अबु रामकृष्ण लाल श्रेष्ठ व मां लक्ष्मीदेवी श्रेष्ठया कोखं ने.सं. १०७० बछलाथ्वः दुतिया, बुधबारखुन्हु जीतपुर फेदिइ ख्यालि भाजु मदनकृष्ण श्रेष्ठया जन्म जूगु खः । वय्‌कःया मेगु नां मदनराजा श्रेष्ठ खः । मचाया इलंनिसें मनूत नाप ख्यालि न्हिलि यानाः ख्यालिमे हालेगु व संगीतपाखे नुगः क्वसायेका झाःम्ह भाजु मदनकृष्णया न्हापांगु कृति ‘ख्यालिमे’ ने.सं. ११०० य्‌ झी लय्‌पौ ल्याः १८३ स पिदंगु खः ।
जुद्धोदय पब्लिक हाइस्कूलय्‌ गुंगू तगिमय्‌ ब्वनाच्वना दीबलय्‌ स्कूलया रजत जयन्ति समारोहय्‌ लसकुस मे हालादीम्ह भाजु श्रेष्ठं दकलय्‌ न्हापां रेडियो नेपालया लाइभ प्रशारणय्‌ वय्‌कःया बाःनं च्वयाः न्यंकादीगु नेवाः मे ‘गजि त्वनाः गंसि जुल शरीर जि क्वँय्‌ क्वँय्‌, ज्ञान खँ ल्हानाः दां दान्छि मदु, कर्पिन्सं स्वयेबलय्‌ वँय्‌ थें’ हालादीगु खःसां न्हापांगु सिरपाः धाःसा जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठं च्वयादीगु प्रेमध्वज प्रधानया संगीतय्‌ हालादीगु नेवाः मे ‘स्वैत कने जिं स्वैत कने, कने धाःसा घाः मन दुने दुनें’ त्याकूगु खः । झिदँ, भिंmछदँया बैंसंनिसें नाटकय्‌ अभिनय यानाझाःम्ह भाजु श्रेष्ठया ‘क्रसमा टांगिएको जिन्दगी’ व ‘भित्तेघडी’ नाटकं थःगु अभिनय यात्रा सुरु यानाः हरिवंश आचार्य नापलायेवं हास्यव्यंग्य प्रहसनपाखे पलाः न्ह्याकादिल । वय्‌कःपिं नाप जानाः म्हितादीगु न्हापांगु प्रहसन ‘बैंकेश्वर’ खः । अनं लिपा वय्‌कःपिं दिपाः हे मकासे प्रगतिया लँपुइ न्ह्याःवन । अंशवन्डा, कक फाइट, यमलोक, लालपुजा, किसि न्याइम्ह मदनमान थें ज्याःगु लोकंह्वाःगु प्रहसन, अथे हे मेमेगु प्रहसनपाखें नं देय्‌या परिस्थिति, नेतातय्‌ कर्तुत, सामाजिक आर्थिक अवस्था, थीथी विधा प्रस्तुत यानाः झाया च्वनादीगु दु । प्रहसन, नाटक, बाहेक संकिपाय्‌ नं थःगु प्रभाव लाकेफुम्ह भाजु श्रेष्ठ नेपाःया जक मखु हलिउडं दयेकूगु संकिपा ख्यलय्‌ नं थःगु कलाकारिता न्ह्यब्वयादी धुंकूगु दु । हास्य व्यंग्यया कलाकारिता ख्यलय्‌ थीथी सम्मान व सिरपाः कयादी धुंकूम्ह भाजु श्रेष्ठयात सहस्राब्दी ई.सं. २००० या ख्यालि जुजु पदविं सम्मान याःगु खः । थुकथं थीथी विधायात कःघानाः हास्यव्यंग्यया रुपय्‌ थःत न्ह्यब्वया दीम्ह ख्यालि जुजु श्रेष्ठया तःगूमछि लोकंह्वाःगु मेचाः पिदंगु दुसा सफू या रुपय्‌ धाःसा थःम्हं हे च्वयादीगु थःगु हे जीवनी ‘महको म’ ने.सं. ११३७ यंलाथ्वः पुन्हि, बुधबारखुन्हु पिदंगु दु ।

