मनोरमा तुलाधर

मनोरमा तुलाधर

मय्‌जु मनोरमा तुलाधरया जन्म ने.सं १०७२ य् बौ बुद्धिरत्न तुलाधर व मां न्हुछेमाया तुलाधरया कोखं येँया तँलाछी त्वालय् जूगु खः । नेपालभाषा विषयय् स्नातकोत्तर यानाः सरस्वती क्याम्पसय् नेपालभाषा विषयया हे प्राध्यापन यानादीम्ह मयजु मनोरमां थःगु च्वसा नं नेपालभाषाया पठनपाठननाप सम्बन्धित विषयपाखे हे न्ह्याकादीगु दु ।

थ्वय्‌कःया निपासः (ने.सं १११७.) नांगु व्यावहारिक समालोचनाया सफू पिदंगु । अथेहे थ्वय्‌कःया छुं च्वसु तत्कालिन सरस्वती क्याम्पसं पिदनीगु न्हाय्‌कं पत्रिकाय् नं पिदंगु दु । थ्वय्‌कलं नेपालभाषा मिसा खलः व लोकसाहित्य परिषद्या आजिवन जः जुयाः नं नेपालभाषाया निंतिं ज्या यानादीगु दु ।

मनोहर श्रेष्ठ

मनोहर श्रेष्ठया जन्म ई.सं १९६४ मे ३१ य् येँया ढोकात्वालय् अबु हरिहरलाल श्रेष्ठ व मां सुवर्णलक्ष्मी श्रेष्ठया कोखं जूगु खः । थौंकन्हय् थ्वय्‌कः अमेरिकाया भर्जिनियाय् च्वनादी । त्रिभुवन विश्वविद्यालयं स्नातकोत्तर डिग्री हासिल यानादीम्ह भाजु मनोहर श्रेष्ठ थौंकन्हय् अमेरिकाय् डेटा वयरहाउजिङ्ग / विजनेस इन्टलिजेन्सया ख्यलय् ज्या यानाच्वनादीगु दु ।

थःगु स्कुल जीवनं निसें नेपालभाषाप्रति मन क्वसाःम्ह मनोहर श्रेष्ठ थौं अमेरिकाया भर्जिनिया थेंज्याःगु व्यस्त शहरय् च्वनाः नं थःगु लजगाःया अलावा थःगु मातृभाषा नेपालभाषा व नेवाः संस्कृतिया छम्ह न्ह्यलुवा जुयाः ज्या यानाच्वनादीगु दु ।

थौंकन्हय् थ्वय्‌कः अमेरिकाय् नेवाःतय्‌गु दकलय् पुलांगु संस्था नेवाः पासा पुचः अमेरिकाया ने.सं ११४२ निसें नायः जुयाः नेपालभाषा, नेवाः संस्कृति कला संरक्षण व प्रवद्र्धनया निंतिं ज्या यानाच्वनादीगु दु । थ्व स्वयाः न्ह्यः नं वय्‌कः उगु संस्थाया उपाध्यक्ष, मुख्य सचिव व दुजः जुयाः ज्या यानादीधुंकूम्ह खः । उगु इलय् नं वय्‌कलं नेवाः पासा पुचः अमेरिका पाखें नेवाः भाषा संस्कृति प्रचारप्रसार व संरक्षण यायेगु निंतिं न्हूदँ समारोह यायेगु, सामुहिक म्हपुजा न्यायेकेगु, इही मुंकेगु, नेवाःभाय् व लिपि कक्षा संचालन यायेगु, दबू पत्रिका पिकायेगु, थीथी नेवाः हस्तिपिंत सम्मान यायेगु आदि ज्या यानादीगु दुसा अमेरिकाय् वःपिं न्हूपिं नेवाःतय्‌त ज्या व अनया कानुन सम्बन्धी सरसल्लाह बीगु आदि ज्या नं न्ह्याकादीगु दु । अथेहे थौंकन्हे थ्वय्‌कः हलिं नेवाः दबू व एशोसियसन अफ नेपालिज इन् अमेरिकाया सल्लाहकार जुयाः अमेरिकाय् दुने व हलिंया थीथी देसय् च्वंपिं नेवाःत नाप स्वापू तयाः नेवाः उत्थान सम्बन्धी विचार विमर्श यायेगु ज्या नं यानाच्वनादीगु दु ।

