छेँया पौज्या वा पौचीपिं उदायतय्त सिख्राकार धाइ । सिख्राकारतय् जातीय लजगाः पलिंचीगु खः । थुपिं येँय् तेबहाः व नच्छेगल्लिइ जक दु । बौद्ध धर्म माने याइपिं सिख्राकारत पाल्हाः द्यःनाप स्वापू दु । पाल्हाः द्यःया १२ दँ मेलाय् पाल्हाः द्यःयात कुरुवालं वरुण कलशय् बिज्याका हइ । द्यः सानेपाय् तयातइगु इलय् गुरुपिनिगु पूजाधुंकाः पाल्हाःद्यःयात सिख्राकारतय्सं पुज्याये धुंकाः जक मेपिंसं पुज्याये दइ । अनंनिसें द्यःयात सिख्राकारतय्सं च्वाम्वलं गायेका हइ ।

मां सुनमाया श्रेष्ठ व अबु फूलप्रसाद श्रेष्ठया काय् भाजु सिजन श्रेष्ठ येँ जिल्लाया सक्व, चलाखु त्वालय् ने.सं. १०८८ पोहेलागा द्वादशी शुक्रबाःकुन्हु बूगु खः । थौंकन्हय् वय्‌कः नेपालंपिने अमेरिकाया बाल्टिमोर, मेरिल्याण्डय् च्वनादी । देसं पिने च्वनाः नं नेवाः नुगः लुइकाः न्ह्याबलें नेवाः व नेपाःमांयात लुमंकाः थीथी ज्याखँ याना वयाच्वनादीम्ह वय्‌कः हलिं नेवाः दबूया निगू कार्यकाल अर्थात् ने.सं १०३६–११३९ व ने.सं ११३९–११४२ तक नायः जुयादीगु दु । थःगु कार्यकालय् वय्‌कलं दकलय् न्हापां नेवाः भाय् गुगलय् दुथ्याकेत दुग्यंगु कुतः यानाः ज्या न्ह्याकादीगु खः । थुकिं यानाः हलिंन्यंकया मनूतय्‌थाय् झीगु भाय् थ्यनेत अःपुका बी । अथेहे वय्‌कलं थःगु कार्यकालय् थीथी देशय् हलिं नेवाः दबूया कचा विस्तार यायेगुली नं महत्वपूर्ण भूमिका म्हितादीगु दु । थौंकन्हय् नं हलिंन्यंकया सकल नेवाःतय्‌त छप्पँ छधी यायेगु व छथाय् च्वनाः नेवाःभाय्, कला व तजिलजियात च्वन्ह्याकेत वय्‌कःपाखें मदिक्क कुतः जुयावंच्वंगु दु । वय्‌कः हलिं नेवाः दबूया अध्यक्ष जुयादीगु इलं निसें हलि नेवाः न्हि हनेगु परम्पराया शुरुवात जूगु दु । थौंकन्हय् भाजु श्रेष्ठं न्यूजनेपाः डटकमया म्यानेजिङ्ग डाइरेक्टर भाला क्वबुयादीगु दु । लिसें वय्‌कः ‘The Nepal Community USA’ या संरक्षक, नेवाः अर्गनाइजेशन अफ अमेरिकाया सल्लाहकार व पुलांम्ह नायः नं खः । अथेहे वय्‌कः Rotary Club of Towsontown, Maryland, USA -2020-2021 या नं पुलांम्ह नायः खः ।