नेपाःया छम्ह नांजाःम्ह कलाकार मदनदास श्रेष्ठया जन्म ने.सं. १०६८ तछलागाः खस्थि, सोमबारखुन्हु दोलखाय्‌ जूगु खः । झिंखुुदँया वैंसय्‌ वि.सं. २०२१ सालपाखे कला क्षेत्रय्‌ पलाः न्ह्याकादीम्ह मदन दास श्रेष्ठयात आपाःसिनं वय्‌कःया धिसिलाःगु सःया हुनिं म्हसीका वयाच्वंगु दु । उगु इलय्‌ रेडियो नेपालय्‌ प्रसारण जुइगु नाटकय्‌ सः बियाः अभिनय यानादीम्ह वय्‌कः विशेष यानाः धार्मिक रेडियो नाटकय्‌ राक्षस जुयाः म्हितीम्ह खः । वय्‌कलं वि सं २०२७ सालय्‌ तत्कालिन नेपाल राजकिय प्रज्ञा प्रतिष्ठानय्‌ ‘क’ श्रेणीया कलाकार जयाः ज्या यानादिल । उगु इलय्‌ भाजु मदन दास श्रेष्ठं ऐतिहासिक, धार्मिक व सामाजिक परिवेशया दर्जनसिबें अप्वः प्याखनय्‌ अभिनय यानादिल । आपालं प्याखनय्‌ म्हितादीम्ह मदन दास श्रेष्ठं वि.सं २०४४ सालपाखे ‘के घर के डेरा’ नांयागु खस नेपाली भाय्‌या संकिपाय्‌ म्हिताः संकिपाया अभिनय यात्रा न्ह्याकादिल । नेवाः संकिपा ख्यलय्‌ नं क्वातुक्क पलाः न्ह्याकादीम्ह मदन दास श्रेष्ठं ‘पटाचारा’ व ‘भिन्तुना’ थें जाःगु लोकंह्वाःगु नेवाः संकिपाय्‌ अभिनय यानादीगु दुसा ‘लाखे आजु’ व मेमगु नं आपालं नेवाः संकिपाय्‌ म्हितादीगु दु । अभिनयया माध्यमं सकसिगुं नुगः त्याकेफुम्ह मदन दास श्रेष्ठयात गोरखा दक्षिण बाहु, वीरेन्द्र शुभ राज्याभिषेक पदक, वीरेन्द्र ऐश्वर्या सेवा पदक, वीरेन्द्र गद्दि आरोहण रजत महोत्सव पदक, चलचित्र अभिनय रत्न, नई रजत महोत्सव पदक, शताब्दि पुरुष सत्यमोहन जोशी शताब्दि महोत्सव पदक, नई कीर्ति अलंकार लिसेंया आपालं पदक, सिरपाः व सम्मानपाखें छायेपियातःगु दु ।