मल्ल के. सुन्दर

मल्ल के. सुन्दरया नामं नेपालभाषा ख्यलय् नांजाःम्ह च्वमि कृष्ण सुन्दर मल्ल मां तुल्सीमाया व अबु योगेन्द्रप्रकाश मल्लया कान्छाम्ह काय् कथं येँ थाय्‌मरू त्वालय् ने.सं. १०६८ येँयाःपुन्हि कुन्हु जन्म जूगु खः । त्रिभुवन विश्वविद्यालयं नेपालभाषाया बिषयय् दकलय् न्हापां एम.ए. यानादीम्ह मल्ल के सुन्दर छगू इलय् लोकंह्वाःगु वाःपौ इनाप पिथनाः नेपालभाषाया पत्रकारिता ख्यलय् तःम्ह न्हूपिं पत्रकारपिं ब्वलंकेगु यानादीम्ह व्यक्तित्व खः । नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् नियात्रा, प्रबन्ध, अनुवाद, समालोचाना लिसें कविताय् तकं ल्हाः न्ह्याःम्ह वय्‌कःया च्वसां उपन्यास विधाय् जक न्यागू सफू पिदने धुंकूगु दु । वय्‌कःया न्हापांगु उपन्यास नसना (ने.सं.११०३), व लँपु : थ्व पलाः (ने.सं.११३२), लिसें द पोष्टर (ने.सं.११३७) तक्क नं राजनैतिक उपन्यास खः ।

वय्‌कःया शंखधर (ने.सं.११३७) उपन्यास धाःसा नेपाल संवत्या प्रवर्तकया ऐतिहासिकता पिब्वयेगु कथंया छगू ऐतिहासिक रोमान्स खः । थुकी काल्पनिक बाखं दुसां व ईया छुं कथंयागु इतिहास ब्वयेगु कुतः नं दु । न्हापांगु उपन्यास पिदनाः नीगुदँ लिपा वय्‌कःया व लँपु : थ्व पलाः, द पोष्टर (ने.सं.११३७) पिदनसा वय्‌कःया दकलय् लिपांगु उपन्यास सेप्टेम्बर १७ (ने.सं.११४१) खः । मल्ल के सुन्दरया फुक्कं उपन्यासय् पहिचानवादी राजनैतिक व्यक्तित्वया प्रत्यक्ष प्रभाव झीसं खंकेफुसा विशेष यानाः प्रगतिवादी, माक्र्सवादी, बामपन्थी राजनीति ख्यलय् नं थःत फ्याना वयाच्वनादीम्ह वय्‌कःया राजनैतिक विचारधारा प्रतिबिम्वित जुयाच्वंगु नं झीसं ध्वदुकेफु ।

लुमंति किचः (ने.सं.११०९) मल्ल के. सुन्दरया युरोप यात्राया लुमंति सफू खःसा थायमदु त्वाः छपुलु (ने.सं.११४२) वय्‌कः थः जन्म जूगु त्वाःया संस्कृति सम्पदा न्ह्यब्वयातःगु सफू ख । अथेहे यक्षी (मलयालम उपन्यास) व म्हालकाय्‌चा व मेमेगु बाखं (जापानी आधुनिक बाखं) वय्‌कलं नेपालभाषाय् अनुवाद यानादीगु सफूत खः । नेपालभाषाय् अनुवादित सिमाहः (उर्दू कहानी) व भारतया न्यंकँ बाखं (भारतीय लोकबाखं) वय्‌कलं सम्पादन यानादीगु सफूत खःसा अंग्रेजी व खँय् भाषाय् नं वय्‌कःया अनुवाद, सम्पादन व सहलेखनय् छुं सफूत पिदंगु दु ।

थौंकन्हय् नेपालभाषा एकेडेमिया भाइस चान्सलर जुयाच्वनादीम्ह मल्ल के सुन्दर नेवाःतय् राष्ट्रिय संगठन नेवाः देय् दबूया नायः, नेपालभाषा मंकाः खलःया मू छ्यांज्य अथेहे नेपालभाषा परिषदया छ्यांज्ये नं जुयादीधुंकूम्ह ख । छुं पार्टीलिसें आबद्ध मजुसे नेपाःया राजनीतिइ स्वतन्त्र बाम नेता कथं म्हस्यूम्ह मल्ल के. सुन्दर ने.सं. ११२६ या जनआन्दोलन लिपा पुनस्र्थापित संसदया सदस्य नं जुयादीगु दु । नेवाः जाति व समस्त जनजातिया अधिकारया पक्षय् ल्वाना वयाच्वंम्ह मल्ल के. सुन्दरया जातीय पहिचानसम्बन्धि तःगू सफूत नं पिदंगु दु ।