वय्‌कःया थीथी ज्याखँयात लुमंकाः वय्‌कःयात ने.सं. ११४१ य् Towsontown Rotary Club पाखें ‘Outstanding Award’, ने.सं. ११३४ य् Embassy of Nepal in Washington पाखें Champion of Community Service Excellence Award, ने.सं. ११२९ य् Towsontowne Rotary पाखें ‘Paul Harris Fellowship Award’ व ‘Man of the Year’ उपाधि लःल्हाःगु दु । अथेहे वय्‌कःयात ‘Dance Culture Art Center’ येँ, (ने.सं. ११४३), नेवाः गुथि, न्यूयोर्क (ने.सं. ११४२), हलिं नेवाः दबू नेपाः देय् मूकवः (ने.सं. ११३९ व ११४२), सत्यमोहन लोक साहित्य प्रतिष्ठान (ने.सं. ११४२), ज्यापु महागुथि नेपाः (ने.सं. ११४२), राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाः प्रतिष्ठान (ने.सं. ११४२), नेवाः पुचः यूएइ (ने.सं. ११३९), शंखरापुर नगरपालिका (ने.सं. ११३८), लहना वाःपौ (ने.सं. ११३८), यूनाइटेड नेवाः यूएसए (ने.सं. ११३५), फ्रेन्डस् अफ साँखु व भाषा साहित्य मुंज्या खलः (ने.सं. ११३३), ‘National Association of Fine Arts’ (ने.सं. ११३३), नेपालभाषा एकेडेमि (ने.सं. ११३२) लिसेंया थीथी संस्थापाखें हनेज्या जूगु दु।

सितामैंया राजचल
सितारवादक मय्‌जु सितामैंया राजचलया जन्म ने.सं. १०६४ चौलागाः खस्थि, सुक्रबारखुन्हु अबु कृष्णबहादुर राजचल व मां पूर्णकेशरी राजचलया कोखं जूगु खः । संगीत प्रवीण (Mmuse) मास्टर डिग्री याना दीधुंकूम्ह वय्‌कः छम्ह संगीत प्रशिक्षक नं खः । वय्‌कः ललितकला क्याम्पसय्‌ संगीत विषयया लेक्चरर खः ।
वय्‌कलं संगीत विषययात कयाः सफू नं पिकया दीगु दु । Musia forum (ब्व १ व २), ‘संगीत सागर’ वय्‌कलं पिथनादीगु सफू खः । अथेहे वय्‌कःया सितारवादन दुगु ‘The Tradirion’ Instrumental cd २००४, Talking strings\Cd\ (२०१२), Journey on freds\Cd\ (२०१८) पिथनादीगु दु । ने.सं. ११३९ चौलाथ्वः दुतिया, आइतबारखुन्हु दकलय्‌ न्हापां मिसा सितारवादीकाया रुपय्‌ सितार थानाः ‘वल्र्ड बुक अफ रेकर्डस लन्दन’य्‌ विश्व रेकर्ड नं थःगु नामय्‌ तयादीगु दु ।

भाजु सिद्धिगोपाल वैद्यया जन्म अबु कृष्णगोपाल वैद्य व मां वदनलक्ष्मी वैद्यया कोखं ने.सं १०२६य् यलया सौगलय् जूगु खः । थ्वय्‌कः नेपालभाषाया अनन्य सेवक भैरवगोपाल वैद्यया दाजु खः । नेपालभाषा, नेपाली तथा संस्कृत भाषां च्वसा न्ह्याकादीम्ह थ्वय्‌कः थःगु ईया छम्ह नांदंम्ह आयुर्वेदाचार्य नं खः । भाजु सिद्धिगोपालजुया फुक्क धयाथें कृति धार्मिक व सांस्कृतिक विषयया जूगु दु । व्रत विज्ञान (ने.सं १०७७) थ्वय्‌कःया न्हापां पिदंगु सफू खःसा मेगु पिदंगु सफू खः —लक्ष्मीपुजा विधि व लक्ष्मीपुजा विधान (ने.सं१११०), म्हपुजा पद्धति, पञ्चशुद्धि (ने.सं ११०८), आदि । भाजु सिद्धिगोपाल वैद्य छम्ह आयुर्वेदाचार्य,च्वमि जक मखु थःगु ईया छम्ह नांजाःम्ह समाजसेवी नं खः ।