मन्जु कुमार श्रेष्ठ नेपाःया छम्ह नांजाःम्ह किपालुमि (सिनेमाटोग्राफर) खः । क्यामेरां तःगू नेवाः व खस नेपाली भाय्‌या संकिपा खिचये यायेगु ज्या यानादीम्ह भाजु मन्जु कुमार श्रेष्ठया जन्म वि सं २००७ मंसीर २२ गते येँय्‌या डिल्लीबजारय्‌ जूगु खः । प्रवीणता प्रमाण पत्र तगिंतक ब्वनादीम्ह भाजु मन्जु कुमार श्रेष्ठं तत्कालिन शाही नेपाल चलचित्र संस्थानं दयेकूगु “मनको बाँध” संकिपाया स्टिल फोटोग्राफर जुयाः थ्व ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकादीगु खः ।
शाही नेपाल चलचित्र संस्थानं हे दयेकूगु नेपाली भाय्‌या संकिपा “जीवन रेखा”य्‌ किपालुमि जुयाः दकलय्‌ न्हापा संकिपा खिचये यानादीम्ह भाजु श्रेष्ठं मदिक्क थ्व ज्या यानादिल । “जीवन रेखा” संकिपाया मेम्ह किपालुमि श्याममोहन श्रेष्ठ जुयादी । थुकथं संकिपाया किपालुमि जुयादीम्ह भाजु मन्जु कुमार श्रेष्ठं नेपालभाषाया निगू संकिपा “सिलु” व “राजमति”या किपालुमि खः । नेपाःया ऐतिहासिक परिवेश न्ह्यब्वयातःगु “प्रेमपिण्ड” व नेपाःया राजनैतिक इतिहासय्‌ लौहपुरुष नालातःम्ह गणेशमान सिंहया जीवनीया लिधंसाय्‌ दयेकूगु “वीर गणेशमान” वय्‌कलं खिचये यानादीगु न्ह्यथनेबहःगु संकिपा खः । तत्कालिन शाही नेपाल चलचित्र संस्थानय्‌ क्यामेरामायन पदय्‌ जागिर नयादीम्ह मन्जु कुमार श्रेष्ठं तत्कालिन जुजु पिनिगु औपचारिक भ्रमणया इलय्‌ आपालं डकुमेण्ट्रि नं खिचये यानादीगु दु ।
“राजमति” संकिपाया निंतिं कलिउड सिने अवार्डय्‌ बेस्ट सिनेमाटोग्राफरया सिरपा त्याकादीम्ह मन्जु कुमार श्रेष्ठयात मेमेगु नं आपालं सिरपा व हनापतिं छायेपियातःगु दु । न्हू पुस्ताया यक्वसित फोटोग्राफि ज्या स्यनाच्वनादीम्ह मन्जु कुमार श्रेष्ठयात थाइलाएण्ड, जर्मनी, इजिप्ट लगायत आपालं देशय्‌ हनेगु ज्या जुइधुुंकूगु दु ।

मन्जु श्रेष्ठ कलाकारिता ख्यलय्‌ छम्ह कलाकारया रुपय्‌ पलाः न्ह्याकाच्वंम्ह खः । अबुया नां बुद्ध रत्न तुलाधर व मांया नां सरस्वति देवी तुलाधर खः । रमेश श्रेष्ठलिसे इहिपाः जुयाः मन्जु श्रेष्ठ जूम्ह खः । विशेष यानाः नेपाल टेलिभिजनय्‌ वःगु “तितो सत्य” सिरियलय्‌ बिजुलि नांया पात्रय्‌ म्हिताः लोकंह्वाःम्ह खः । आपाःसिनं बिजुलीया नामं हे म्हसीका वयाच्वंम्ह खः । वि सं २०५१ सालय्‌ ‘यथार्थ यात्रा’ नांयागु नाटकय्‌ म्हिताः थःगु कला यात्रा न्ह्याकुम्ह खः । चन्द्रमान, गज्याः गज्याःपिं मनूत दै थन, याकः म्ह्याय्‌ लिसेंया आपालं नेवाः संकिपाया नापनापं बसन्ती, बीर गणेशमानया लिसें यक्व हे खस नेपाली संकिपाय्‌ म्हितादीम्ह खः ।

ने.सं. १०९५ थिंलागाः चौथि, बुधबारखुन्हु येँया धोबिचौरय्‌ जन्म जूम्ह कलाकार मेलिना मानन्धरया अबुया नां मोहनकुमार मानन्धर खः । मचाबलय्‌निसें कलाकारिता ख्यलय्‌ नुगः क्वसायेका वयाच्वंम्ह मेलिना मानन्धरया धात्थेंगु नां सुनिता खः । मेलिना मानन्धरया दकलय्‌ न्हापांगु नेवाः संकिपा वि.सं. २०६५ स पिदंगु ‘पटाचारा’ खः । वधुंकाः मेलिनां ‘बांलाः मयजु’, ‘धम्मवति’ व ‘कृषा गौतमी’ नापं यानाः मुक्कं प्यंगू नेवाः संकिपा म्हितूगु दु । खस् नेपाली संकिपा ख्यलय्‌ नांजाःम्ह व लोकंह्वाःम्ह मेलिना मानन्धरं ‘छहारी’ संकिपापाखें कलिउड फिल्म अवार्डय्‌ बेस्ट हिरोइन अवार्ड त्याकूगु दुसा नेपाल सरकार चलचित्र विकास बोर्डया ग्वसालय्‌ जूगु राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कारय्‌ वि.सं. २०६५ सालय्‌ ‘पटाचारा’पाखें व वि.सं.२०६६ सालय्‌ ‘बांलाः मय्‌जु’पाखें सर्वाेत्कृष्ट अभिनेत्रीया सिरपाः त्याकूगु दु ।