गथे— झी नेवाः , नेवाः म्हसिका, नेवाः स्वायत्त राज्य, आदिवासी अधिकार व जनपैरवी जनजाति सन्दर्भ व नेवाः आदि । वय्‌कःया थज्याःगु च्वछायेबहःगु ज्याया कदर स्वरुप वय्‌कलं— महेन्द्र विद्याभूषण, भाषाथुवाः, प्रेममोहन सिरपाः आदि सम्मान वसिरपाः नं प्राप्त यानादीगु दु ।

महानाम महास्थविर कोविद

ने.सं. १०३८ माघ २१ य् येँ केलत्वाःया भंसाछेँय् अबु तेजरत्न कंसाकार व मां हर्षलानी कंसाकारया कोखं जन्म जूम्ह मोहनरत्न कंसाकार श्रीलंकाया विद्यालंकार परिवेणय् (ने.सं १०५०) य् प्रव्रजित जुयाः भिक्षु महानाम नामं परिचित जुयाबिज्यात ।

ने.सं. १०६२ सालय् हिन्दी साहित्यय् कोविद परीक्षा उत्तीर्ण यानाबिज्याःगुलिं वसपोलया नां हे महानाम कोविद जुल । तत्कालिन धर्मदूत पत्रिकाया माध्यमं नेपाःमिपिंत नेवाः भासं कविता, च्वसु, बाखं च्वके बियाः पत्रिकाय् छापय् यानाः पिथनाः प्रेरणा बियाच्वंम्ह भिक्षु महानामया नेपालभाषा साहित्य च्वन्ह्याकेगु ज्याय् तःधंगु योगदान दु । भारतया सारनाथया महर्षि सभां पिदनाच्वंगु धर्मदूत पत्रिकाय् नेवाः भाय्‌यात थाय् बीकेगु ज्याय् वसपोलया तःधंगु देन दु ।

अथेहे धर्मोदय सभां पिदंगु धर्मोदय पत्रिकाया शुरुया अंक निसें अन्तिम तक अर्थात् ने.सं.१०६७ निसें ने.सं.१०८० झिंस्वदँ तक सम्पादक जुयाः ज्या यानाबिज्याःम्ह वसपोल भिक्षु महानाम कोविद हे खः । उगु धर्मोदय पत्रिकाय् वसपोलया थीथी च्वसु पिदंगु दु । गथे— नेपाल साहित्य, नारीत्वयात प्रणाम, लुम्बिनी बन स्वस्वं, जि संसारया सेवा याये आदि । थुपिं च्वसु नेपालभाषाया गद्य साहित्य ब्वलंकेगु ज्याय् तःजिगु तिबः जूगु दु । भिक्षु महानामं तत्कालिन धर्मोदय पत्रिकाय् च्वसु जक मखु नेपालभाषं तःगू सफू नं च्वयाबिज्याःगु दु तर प्रकाशनया ल्याखं वसपोलया नुगः (ने.स १०६९) नांगु सफू छगू जक पिदंगु दु । तर छगू हे जक सफू जूसां थ्व सफू साहित्यिक दृष्टिकोणं तसकं च्वन्ह्याः ।

नेपालभाषाया बी.ए.या पाठ्यक्रमय् नं थुगु सफू दुथ्याकातःगु दु । थम्हं सफू पिथना मदीसां मेपिं च्वमिपिं पिथने फुगु व उमिपाखें सफू पिथंकेगु विशेषता व कार्यकुशलता वसपोलयाके दु । वसपोलया थुकथंया हे योगदानया सम्मान यासें ने.स १११६ य् नेपालभाषा परिषदं वसपोलयात भाषाथुवाः उपाधी लःल्हाःगु दु । थथे धर्मया नापनापं मांभाय्‌या नं सेवा यायां ने.स १११६ फागुण २४ य् वय्‌कः दिवंगत जुयाबिज्यात ।

