ताहाःसिँ माथं वंकेत बसिला व रन्धा छायेत तप्यं चिं तयेत छ्यलीगु ताःहाकःगु व तपुगु हाकु सुका हे हं खि खः । सिँया हाकः (Length) पाखें चिं तयेत छगू सि व मेगु सिइ सुका तन्के यानाः कतांचां तिक तिक दायाः चिं तयेगु याइ । छपुगु सुकाय् हाकुगु रंग दइ ।
हँय् पंछि जातया प्राणी खः । थुमि लखय् च्वने न्ह्याली । थुमिसं नसा नं लखय् त्वाररर यानाः नये ययेकी । माःगु जक घुतकाः म्वाःगु फुकं ल्ह्वयाछ्वइ । पिलि थें ज्याःगु लां तुतिइ पतिं प्यपुना च्वनी । लखय् ल्यहें पुइत थुकिं ग्वाहालि याइ । लखय् न्यासि वनाः ब्वयेफुपिं हँय् नं दु । न्यासि वनीबलय् यकें धिकें जुइपिं नं दु । थज्याःपिं ब्वां वनेगु व ब्वये नं फइ मखु । ब्वये फुपिं ब्वां नं वनेफइ ।
जुजुहँय्
तःधिकःगु जातया हँय् । तुइसे च्वनी । त्वाः म्हासु उनया जुइ । मिखाया नापं हाकुइ । ककु ताःहाकः जुइ । चाःचाः हीकेफइ । म्हधिकःयात ल्वयेक तुति ताःहाकः जुइ मखु ।
बरेहँय्
तुयू जातया हँय् । जुजुहँय्सिकं चीधिकः जुइ । तग्वारा जुइ । त्वाः पतिचिं थें जुयाः तबाला जुइ । त्वाः व तुतिया उन ह्याउँसे च्वनी । त्वाःया च्वसं मिखायाथाय् हाकुइ ।
लःहँय्
लखय् च्वनीम्ह हँय् । तःधिकःपिं व चीधिकःपिं यानाः यक्व जातया दइ । तातापाक ब्वयेफइ । लःया द्यःने चुल्ल चुल्ल न्यासि वने थें यानाः वनेफइ । लखय् दाइपिं न्या व कीचात लानाः नइ ।
सादाहँय्
छेँय् लहिनातइपिं हँय् । तुति चिहाकः जुइ । ब्वांवने फइ मखु । बाजात तःधिकः जुल धायेव छ्यं वाउँइ, न्हिप्यनय् क्वलःपा दइ । माहँय्या सः तसः व बाहँय्या सः चिसः जुइ ।
हँय् लहिगु ज्या याइपिन्त हँय्पू धाइ । थ्व ज्यायात थाकुगु ज्या कथं कयातःगु दु । हँय् जये यंकेत कुबियाः यंकेमाः । छन्हु म्हाल धकाः धायेदइ मखु । छम्हसिया मलाःसा मेम्हसिनं जूसां यायेमाः । यंके मलाःसा छेँय् हे लखय् म्हितकाः जूसां नकेगु याइ ।
हँ्य्पूतय् माखा छम्ह निम्ह नं लहिनातइ । कुकू च्वन धायेव हँय्खेँ अप्वः व खाखेँ छद्धगः निगः तयाः खासा बी । मचा थ्वल धायेव खाया मचा जक कताकाः हँय् जक अलग्ग यानाः थःपिसं बिचाः याइ । मचाचानि बलय् अथलय् लः तयाः बाय् गनं नं लः कुनाः लखय् म्हितकाः नसा नकेयु याइ । भचा ब्वलन धायेव कुबिया जय् यंकी । अथे जुयाः खायां ब्यं हँय्यां ब्यं हँय्पूया मब्यं धायेगु याइ ।
हँय्यात न्यासिकी मखु । न्यासिकलकि खेँ थ्वइगु पाः जुइ । जय् यंकेत क्वय्ली तयाः कुबिया यंकी । लिकाये तयेगु यायेत ककुइ ज्वनाः ल्ह्वनी । मचा बलय् याउँसे च्वंसां ब्वलना वःलिसे झ्यातुयावइ । न्हिं न्हिं भचा भचा अप्वः झ्यातुइ । अथे जुयाः गुलि कुबीफु उलिया ल्याखं जक लहीगु याइ ।
लः दुथाय् हँय् जय्गु याइ । पुखू, ध्वप व वाब्वय् नं जय्गु याइ । लखय् दइपिं न्या, संखूचा, हँय्चा नाः व की नकेगु याइ । चिधिकःपिं हँय् जय् यंकबिलय् नवःचा तीगु भय्दइ । ततःग्वःगु द्यां व द्वंबः दुथाय् नवःचा दयेगु याइ । थज्याःथाय् जय् मालीबलय् भचा होस यानाः जय्गु याइ । हँय्या खिं छाये यः । वाब्वय् जइबलय् खि फानातल धायेव तुकाज्या याइपिन्त छाइ । अथे जुयाः बुँथुवालं खन धायेव हँय् जय्के
मबीगु याइ ।
बाहँय् लाया लागि व माहँय् खेँय्या लागि लही । खेँय् व हँय् मियाः हँय्पूतसें आय् श्रोत दयेकी । नेवाः समाजय् हँय् व हँय्खेँया अलग्ग हे पहिचान दयेगु याः । देखा दुपिसं खा व खाखेँय् मछ्यसे हँय् व हँय्खेँ छ्यली । खा व खाखेँय् यंके मजिउपिं द्यःपिनताथ् नं हँय् व हँय्खेँय् हे यंकेगु याइ ।