मां नीरकुमारी व बौ विष्णुचरण श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०३२ तछलाथ्व पंचमी कुन्हु ओखलढुंगाय् सिद्धिचरण श्रेष्ठया जन्म जूगु खः । वय्‌कःया जन्म ओखलढुंगाय् जूगु खःसां वयकः हुर्के जूगु येँया ओमबहाः त्वालय् खः । ओमबहाः त्वालय् वय्‌कःयात –काइदाइ/ काजीदाइ धकाः सम्बोधन याइगु खः । सिद्धिचरणयात कविता च्वयेगु न्हापां प्रेरणा ब्यूम्ह हे महाकवि सिद्धिदास महाजु खः । दरवार स्कूलय् आखः ब्वनाः छेँ लिहांवयेबलय् कमलाछीइ वासः पसलय् च्वनाच्वनीम्ह सिद्धिदासयाथाय् वँवं हे वय्‌कः पाखें सिद्धिचरणं कविता च्वयेगु सयेकादिल । झिंस्वदँ झिंप्यदँ दुसांनिसें सिद्धचरणं कविता च्वयेगु यानादीगु खः । सिद्धिचरण श्रेष्ठं नेपालभाषाय् दकलय् न्हापांगु च्वयादीगु कविता तकुस्वां खः । अथेहे वय्‌कःया ने.सं. १०५३ य् नेपाली भाषं च्वयातःगु भुइचालो नांया कविता गोरखापत्रय् पिदन । थ्वयां लिपा जक फत्तेबहादुर सिंहं संकलन व सम्पादन याःगु नेपाली विहार (ने.सं. १०५९) य् वय्‌कःया स्वपु कविता– राष्ट्रिय गान, वर्षा व गंगु खुसि पिदंगु खः । वर्षा कविताय् क्रान्ति विना थन दइमखु स्वच्छ शान्ति धैगु कविताया झ्वलं यानाः तत्कालिन राणा सरकारं वि.सं. १९९७ सालय् वय्‌कःयात ज्वनाः सर्वस्वहरण नापं १८ दँया कैद सजाय बिल । तर अथेखःसां न्यादँ लिपा मेमेपिं च्वमिपिं नापं वय्‌कः नं जेलं मुक्त जुल । जेलय् नांदंपिं कविपिं चित्तधर हृदय, केदारमान व्यथित, धर्मरत्न यमि, फत्तेबहादुर सिंहपिनिगु सत्संगतं सिद्धिचरण श्रेष्ठया कवि व्यक्तित्व जेल यात्राय् बांलाक हे ह्वल । वय्‌कःया नां दंगु कविता मुना सीस्वां जेलय् रचना जूगु व फूस्वांया गुलिखे कविता नं जेलय् रचना याःगु खः । नेपालभाषाया नापं नेपाली भाषाय् हे नं उलि हे नांदंम्ह कवि सिद्धिचरणया नेपालभाषां पिदंगु सफू थथे दु —सीस्वां (कविता मुना, ने.सं. १०७०), फुस्वां (कविता मुना, ने.सं. १०८०), उर्वसी (खण्डकाव्य, ने.सं. १०९९), सद्धिचरणया ग्वय्‌स्वां (कविता मुना, ने.सं. १११०), लुभुमि (खण्डकाव्य, ने.सं. ११११), तृष्णा (खण्डकाव्य, ने.सं. ११११), सिद्धिचरणया निबन्ध (ने.सं. १११२) नारी हृदय (बाखं–प्याखं, ने.सं. १११२), उत्तराविलाप (महाकाव्यया छुं अंश, ने.सं. १११३), सिद्धिचरणया घःमाः (सफूया भूमिका मुना, ने.सं. १११०) आदि । अथेहे वयकःया नेपाली भाषाय् छगूत्या दर्जन धैथें कविता संग्रहया नापं संस्मरणया सफू पिदंगु दु । थ्वया नापं वय्‌कःया नेपालभाषाय् झी, नेपाल, नेपालभाषा पत्रिका (तपंपौ), धर्मोदय धुँज्या, नसंचा, खेलुइताः पत्रिकाय् थीथी विषयया ५० पु च्वसु पिदंगु खनेदु, उकी मध्ये गुलिं च्वसु सफुलिइ पिदनेधुंकूगु दु। सिद्धिचरण श्रेष्ठया साहित्यया थीथी विधाय् रचित कृतित पिदंनाच्वंसां वय्‌कः विशेषत कवि कथं नांजाः । नेपाली भाषाया समालोचक रामकृष्ण शर्मां सिद्धिचरणयात प्रकृतिया कवि धकाः धायेवं वय्‌कः प्रकृतिया कवि कथं प्रसिद्ध जूगु खः । नेपालभाषाया काव्य विधाय् स्वच्छन्दवादया नवीन प्रवाह न्ह्याकूम्ह सिद्धिचरण श्रेष्ठ रोमानिवादया अग्रज कवि खः । अथे हे सिद्धिचरणं समालोचना धकाः तप्यंक सफू वा रचना पिकया मदीसां वय्‌कलं तःम्ह च्वमिपिनिगु सफूया भूमिकाया रुपय् उमिगु सफूया दुग्येक व्याख्या विश्लेषण यानातःगु लेख रचना पिदंगु दु । थज्याःगु रचनात मुनाः भाजु फणिन्द्ररत्न बज्राचार्यजुं सिद्धिचरणया घःमाः (ने.सं. १११०) धकाः सफू हे पिकयादीगु दु ।

