नेपालभाषाया उपन्यासया विकास संस्कृत साहित्यपाखें जूगु मखसे विदेशी भाषाया उपन्यास ब्वनाः उकिं प्रभावित जुयाः थःगु भाषाय् नं उपन्यास दयेके धइगु भावनां जन्म जूगु खः । नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु उपन्यास धूस्वां साय्मिया मिसा (ने.सं.१०७४) खः । अभावपूर्तिया ल्याखं साय्मिजुं मिसा उपन्यास च्वयादीगु खःसा न्हापांगु उपन्यास विधा न्ह्याकूगुलिं थ्वयात श्रेष्ठ सिरपाः लःल्हाःगु खः । मिसा उपन्यास ल्यू केशवलाल श्रेष्ठया मां (ने.सं.१०७५), धूस्वां साय्मिया हे मतिना (ने.सं.१०७७), पासा (ने.सं.१०७८), गंकी (ने.सं.१०७८) पिदन । गंकीनिसें नेपालभाषाया उपन्यास साहित्यय् मनोविश्लेषणात्मक प्रवृत्ति दुहांवल । धर्मरत्न यमिया सामाजिक उपन्यास लिथु (ने.सं.१०७८), ऐतिहासिक उपन्यास भृकुटी (ने.सं.१०८०) व आङ्ल्हामो (ने.सं.१०९६) पिदन । ईश्वरानन्द श्रेष्ठाचार्यं न्हाय्कं (१०८३) पितबियाः मनोवैज्ञानिक उपन्यासय् छतँ तनाबिल । वय्कलं उपन्यासय् यौन समस्यायात ब्वयाः मनूया नुगःया खँया जक चित्रण मखसे मनया स्वंगू तगिमय्तक च्वंगु भावना वालाः ब्वयादिल । नेपालभाषाया उपन्यास विधाय् धूस्वां साय्मि लिपा न्हूगु आयाम तनेगु ज्या गिरिजाप्रसाद जोशीं यानादिल । धकिं (ने.सं.१०९०), छि स्याना हत्या (ने.सं.१०९६), सिलुस्वां (ने.सं.१०९८) आदि उपन्यासं नेपालभाषाया उपन्यासयात न्हूगु आयाम बिल । प्रचलित उपन्यासया धारणा, स्वरूप व संरचनाया विरोधय् छगू मेगु विद्रोहया जग तयेत स्वःम्ह उपन्यासकार गिरिजाप्रसाद जोशी खः । नेपालभाषाय् प्रगतिशील धाः व ग्रामीण जनतायात जुयाच्वंगु शोषण न्ह्यब्वयाः रामशेखर नकःमिं नसंफाःगु चा च्वयाः उपन्यास विधाय् छतँ तनादिल । थ्वयां लिपा केवलप्रसाद कायस्थया हिं प्याःगु सः (ने.सं.१०९०), मल्ल के. सुन्दरया नसना (१ने.सं.१०३) उपन्यासं प्रगतिशील उपन्यासया विधायात अझ चकंकाबिल । नेपालभाषाया उपन्यास विधाय् मतिना व समाज सुधारयात विषयवस्तु दय्काः कतांमरि (ने.सं.१०९८), ज्वाला (ने.सं.१०९८), यांमिखा (ने.सं.११०३) आदि उपन्यास च्वयाः आदर्श प्रेमया चित्रण यानाः मथुरा साय्मि दं झाल । थ्व परम्परायात रत्नबहादुर साय्मि, अरूण साय्मि, मदनगोपाल प्रधानपिंसं अझ न्ह्यज्याकादिल । अथेहे समसायिक जीवनया घाट प्रतिघाटया नापं आँचलिकतां जाःगु छगू दर्जनं मयाक उपन्यास च्वयाः उपन्यास ल्याः च्वन्ह्याकेगु ज्याय् नजरराम महर्जनं तिबः बियादिल । शशिकला मानन्धरं शैली उपन्यास च्वयाः नेपालभाषाया उपन्यासय् मय्जुपिनिगु उपस्थितिया नं आभास जुइकेबिल । शशीकला धुनेवं खनेदुम्ह मेम्ह मय्जु उपन्यासकार खः अर्पणा प्रधान । चिनियालाल वज्राचार्यया बुंबाली जगदीश चित्रकारया नचुयावंपिं मनूत उपन्यासं न्हून्हूगु विषय दुथ्याकेगु यातसा केदार सितुया स्वम्हम्ह मनू (ने.सं.१११२) उपन्यासं नेपालभाषाय् नं उत्तरआधुनिकवादया पलाः चिं महसुस जुइकेबिल । मथुराकृष्ण साय्मिं उपन्यास लेखनया लिपायागु चरणय् वनाः माकुगु विष, ब्लूडल लघु उपन्यास च्वयाः लघु उपन्यासया विकासय् जक मखु खालु, राप थेंज्याःगु यौनमूलक उपन्यास च्वयाः यौन नं थौंया उपन्यासया छगू विषय जुइफु धकाः क्यनाबिल । नेपालभाषाया न्हापांगु जासुसी उपन्यास यःम्ह सत्रु ज्वनाझाःम्ह राज साय्मिं थ्वयां लिपा ग्यानापुगु छेँ आदि बागू दर्जनं मयाक जासुस उपन्यासया नापं मेमेगु सामाजिक उपन्यास च्वयाः निरन्तरता बियादिल । जनयुद्धया बाखंनापं बौद्ध दर्शन व माक्र्सवादी दर्शन कःघानातःगु व लँपु थ्व पलाः, राजनीतिक विसंगति ब्वयातःगु द पोष्टर, प्रवासय् थःगु म्हसीका मालाच्वंपिनि डाइस्पोरिन समस्या उलातःगु सेप्टेम्बर १७, ऐतिहासिक रोमान्स शंखधर आदि उपन्यासं विषयगत विविधता नापं नेपालभाषाया उपन्यासया स्तर च्वन्ह्यानावःगुया अनुभूति मल्ल के. सुन्दरं याकेबिल । रीता प्रधानं नवाइम्ह छुँ थेंज्याःगु बाल उपन्यास च्वयाः उपन्यासय् नं किपा तयेगु परिपाटिया नी यानाबिल । लिपांगु इलय् अर्थात ने.सं. ११४० स अख्यानकार मथुराकृष्ण साय्मिया आह्वानय् झिंनिम्ह उपन्यासकार मय्जुपिं झिंनिगू हे उपन्यास ज्वनाः नेपालभाषाया उपन्यास ख्यलय् दुहांवयेगु ऐतिहासिक घटना नं जुल । थ्वय्कः मय्जु उपन्यासकारपिं मध्ये रीना तुलाधरं जिगु लः नांगु उपन्यास च्वयाः तेश्रोलिङ्गीतय्गु विषययात नं नेपालभाषाया उपन्यासय् न्हापां दुथ्याकेबिलसा मय्जु श्रीलक्ष्मी श्रेष्ठजुं कोरोनाया किचलय् च्वयाः नेपालभाषा उपन्यासय् नं अभिघाट उपन्यासया सुत्रपात यानादिल । अथेहे ख्वबि व लाय्लामा उपन्यासया च्वमि अर्चना शाक्यं नेपालभाषाया उपन्यास ख्यलय् स्वनिगलं पिने नं मय्जु उपन्यासकारपिनिगु उपस्थिति बोध जुइके बिल ।