रजनी खडगी प्याखं, टेलिप्याखं, ख्यालि, म्यूजिक भिडियो व संकिपा ख्यलय्‌ पलाः न्ह्याकाच्वंम्ह कलाकार खः । वि.सं २०५० सालय्‌ येँया कुलांभुलुइ अबु जगत बहादुर खड्गी व मां हिराशोभा खड्गीया कोखं जन्म जूम्ह खः । रजनी खड्गिं म्हितूगु न्हापांगु संकिपा “ब्या याये म्हाः” खः । थ्व संकिपा वि.सं २०६८ सालपाखे पिदंगु खः । आपालं संकिपा व म्यूजिक भिडियो म्हितेधुंकूम्ह रजनिं ‘समय्‌बजि’ नांयागु टेलिसिरियलय्‌ नं म्हितूगु दुसा वय्‌कःया पागलपन, क्या फसाद, आसकुति, कर्म, एक से एक नांयागु संकिपा पिदने धुंकूगु दु । वय्‌कलं पेजथ्री पिपुल्स च्वइस अवार्ड २०७५ य्‌ बेस्ट आर्टिस्ट फिमेल अवार्ड, सिंगापुरय्‌ जूगु बक्स अफिस म्यूजिक भिडियो अवार्डय्‌ मस्ट पपुलर फिमेल मोडलया अवार्डया नापनापं नेवाः सुपरस्टार अवार्ड नं त्याकूगु दु ।

रवि डंगोल कलाकार लिसेंं निर्देशक खः । वय्‌कः जित नारायण डंगोल व नानी छोरी डंगोलया कोखं ने.सं. १०९२ सिल्लागाः चःह्रे, सोमबारखुन्हु बूम्ह खः । येँया छाउनीइ च्वनादीम्ह वय्‌कः संकिपा, प्याखं, नाटक, ख्यालः, म्यूजिक भिडियो ख्यलय्‌ निर्देशक व कलाकार जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु । खस नेपाली भाय्‌या संकिपा ख्यलय्‌ नं लोकंह्वाःम्ह वय्‌कलं निर्देशन यानादीगु नेपालभाषाया दकलय्‌ न्हापांगु संकिपा ‘यांमिखा’ खः । थुकी वय्‌कलं निर्देशन बीगु नापं अभिनय नं यानादीगु दु । ‘थ्व ला ग्यानापु स्टाइल’, ‘तिमिला’ लिसेंया आपालं संकिपाय्‌ म्हितादीम्ह रवि डंगोलं कुलंगार, व मिसा, वल वल फसिक्वाः, टेम्पो चालक लिसेंया संकिपाया निर्देशन यानादीगु दु । ज्यापु पुचः ओमबहाः व आज्जु पुचः लिसे आबद्ध जुया च्वनादीम्ह वय्‌कः ने.सं. १११८ या अन्तर क्याम्पस ख्यालः कासाय्‌ उत्कृष्ट अभिनेताया सिरपाः, त्वाःखलः ओम बहाःपाखें विशेष सम्मानया लिसें आपालं सिरपाःपाखें सम्मानित जुयादीधुंकूम्ह खः ।

रवि साय्‌मि संकिपा निर्देशक व क्यामेरापर्सन खः । वय्‌कःया जन्म ने.सं. १०९० बछलाथ्वः द्वादसि, सोमबारखुन्हु जूगु खः । वय्‌कःया मांअबुया नां पूर्णकुमारी मानन्धर व धर्मनारायण मानन्धर खः । आपालं संकिपा व डकुमेन्ट्रिइ निर्देशक व क्यामेरापर्सन जुयाः ज्या यानादी धुंकूम्ह वय्‌कः नेपाःया ऐतिहासिक बाखनय्‌ आधारित नेवाः संकिपा ‘जामनः गुभाजु’या निर्देशक खः । ‘भिन्तुना दु भिन्तुना’, ‘यःबाः’ व ‘जीवन अनमोल खः थ्व जीवन’ लिसेंया आपालं म्यूजिक भिडियोया निर्देशन यानादी धुंकूम्ह वय्‌कलं ‘पटाचारा’ संकिपाया क्यामेरापर्सन जुयाः ज्या यानादीगु खः । वय्‌कलं ‘चाल्र्स डार्विन फिल्म फेस्टिभल २०१७’ य्‌ बेस्ट सिनेमाटोग्राफरया अवार्ड व नेपालभाषा स्टार म्यूजिक भिडियो अवार्डय्‌ बेस्ट म्यूजिक भिडियो निर्देशकया अवार्ड त्याकादीगु दु ।