कवि सिद्धिचरण श्रेष्ठया साहित्यिक योगदानयात कदर यानाः वय्‌कःयात थीथी संस्थां थीथी मान पदवी देछाःगु दु । गथे — कविरत्न (च्वसापासा) ने.सं १०७६, रत्नश्री पदक वि.सं. २०२२, त्रिभुवन प्रज्ञा पुरस्कार, वि.सं. २०४५ व प्रवल गोरखा दक्षिणबाहु, त्रिशक्ति पट्ट, ओमराम पट्ट आदि । अथे ्हे वय्‌कः नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठान (२०२४) व राज परिषद् स्थायी समितिया दुजः (२०२२) नं जुयादीगु दु ।

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु सिद्धिमान पलिखे नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म वि.सं.१९२१ मंसिर २४ गते धरान विजयपुरय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां भानिथकु पलिखे व बाःया नां बहादुरसिंह पलिखे खः । वय्‌कः तःधंम्ह समाज सुधारक खः । वय्‌कलं धरानय् यक्व हे देगः, फल्चा, हितिया निर्माणया ज्या यानादिल । वय्‌कः २००७ माघ १८ गते दिवंगत जुयादिल । वय्‌कःया छय्‌पिसं झिंनिगु कट्ठा जग्गाय् नेवाः संस्कृति, संस्कार व भाषाया ज्या यायेया निंतिं सिद्धि नेवाः परिषद् नीस्वनादीगु दु ।

चित्रकलाकार सिद्धिमुनि शाक्यया जन्म ने.सं. १०५२ गुंलाथ्वः अस्तमि, मंगलबारखुन्हु येँया इतुंबहालय् अबु आनन्दमुनि शाक्य व मां ज्ञानुमाया शाक्यया कोखं जूगु खः । साधारण शिक्षा कयाः प्राविधिक पाठशालाय् ब्बनादीम्ह वय्कः १२ दँ दुबलय्निसें कला क्षेत्रय् पलाः तयादीम्ह खः । वय्कलं आध्यात्मिक कला साधना यानादीगु दु । वय्कलं पौभाः, मन्दः, बौद्ध धर्मया द्यःपिं व करुणामयया चित्र च्वयादीगु दु । वय्कलं जनबहाःद्यःया देगलय् छचाःख्यरं १०८ म्ह करुणामयया किपा च्वयादीगु खः । अथे हे वय्कःया बज्रवाराही, योगिनी, मेष सम्बर, हेरुक सम्बर, अष्टसिद्धिया रेखात्मक चित्र, मन्दः चित्र नं नांजाः । वय्कलं निक्वः याकः ब्वज्या, प्यक्वः मंकाः कला ब्वज्या व सन् १९७० स जापानय् अन्तर्राष्ट्रिय कला ब्वज्या नं यानादीगु दु । वय्कलं दँय्दसं जुइगु राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीइ सन् १९६७ निसें १९६९ तक स्वक्वः न्हाप सिरपाः व सन् १९९२ य् सम्पदा सिरपाः नं त्याकादीगु दु । वय्कःयात वीरेन्द्र राष्ट्रिय कला स्वर्ण पदक, इन्द्रराज्यलक्ष्मी प्रज्ञा पुरस्कार व शुभराज्याभिषेक पदक नं द्यछायेधुंकूगु दु । वय्कःयात सन् २००१ य् नेपाल कलाकार समाजं अभिनन्दन याःगु खः । वय्कः ने.सं. ११२१ तछलाथ्वः एकादसि, सनिबारखुन्हु स्वर्गारोहण जूगु खः ।