महाप्रज्ञा बौद्ध ऋषि

अबु कुलनारायण श्रेष्ठ व मां हरिमाया श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०२१ य् येँया न्हूघः त्वालय् जन्म जूम्ह प्रेमकाजी श्रेष्ठ हे भिक्षु महाप्रज्ञा खः । हिन्दू कूलय् जन्म जुयाः नं बुद्धधर्मया अध्ययनय् थःत पानादीम्ह वय्‌कः न्हापां महायानी बौद्ध परम्परा कथं भिक्षु पल्घेन श्यरब जुलसा लिपा थेरवादी परम्परां भिक्षु महाप्रज्ञा जुल । वय्‌कलं थःगु गृहस्थी जीवननिसे हे नेवाः भासं नानिकाजी, एम.पी प्रधान नामं च्वसु च्वयेगु यानादीगु खः । प्याखनय् अभिनय यायेगु, मूर्ति दयेकेगु आदि कलाय् पारंगतम्ह वय्‌कःयात लामा भिक्षु जुयाच्वंबलय् अर्थात् ने.सं. १०४० य् मेपिं प्यम्ह नेवाः लामा भिक्षुनापं वय्‌कःयात नं न्हापांखुसी देशं पितिनाछ्वःगु खः ।

देशं पितिना छ्वःपिं न्याम्ह भिक्ष्ुापिं मध्ये दकलय् न्ह्यःनेयाम्ह भिक्षु प्रज्ञानन्द खः । लिपा भारतय् ऊ. चन्द्रमणि महास्थविरया उपाध्यायत्वय् ने.सं. १०४५ य् प्रव्रजित जुयाः थेरवादी परम्परां भिक्षु महाप्रज्ञा जुयादिल । जीवनया लिपांगु इलय् वय्‌कलं थःगु स्वास्थ्यया कारणं चीवरवस्त्र त्वःताः बौद्ध ऋषि जुयाः च्वज्या व धर्म प्रचारया ज्याय् थःत फ्यानादिल ।

थथे थेरवाद बुद्धधर्मय् प्रव्रतित जुसेंलि वसपोलं नेपालभाषं बुद्धधर्म सम्बन्धी सफू च्वयेगु यानादिल । वसपोलया बुद्धधर्म व नेपालभाषा पत्रिकाय् ने.सं. १०४७य् पिदंगु बोधिसत्व सिद्धार्थया जन्म नांगु चिनाखँ न्हापां पिदंगु चिनाखँ खःसा स्वचित्त शुद्धिमार्ग (ने.सं. १०५६)न्हापांगु सफू खः । थथे भारतय् निर्वासित जुयाः नं बुद्धधर्म मार्फत् नेपालभाषाया प्रचारप्रसार यानादीपिं भिक्षुपिं मध्ये थ्वसपोल नं छम्ह खः । वसपोल व भिक्षु अमृतानन्द जानाः थःपिंसं हे थासा आखः दयेकाः ललितविस्तर बोधिचर्या सफू नं पिथनादीगु दु ।

अथेहे मूर्ति दयेकेगु कलाय् पारंगतम्ह भिक्षु महाप्रज्ञां ने.सं. १०५६ य् भोजपुरया श्री शाक्यमुनि विहारयात बुद्धमूर्ति छगू नं दयेकूगु जुयाच्वन । हिन्दूया काय्‌मचा जुयाः बुद्धधर्मय् प्रव्रजित जूगु नापं बुद्धमूर्ति दयेकूगु द्वपं बियाः तत्कालिन राणा सरकारं महाप्रज्ञा नापं शिष्य अमृतानन्दयात नं भोजपुरया जेलय् स्वला तक कुनाबिउगु खः । वसपोलया नेपालभाषां पिदंगु कृतित थथे दु —

स्वचित्त शुद्धिमार्ग (ने.सं. १०५६), विराग मार्ग महाप्रज्ञासार (ने.सं १०५७) मनुष्य जन्मय् सुसंयोग (ने.सं. १०५७), ललितविस्तर बोधिचर्या (ने.सं १०६०), निर्वाण मार्ग (ने.सं. १०८४), शान्तिया त्वाथः (ने.सं. १०८७), अमूल्य उपदेश व परमार्थ दर्शन (ने.सं ११०४) आत्मकथा भाग १, २, ३ (ने.सं. ११०३, ११०६, ११०९) तृष्णा (ने.सं. ११००) । वसपोलया नेपालभाषाया सेवाया कदर यासें च्वसापासां वसपोलयात ने.सं. १०७६ य् साहित्य सुता उपाधि देछाःगु खः । वसपोल ने.सं. १०९९ य् दिवंगत जुयादिल ।