नेपालभाषाया संकिपा निर्देशन ख्यलय्‌ ल्हाः न्ह्याःम्ह संकिपामि खः राज शाक्य । अबु भाइराजा शाक्य व मां इन्द्रलक्ष्मी बज्राचार्यया कोखं ने.सं. १०९२ तछलागाः दुतिया, बुधबारखुन्हु येँया इतुंबहालय्‌ वय्‌कःया जन्म जूगु खः । राज शाक्यया मू विधा संकिपा निर्देशन खःसां वय्‌कलं संकिपाया मेमेगु विधाय्‌ नं थःगु कुशलता न्ह्यब्वया दीगु दु । विशेष यानाः अभिनय व संकिपा सम्पादनय्‌ वय्‌कःया ल्हाः ज्वः । वय्‌कलं दकलय्‌ न्हापां लोकंह्वाःगु संकिपा ‘सर्गःमिला’या निर्देशन यानादीगु खःसा थ्वयां लिपा वय्‌कःया निर्देशनय्‌ ‘भलसा’, ‘मिजं’ व ‘नखः’ नांया संकिपा पिदने धुंकूगु दु । खस नेपाली भाय्‌या संकिपाया नं निर्देशन यानादी धुंकूम्ह राज शाक्यया ‘बारासी’ नांयागु नेपाली संकिपा नेवाः भासं भाय्‌ हिलाः पिकाःगु खः । वय्‌कलं तःगू म्यूजिक भिडियोया नं निर्देशन यानादीगु दु ।

राजु महर्जन जुजु छम्ह कलाकार व साहित्यकार खः । वय्‌कःया अबुया नां शंखलाल महर्जन व मांया नां माया महर्जन खः । यलया कुति सौगलय्‌ ने.सं. १०९२ सिल्लाथ्वः नःमि, सोमबारखुन्हु बूम्ह वय्‌कः साहित्यपाखे च्वसा न्ह्याःम्ह खः । वय्‌कःया निगू चिनाखं मुना सपूm “ह्वयेत्यंगु स्वां” व “ह्वयाच्वंगु स्वांं” नापं यानाः खस नेपाली भायया “कोपिला” कविता संग्रह सपूm नं पिदंगु दु । ने.सं. ११४४ दँय्‌ थःगु तःदँया अनुभवयात मुनाः ‘नृत्यकलाया बःचाहाकलं म्हसीका’ नामं छगू दुग्यंगु सपूm नं पिथनादीगु दु । कलाकारिता ख्यलय्‌ ने.सं. १११८ दँनिसें हुलाप्याखं (नृत्य), गीत संगीत, अभिनय याना वयाच्वंम्ह खः । वय्‌कःया न्हापांगु नेवाः संकिपा ‘ग्वाज्यःचा’ ने.सं. ११११ य्‌ पिदंगु खः । वय्‌कःया ‘भिंतुना’ संकिपा नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय आदिबासी चलचित्र महोत्सव २००७ य्‌ क्रिटिक्स अवार्डया लिसें थीथी अवार्ड त्याकेत ताःलागु खः । वय्‌कः आपालं आपाः नेवाः संकिपा, ख्यालः, प्याखं म्हितातःम्ह खः । लुँझ्याः कला कुन्ज व कल्चरल थिएटर अनलाइन, ज्यापु समाज यल, वाद्य शिरोमणि गणेशलाल प्रतिष्ठान, चन्द्रसूर्य पुस्तकालय कुति सौगः, नेपालभाषा मंकाः खलः यल, थिमि कला परिषद, कुति सौगः मंकाः खलः व हलिं नेवाः दबू नेपाः देय्‌ यल कचालिसे वय्‌कः आबद्ध जुयाच्वंम्ह खः ।