सिद्धिमुनि शाक्य परम्परागत च्वज्या कलाया छम्ह ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०५३ श्रावण अष्टमिकुन्हु येँ, इतुम्बहाःया नांसिमाक्वय् जूगु खः । वय्कःया अबुजु आनन्द मुनि शाक्य खःसा वय्कलं महामंजुश्रीया आराधना यानाः १०६८ दँय् कलाकारिता ख्यलय् ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कःया कलाया बिषेशता धयागु परम्परागत शैलिं प्राकृतिक लः रंग छ्यलाः पौभाः च्वयेगु खः । कला ब्वज्या— १) घरेलु उद्योग प्रदर्शनी (२०१३) २) चतुर्थ विश्व बौद्ध सम्मेलनय् कला प्रदर्शनी ३) तेस्रो, चौथो व पाँचौ राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी ४) एक्स्पो ७० जापान । सिरपाः—
१) तेस्रो राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी प्रथम (२०२४) २) चौथो राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी (२०२५) ३) पाँचौ राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी (२०२६) । न्ह्यथने बहःगु कृति— १) श्री सेतो मत्स्येन्द्रनाथया देगःया जवं खवं थी थी थासय् १०८ लोकेश्वरया थी थी मुद्रा तस्वीर नापं अनया हे दिगिं २४ ह ३० साइजया प्यम्ह योगिणी व द्विभुज सम्वर व बज्रपाणीया चित्र लेखन, येँ, जनबहाः । मान ÷ पदक ÷ तक्मा— १) ईन्द्रराज्य लक्ष्मी पुरस्कार (२०२५) २) श्री ५ वीरेन्द्र राष्ट्रिय कला पदक ३) शुभराज्यभिषेक पदक ।

येँया असं बालकुमारीइ अबु द्रव्यसिंह कंसाकार व मां चिकिमाया कंसाकारया कोखं ने.सं. १०२०य् जन्म जूम्ह सिद्धिरत्न कसाः हे सिद्धिरत्न उपासक खः । थ्वय्‌कः बौद्ध धर्मया आजीवन उपासक व नेपालभाषाया छम्ह भाषाजवाः उपाधिं छाय्‌पियातःम्ह व्यक्तित्व खः । साहित्यख्यलय् थःत सिद्धिरत्न उपासक धकाः म्हसीके बियादीम्ह थ्वय्‌कलं आपालं म्ये, चिनाखँ व दबूप्याखं च्वयादीगु दु । थ्वय्‌कःया दकलय् न्हापां भक्तिरस नांगु चिनाखँ बुद्ध धर्म व नेपालभाषा पत्रिकाय् ने.सं. १०४८ १/५–६ ल्याखय् पिदंगु खः । छत्रबहादुर कायस्थया सम्पादनय् थ्वय्‌कःया सिद्धिरत्न कसाःया म्ये मुना, सिर्जना (ने.सं. १११२) नांगु सफू पिदंगु दु । थ्वय्‌कःया पिमदंनिगु सफू नं तःगू दनि । गथे— विश्वन्तरया म्येहना प्याखं (ने.सं.१०५९), वीरकुश, नेपाल दर्पण (ने.सं. १०६५), विद्यारत्न (ने.सं. १०७२) आदि ।

सिद्धिराज शाक्य छम्ह धातु मूर्तिकलाया ख्यलय् ज्वः मदुम्ह कलाकार खः । वय्कःया जन्म ने.सं. १०४४ स यलया यल, लुँहितिइ जूगु खः । वय्कःया अबुजु पुण्यराज शाक्य खःसा वय्कलं मञ्जु शाक्यपाखें प्रेरणाकथं १०५६ स ज्या न्ह्याकादीगु खः । वय्कलं थी थी परम्परागत धातुया बसजाः ज्वलं दयेकेगु ज्या यानादीगु खः । लिपा सीया मूर्ति दयेकाः चां भुनाः ढाले यायेगु नं यानादिल । न्ह्यथनेबहःगु कृति— येँ स्वयम्भू मैत्री गुम्बास २ थान बुद्ध मूर्ति निर्माण ।