महेन्द्रगोपाल कर्माचार्य

मां गंगादेवी कर्माचार्य व बौ कृष्णगोपाल कर्माचार्यया कोखं ने.सं १०८२ इ ख्वपया ग्वःमारि त्वालय् जन्म जुयादीम्ह महेन्द्रगोपाल कर्माचार्य नेपालभाषाया छम्ह अनन्य सेवक खः । शान्तिनिकेतन मा.वि.या प्रधानाध्यापक जुयाः ताः ईतक शिक्षा ख्यलय् थःगु ई फ्यानादीम्ह थ्वय्‌कलं विराट साहित्य सम्मेलन गुथिया नायः व मेमेगु नं भाषिक साहित्य संस्था नाप आवद्ध जुयाः नेपालभाषा व थ्वया साहित्य च्वन्ह्याकेत आपालं ज्या यानादीगु दु ।

नेपालभाषाया नापं नेपाली भासं नं च्वसा न्ह्याकादीम्ह भाजु महेन्द्रगोपाल कर्माचार्यं नेपालभाषा साहित्यया ख्यलय् बाखं, चीबाखं च्वयेगुया नापं थीथी सफूया सम्पादन नं यानादीगु दु । बाखं विधाय् थ्वय्‌कःया इलं न्यंगु न्ह्यसः चिबाखं संग्रह पिदंगु दुसा ह्याउँबाला पत्रिकाया तःगू ल्याः थ्वय्‌कःया सम्पादनय् पिदंगु दु । अथेहे विराट साहित्य सम्मेलन गुथि ख्वप म्हसीका, कवि योगेन्द्र प्रधान, म्हसीका मालेगु झ्वलय्, सिद्धिदास प्रतिष्ठान पाखें पिदंगु सिद्धि ब्वखाँ आदि सफूया नं सम्पादन यानादीगु दु ।

थःगु लजगाःया झ्वलय् तःगू हे पेशागत सिरपा त्याकादीधुंकूम्ह महेन्द्रगोपाल कर्माचार्ययात साहित्य लेखनपाखे थ्वय्‌कया इलं न्यंगु न्ह्यसः (चिबाखं मुना ११३९) कृतियात रामशेखर लुमन्ति दबूपाखें न्हापांगु रामशेखर लुमन्ति सिरपालं (ने.सं.११३९) छाय्‌प्यूगु खः ।

महेशचन्द्र प्रधान

स्वनिगः पिनें पिदंपिं नेपालभाषाया भाषिक अभियन्तापिं मध्ये भाजु महेशचन्द्र प्रधान नं छम्ह खः । वय्‌कःया जन्म बि.सं.२०१० माघ १२ य् जूगु खः । य्‌कःया मांया नां मोहनकुमारी व बाःया नां हरिकृष्ण प्रधान खः । वय्‌कःया थाय्‌बाय् बागलुङ नगरपालिका, वडा नं. २, बालमन्दिर रोड, महेन्द्रपथ खः । वय्‌कः डिप इन एड, अर्जून पदक २०३० (त्रिवि) या बिजेता खः ।

नेवाः न्ह्यलुवाः भाजु महेशचन्द्र प्रधान नेपालभाषा मंकाः खलः बागलुङया (ने.सं.११२९–११३३) नायः जुयादीधुंकूम्ह खः । थीथी शैक्षिक व सामाजिक संस्थाय् आवद्ध जुयादीम्ह वय्‌कः हरि–मोहन स्मृति कोष (ने.सं.११३६) या संस्थापक नायः खः ।

महेशमान डंगोल

बा मचाम डंगोल व मां सन्तुमाया डंगोलया क्वखं ने.सं. १०८४ इ येँया भोटेबहाः त्वालय् चिनाखँ व छधाः प्याखं च्वमि भाजु महेशमान डंगोलया जन्म जूगु खः । वय्‌कःया मेगु नां महेशमान लँजुवाः खः । साहित्यकार भाजु डंगोल नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् थःगु पलाः दकलय् न्हापां चिनाखँ साहित्यपाखें न्ह्याकादीगु खःसां लिपा प्याखंपाखे च्वसा न्ह्याकादीगु खः । वय्‌कःया न्हापांगु साहित्यिक सृजना चिनाखँ दना वा फुक्क छपा जुयाः (बुलुमि ने.सं. ११०१) खः । अनं लिपा थीथी पत्रपत्रिकाय् छधाः प्याखं च्वयाः पिथनादिल । थुकिया हे लिच्वः भाजु लँजुवाःया न्हापांगु सफू थःथःगु संसार (छधाः प्याखं मुना) नसना पब्लिकेशन पाखें ने.सं. ११३३ येँया पुन्हि कुन्हु पिदन । थ्व सफुतिं प्रेममोहन सिरपाः त्याकेत ताःलाःगु दु ।

