय यानादीगु दु ।
संचार कर्मं नं नेपालभाषा सेवा यानादीम्ह शुलिन इमेज व मेट्रो च्यानलपाखें नेपालभाषाया बुखँ ब्वनादीम्ह खःसा वय्‌कलं केएटिएच एफएम ९७.९ मेगाहर्जय्‌ नेपालभाषाया ज्याझ्वः नं न्ह्याकादीगु दु । रेडियोकर्मीतय्‌ दथुइ म्ये कासा जूबलय्‌ वय्‌कलं न्हाप सिरपाः त्याकादीगु खः । वय्‌कःयात थीथी खलःपुचःपाखें हना व मतिनाया चिं नं द्यछाःगु दु ।