थ्वय्‌कलं चिनाखँ व छधाः प्याखं च्वयेगु बाहेक थीथी पत्रिका चकना, पुलुकिसि (मचापौ) पलिस्था, पौभाः सम्पादन यायेगु ज्या यानाः नेपालभाषा साहित्यया सेवा याना झायाच्वनादीगु दु । कविता प्याखं च्वयेगु व पत्रपत्रिका सम्पादन यायेगु बाहेक थ्वय्‌कः छम्ह नेवाः अभियन्ता नं खः । नेवाः अधिकार तथा नेवाः भाषा साहित्य, संस्कृति संरक्षण व सम्वद्र्धनया ज्याय् न्ह्याबलें धस्वानादीम्ह व्यक्तित्व खः ।

माधव मूल

नेपाल संवत १०७४ येँयाःपुन्ही, आइतबाः कुन्हु बाः काशिप्रसाद मूल व मां पूर्णलक्ष्मी मूलया कोखं वतु, दगुबहाल येँय् कवि माधव मूलया जन्म जूगु खः । वय्‌कःया नेपालभाषं न्हापांगु रचना ने.सं. १०९१ य् न्हसला पत्रिकाय् पिदंगु अतिक्रमण नांगु कविता खः । कविता व निबन्धय् वय्‌कःयागु ल्हाः न्ह्याःसां मूलतः वय्‌कः कवि हे खः । अझ वय्‌कः दार्शनिक कवि खः । भारतीय दार्शनिक कृष्णमूर्तिया दर्शनय् प्रभावित जुयाः वय्‌कलं यक्व हे नेपालभाषाय् कविता च्वयादीगु दु । थ्वहे कथं वय्‌कः नेपालभाषाया दकलय् न्हापांम्ह तत्वदर्शि कवि खः ।

कवि माधव मूलया नेपालभाषं पिदंगु सफू– नकतिनिया कविता (ने.सं.१११२), जि दुने मदुम्ह (ने.सं.११३८) खः । अथेहे वय्‌कःया नकतिनिया कवितायात अनुवाद यानाः खँय् भाषं भर्खरको कविता व अंग्रेजी भाषं टुडेज पोएम नां सफू नं पिदंगु दु । कवि माधव मूलं दि इन्टरनेशनल लाइबेरी अफ पोयट्री अमेरिका पाखें एडिटर्स च्वाइस एवार्ड (२०००) कयादीगु दु । अथेहे इन्टरनेशनल पोएट अफ मेरिट अवार्ड (२००२) पाखें नं सम्मानित जुयादीगु दु ।

माधव स्यस्यः

नेवाः अभियन्ता भाजु माधव स्यस्यःया जन्म बि.सं.२०२० बैशाख १८ गते सक्वय् जूगु खः । वय्‌कःया मांया नां सेतिमाया श्रेष्ठ व बाःया नां गोविन्दप्रसाद श्रेष्ठ खः । लजगां वय्‌कः उद्यमी व्यवसायी खः । भाजु माधव स्यस्यः नेपाल लिपि गुथिया पुलांम्ह नायः खः । वय्‌कलं नेपाल लिपि व रंजना लिपिया प्रचार प्रसारय् महत्वपूर्ण भूमिका म्हितादीगु दु । लिसें नेपालभाषाया प्रचार प्रसारय् नं वय्‌कः उत्तिकं हे सक्रिय अभियन्ता खः ।

नेपालभाषाया विकास व संवद्र्धनय् वय्‌कः निरन्तर सक्रिय जुयाच्वनादीगु दु । थौंकन्हय् वय्‌कः नेपाल लिपि गुथिया प्राज्ञ खः । अथेहे वय्‌कः खास्ति नेवाः पुचःया सल्लाहकार, नेपालभाषा मंकाः खलः येँया दुजः अथेहे नेवाः देय् दबू केन्द्रिय परिषदया दुजः लिसें न्हूदँ समारोह समिति सक्वया नायः नं जुयादी । वय्‌कः नारी खुसि संरक्षण समिति व नेपाल समाजवादी नेवाः संघया नं नायः खः ।